Darmowy fragment publikacji:
zamowienia.ksiazki@wolterskluwer.pl
Administracja
publiczna – człowiek
a ochrona środowiska
Zagadnienia
społeczno-prawne
redakcja
Marek Górski
Jolanta Bucińska
Monika Niedziółka
Roman Stec
Dorota Strus
Warszawa 2011
Recenzent:
Prof. UKSW dr hab. Zbigniew Cieślak
Wydawca:
Grzegorz Jarecki
Redaktor prowadzący:
Adam Choiński
Opracowanie redakcyjne:
Studio Diament
Sk³ad, ³amanie:
Studio Diament
© Copyright by
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2011
ISBN 978-83-264-2171-6
ISSN 1897-4392
1. wydanie uzupełnione
Wydane przez:
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a
tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
Księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Spis treści
Wykaz skrótów .................................................................................................. .9
Słowo wstępne ................................................................................................. . 15
Zbigniew Bukowski
Koncepcja.zrównoważonego.rozwoju.w działalności..
administracji.publicznej............................................................................. . 17
Daniel Chojnacki
Wybrane.administracyjne.instrumenty.prawne.ochrony..
powierzchni.ziemi...................................................................................... . 33
Dorota Dziedzic-Chojnacka
Odpowiedzialność.administracyjna.za.naruszenie.zakazu..
promocji.propagującej.model.konsumpcji.sprzeczny..
z zasadami.ochrony.środowiska.i zrównoważonego.rozwoju............. . 52
Janina Ciechanowicz-McLean
Działalność.administracji.publicznej.w świetle.zasad..
prawa.ochrony.przyrody.......................................................................... . 70
Paweł Czechowski, Adam Niewiadomski
Ochrona.środowiska.w świetle.założeń.Programu.Rozwoju..
Obszarów.Wiejskich................................................................................... . 81
Wiesław Czeluściński
Prawne.uwarunkowania.ochrony.wód.powierzchniowych..
przed.zanieczyszczeniami.płynnymi.jako.ważny.czynnik..
zachowania.przyrody.w Polsce................................................................ . 98
Grzegorz Dobrowolski
Propozycja.reformy.instytucjonalnej.ochrony.środowiska................ .108
5
Spis treści
Marek Górski
Uprawnienia.kontrolne.organów.Inspekcji.Ochrony.Środowiska..
wobec.jednostek.samorządu.terytorialnego........................................ . 119
Agnieszka Hawrylewicz-Łuka
Spełnianie.wymogów.wzajemnej.zgodności.(cross-compliance)..
przy.ubieganiu.się.przez.rolników.o płatności.bezpośrednie..
jako.poszanowanie.środowiska.naturalnego....................................... . 130
Michał Krawczyk
Ochrona.środowiska.w regulacji.kodeksu.karnego............................ . 156
Aleksander Lipiński
Ochrona.przyrody.a wydobywanie.kopalin........................................ . 173
Dorota Lebowa
Podstawy.prawne.funkcjonowania.parków.krajobrazowych..
w Polsce...................................................................................................... . 190
Monika Niedziółka
Nowe.wyzwania.ekologiczne.w dobie.globalizacji............................ . 206
Agata Osińska
Wzrost.konkurencyjności.regionu.a społeczno-prawne..
uwarunkowania.ochrony.środowiska.poprzez.rozwój.klastrów..
–.zagrożenia.i szanse.na.przykładzie.regionu.ciechanowsko-.
-płockiego................................................................................................... . 217
Agata Niedziółka
Węgiel.–.stop?!.Jaką.politykę.redukcji.emisji..
gazów.cieplarnianych.wybrać?............................................................... . 245
Marta Pietrzak
„Zielone”.zamówienia.publiczne........................................................... . 259
Stanisław Pieprzny, Artur Mazurkiewicz
Wybrane.aspekty.ochrony.prawnej.ryb.śródlądowych..................... . 285
Bartosz Rakoczy
Koncepcja.udostępniania.lasów.w prawie.polskim..
i prawie.włoskim....................................................................................... . 301
Maciej Rudnicki
Ochrona.środowiska.we.współczesnej.polityce..
władz.publicznych............................................................................... . 311
6
Spis treści
Marcin Roliński
Ochrona.wód.w prawie.administracyjnym.Republiki.Czeskiej........... 326
Julian Skrzyp
Gospodarka.przestrzenna.w obszarach.metropolitalnych................ . 332
Roman Stec, Jolanta Bucińska
Zasady.gospodarki.łowieckiej,.działalność.gospodarcza..
na.podstawie.przepisów.ustawy.–.Prawo.łowieckie.......................... . 343
Dorota Strus
Pozycja.ustrojowa.i wybrane.kompetencje.w zakresie.ochrony.
przyrody.Generalnego.Dyrektora.Ochrony.Środowiska..
i regionalnych.dyrektorów.ochrony.środowiska................................ . 386
Teresa Szot-Gabryś
System.wsparcia.projektów.infrastrukturalnych.w gospodarce..
wodno-ściekowej.na.tle.krajowej.i unijnej.polityki.ochrony..
środowiska................................................................................................. . 400
Ryszard Wojciechowski
Uwarunkowania.prawne.pozwoleń.na.budowę.elektrowni..
i farm.wiatrowych..................................................................................... . 423
Renata Zacharczuk
Prawno-środowiskowe.uwarunkowania.procesu.inwestycyjnego..
w świetle.orzecznictwa.sądów.administracyjnych............................. . 436
Wykaz skrótów
Źródła prawa
dyrektywa.ptasia. – dyrektywa.Parlamentu.Europejskiego.i Rady.2009/147/
WE.z dnia.30.listopada.2009 r..w sprawie.ochrony.dzi-
kiego.ptactwa.(Dz. Urz. UE.L.20.z 26.01.2010,.s. 7)
dyrektywa..
siedliskowa.
k.c..
k.k..
Konstytucja.RP.
konwencja..
ramsarska.
konwencja..
z.Aarhus.
k.p.a..
k.p.k..
– dyrektywa.Rady.92/43/EWG.z dnia.21.maja.1992 r..
w sprawie.ochrony.siedlisk.przyrodniczych.oraz.dzi-
kiej.fauny.i flory.(Dz. Urz. WE.L 206.z 22.07.1992,.s. 7)
– ustawa.z dnia.23.kwietnia.1964 r..–.Kodeks.cywilny.
(Dz. U. Nr 16,.poz. 93.z późn..zm.)
– ustawa. z dnia. 6. czerwca. 1997 r.. –. Kodeks. karny.
(Dz. U. Nr 88,.poz. 553.z późn..zm.)
– Konstytucja.Rzeczypospolitej.Polskiej.z.dnia.2.kwiet-
nia.1997.r..(Dz. U. Nr 78,.poz. 483.z późn..zm.)
– konwencja. o obszarach. wodno-błotnych. mających.
znaczenie.międzynarodowe,.zwłaszcza.jako.środowi-
sko.życiowe.ptactwa.wodnego.sporządzona.w Ram-
sarze.w dniu.2.lutego.1971 r..(Dz. U. z 1978 r..Nr 7,.
poz. 24.z późn..zm.)
– konwencja.o dostępie.do.informacji,.udziale.społe-
czeństwa.w podejmowaniu.decyzji.oraz.dostępie.do.
wymiaru.sprawiedliwości.w sprawach.dotyczących.
środowiska.sporządzona.w Aarhus.w dniu.25.czerw-
ca.1998 r..(Dz. Urz. UE.L.124.z 17.05.2005,.s. 4)
– ustawa.z dnia.14.czerwca.1960 r..–.Kodeks.postępo-
wania.administracyjnego.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2000 r..
Nr 98,.poz. 1071.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.6.czerwca.1997 r..–.Kodeks.postępowa-
nia.karnego.(Dz. U. Nr 89,.poz. 555.z późn..zm.)
9
Wykaz skrótów
p.g.g..
p.g.k..
p.o.ś..
p.p.s.a..
pr..at..
pr..bud..
pr..łow..
pr..pras..
pr..stow..
pr..wod..
p.z.p..
u.b.a..
u.d.i.p..
u.f.p..
u.k.s.e.a..
10
– ustawa. z dnia. 4. lutego. 1994 r.. –. Prawo. geologicz-
ne. i górnicze. (tekst. jedn.:. Dz. U. z 2005 r.. Nr 228,.
poz. 1947.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.17.maja.1989 r..–.Prawo.geodezyjne.
i kartograficzne.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2010 r..Nr 193,.
poz. 1287)
– ustawa.z dnia.27.kwietnia.2001 r..–.Prawo.ochrony.
środowiska.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2008 r..Nr 25,.poz. 150.
z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.30.sierpnia.2002 r..–.Prawo.o postępowa-
niu.przed.sądami.administracyjnymi.(Dz. U. Nr 153,.
poz. 1270.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.29.listopada.2000 r..–.Prawo.atomowe.
(tekst.jedn.:.Dz. U. z.2007.r..Nr 42,.poz. 276.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.7.lipca.1994 r..–.Prawo.budowlane.(tekst.
jedn.:.Dz. U. z 2006 r..Nr 156,.poz. 1118.z.późn..zm.)
– ustawa. z dnia. 13. października.1995 r.. –. Prawo. ło-
wieckie.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2005 r..Nr 127,.poz. 1066.
z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.26.stycznia.1984 r..–.Prawo.prasowe.
nych.(Dz. U. Nr 157,.poz. 1240.z późn..zm.)
– ustawa. z dnia. 12. marca. 2004 r.. o krajowym. syste-
mie.ekozarządzania.i audytu.(EMAS).(Dz. U. Nr 70,.
poz. 631.z późn..zm.)
(Dz. U. Nr 5,.poz. 24.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.7.kwietnia.1989 r..–.Prawo.o stowarzy-
szeniach.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2001 r..Nr 79,.poz. 855.
z późn..zm.).
– ustawa.z dnia.18.lipca.2001 r..–.Prawo.wodne.(tekst.
jedn.:.Dz. U. z 2005 r..Nr 239,.poz. 2019.z późn..zm.).
– ustawa.z dnia.29.stycznia.2004 r..–.Prawo.zamówień.
publicznych. (tekst. jedn.:. Dz. U. z 2010 r.. Nr 113,.
poz. 759.z.późn..zm.)
– ustawa.z dnia.21.maja.1999 r..o broni.i amunicji.(tekst.
jedn.:.Dz. U. z 2004 r..Nr 52,.poz. 525.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.6.września.2001 r..o dostępie.do.infor-
macji.publicznej.(Dz. U. Nr 112,.poz. 1198.z późn..zm.).
– ustawa.z dnia.27.sierpnia.2009 r..o finansach.publicz-
u.l..
u.n.n..
u.o..
u.o.g.r.l..
u.o.k.k..
u.o.o.ś..
u.o.p..
u.o.z..
u.r..
u.r.ś..
u.r.t..
u.s.c..
u.s.d.g..
u.s.g..
Wykaz skrótów
– ustawa.z dnia.28.września.1991 r..o lasach.(tekst.jedn.:.
Dz. U. z 2005 r..Nr 45,.poz. 435.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.10.lipca.2007 r..o nawozach.i nawoże-
niu.(Dz. U. z 2007 r..Nr 147,.poz. 1033)
– ustawa.z dnia.27.kwietnia.2001 r..o odpadach.(tekst.
jedn.:.Dz. U. z 2007 r..Nr 39,.poz. 251.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.3.lutego.1995 r..o ochronie.gruntów.
rolnych.i leśnych.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2004 r..Nr 121,.
poz. 1266.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.16.lutego.2007 r..o ochronie.konkurencji.
i konsumentów.(Dz. U. Nr 50,.poz. 331.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.3.października.2008 r..o udostępnia-
niu.informacji.o środowisku.i jego.ochronie,.udziale.
społeczeństwa. w ochronie. środowiska. oraz. o oce-
nach.oddziaływania.na.środowisko.(Dz. U. Nr 199,.
poz. 1227.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.16.kwietnia.2004 r..o ochronie.przyrody.
(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2009 r..Nr 151,.poz. 1220.z późn..
zm.)
– ustawa.z dnia.21.sierpnia.1997 r..o ochronie.zwierząt.
(tekst.jedn.:.Dz..U..z 2003 r..Nr 106,.poz. 1002.z późn..
zm.)
– ustawa. z dnia. 19. lutego. 2004 r.. o rybołówstwie.
(Dz. U. Nr 62,.poz. 574.z późn..zm.)
– ustawa.z 18.kwietnia.1985 r..o rybactwie.śródlądo-
wym.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2009 r..Nr 189,.poz. 1471.
z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.29.grudnia.1992 r..o radiofonii.i tele-
wizji.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2004 r..Nr 253,.poz. 2531.
z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.21.listopada.2008 r..o służbie.cywilnej.
(Dz. U. Nr 227,.poz. 1505.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.2.lipca.2004 r..o swobodzie.działalno-
ści.gospodarczej.(tekst.jedn.:.Dz. U..z.2010.r..Nr 220,.
poz. 1447)
– ustawa.z dnia.8.marca.1990 r..o samorządzie.gmin-
nym.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2001 r..Nr 142,.poz. 1591.
z późn..zm.)
11
Wykaz skrótów
u.s.o.z..
u.u.c.p.g..
u.z.n.k..
u.z.s.ś.n..
u.z.w.u.p.s.p..
ustawa.o IOŚ.
NSA.
SN.
TS.
WSA.
Dz. U.
Dz. Urz. UE
Dz. Urz. WE
M..P.
M..Praw..
ONSA.
ONSA.i WSA
12
– ustawa.z dnia.30.sierpnia.2002 r..o systemie.oceny.
zgodności.(Dz. U. Nr 166,.poz. 1360.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.13.września.1996 r..o utrzymaniu.czysto-
ści.i porządku.w gminach.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2005 r..
Nr 236,.poz. 2008.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.16.kwietnia.1993 r..o zwalczaniu.nie-
uczciwej. konkurencji. (tekst. jedn.:. Dz. U. z 2003 r..
Nr 153,.poz. 1503.z późn..zm.)
– ustawa. z dnia. 13. kwietnia. 2007 r.. o zapobieganiu.
szkodom.w środowisku.i ich.naprawie.(Dz. U. Nr 75,.
poz. 493.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.8.sierpnia.1996 r..o zasadach.wykony-
wania.uprawnień.przysługujących.Skarbowi.Państwa.
(Dz. U. Nr 106,.poz. 493.z późn..zm.)
– ustawa.z dnia.20.lipca.1991 r..o Inspekcji.Ochrony.Śro-
dowiska.(tekst.jedn.:.Dz. U. z 2007 r..Nr 44,.poz. 287.
z późn..zm.)
Organy orzekające
– Naczelny.Sąd.Administracyjny
– Sąd.Najwyższy
– Trybunał.Sprawiedliwości
– Wojewódzki.Sąd.Administracyjny
Czasopisma
– Dziennik.Ustaw
– Dziennik.Urzędowy.Unii.Europejskiej
– Dziennik.Urzędowy.Wspólnot.Europejskich
– Monitor.Polski
– Monitor.Prawniczy
– Orzecznictwo.Naczelnego.Sądu.Administracyjnego
– Orzecznictwo.Naczelnego.Sądu.Administracyjnego.
i wojewódzkich.sądów.administracyjnych
OSNKW
OSP.
OwSS.
PPK
Prok..i Pr..
Rec.
ARiMR.
BIP.
CIT.
Comm.
CSLF.
DKR.
EOG.
FAO.
GAEC.
GDOŚ.
GUS.
IOŚ.
KE.
KRRiT.
Natura.2000.
NPREGC.
NSRO.
OECD.
ONZ.
PE.
Wykaz skrótów
– Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego..Izba.Karna.i.Woj-
skowa
– Orzecznictwo.Sądów.Polskich
– Orzecznictwo.w Sprawach.Samorządowych
– Przegląd.Prawa.Karnego
– Prokuratura.i Prawo
– orzeczenia.Trybunału.Sprawiedliwości.i.Sądu.Pierw-
szej.Instancji.sprzed.1.maja.2004.r.
Inne
– Agencja.Restrukturyzacji.i Modernizacji.Rolnictwa
– Biuletyn.Informacji.Publicznej
– podatek.dochodowy.od.osób.prawnych.
– Cabinet.Communication
– Carbon Sequestration Leadership Forum
– Dobra.Kultura.Rolna
– Europejski.Obszar.Gospodarczy
– Światowa.Organizacja.Wyżywienia
– Good Agricultural and Environmental Conditions.
– Generalny.Dyrektor.Ochrony.Środowiska
– Główny.Urząd.Statystyczny
– Inspekcja.Ochrony.Środowiska
– Komisja.Europejska
– Krajowa.Rada.Radiofonii.i Telewizji
– program. utworzenia. w krajach. Unii. Europejskiej.
wspólnego.systemu.(sieci).obszarów.objętych.ochro-
ną.przyrody
– Narodowy.Program.Redukcji.Emisji.Gazów.Cieplar-
nianych
– Narodowe.Strategiczne.Ramy.Odniesienia
– Organizacja.Współpracy.Gospodarczej.i Rozwoju
– Organizacja.Narodów.Zjednoczonych
– Parlament.Europejski
13
Wykaz skrótów
PIT.
POIŚ.
PROW.
PROW..
2007–2013
PZŁ.
RDOŚ.
RML.
RPOWL.
SPS.
SRK.
SRWL.
UNEP
UOKiK.
URE.
WE.
WPR.
ZPORR.
– podatek.dochodowy.od.osób.fizycznych
– Program.Operacyjny.Infrastruktura.i Środowisko
– Program.Rozwoju.Obszarów.Wiejskich
– Program.Rozwoju.Obszarów.Wiejskich.na.lata.2007–
2013
– Polski.Związek.Łowiectwa
– Regionalne.Dyrekcje.Ochrony.Środowiska
– równoważna.liczba.mieszkańców
– Regionalny.Program.Operacyjny.Województwa.Lu-
belskiego
– Single Payment Scheme.–.płatność.jednolita
– Strategia.Rozwoju.Kraju
– Strategia.Rozwoju.Województwa.Lubelskiego
– United.Nations.Environment.Programme
– Urząd.Ochrony.Konkurencji.i Konsumentów
– Urząd.Regulacji.Energetyki
– Wspólnota.Europejska
– wspólna.polityka.rolna
– Zintegrowany.Program.Operacyjny.Rozwoju.Regio-
nalnego
Słowo wstępne
Kolejna,.druga.już.konferencja.zorganizowana.w dniach.18–19.maja.
2010 r..przez.Instytut.Administracji,.Samorządu.i Prawa.Wydziału.Zarzą-
dzania.Akademii.Podlaskiej.w Siedlcach.pod.tytułem.„Administracja.pu-
bliczna.–.człowiek.a środowisko,.uwarunkowania.społeczno-prawne”.była.
poświęcona.ocenie.skutków.oddziaływania.człowieka.na.środowisko.oraz.
uprawnień.organów.administracji.publicznej.w zakresie.ochrony.środowi-
ska..Zakres.tematyczny.konferencji.obejmował.następującą.problematykę:
1). ochronę.przyrody.w prawie.polskim.i europejskim;
2). zagrożenia.dla.środowiska.–.uwarunkowania.prawne;
3). orzecznictwo.sądów.administracyjnych.w zakresie.ochrony.środo-
4). zadania.i uprawnienia.organów.administracji.publicznej.w zakresie.
wiska;
ochrony.środowiska.
Temat.konferencji.wydaje.się.szczególnie.ważny.w dziedzinach.pra-
wa.publicznego,.w tym.również.w prawie.ochrony.środowiska..W tych.
obszarach.państwo.ingeruje.efektywnie.w ład.społeczny,.starając.się.mu.
nadać.kształt.zbieżny.z aktualną.polityką..Dlatego.ważne.jest,.aby.istnie-
jące.narzędzia.prawne.mogły.w sposób.efektywny.i adekwatny.do.ist-
niejących.potrzeb.odpowiadać.na.aktualne.i przyszłe.zagrożenia..Ideałem.
staje.się.tworzenie.prawa.w sposób.przewidujący.przyszłe.niekorzystne.
dla.środowiska.zjawiska,.zamiast.w sposób.instrumentalny.i nieokreślony.
starać.się.rozwiązywać.problemy.dopiero.wtedy,.gdy.zaistnieją,.bowiem.
straty.w środowisku.stanowią.szkody.i nie.zawsze.da.się.je.naprawić.po.
ich.wystąpieniu.
Prawo.publiczne.powinno.być.zatem.gwarantem.tego,.że.interwen-
cjonizm.państwa,.jego.organów.oraz.jego.formy.i zakres.nie.będą.inne.niż.
określone.prawem..Prawo.odzwierciedla.powinności.państwa.i jego.orga-
15
Słowo wstępne
nów.wobec.życia.gospodarczego.i społecznego.w postaci.norm.prawnych..
Zaangażowanie.organów.państwa.w ochronę.środowiska.naturalnego.po-
winno.być.zawsze.dynamiczne,.a w stosowaniu.prawa.organy.państwa.
powinny.realizować.funkcję.organizującą.
Środowisko.naturalne.jest.dobrem.wspólnym.i to.właśnie.przesądza.
o przynależności.prawa.ochrony.środowiska.do.prawa.publicznego..Ma.
ono.na.celu.ochronę.interesu.publicznego.w odniesieniu.do.gospodaro-
wania.zasobami.środowiska,.ich.wykorzystania.i użytkowania..Interna-
cjonalizm.w tej.dziedzinie.organów.państwa.służyć.musi.ochronie.za-
sobów.środowiska.przed.nadmierną.eksploatacją..Konferencja,.w której.
uczestniczyli.przedstawiciele.z różnych.ośrodków.akademickich,.m.in..
prof..dr hab..Janina.Ciechanowicz-McLean,.prof..dr.hab..Paweł.Czechow-
ski,.prof..dr hab..Marek.Górski,.prof..dr.hab..Aleksander.Lipiński,.prof..
dr hab. Bartosz.Rakoczy,.prof..dr.hab..Zygmunt.Jasiński,.prof..dr.hab..Elż-
bieta.Ura,.prof. dr hab..Stanisław.Pieprzny,.prof..dr.hab..Barbara.Kowal-
ska-Ehrlich,.prof..dr.hab..Jerzy.Paśnik,.prof..dr.hab..Marian.Podstawka,.
prof..dr.hab..Ryszard.Mojak,.prof..dr.hab..Krzysztof.Motyka,.prof..dr.hab..
Stefan.Antczak,.prof..dr.hab..Julian.Skrzyp,.prof..dr.hab..Maciej.Rudnicki.
i inni,.poprzez.chociażby.takie.cele,.jak.zrównoważony.rozwój.występu-
jący.jako.nauka.prawa.w prawie.krajowym,.międzynarodowym.czy.też.
wspólnotowym.oraz.w naukach.z zakresu.ochrony.środowiska,.stara.się.
łączyć.interes.państwa,.interes.ogółu.z interesem.jednostki.i wskazywać,.
czy.obowiązujące.prawo.ochrony.środowiska.spełnia.swoje.funkcje,.czy.
regulacje.w tym.zakresie.są.wystarczające,.czy.też.wymagają.zmian.
Przedstawiona.na.konferencji.tematyka.wydaje.się.szczególne.ważna,.
a zaproszeni.do.udziału.w niej.pracownicy.naukowi.zajmujący.się.pro-
blematyką.prawa.publicznego,.w tym.prawa.ochrony.środowiska,.wska-
zywali.w ramach.swoich.wystąpień.na.pozytywne.i negatywne.aspekty.
regulacji.z zakresu.prawa.ochrony.środowiska,.a także.aksjologie.i granice.
uprawnień.administracji.publicznej.różnych.szczebli.w zakresie.prawa.
ochrony.środowiska,.ochrony.przyrody,.gospodarki.leśnej,.rybackiej,.ło-
wieckiej.i ochrony.zasobów.wodnych.
Podnoszone.przez.zabierających.głos.przedstawicieli.nauki.tematy.
nadawały.im.teoretyczny.kontekst.jak.również.funkcjonowanie.w prak-
tyce.prawa.ochrony.środowiska.
16
dr.Zbigniew.Bukowski*
Koncepcja zrównoważonego rozwoju
w działalności administracji publicznej
1. Podstawy zrównoważonego rozwoju
Pojęcie.„zrównoważony”.używane.w nauce.wywodzi.się.z leśnictwa..
Po.raz.pierwszy.wykorzystane.zostało.przez.żyjącego.na.przełomie.XVII.
i XVIII.w..Hansa.Carla.von.Carlowitza.w jego.pracy.Sylvicultura oecono-
mica, oder haußwirthliche Nachricht und Naturmäßige Anweisung zur wilden
Baum-Zucht.(1713)..Terminem.tym.określał.on.taki.rodzaj.gospodarki.le-
śnej,.w której.pozyskuje.się.tyle.drzew,.ile.może.ponownie.wyrosnąć,.co.
umożliwia.odtwarzalność.zasobów.leśnych..Koncepcja.ta.była.w XIX.w..
propagowana.przez.wszystkie.niemieckie.wyższe.szkoły.leśnicze.i przez.
nie.rozpowszechniła.się.też.w innych.państwach.europejskich.(Włochy,.
Francja,.Anglia)1..Idea.ta.została.wykorzystana.także.w rybołówstwie2.
Pojęcie.zrównoważonego.rozwoju.pojawiło.się.w połowie.lat.70..
XX w..w dokumentacji.związanej.z działalnością.Organizacji.Narodów.
Zjednoczonych..Wyrażenie.sustainable development.wystąpiło.po.raz.pierw-
szy.w dokumentach.z III.sesji.Rady.Zarządzającej.UNEP.z 1975 r.,.chociaż.
wskazuje.się.też,.że.użyto.go.wcześniej.–.w 1974 r..na.konferencji.w Co-
coyoc3..Na.sesji.UNEP.w.1975.r..przyjęto,.że.społeczeństwo.realizujące.
idee.zrównoważonego.rozwoju.to.„społeczeństwo.uznające.nadrzędność.
*. Katedra.Prawa.Administracyjnego.i Prawa.Ochrony.Środowiska,.Uniwersytet.Kazimierza.
Wielkiego.w Bydgoszczy.
1. K. Kasprzak,.B. Raszka,.Kobiety dla idei zrównoważonego rozwoju,.Zeszyty.Naukowe.Południo-
wo-Wschodniego.Oddziału.Polskiego.Towarzystwa.Inżynierii.Ekologicznej.z siedzibą.w Rzeszowie.
i Polskiego.Towarzystwa.Gleboznawczego.Oddział.w Rzeszowie.2008,.nr 10,.s. 41.
2. D. De.Knecht,.Zrównoważony rozwój,.Innowacje.2005,.nr 25,.s. 12.
3. M. Kistowski,.Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie
rozwoju województw,.Gdańsk–Poznań.2003,.s. 19.
17
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
wymogów.ekologicznych,.które.nie.mogą.być.zakłócone.przez.wzrost.cy-
wilizacji.oraz.rozwój.kulturalny.i gospodarczy,.zdolne.do.samosterowania.
swoim.rozwojem.w celu.utrzymania.homeostazy.i symbiozy.z przyrodą,.
a więc.respektujące.oszczędną.produkcję.i konsumpcję.oraz.wykorzy-
stywanie.odpadów,.dbające.o przyszłościowe.konsekwencje.podejmo-
wanych.działań,.a więc.także.o potrzeby.i zdrowie.przyszłych.pokoleń”4..
Już.wówczas.wskazano.więc.na.podstawowe.cechy.tej.koncepcji,.chociaż.
trzeba.zauważyć,.że.było.to.głównie.środowiskowe.podejście.do.kwestii.
rozwojowych.
Na.gruncie.międzynarodowym.szersze.rozwinięcie.koncepcji.zrów-
noważonego.rozwoju.nastąpiło.w ramach.prac.Światowej.Komisji.Śro-
dowiska.i Rozwoju,.zwanej.od.nazwiska.jej.przewodniczącej.„Komisją.
Brundtland”..Ich.efektem.było.powszechne.zastosowanie.pojęcia.„zrów-
noważony.rozwój”.w dokumentach.ze zorganizowanej.w 1992 r..konferen-
cji.w Rio.de.Janeiro..Kolejna.globalna.konferencja,.która.odbyła.się.10 lat.
później.w Johannesburgu,.została.już.oficjalnie.nazwana.„Szczytem.Zrów-
noważonego.Rozwoju”.
Podsumowując.należy.wskazać,.że.zrównoważony.rozwój.jest.to.
jedna.z globalnych.koncepcji.odnoszących.się.do.dalszej.ewolucji.życia.
ludzkiego.na.Ziemi,.mająca.istotne.znaczenie.i możliwa.do.wykorzystania.
na.niższych.szczeblach.–.międzynarodowym,.krajowym,.regionalnym.czy.
lokalnym..Idea.ta.nie.jest.jednopłaszczyznowa,.lecz.odnosi.się.do.rozma-
itych.nauk,.w tym.społecznych.i przyrodniczych,.i ma.charakter.integracyj-
ny..Jej.celem.jest.zrównoważenie.podstawowych.systemów.kształtujących.
przyszłość.ludzkości.na.naszej.planecie.–.środowiska,.społeczeństwa.i go-
spodarki.tak,.aby.rozwój.jednego.z tych.elementów.nie.stanowił.zagroże-
nia.dla.pozostałych..Wśród.tych.elementów.społeczeństwo.i gospodarka.
mają.charakter.zdecydowanie.dynamiczny,.podlegając.permanentnym,.
stosunkowo.szybkim.przekształceniom..Pozornie.najbardziej.statyczne.
jest.środowisko.przyrodnicze,.którego.naturalne.zmiany.mają.wolniejszy.
charakter..Powoduje.to,.że.w zakresie.rozwoju.społeczno-gospodarczego.
występuje.konieczność.uwzględnienia.istniejących.uwarunkowań.środo-
wiskowych5..Ich.naruszenie.przyczynia.się.do.wystąpienia.stanu.nierów-
nowagi.mogącego.spowodować.istotne.zagrożenia.dla.dalszego.harmonij-
nego.rozwoju.społeczeństwa.i gospodarki.(które.są.w tej.chwili.widoczne.
4. B. Fiedor.(red.),.Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych,.Warszawa.2002,.s. 229.
5. Chociaż.możliwe.jest.też.występowanie.ograniczających.rozwój.gospodarczy.uwarunko-
wań.społecznych.
18
na.przykładzie.zmian.klimatycznych)..Elementami.składowymi.umożli-
wiającymi.osiągnięcie.zrównoważonego.rozwoju.jest.sprawiedliwość.(za-
równo.wewnątrz-,.jak.i międzypokoleniowa).oraz.bezpieczeństwo.
Zbigniew Bukowski
2. Zrównoważony rozwój w działalności administracji
w wybranych państwach europejskich
Realizacja.koncepcji.zrównoważonego.rozwoju.odbywa.się.w zna-
czącym.stopniu.na.poziomie.krajowym..Jest.on.o tyle.istotny,.że.państwa.
poprzez.ustawodawstwo.decydują.o wewnętrznym.sposobie.realizacji.za-
dań.w tym.zakresie..Dzisiaj.idea.zrównoważonego.rozwoju.jest.w różnym.
stopniu.realizowana.przez.zdecydowaną.większość.państw.na.świecie.
2.1. Niemcy
Konstytucyjna. regulacja. ochrony. środowiska. pojawiła. się. wraz.
z przyjęciem.konstytucji.zjednoczonych.Niemiec..Za.zadanie.państwa.
uznano.ochronę.przyrodniczych.podstaw.życia,.mając.na.względzie.od-
powiedzialność.wobec.przyszłych.pokoleń..Przepis.ten.ma.charakter.sto-
sunkowo.ogólny.i zdecydowanie.antropocentryczny,.choć.wyprowadzany.
jest.z niego.szereg.obowiązków.państwowych6..W literaturze.podkreśla.się.
związek.pomiędzy.wprowadzeniem.art. 20a.Konstytucji.a zasadą.zrówno-
ważonego.rozwoju7...Jednakże.wskazać.trzeba,.że.jest.to.związek.pośredni.
–.pojęcie.takie.w Konstytucji.RFN.wprost.nie.występuje..Natomiast.z pew-
nością.ochrona.przyrodniczych.podstaw.życia.w kontekście.przyszłych.
pokoleń.jest.powiązana.z całą.koncepcją.zrównoważonego.rozwoju..Sta-
nowi.też.istotną.wytyczną.dla.ustawodawcy.oraz.wykładni.przepisów8..
Regulację.tę.usytuowano.w rozdziale.drugim.Konstytucji.RFN.dotyczącym.
Federacji.i Landów,.a więc.ma.zastosowanie.na.tych.podstawowych.pozio-
mów.państwowo-administracyjnych.
6. M. Kloepfer,.Umweltrecht,.München.1998,.§ 3,.Nb.20.i n.
7. M. Jänicke,.H. Jörgens,.K. Jörgensen,.R. Nordbeck,.Governance for Sustainable Development in
Germany: Institutions and Policy Making,.Paris.2001,.s. 8.
8. J. Selesnow,.Niemieckie prawo ochrony środowiska.(w:).M. Kramer,.M. Urbaniec,.A. Kryński.
(red.), Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem,.t..I, Interdyscyplinarne założenia proekologicznego za-
rządzania przedsiębiorstwem,.Warszawa.2004,.s. 342.
19
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
Pojęcie.zrównoważonego.rozwoju.pojawia.się.natomiast.w ustawach.
federalnych..W największym.zakresie.występuje.w regulacjach.związa-
nych.z planowaniem.przestrzennym.–.ustawie.federalnej.z dnia.18.sierp-
nia.1997 r..w sprawie.regionalnego.planowania.(Raumordnungsgesetz,.
ROG)9..Wskazać.trzeba.tutaj.na.wagę.planowania,.w tym.przestrzennego,.
w Niemczech,.które.traktowane.jest.jako.jeden.z najistotniejszych.instru-
mentów.zarządzania.państwem10.
Jak.zatem.widać.problematyka.zrównoważonego.rozwoju.obecna.
jest. w niemieckiej. Konstytucji. oraz. aktach. głównie. z zakresu. ochrony.
środowiska11..Pojęcie.zrównoważonego.rozwoju.pojawia.się.zasadniczo.
w ogólnych.przepisach.tam.zawartych.–.jako.określony.cel.działań12..Nie.
zostało.ono.natomiast.w żadnej.z tych.ustaw.zdefiniowane..Tak.wąskie.
ujęcie.uznawane.jest.za.niewystarczające.i wskazuje.się.na.konieczność.
bezpośredniego.uwzględnienia.problematyki.zrównoważonego.rozwoju.
w aktach.z zakresu.polityki.gospodarczej.i społecznej13.
Na.poziomie.organizacji.administracji.centralnej.nie.istnieje.żaden.or-
gan.władczy.odpowiedzialny.za.problematykę.zrównoważonego.rozwoju..
Podstawową.rolę.we.włączeniu.problematyki.środowiskowej.do.innych.
sektorowych.polityk.odgrywa.federalny.minister.środowiska14..W większo-
ści.ministerstw.powołano.też.do.życia.departamenty.środowiska,.odpowie-
dzialne.za.„ekologizację”.działań.w ramach.innych.sektorowych.polityk15..
Natomiast.minister.spraw.gospodarczych.powierzył.formalnie.Departa-
mentowi.Spraw.Ogólnych.problematykę.zrównoważonego.rozwoju16.
9. Federal.Law.Gazette.I,.s. 2081.
10. A. Jędraszko,.Planowanie środowiska i krajobrazu w Niemczech na przykładzie Stuttgartu,.War-
szawa.1998,.s. 20.
11. Występuje.więc.głównie.wsparcie.dla.środowiskowej.części.tej.koncepcji..Zob..E. Rehbin-
der,.Das deutsche Umweltrecht auf dem Weg zur Nachhaltigkeit,.Neue.Zeitschrift.für.Verwaltungsrecht.
2002,.t..21,.nr 6,.s. 657–665.
12. W. Köck.określa.je.jako.przepisy.wprowadzające..Zob..Sustainable Development in German
Environmental Law,.materiały.z konferencji:.4th.BMBF.(Federal.Ministry.of.Education.and.Research).
Forum.for.Sustainability.–.Sustainable.Neighbourhood.–.from.Lisbon.to.Leipzig.through.Research,.
8–10.May.2007,.Leipzig.
13. J. Kopfmüller.wymienia.w tym.względzie.kodeks.o bezpieczeństwie.społecznym,.usta-
wy.z zakresu.polityki.rynku.pracy,.prawo.podatkowe.i emerytalne..Zob..J. Kopfmüller,.Sustainable
Development in German Law,.materiały.z konferencji:.4th.BMBF.(Federal.Ministry.of.Education.and.
Research).Forum.for.Sustainability.–.Sustainable.Neighbourhood.–.from.Lisbon.to.Leipzig.through.
Research,.8–10.May.2007,.Leipzig.
14. M. Jänicke,.H. Jörgens,.K. Jörgensen,.R. Nordbeck,.Governance...,.s. 15.
15. Ibidem,.s. 16.
16. Ibidem,.s. 16–17.
20
Zbigniew Bukowski
W.lipcu.2000 r..rząd.federalny.w ramach.prac.nad.strategią.zrówno-
ważonego.rozwoju.powołał.do.życia.Międzyministerialny.Komitet.Zrów-
noważonego.Rozwoju.(tzw..Zielony.Gabinet).oraz.Narodową.Radę.Zrów-
noważonego.Rozwoju..Organy.te.rozpoczęły.swoją.działalność.dopiero.
w 2001 r.17
Narodowa.Rada.Zrównoważonego.Rozwoju.jest.niezależnym.orga-
nem.doradczym.w sprawach.związanych.ze.zrównoważonym.rozwojem..
Składa.się.z 17.członków.reprezentujących.różne.grupy.społeczne.i zawo-
dowe:.przemysł,.związki.zawodowe,.organizacje.pozarządowe,.środowi-
ska.naukowe..Wśród.jej.zadań.znajduje.się.promocja.społecznej.debaty.
o zrównoważonym.rozwoju.oraz.rozwój.konkretnych.projektów.zmierza-
jących.do.zrealizowania.narodowej.strategii..Zadania.może.też.powierzać.
Radzie.rząd.federalny18.
Zielony.Gabinet.składa.się.z 10.sekretarzy.stanu,.przewodniczy.mu.
szef. Biura. Kanclerza.. Jego. podstawowym. zadaniem. jest. koordynowa-
nie.prac.rządowych.w zakresie.strategii.zrównoważonego.rozwoju.oraz.
wspieranie.aspektów.związanych.z ochroną.środowiska.i zrównoważo-
nym.rozwojem.w procesie.podejmowania.decyzji.przez.rząd.
W.kwietniu.2002 r..rząd.przyjął.Narodową.Strategię.Zrównoważe-
nia.„Perspektywy.dla.Niemiec”19..Strategia.jest.bardzo.obszernym,.liczą-
cym.330.stron.aktem..Wskazano.w niej,.że.nie.jest.ona.właściwie.doku-
mentem,.lecz.pewnym.procesem.podlegającym.zmianom.w zależności.
od.sytuacji.faktycznej..Zwrócono.w niej.także.szczególną.uwagę.na.pięć.
zagadnień,.do.których.odniesiono.rozważania.dotyczące.modelu.zrów-
noważonego.rozwoju,.celów.i wskaźników:.międzypokoleniową.spra-
wiedliwość,.jakość.życia.(w.tym.ochronę.środowiska,.obszary.miejskie.
i wiejskie,.ochronę.zdrowia,.bezpieczeństwo),.społeczne.wykluczenie,.
międzynarodową.odpowiedzialność.i zasady.zarządzania.zrównoważe-
niem..Określono.także.siedem.kluczowych.działań.w zakresie.realizacji.
strategii:.efektywność.wykorzystania.energii.w kontekście.zmian.klima-
tycznych,.mobilność.w zakresie.ochrony.środowiska,.zdrowa.produkcja.
i konsumpcja,.zmiany.demograficzne,.rozwój.nowych.idei.oświatowych,.
innowacyjność.przedsiębiorstw.oraz.ograniczenie.wykorzystania.grun-
17. W lutym.Rada,.w marcu.Komitet.
18. Na.temat.jej.działalności:.Progress Report. German Council for Sustainable Development 2001–
2007,.Berlin.February.2007.
19. Perspectives for Germany. Our Strategy for Sustinable Development,.Federal.Ministry.for.the.
Environment,.Nature.Conservation.and.Nuclear.Safety,.Berlin.2002.
21
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
tów..Pierwszy.przegląd.realizacji.tej.strategii.dokonany.został.w listopa-
dzie.2004 r.,.drugi.rok.później,.a trzeci,.rozpoczęty.w listopadzie.2007 r.,.
zakończył.się.jesienią.2008 r.
2.2. Szwecja
Szwedzka. regulacja. konstytucyjna,. na. którą. składa. się. m.in.. Akt.
o Formie.Rządu.z dnia.2.lutego.1974 r..(1974:152)20,.od.dnia.1.stycznia.
2003 r..szeroko.reguluje.problematykę.zrównoważonego.rozwoju..W art. 2.
Aktu.o Formie.Rządu.określono,.że.publiczne.instytucje.promują.zrówno-
ważony.rozwój.prowadzący.do.dobrego.stanu.środowiska.dla.obecnych.
i przyszłych.pokoleń..Został.on.tutaj.wskazany.jako.cel.działania.szwedz-
kich.podmiotów.publicznych..Następuje.tu.też.wyraźne.powiązanie.tego.
celu.z jakością.środowiska.–.dobrą.zarówno.w odniesieniu.do.teraźniej-
szości,.jak.i w kontekście.zasady.sprawiedliwości.międzypokoleniowej..
Jednakże.zobowiązanie.w tym.zakresie.jest.„miękkie”.–.do.promowania.
zrównoważonego.rozwoju21..Trzeba.jednak.podkreślić,.że.jest.to.zarazem.
działanie.obligatoryjne.
Przełomowe. znaczenie. dla. szwedzkiego. systemu. prawa. ochrony.
środowiska.miało.przyjęcie.w 1998 r..Kodeksu.Ochrony.Środowiska22..Po-
szczególne.części.dotyczą:.ogólnych.postanowień,.ochrony.przyrody,.szcze-
gólnych.rodzajów.działalności.(m.in..inżynieria.genetyczna,.chemikalia,.od-
pady,.obszary.zanieczyszczone),.właściwości.organów.administracji.i sądów.
(także.procedur,.opłat.itd.),.nadzoru,.środków.karnych.oraz.kompensacji.(w.
tym.odszkodowań)..Pojęcie.zrównoważonego.rozwoju.pojawia.się.w części.
pierwszej.Kodeksu,.zawierającej.postanowienia.ogólne..Rozdział.pierwszy.
określa.cele.i zakres.stosowania.Kodeksu..W paragrafie.pierwszym.okre-
ślono,.że.jego.celem.jest.promowanie.zrównoważonego.rozwoju,.który.ma.
zabezpieczać.zdrowe.i nieszkodliwe.środowisko.dla.obecnych.i przyszłych.
pokoleń..Taki.rozwój.bazować.ma.na.uznaniu.faktu,.że.przyroda.zasługuje.
na.ochronę.oraz.że.ludzkie.prawo.do.modyfikowania.i wykorzystywania.
20. Jest.to.akt.podstawowy.w zakresie.uregulowań.konstytucyjnych..Obok.niego.na.regulację.
tę.składa.się:.Akt.o Sukcesji.z dnia.26.września.1810 r.,.Akt.o Wolności.Druku.z dnia.5.kwietnia.1949 r..
oraz.Akt.o Wolności.Wypowiedzi.z dnia.14.listopada.1991 r..Zob..szerzej:.M. Grzybowski,.Systemy
konstytucyjne państw skandynawskich,.Warszawa.1998.
21. J. Ebbesson,.Miljöratt,.Uppsala.2003,.s. 100.
22. S. Rubenson,.Sweden.(w:).H. Somsen.(red.),.The Yearbook of European Environmental Law, t. 1,.
Oxford.2000,.s. 527–531..
22
Zbigniew Bukowski
przyrody.pociąga.za.sobą.odpowiedzialność.za.mądre.zarządzanie.zasobami.
naturalnymi..Ten.sposób.regulacji.przyjęty.został.później.we.wskazanych.
wyżej.przepisach.konstytucyjnych..Natomiast.umiejscowienie.tej.regulacji.
wpływa.na.sposób.interpretowania.całej.ustawy.w kontekście.tego.właśnie.
celu.Kodeksu.Ochrony.Środowiska..Wpływ.ten.jest.już.wyraźny.wśród.
szczegółowo.określonych.celów,.którym.ma.służyć.Kodeks.–.jest.to.m.in..
wykorzystywanie.powierzchni.ziemi,.wody.i materialnego.środowiska.tak,.
aby.zabezpieczyć.ich.długoterminowe.dobre.zarządzanie.w rozumieniu.
ekologicznym,.społecznym,.kulturowym.i gospodarczym.tego.pojęcia..Moż-
na.także.zwrócić.uwagę,.że.odwołania.do.tej.regulacji.kodeksowej.znajdują.
się.w dokumentach.politycznych.dotyczących.zrównoważonego.rozwoju23.
Aktualna.szwedzka.strategia.zrównoważonego.rozwoju.–.„Wyzwa-
nia.strategiczne:.dalsze.opracowanie.szwedzkiej.strategii.zrównoważone-
go.rozwoju”.–.przedstawiona.została.przez.rząd.w marcu.2006 r..w Riksda-
gu24..Ujęto.ją.w czteroletniej.perspektywie.wykonawczej..Określono.w niej.
cztery.międzysektorowe.priorytetowe.wyzwania.wymagające.zwiększenia.
stopnia.integracji:
1). budowanie.zrównoważonych.społeczności.–.w odniesieniu.do.roz-
woju.dobrych.warunków.życiowych.za.pomocą.takich.środków,.jak:.
instrumenty.planistyczne,.rozwój.regionalny,.projekty.infrastruktu-
ralne,.w tym.w mieszkalnictwie.i środowisku.miejskim;
2). zwiększanie. równego. dostępu. do. dobrego. stanu. zdrowotnego,.
uwzględniając.przy.tym.uwarunkowania.społeczne.i kulturowe;
3). wychodzenie.naprzeciw.wyzwaniom.demograficznym.w zakresie.
procesów.gospodarczych.i społecznych;
4). sprzyjanie. zrównoważonemu. wzrostowi,. którego. elementami. są:.
dynamiczny.rynek,.silne.państwo.dobrobytu.i progresywna.polityka.
ochrony.środowiska.
Szerokie. uwzględnienie. problematyki. zrównoważonego. rozwoju.
w szwedzkiej.polityce.państwowej.zarówno.w specjalnych.strategiach,.jak.
i dokumentach.sektorowych,.jednoznacznie.wskazuje.na.wysoki.priorytet.
nadawany.temu.zagadnieniu.
23. Sustainable Sweden – a Progress Report on Mesures to Promote Ecologically Sustainable Develop-
ment,.Comm..2000/01:38,.Sztokholm.2000,.s. 5.
24. Strategic Challenges – A Further Elaboration of the Swedish Strategy for Sustainable Development
(Strategiska utmaningar – En vidareutveckling av svensk strategi för hållbar utveckling),.Comm..2005/06:126,.
Ministry.of.the.Environment,.22.March.2006.
23
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
Na.poziomie.instytucjonalnym.na.uwagę.zasługuje.tworzenie.me-
chanizmów.kreowania.i realizacji.zrównoważonego.rozwoju..Szwecja.ma.
w tym.zakresie.dość.spore.doświadczenia..Z dniem.1.stycznia.2005 r..zo-
stało.powołane.do.życia.Ministerstwo.Zrównoważonego.Rozwoju..Funk-
cjonowało.ono.do.końca.2006 r..W jego.skład.wchodziło.dwóch.ministrów:.
Minister.Zrównoważonego.Rozwoju.jako.szef.resortu.oraz.Minister.Śro-
dowiska..Temu.pierwszemu.bezpośrednio.podlegały.takie.zagadnienia,.
jak:.zrównoważony.rozwój,.energia,.mieszkalnictwo,.zrównoważone.pla-
nowanie.oraz.handel.emisjami..Drugi.zaś.zajmował.się:.celami.w zakresie.
jakości.środowiska,.chemikaliami,.problematyką.środowiska.a zdrowiem,.
polityką.klimatyczną,.wodami.i morzami.oraz.ochroną.przyrody.i róż-
norodnością.biologiczną..Minister.Zrównoważonego.Rozwoju.był.także.
odpowiedzialny.za.koordynację.wszystkich.prac.rządu.związanych.ze.
zrównoważonym.rozwojem..Jako.zadanie.rządu.w tym.zakresie.określono.
zapewnienie.kolejnemu.pokoleniu.stworzenia.społeczeństwa,.w którym.
podstawowe.problemy.związane.ze.środowiskiem.zostaną.rozwiązane,.
a zasoby.będą.wykorzystywane.w zrównoważony,.w długookresowej.per-
spektywie,.sposób25..W ministerstwie.sprawami.zrównoważonego.rozwoju.
zajmował.się.Wydział.ds..Zrównoważonego.Rozwoju.i Integracji.Środowi-
skowej.oraz.Biuro.Koordynacyjne.ds..Zrównoważonego.Rozwoju.
Po.wyborach.parlamentarnych.w październiku.2006 r..w nowym.
rządzie.przywrócono.urząd.Ministra.Środowiska..Ograniczono.także.za-
kres.jego.działania.w stosunku.do.Ministra.Zrównoważonego.Rozwoju.
o sprawy.energetyki.i mieszkalnictwa..W ramach.Ministerstwa.występuje.
natomiast.Wydział.Zrównoważonego.Rozwoju.koordynujący.działalność.
ministra.w tym.zakresie.zarówno.na.poziomie.krajowym,.jak.i międzyna-
rodowym..Szczegółowo.określone.są.też.zadania.związane.z ochroną.śro-
dowiska.w budownictwie.i planowaniu.przestrzennym26..W tym.zakresie.
wydaje.się.więc,.że.nastąpił.regres.w stosunku.do.działań.rządu.Görana.
Perssona.
Aktualnie.na.czoło.wysuwa.się.powołana.w marcu.2007 r..rządowa.
Komisja.Zrównoważonego.Rozwoju,.której.przewodniczącym.jest.premier.
Szwecji,.a jego.zastępcą.minister.środowiska..Jej.członkami.są.także:.mi-
nister.finansów.oraz.przedstawiciele.sektora.gospodarczego,.społeczności.
naukowej.i organizacji.pozarządowych..Komisja.ma.na.celu.kreowanie.
25. This is the Ministry of Sustainable Development,.Sztokholm.2005.
26. Ministry of Environment – organisation and responsibilities. Fact sheet,.Ministry.of.Environment,.
styczeń.2007.
24
Zbigniew Bukowski
szwedzkiej.polityki.zrównoważonego.rozwoju,.zwłaszcza.odnośnie.do.za-
gadnień.międzysektoralnych..Na.duże.możliwości.jej.działania.wskazuje.
pozycja.osób.wchodzących.w jej.skład.ze.strony.rządowej.
W.ciągu.ostatnich.kilkunastu.lat.Szwecja.stworzyła.instytucjonalny.
system.wprowadzania.zrównoważonego.rozwoju.w życie..Częste.zmiany,.
które.dokonywały.się.w tym.zakresie,.wiązać.trzeba.z tym,.że.problema-
tyka.zrównoważonego.rozwoju.stanowi.zagadnienie.stosunkowo.nowe.
w polityce.państwowej.i brak.większych.doświadczeń.zarówno.krajowych,.
jak.i zagranicznych.w tej.dziedzinie..Następuje.więc.próba.stworzenia.
optymalnych.podstaw.instytucjonalnych.jej.realizacji,.zwłaszcza,.że.ma.
ona.wybitnie.międzyresortowy.charakter..W każdym.razie.istniejące.in-
stytucje.centralne.działają.na.wysokim.rządowym.poziomie.oraz.składają.
się.z przedstawicieli.różnorodnych.środowisk.
Realizowanie.koncepcji.zrównoważonego.rozwoju.odgrywa.także.
niezmiernie.istotną.rolę.na.poziomie.regionalnym.i lokalnym..W zakresie.
centralnej.polityki.regionalnej.podstawowy.dokument.rządowy.pochodzi.
z 2002 r..Jest.to.„Polityka.wzrostu.i zdolności.do.życia.w całej.Szwecji”27..
W strategii.tej.bardzo.wyraźnie.wskazano.jako.podstawowy.cel.polityki.
regionalnej.zrównoważony.rozwój.całej.Szwecji,.odchodząc.od.wspierania.
jedynie.słabiej.rozwiniętych.regionów..Uznano,.że.podstawowy.potencjał.
dla.polityki.wzrostu.i rozwoju.pochodzić.powinien.z rozwiązywania.spraw.
społecznych.i środowiskowych..Wsparcie.dla.realizacji.polityki.udzielane.
jest.na.poziomie.regionalnym.przez.27.rządowych.agencji,.w tym.Agencję.
Ochrony.Środowiska28.
Szwedzkie.samorządy.na.szeroką.skalę.realizują.Agendę.2129..Według.
Nordyckiej.Rady.Zrównoważonego.Rozwoju.już.wszystkie.gminy.posia-
dają.taki.dokument30..W 1999 r..dla.wsparcia.działań.samorządów.rząd.
powołał.Szwedzki.Instytut.Ekologicznego.Zrównoważenia31..Pod.koniec.
2005 r..przekształcił.się.on.w Szwedzką.Radę.ds..Zrównoważenia..Silne.
27. A Policy for Growth and Viability Throughout Sweden,.Swedish.Government.Bill.2001/02:4.
28. Przykłady.realizacji.regionalnej.koncepcji.zrównoważonego.rozwoju.w stosunku.do.ob-
szarów.północnej.Skandynawii:.J. Gidlund,.U. Wiberg,.M. Gunnarsson,.Knowledge Based Strategies
for Sustainable Development and Civic Security. A North-Swedish Initiative in the Northern Dimension,.
Umeä.1998.
29. K. Eckerberg,.Sweden Problems and Prospects at the Leading Edge of Local Agenda 21 Implementa-
tion.(w:).W.M..Lafferty.(red.),.Sustainable Communities in Europe,.London.2001,.s. 6.i n.
30. Dane.z końca.2006 r.
31. The.Swedish.Institute.for.Ecological.Sustainability..Instytut.ten.ma.być.pomostem.pomię-
dzy.naukowcami.zajmującymi.się.zrównoważonym.rozwojem.a praktycznymi.odbiorcami.–.prze-
mysłem,.samorządami,.organizacjami.pozarządowymi.
25
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
rządowe.wsparcie.dla.opracowania.strategii.stało.się.więc.jedną.z przyczyn.
tak.niespotykanie.szerokiego.w skali.światowej.ich.zrealizowania.
Wsparciem.dla.realizacji.lokalnych.strategii.zrównoważonego.rozwoju.
były.początkowo.Lokalne.Programy.Inwestycyjne..Zostały.one.zainicjowa-
ne.w 1998 r..Ich.zadaniem.jest.osiągnięcie.dwóch.celów:.ochrony.środowiska.
oraz.tworzenia.nowych.miejsc.pracy..Rząd.zaproponował.je.jako.element.re-
alizacji.„ekologicznie.zrównoważonego.społeczeństwa”..Od.2003 r..progra-
my.te.zostały.zastąpione.przez.Klimatyczne.Programy.Inwestycyjne,.które.
ukierunkowane.są.na.zmniejszenie.emisji.gazów.cieplarnianych..W 2007 r..
nowy.rząd.zdecydował.o zastąpieniu.systemu.dofinansowania.programów.
gminnych.na.rzecz.dotacji.do.indywidualnych.projektów32.
2.3. Wielka Brytania
Pojęcie.zrównoważonego.rozwoju.pojawia.się.w ustawach,.w których.
odnosi.się.ono.do.instytucjonalnych.podstaw.działania.organów.administra-
cji..Aktualnie.termin.ten.występuje.jako.cel.działania.następujących.podmio-
tów.władzy.publicznej:.walijskich.ministrów.(art. 79.ustawy.o zarządzaniu.
Walią.z 2006 r.).oraz.Prezydium.Zgromadzenia.Narodowego.Walii.(pkt.8.
ppkt.2.załącznika.nr 2.ustawy.o zarządzaniu.Walią.z 2006 r.),.Regionalnych.
Agencji.Rozwoju.(art. 4.ust. e.ustawy.o Regionalnych.Agencjach.Rozwoju.
z 1998 r.),.lokalnych.władz.w Anglii.i Walii.(art. 4.ustawy.o lokalnym.zarzą-
dzaniu.z 2000 r.),.lokalnych.władz.w Szkocji.(art. 1.ust. 5.ustawy.Parlamentu.
Szkockiego.o lokalnym.zarządzaniu.w Szkocji.z 2003 r.),.Władzy.Wielkiego.
Londynu.(art. 30.ust. 4.ustawy.o Władzy.Wielkiego.Londynu.z 1999 r.),.pu-
blicznych.władz.w Irlandii.Północnej.(art. 25.ustawy.o Irlandii.Północnej.
z 2006 r.),.Władzy.Strategicznej.Kolei.(art. 207.ustawy.o transporcie.z 2000 r.),.
Organu.Nadzorującego.Kolej.(art. 4.ustawy.o kolejach.z 1993 r.),.Organu.
Nadzorującego. Służby. Wodne. oraz. Komisji. Konsumenckiej. ds.. Wody.
(art. ustawy.wodnej.z 2003 r..zmieniającej.w tym.zakresie.ustawę.o wo-
dzie.dla.przemysłu.z 1991 r.),.Urzędu.ds..Rynków.Gazowego.i Energetyki.
(art. 83.ustawy.o energii.z 2004 r..zmieniający.w tym.zakresie.ustawę.o gazie.
z 1986 r.),.Organizacji.ds..Kontroli.Eksportu.(art. 9.ust. 4a.ustawy.o kontroli.
eksportu.z 2002 r.),.organów.zajmujących.się.zagraniczną.pomocą.rozwojo-
wą.(art. 9.ust. 1.a ustawy.o rozwoju.międzynarodowym.z 2002 r.),.Komisji.
ds..Architektury.i Stref.Zabudowanych.(art. 1.ust. 1.e.ustawy.o zrównowa-
32. http://www.sum.uio.no/susnordic/sweden/local_authorities/
26
Zbigniew Bukowski
żonym.i bezpiecznym.budownictwie.z 2004 r..wprowadzającej.zmiany.do.
ustawy.o budownictwie.z 1984 r.),.organów.określonych.w ustawie.o natu-
ralnym.środowisku.i wiejskich.społecznościach.z 2006 r..–.Naturalna.Anglia.
(art. 2.ust. 1),.Komisji.dla.Wiejskich.Społeczności.(art. 18.ust. 1b),.organów.
ochrony.przyrody.Zjednoczonego.Królestwa.(art. 33.ust. 2b).oraz.organów.
ds..reformy.rolnictwa.(art. 88.ust. 1d),.Agencji.ds..Mieszkalnictwa.i Społecz-
ności.(art. 2.ust. 1d.ustawy.o mieszkalnictwie.i regeneracji.z 2008 r.),.Szkockiej.
Komisji.ds..Owiec.(art. 3.ust. 1.ustawy.o owcach.z 1996 r.),.Szkockiej.Rady.
ds..Funduszy.na.Szkolnictwo.Zawodowe.i Wyższe.(art. 20.ustawy.o zawo-
dowym.i wyższym.szkolnictwie.dla.Szkocji.z 2005 r.).
Lokalne. władze. w Anglii. i Walii. mają. obowiązek. przygotowania.
strategii. promowania. gospodarczego,. społecznego. i środowiskowego.
dobrobytu.swoich.obszarów,.które.prowadzić.mają.do.osiągnięcia.zrów-
noważonego.rozwoju.Wielkiej.Brytanii33..Najnowszym.aktem.prawnym.
odnoszącym.się.do.działalności.angielskich.i walijskich.gmin.jest.ustawa.
o zrównoważonych.społecznościach.z dnia.23.października.2007 r.34.Jej.
celem. jest. promowanie. zrównoważenia. lokalnych. społeczności,. przez.
co.rozumie.się.ochronę.i ożywienie.lokalnej.działalności.gospodarczej,.
ochronę.lokalnego.środowiska,.zmniejszenie.liczby.gospodarstw.domo-
wych.dotkniętych.przez.społeczne.wykluczenie.lub.ubóstwo,.zwiększenie.
udziału.w działalności.obywatelskiej.i politycznej.oraz.rozważne.wyko-
rzystanie.zasobów.naturalnych..Istotnym.elementem.ustawy.jest.pomoc.
finansowa.rządu.dla.realizacji.tych.celów..Przyznaje.ją.Sekretarz.Stanu.
a rozdzielana.jest.na.podstawie.specjalnego.planu.wydatków,.którego.
głównym.zadaniem.jest.promowanie.zrównoważenia.lokalnych.społecz-
ności.(art. 5.ust. 5a),.akceptowanego.przez.Sekretarza..Ustawa.o zrówno-
ważonych.społecznościach.stanowi.unikatowy.w skali.europejskiej.akt.
prawny.stwarzający.podstawy.prawne.podejmowania.działań.na.rzecz.
zrównoważonego.rozwoju.na.poziomie.lokalnym,.w tym.również.finan-
sowania.wynikających.z niego.przedsięwzięć..Zrównoważony.rozwój.nie.
jest.przy.tym.jedynie.ogólną.wytyczną,.ale.także,.przez.wskazanie.jego.
składników,.podstawową.i uszczegółowioną.przesłanką.wszelkich.działań.
prowadzonych.na.podstawie.tego.aktu.prawnego..Należy.zwrócić.uwagę,.
że.lokalne.cele.związane.są.zarówno.z ochroną.środowiska,.jak.i rozwojem.
33. Choć.mogą.występować.problemy.z egzekwowaniem.tego.obowiązku..Zob..C. Abbot,.Con-
trolling Environment Agency Discretion: A Public Law Perspective,.Environmental.Law.and.Management.
2001,.nr 13,.s. 232–238..
34. The.Sustainable.Communities.Act.2007..
27
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
gospodarczym.i społecznym.oraz.demokracją.uczestniczącą..Trzeba.przy.
tym.przyjąć,.że.cele.te.są.równorzędne.i działania,.podejmowane.w celu.
osiągnięcia.jednego.z nich,.nie.mogą.naruszać.innego.
Najnowsza.brytyjska.strategia.zrównoważonego.rozwoju.opracowa-
na.została.w 2005 r..–.„Zabezpieczając.przyszłość.–.Strategia.Zrównowa-
żonego.Rozwoju.Zjednoczonego.Królestwa”35..Prace.nad.nią.rząd.brytyj-
ski.prowadził.wspólnie.z rządem.szkockim,.walijskim.Zgromadzeniem.
Narodowym.i administracją.Irlandii.Północnej36..Jest.to.strategia.okreso-
wa.sięgająca.2020 r..Jako.cel.zrównoważonego.rozwoju.wskazano.w niej.
„stworzenie.warunków.wszystkim.ludziom.na.świecie.do.zaspokojenia.ich.
podstawowych.potrzeb.i osiągnięcia.lepszego.poziomu.życia.bez.narażania.
jakości.życia.przyszłych.pokoleń”37..Cel.ten.ma.więc.charakter.globalny..
Na.tej.podstawie.cała.władza.Wielkiej.Brytanii.ma.go.osiągnąć,.działając.
„w zintegrowany.sposób.poprzez.zrównoważoną,.innowacyjną.i produk-
tywną.gospodarkę,.która.ma.zapewnić.wysoki.poziom.zatrudnienia;.po-
przez.społeczeństwo,.które.promuje.społeczną.integrację,.zrównoważone.
społeczności.i osobisty.dobrobyt”38..Te.szczegółowe.cele.krajowe.mogą.być.
osiągnięte.dzięki.ochronie.środowiska.i poprawie.jego.stanu.oraz.efektyw-
nemu.wykorzystaniu.zasobów.oraz.energii..Przy.ich.realizacji.uwzględnia-
ne.są.następujące.przewodnie.zasady:
1). życie.z uwzględnieniem.środowiskowych.ograniczeń,
2). gwarancja.silnego,.zdrowego.i sprawiedliwego.społeczeństwa,
3). osiąganie.zrównoważonej.gospodarki,
4). promowanie.dobrego.zarządzania,
5). odpowiedzialne.wykorzystanie.nauki.
Jako.cztery.priorytetowe.obszary.działań.wewnątrz.Wielkiej.Bryta-
nii.wskazano:.zrównoważoną.konsumpcję.i produkcję,.zmianę.klimatu.
a energię,.ochronę.naturalnych.zasobów.i poprawę.stanu.środowiska.oraz.
zrównoważone.społeczności.lokalne..Strategie.centralne.są.także.odnośni-
kiem.dla.strategii.regionalnych.i lokalnych,.co.powoduje.ich.szczególne.
znaczenie.dla.realizacji.koncepcji.zrównoważonego.rozwoju.w całej.Wiel-
35. Securing the Future – The UK Government Sustainable Development Strategy,.London.2005,.
36. Wskazać.można.na.rangę.polityczną.Strategii,.którą.dnia.7.marca.2005 r..ogłosił.w Londynie.
premier.Tony.Blair.i tego.samego.dnia.w Edynburgu.premier.rządu.szkockiego.
37. Securing the Future – The UK Government Sustainable Development Strategy,.s. 16.
38. Ibidem.
Cm.6467.
28
Zbigniew Bukowski
kiej.Brytanii..Ponadto.na.ich.podstawie.przygotowywane.są.też.szczegóło-
we.programy.rządowe39...W. 2000 r.. powołano. do. życia. Komisję. Zrów-
noważonego.Rozwoju40..Liczy.ona.aktualnie.19.członków.wybieranych.
spośród.środowisk.gospodarczych,.organizacji.pozarządowych,.lokalnych.
samorządów,.administracji.regionalnej.oraz.środowisk.akademickich..Do.
jej.głównych.zadań.należy.monitorowanie.postępu.w zakresie.zrównowa-
żonego.rozwoju.oraz.osiąganie.konsensusu.odnośnie.do.działań.mających.
na.celu.wdrażanie.zrównoważonego.rozwoju..W literaturze.podkreśla.się.
coraz.bardziej.znaczącą.rolę.tego.organu.w realizacji.zrównoważonego.
rozwoju.w całej.Wielkiej.Brytanii41.
3. Zrównoważony rozwój w Polsce
Problematyka.zrównoważonego.rozwoju.stosunkowo.szybko.po-
jawiła.się.w polskich.aktach.prawnych,.choć.pierwotnie.o charakterze.
powszechnie.nieobowiązującym.–.w uchwałach.Sejmu.Rzeczypospolitej.
Polskiej..Stosowano.zresztą.wówczas.zamiennie.pojęcia.„zrównoważony.
rozwój”.i „ekorozwój”..W ustawodawstwie.pojęcie.to,.jako.„ekorozwój”,.
pojawiło.się.w 1994 r..w ustawie.z dnia.27.marca.2003 r..o planowaniu.i za-
gospodarowaniu.przestrzennym.(Dz. U. Nr 80,.poz. 717.z późn..zm.).
Znaczące.zmiany.w podejściu.do.problematyki.zrównoważonego.
rozwoju.w prawie.związane.są.z przyjęciem.Konstytucji.RP.z dnia.2.kwiet-
nia.1997 r..(Dz. U. Nr 78.poz. 483.z późn..zm.)..Była.to.pierwsza.europejska.
konstytucja,.w której.pojawiło.się.to.pojęcie..Co.więcej,.jego.ulokowanie.
w art. 5.spowodowało.nadanie.zasadzie.zrównoważonego.rozwoju.cha-
rakteru.ogólnej.zasady.ustrojowej42..Potwierdzeniem.tego.statusu.jest.tak-
39. Przykładem.może.być:.The Framework for Sustainable Development on the Government Estate,.
London,.lipiec.2002 r..czy.Changing Patterns: UK Government Framework for Sustainable Consumption
and Production,.London,.wrzesień.2003 r..W sierpniu.2005 r..już.na.podstawie.nowej.Strategii.De-
partment.Handlu.i Przemysłu.przyjął.program.Sector Sustainability Challenge.określający.zadania.
na.lata.2005–2006..
40. The.Sustainable.Development.Commission..Organ.ten.powoływany.jest.wspólnie.przez.
cztery.administracje:.brytyjską,.szkocką,.walijską.i północnoirlandzką,.dwóch.jej.członków.wywo-
dzi.się.ze.Szkocji,.a po.jednym.z Walii.i Irlandii.Północnej,.w których.to.regionach.zresztą.działają.
osobne.biura.Komisji.koncentrujące.się.na.polityce.regionalnej.
41. A. Ross,.The UK Approach to Delivering Sustainable Development in Government: A Case Study
in Joined-Up Working,.Journal.of.Environmental.Law.2005,.t..17,.nr 1,.s. 27–49.
42. Takie.podejście.zdaje.się.utrwalać.w najnowszej.literaturze.z zakresu.prawa.ochrony.śro-
dowiska..Zob..A. Barczak,.Zadania samorządu terytorialnego w zakresie ochrony środowiska,.Warszawa.
2006,.s. 35.
29
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
że.orzecznictwo.Trybunału.Konstytucyjnego..Pojawiające.się.w doktrynie.
prawa.ochrony.środowiska.wątpliwości.bardziej.dotyczą.treści.pojęcia.niż.
charakteru.zasady.ustrojowej43..Jednakże.nawet.zwolennicy.zaliczenia.za-
sady.zrównoważonego.rozwoju.do.zasad.politycznych,.a nie.prawnych,.
wskazują,.że.ma.ona.swoje.normatywne.znaczenie44..Jest.to.też.norma.
programowa.–.nakazująca.realizację.określonego.celu.–.właśnie.zrówno-
ważonego.rozwoju.
Konstytucyjne.usytuowanie.w Polsce.problematyki.zrównoważonego.
rozwoju.zasługuje.na.pełną.aprobatę..Przez.to.konstytucyjna.zasada.zrówno-
ważonego.rozwoju.wywiera.wpływ.na.stanowienie,.wykładnię.i stosowanie.
prawa,.choć.jest.on.jeszcze.cały.czas.nieadekwatny.do.znaczenia.tej.zasady.
Najszersze. pojęcie. zrównoważonego. rozwoju. wprowadzono. do.
ustawy.z dnia.27.kwietnia.2001 r..–.Prawo.ochrony.środowiska.(tekst.jedn.:.
Dz. U. z 2008 r..Nr 25,.poz. 150.z późn..zm.),.w której.zawarto.jego.defini-
cję,.a oprócz.tego.występuje.ono.w odniesieniu.do.zakresu.ustawy,.mery-
torycznej.treści.rozmaitych.aktów,.przeznaczenia.funduszy,.działalności.
określonych.organów.oraz.materialnej.treści.pewnych.działań..W większo-
ści.zastosowanie.tego.pojęcia.umożliwia.wyjście.poza.typowo.sozologicz-
ne.traktowanie.określonych.instytucji.prawnych,.jednakże.w niektórych.
przypadkach.jest.ono.tylko.„ozdobnikiem”,.który.nie.ma.merytorycznego.
uzasadnienia.i nic.nie.wnosi.do.treści.normatywnej.przepisu..Istotna.jest.
taka.większościowa.regulacja,.zwłaszcza.w odniesieniu.do.działań.o cha-
rakterze.bezpośrednio.wykonawczym.(a.w ich.ramach.do.zadań.organi-
zatorskich).administracji.publicznej45.
W.przyszłości.pożądane.byłoby.zwiększenie.zakresu.wykorzystania.
pojęcia.zrównoważonego.rozwoju.w polskim.prawie..Zdecydowanie.ko-
nieczne.jest.wprowadzenie.regulacji.związanych.ze.zrównoważonym.roz-
wojem.jako.celem.działania.rozmaitych.podmiotów.administracji.publicz-
nej.zarówno.na.poziomie.centralnym,.jak.i terenowym..Dziś.dość.mocno.
podkreśla.się,.że.realizacja.tej.koncepcji.w skali.kraju,.województwa,.po-
wiatu.i gminy.budzi.obawy,.m.in..z powodu.braku.struktur.organizacyj-
43. Zob..W. Wołpiuk,.Zasada zrównoważonego rozwoju. Zasada konstytucyjna czy zasada polityki
społeczno-ekonomicznej w zakresie ochrony środowiska,.Zeszyty.Naukowe.Wyższej.Szkoły.Informatyki,.
Zarządzania.i Administracji.w Warszawie.2003,.z..1,.s. 7–18.
44. B. Rakoczy,.Ograniczenie praw i wolności jednostki ze względu na ochronę środowiska w Konstytu-
cji Rzeczypospolitej Polskiej,.Toruń.2006,.s. 157–158..Autor.ten.twierdzi.nawet,.że.„pomijanie.aspektu.
normatywnego.zasady.zrównoważonego.rozwoju.jest.nieuprawnione”,.ibidem,.s. 183.
45. Opierając.się.na.typologii.zadań.przeprowadzonej.przez.M. Górskiego..Zob..M. Górski,.
Ochrona środowiska jako zadanie administracji publicznej,.Łódź.1992.
30
Zbigniew Bukowski
nych.zajmujących.się.tym.zagadnieniem46..Konieczność.stworzenia.odpo-
wiednich.podstaw.prawnych.działań.na.rzecz.zrównoważonego.rozwoju.
podkreślana.jest.też.w literaturze.przez.osoby.niebędące.prawnikami47.
Problematyka. zrównoważonego. rozwoju. występuje. też. w coraz.
większej.liczbie.aktów.planistycznych.o charakterze.wewnętrznym.i doku-
mentów.politycznych,.zwłaszcza.w zakresie.ochrony.środowiska,.zagospo-
darowania.przestrzennego.i polityki.rozwojowej..W niektórych.przypad-
kach.ma.to.swoje.ustawowe.uzasadnienie..Na.tej.podstawie.wskazuje.się,.
że.zrównoważony.rozwój.to.idea.polityczna.o charakterze.teoretycznym,.
a nie.praktycznym48..
Z.pewnością.istotnym.problemem.jest.brak.obowiązującej.długofa-
lowej.strategii.zrównoważonego.rozwoju.kraju..Po.niezbyt.dobrze.uza-
sadnionym.uchyleniu.dokumentu.„Polska.2025.–.Długookresowa.strate-
gia.trwałego.i zrównoważonego.rozwoju”.jesteśmy.jednym.z nielicznych.
państw.europejskich,.które.nie.posiada.takiego.strategicznego.aktu..Biorąc.
pod.uwagę.trudności.związane.z realizacją.w Polsce.koncepcji.tego.roz-
woju,.stworzenie.i wprowadzanie.w życie.takiego.dokumentu.jest.tym.
bardziej.ważne.
Istotnym.zagadnieniem.jest.instytucjonalizacja.działań.na.rzecz.zrów-
noważonego.rozwoju..Oprócz.określenia.organów.administracji.publicz-
nej,.które.powinny.prowadzić.działania.w tym.zakresie,.konieczne.jest.też.
powołanie.instytucji.pomocniczych.o charakterze.doradczym..Jak.na.razie.
mamy.do.czynienia.z ich.efemerycznym.pojawianiem.się.i znikaniem49..
Wskazuje.się.tutaj.na.potrzebę.powołania.fachowej.niezależnej.komisji50.
Niezmiernie.istotne.jest.także.prowadzenie.działań.w zakresie.zrów-
noważonego.rozwoju.na.poziomie.lokalnym.i regionalnym,.zwłaszcza.
przez.samorządy.terytorialne,.które.są.faktycznymi.gospodarzami.terenu..
Prowadzone.badania.wykazują.umiarkowane.zainteresowanie.samorzą-
dów.terytorialnych.przygotowywaniem.programów.zrównoważonego.
46. S. Kozłowski,.Strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej i jej implikacje dla Polski,.
Biuletyn.Polskiego.Klubu.Ekologicznego,.luty.2004,.s. 8..Podobnie.K. Równy,.Prawne zintegrowanie
działań w ochronie środowiska. Część pierwsza,.Prawo.i Środowisko.2001,.nr 3,.s. 64–66.
47. W. Pęski,.Zarządzanie zrównoważonym rozwojem miast,.Warszawa.1999,.s. 272.
48. H. Lisicka,.Blaski i cienie dokumentu „Nowej polityki ekologicznej”,.Ochrona.środowiska..Prawo.
i polityka.2001,.nr 3,.s. 49.
49. R. Janikowski,.Nieład instytucjonalno-polityczny a trwały i zrównoważony rozwój.(w:).S. Czaja.
(red.),.Zrównoważony rozwój – doświadczenia polskie i europejskie,.Nowa.Ruda.2005,.s. 183–184.
50. S. Kozłowski,.Kształtowanie polskiej koncepcji zrównoważonego rozwoju w latach 1989-2004.(w:).
B. Poskrobko.(red.),.S. Kozłowski,.Zrównoważony rozwój. Wybrane problemy teoretyczne i implementacja
w świetle dokumentów Unii Europejskiej,.Białystok–Warszawa.2005,.s. 290–291.
31
Koncepcja zrównoważonego rozwoju w działalności administracji publicznej
rozwoju51..Jak.dotychczas,.w zakresie.nadzoru.administracyjnego.nie.anali-
zuje.się.uwzględnienia.zrównoważonego.rozwoju.w dokumentach,.w któ-
rych.jest.to.wymagane,.takich.jak.np..strategia.rozwoju.województwa.–.
następuje.jedynie.formalne.sprawdzenie.odwołania.się.do.tej.koncepcji..
Zmiany.w zakresie.podejścia.samorządów.do.koncepcji.zrównoważonego.
rozwoju.wymagają.zmian.ustawowych,.zwłaszcza.w zakresie.określenia.
ich.zadań..Na.poziomie.gminnym.konieczne.byłoby.stworzenie.ustawo-
wych.podstaw.przyjmowania.strategii.rozwoju.gminy.zgodnych.z zasadą.
zrównoważonego.rozwoju.
Pomimo.występowania.pojęcia.zrównoważonego.rozwoju.w szeregu.
polskich.aktów.prawnych.i dokumentów.politycznych.znaczenie.politycz-
ne.koncepcji.zrównoważonego.rozwoju.w Polsce.jest.minimalne..Trudno.
jest.też.mówić.o celowej.realizacji.tej.koncepcji..Witold.Toczyski.wskazuje,.
że.na.gruncie.praktyki.rozwojowej.na.szczeblu.krajowym.i regionalnym.
koncepcja.zrównoważonego.rozwoju.znajduje.„wątłe.odzwierciedlenie”52.
Literatura
Borys.T. (red.),.Zarządzanie zrównoważonym rozwojem. Agenda 21 w Polsce –
10 lat po Rio,.Białystok.2003
Bugge.H.Ch..(red.),.Voigt.Ch.,.Sustainable Development in National and Inter-
national Law,.Ch.Voigt,.Groningen.2008
Bukowski.Z.,.Zrównoważony rozwój w systemie prawa,.Toruń.2009
Cordonier.Segger.M.-C.,.Khalfan.A.,.Sustainable development law. Principles,
practices prospects,.Oxford.2004
Papuziński.A. (red.),.Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka,.Byd-
goszcz.2005
Równy.K.,.Jabłoński.J..(red.), Zasada zrównoważonego rozwoju w prawie i prak-
tyce ochrony środowiska,.Warszawa.2002.
51. Badania.K. Giordano.dotyczące.gmin.wykazały,.że.28 .spośród.analizowanych.posiada.
opracowania.związane.z zrównoważonym.rozwojem..Zob..K. Giordano,.Ocena udziału polskich re-
gionów (województw) w procesie wdrażania zrównoważonego rozwoju.(w:).M. Czyż.(red.),.Wybrane aspekty
równoważenia rozwoju,.Białystok.2005,.s. 68.
52. W. Toczyski,.System monitoringu rozwoju zrównoważonego w Polsce północnej.(w:).S. Czaja.
(red.), Zrównoważony rozwój – doświadczenia polskie i europejskie,.Nowa.Ruda.2005,.s. 454.
32
Daniel.Chojnacki*
Wybrane administracyjne instrumenty prawne
ochrony powierzchni ziemi
1. Uwagi wprowadzające
Instrument.to,.zgodnie.z definicją.słownikową,.„coś,.za.pomocą.czego.
można.osiągnąć.zamierzony.cel;.środek,.metoda.działania”1,.a.samo.słowo.
„instrument”.pochodzi.od.łacińskiego.słowa.instrumentum.oznaczającego.
wyposażenie.lub.narzędzie2..Przez.instrument.prawny.należałoby.zatem.
rozumieć.środek.prawny.służący.realizacji.określonego.celu,.pożądanego.
z punktu.widzenia.prawa3..W nauce.prawa.pojęcie.instrumentu.prawnego.
nie.jest.rozumiane.jednolicie..W piśmiennictwie.podkreśla.się,.że.jest.to.
termin.języka.prawniczego,.a także.prawnego,.lecz.zwykle.niedefiniowa-
ny4.i jednocześnie.wskazuje.się.na.powszechne5,.często.intuicyjne.użycie.
tego.pojęcia6,.niekiedy.zamiennie.z pojęciem.„środek.prawny”7..Należy.
*. Instytut.Nauk.Prawnych.Polskiej.Akademii.Nauk.
1. B. Dunaj.(red.),.Słownik współczesnego języka polskiego,.Warszawa.1996,.s. 325.
2. A. Latusek.(red.),.Wielki słownik wyrazów obcych,.Kraków.2009,.s. 388.
3. B. Draniewicz,.Opłata produktowa,.Warszawa.2009,.s. 59.
4. J. Rotko,.Instrumenty prawne ochrony przyrody.(w:).W. Radecki.(red.),.Teoretyczne podstawy
prawa ochrony przyrody,.Wrocław.2006,.s. 185.
5. Por..J. Jendrośka,.M. Bar,.Prawo ochrony środowiska. Podręcznik,.Wrocław.2005,.s. 75.i n.;.A. Li-
piński,.Prawne podstawy ochrony środowiska, Kraków.2007,.s. 102.i n.;.J. Jerzmański.(w:).J. Jendrośka,.
J. Jerzmański.(red.).Prawo ochrony środowiska dla praktyków,.Warszawa.1999,.wydawnictwo.aktualizo-
wane.kwartalnie,.rozdział.7.5.1,.s. 1–2.(grudzień.2002 r.);.J. Rotko,.Podstawy prawne gospodarki wodnej,.
Wrocław.2006,.s. 85.
6. J. Boć,.J. Rotko,.Organizacja i instrumenty prawnej ochrony powietrza w Polsce.(w:).Prawna ochro-
na powietrza i handel uprawnieniami emisyjnymi w Polsce i Niemczech,.Wrocław.2006,.s. 74;.B. Draniewicz,.
Opłata..., s. 59.
7. Por..M. Górski,.Instrumenty finansowoprawne.(w:).M. Górski.(red.).Prawo oc
Pobierz darmowy fragment (pdf)