Darmowy fragment publikacji:
Tytuł oryginału: Right Time Baby: The Complete Guide
to Later Motherhood Pregnancy
Tłumaczenie: Joanna Sugiero
Projekt okładki/ilustracja: Magdalena Stasik
ISBN: 978-83-246-4916-7
Copyright © 2011 by Claudia Spahr.
English language publication 2011 by Hay House UK Ltd.
Polish edition copyright © 2013 by Helion S.A.
All rights reserved.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by
any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any
information storage retrieval system, without permission from the Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu
niniej-szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą
kserograficz-ną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź
towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie
praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również
żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://septem.pl/user/opinie/czanad
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: septem@septem.pl
WWW: http://septem.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis treĂci
Przedmowa
WstÚp
1. Czy jesteĂ gotowa?
2. Klucz do poczÚcia: naturalne sposoby
na zwiÚkszenie szans na poczÚcie
3. CiÈĝa z niewielkÈ pomocÈ wspóïczesnej nauki
4. Gdy dzieje siÚ coĂ zïego
5. CiÈĝa — pierwszy trymestr
6. Badania i decyzje
7. CiÈĝa — drugi trymestr
8. CiÈĝa — trzeci trymestr
9. Wielkie wydarzenie — narodziny
10. Potrzeby dziecka
11. Twoje potrzeby
Posïowie
½ródïa
Bibliografia
O autorce
7
9
11
15
35
73
97
113
143
159
181
211
245
283
307
309
318
320
RIGHT TIME BABY
8
ROZDZIAŁ 5
CiÈĝa — pierwszy trymestr
OBJAWY CIĄŻY
Z ciÈĝÈ zazwyczaj jest tak, ĝe „wiesz, zanim siÚ dowiesz”. Bez wzglÚdu na
to, czy Twoja ciÈĝa jest planowana czy jest dla Ciebie zaskoczeniem,
spekulacje pojawiajÈ siÚ w momencie, gdy zaczynasz odbieraÊ charakte-
rystyczne sygnaïy.
Temperatura
Ta informacja dotyczy kobiet, które regularnie mierzÈ swojÈ tempera-
turÚ — dziÚki niej moĝecie byÊ mÈdrzejsze niĝ wszystkie testy ciÈĝowe. JeĂli
po owulacji Twoja temperatura ciaïa utrzymuje siÚ na trochÚ wyĝszym
poziomie, to znaczy, ĝe doszïo do zapïodnienia.
Emocje
To, co odczuwasz jako wyjÈtkowo intensywny i uciÈĝliwy zespóï napiÚ-
cia przedmiesiÈczkowego, moĝe byÊ efektem dziaïania hormonów, które
otrzymaïy komunikat, ĝe w Twoim ciele pojawiï siÚ nowy organizm. Wybu-
chy ïez i napady zïoĂci to klasyczny obrzÈdek wejĂcia w macierzyñstwo.
Witamy na pokïadzie!
113
CZAS NA DZIECKO
Zapachy
W moim przypadku jest to pierwszy objaw ciÈĝy — mój nos zamienia siÚ
w nadwraĝliwy organ. Zaczynam czuÊ zapachy warstwami, niemal w wy-
miarze 3D, ze wszystkimi moĝliwymi niuansami — a przysiÚgam, ĝe nie
biorÚ ĝadnych leków! Wystarczy podwyĝszony poziom estrogenu. Czasami
nowe zapachy sÈ tak odraĝajÈce, ĝe poczujesz to, o czym powiem za chwilÚ.
NudnoĂci
Ktokolwiek wymyĂliï nazwÚ „poranne nudnoĂci”, miaï niezïe poczucie
humoru (albo byï mÚĝczyznÈ i nie wiedziaï, co to znaczy byÊ w ciÈĝy).
Wiele moich koleĝanek i ja równieĝ cierpiaïyĂmy na nudnoĂci caïymi
dniami i nocami, wïÈcznie ze spontanicznymi lÈdowaniami w objÚciach
toalety. W wiÚkszoĂci przypadków nudnoĂci zaczynajÈ siÚ okoïo szóstego
tygodnia i koñczÈ po trzecim miesiÈcu. Przez caïy ten czas wielokrotnie za-
stanawiasz siÚ, jak ktokolwiek moĝe odczuwaÊ radoĂÊ z bycia w ciÈĝy.
Nie ma ĝadnej reguïy, która by mówiïa, które kobiety cierpiÈ na nudnoĂci
i dlaczego. Jeĝeli nudnoĂci bardzo Ci dokuczajÈ, pociesz siÚ tym, ĝe to tak
naprawdÚ dobry znak, bo Ăwiadczy o tym, ĝe na pewno jesteĂ w ciÈĝy.
Zmiana apetytu
Wszyscy mówiÈ o apetytach w ciÈĝy (na ogórki kiszone, ciasto czekola-
dowe, Ăledzie w occie — czÚsto wïaĂnie w tej kolejnoĂci), ale w rzeczy-
wistoĂci duĝo czÚĂciej zdarza siÚ, ĝe kobieta nie ma ochoty na okreĂlone
potrawy. Nieraz koñczy siÚ to bïÚdnym koïem nudnoĂci i gïodu — gdy-
byĂ mogïa jeĂÊ, byÊ moĝe nie czuïabyĂ takich mdïoĂci, ale jak u licha
masz coĂ jeĂÊ, skoro wszystko CiÚ odrzuca?
Nabrzmiaïe piersi
Podniesienie i powiÚkszenie piersi moĝe byÊ miïe dla oka, ale jest nie-
stety doĂÊ bolesne. Twoje piersi rozpoczÚïy przemianÚ z zabawek ero-
tycznych w to, do czego tak naprawdÚ zostaïy stworzone: zamieniajÈ siÚ
w magazyn pokarmu dla dziecka. Nowa reguïa „patrz, ale nie dotykaj”
114
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
moĝe byÊ frustrujÈca dla Twojego partnera, zwïaszcza jeĂli reagujesz agre-
sywnie za kaĝdym razem, gdy próbuje choÊ musnÈÊ Twoje piersi. Nie-
stety, tak bÚdzie przez najbliĝsze kilka tygodni, w trakcie których wyĝej
wspomniane caïodniowe nudnoĂci i przemÚczenie caïkowicie zniechÚcÈ
CiÚ do seksu. Jednak mogÈ zdarzyÊ siÚ takie dni, w których Twoje libido
nagle wzroĂnie, a Ty bÚdziesz emanowaÊ superkobiecoĂciÈ — z pewnoĂciÈ
wynagrodzÈ one Twojemu partnerowi wszystkie niedogodnoĂci (a przy-
najmniej tak powinnaĂ go zapewniÊ).
Promienny blask
Inni ludzie mogÈ zauwaĝyÊ to przed TobÈ — mówiÈc, ĝe wyglÈdasz
promiennie, i komplementujÈc TwojÈ gïadkÈ skórÚ. Twoje policzki na-
bierajÈ róĝowego odcienia o nazwie wïaĂnie uĝyïam róĝu, który idealnie
pasuje do tonacji mojej skóry, ale ĝadna firma kosmetyczna go nie produkuje.
Zmarszczki robiÈ siÚ pïytsze, a Ty wyglÈdasz o dziesiÚÊ lat mïodziej. Jed-
nak moĝliwa jest równieĝ sytuacja odwrotna: na Twojej skórze poja-
wiajÈ siÚ plamki, pryszcze i suche placki — ĝycie nie jest sprawiedliwe,
to okrutna prawda.
Skurcze
Uczucie ciÈgniÚcia w brzuchu (jak gdyby ktoĂ przeciÈgaï ostre narzÚdzie
przez TwojÈ macicÚ) czÚsto jest mylone z bólami miesiÈczkowymi. Jednak
jest ono sygnaïem czegoĂ zupeïnie innego: to znak, ĝe zarodek zagnieĝ-
dĝa siÚ w macicy. Po implantacji czÚsto ma miejsce delikatne krwawie-
nie (plamienie). Jeĝeli bardzo pragniesz zajĂÊ w ciÈĝÚ, uczucie ciÈgniÚcia
moĝe byÊ dla Ciebie bardzo ekscytujÈce. JeĂli jeszcze nie odstawiïaĂ
mojitos, to najwyĝszy czas, ĝebyĂ to zrobiïa.
IĂÊ za potrzebÈ
To tylko poczÈtek zmian w Twoim organizmie zwiÈzanych z ciÈĝÈ. Nic
nie dzieje siÚ bez powodu; natura jest doskonaïa. Hormon relaksyna,
który pomaga Twojemu ciaïu otworzyÊ siÚ na urodzenie dziecka, rozluě-
nia miÚĂnie, stawy i organy — w tym równieĝ pÚcherz. Moĝesz czuÊ siÚ jak
115
CZAS NA DZIECKO
babcia, która ciÈgle biega do toalety, ale spójrz na to z drugiej strony:
czÚste nocne wycieczki „za potrzebÈ” przygotujÈ CiÚ fizycznie i fizjologicznie
na nieprzespane noce, gdy juĝ dziecko siÚ urodzi. PamiÚtaj o jednym:
gdy jesteĂ poza domem, korzystaj z toalety za kaĝdym razem, gdy bÚ-
dziesz miaïa okazjÚ. Nie chcesz przecieĝ, ĝeby ludzie przyglÈdali Ci siÚ ze
zdziwieniem, jak Ăciskasz kolana i przedreptujesz z nogi na nogÚ.
PrzemÚczenie
ZmÚczenie — takie prawdziwe, caïkowite wycieñczenie — to znak, ĝe
na pewno jesteĂ w ciÈĝy. Uczucie przemÚczenia moĝe byÊ silniejsze niĝ
kiedykolwiek; bÚdziesz w stanie zasnÈÊ w trakcie zebrania (rzecz niespoty-
kana!), seksu (jak wyĝej?), rozmowy, filmu, jazdy pociÈgiem i codziennych
obowiÈzków, które wymagajÈ pewnej koncentracji. Sprawcami Twojej
chronicznej sennoĂci sÈ: podwyĝszony poziom hormonu progesteronu
oraz intensywne podziaïy komórek, które odbywajÈ siÚ wewnÈtrz Twojego
ciaïa, aby stworzyÊ nowe ĝycie. To wystarczajÈcy powód, ĝeby zïoĝyÊ
wniosek o urlop naukowy. Zazwyczaj ten letarg koñczy siÚ po trzecim mie-
siÈcu ciÈĝy. Jest to dobry powód, ĝeby poïoĝyÊ siÚ z nogami wyciÈgniÚ-
tymi do góry i poczytaÊ tÚ ksiÈĝkÚ (dopóki oczywiĂcie nie zmorzy CiÚ sen).
Zawroty gïowy
Jeĝeli krÚci Ci siÚ w gïowie i robi Ci siÚ ciemno przed oczami po wyko-
naniu prostej czynnoĂci, takiej jak podniesienie skarpetki z podïogi (nawet
ciÈĝa nie sprawi, ĝe Twój mÈĝ przestanie byÊ flejtuchem), to nieko-
niecznie oznacza, ĝe masz kaca — po prostu jesteĂ w ciÈĝy. Mam znajo-
mÈ, która z niewiadomych przyczyn nagle zemdlaïa i podbiïa sobie oko.
Nie mogïa uwierzyÊ, ĝe brak okresu nie oznaczaï wczesnej menopauzy
(miaïa 43 lata), lecz ciÈĝÚ.
Uczucie ciÚĝkich nóg
ZwiÚkszony przepïyw krwi w ĝyïach moĝe powodowaÊ bolesne opuch-
niÚcia. Ta dolegliwoĂÊ moĝe byÊ dziedziczona: moja mama i babcia cier-
piaïy na niÈ; niestety, z kaĝdÈ kolejnÈ ciÈĝÈ byïo coraz gorzej. Rajstopy
116
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
kompresyjne moĝe nie sÈ zbyt seksowne (a ich wkïadanie przypomina
próbÚ naïoĝenia prezerwatywy na trÈbÚ sïonia), ale mogÈ one zahamo-
waÊ powstawanie nowych ĝylaków. Zdrowa dieta i regularne Êwiczenia
poprawiÈ Twoje krÈĝenie, podobnie jak podnoszenie nóg ponad liniÚ
bioder — no i proszÚ, mamy kolejnÈ wymówkÚ, ĝeby poïoĝyÊ siÚ z nogami
wyciÈgniÚtymi do góry.
Zaparcia i wzdÚcia
Obie dolegliwoĂci sÈ typowe dla ciÈĝy, poniewaĝ hormony spowalniajÈ
pracÚ ukïadu trawiennego. BekajÈca i puszczajÈca bÈki kobieta nie jest
zbyt atrakcyjna, ale spójrzmy prawdzie w oczy: wiÚkszoĂÊ z nas ĝyje z mÚĝ-
czyznami, którzy zachowujÈ siÚ tak przez caïe ĝycie. Moĝe to wïaĂnie jest
sprawiedliwoĂÊ?
Intuicja
Wspóïczesne spoïeczeñstwo utraciïo tÚ wspaniaïÈ umiejÚtnoĂÊ, ale ko-
biety w ciÈĝy czÚsto majÈ szósty zmysï. To pewne uczucie moĝe dotyczyÊ
równieĝ innych osób: ja czÚsto zgadywaïam, ĝe moje koleĝanki sÈ w ciÈĝy,
zanim jeszcze one siÚ o tym dowiedziaïy (czy wspominaïam, ĝe prawdo-
podobnie mam zdolnoĂci parapsychologiczne?).
Brak miesiÈczki
Ten objaw moĝe wydawaÊ siÚ oczywisty, ale niektóre kobiety miesiÈcz-
kujÈ nieregularnie i nie mogÈ polegaÊ na swojej ciotce, ĝe ta da im znak
do zrobienia testu ciÈĝowego. Nawet jeĂli jesteĂ grubo po czterdziestce,
moĝesz nie zdawaÊ sobie sprawy, ĝe jesteĂ w ciÈĝy. BÈdě wyczulona na inne
objawy, a jeĂli masz wÈtpliwoĂci, wstÈp do apteki po test. Moja znajoma
Sigal zrobiïa wiele testów przy obu swoich ciÈĝach po to, ĝeby mieÊ caïko-
witÈ pewnoĂÊ. Nadal trzyma puste testy w ïazience, dlatego jeĂli miesz-
kasz blisko Stoke Newington, moĝesz jÈ odwiedziÊ, a na pewno dosta-
niesz kilka za darmo.
JeĂli masz tylko niektóre z powyĝszych objawów, nie martw siÚ. Kaĝda
kobieta jest inna, a kaĝda ciÈĝa jest wyjÈtkowa.
117
CZAS NA DZIECKO
DZIECKO
Tydzieñ 1 i 2
Tak, wiem, ĝe nie jesteĂ jeszcze w ciÈĝy. Ale oficjalnie wszystko zaczyna
siÚ juĝ teraz — od pierwszego dnia Twojej ostatniej miesiÈczki liczy siÚ
40-tygodniowy okres ciÈĝy1, choÊ bÚdzie to raczej wiek wyĂcióïki Twojej
macicy niĝ dziecka.
Tydzieñ 3
To wïaĂnie wtedy (zaleĝnie od owulacji) dochodzi do zapïodnienia. Gdy
plemnik poïÈczy siÚ z komórkÈ jajowÈ, zapïodniona komórka zaczyna siÚ
dzieliÊ, aĝ zamieni siÚ w mikroskopijnÈ grupÚ komórek — blastocystÚ.
PÚcherzyk ten podróĝuje wzdïuĝ jajowodu do macicy, wysyïajÈc do or-
ganizmu sygnaïy hormonalne.
Tydzieñ 4
W tym tygodniu zarodek (tak teraz siÚ nazywa) dociera do macicy i przy-
ciÈgniÚty przez proteiny moĂci siÚ lub zagnieĝdĝa w przygotowanej dla
niego wyĂcióïce. Potem komórki dzielÈ siÚ na dwie grupy: ïoĝyska i za-
rodka. Zarodek (mniej wiÚcej wielkoĂci ziarnka maku) ma trzy warstwy.
WewnÚtrzna, endoderma, przeksztaïci siÚ w wÈtrobÚ, pïuca i ukïad tra-
wienny dziecka. Warstwa Ărodkowa, mezoderma, zamieni siÚ w serce, nerki,
miÚĂnie, koĂci i narzÈdy pïciowe. Warstwa zewnÚtrzna, ektoderma, ufor-
muje ukïad nerwowy, wïosy, skórÚ i oczy.
Tydzieñ 5
Podobny do kijanki zarodek szybko siÚ rozwija; ma juĝ wielkoĂÊ pestki
od pomarañczy. W tym tygodniu zaczyna ksztaïtowaÊ siÚ jego serce i ukïad
krwionoĂny. Rozwija siÚ równieĝ cewa nerwowa, która póěniej zamieni siÚ
w mózg i rdzeñ krÚgowy dziecka.
118
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
Tydzieñ 6
MierzÈc od szczytu gïowy do dolnej granicy poĂladków (ogon albo za-
czÈtki nóg sÈ wciÈĝ podwiniÚte), zarodek ma juĝ okoïo 5 – 6 mm i wïaĂnie
skoñczyï miesiÈc. W tym tygodniu zaczynajÈ siÚ formowaÊ jego oczy,
uszy, nos, szczÚki, policzki i podbródek. RozwijajÈ siÚ równieĝ nerki,
wÈtroba i pïuca. Malutkie serce bije z prÚdkoĂciÈ 80 uderzeñ na minutÚ.
Tydzieñ 7
Zarodek ma wielkoĂÊ jagody i jest juĝ 10 tysiÚcy razy wiÚkszy niĝ w chwili
poczÚcia. NajwiÚkszy rozwój odbywa siÚ w obszarze gïowy. ZaczynajÈ
ksztaïtowaÊ siÚ nowe komórki mózgowe, usta i jÚzyk. PowstajÈ zawiÈzki
rÈk i nóg. Nerki przygotowujÈ siÚ do rozpoczÚcia pracy.
Tydzieñ 8
W tym tygodniu zarodek ma wielkoĂÊ maliny, czyli okoïo 1,25 cm. Jego
twarz nabiera coraz wyraěniejszych ksztaïtów, podobnie jak nogi i plecy.
Serce bije z prÚdkoĂciÈ 150 uderzeñ na minutÚ.
Tydzieñ 9
Twoje przyszïe dziecko, które mierzy okoïo 2,5 cm (czyli mniej wiÚcej
tyle, co oliwka), nie jest juĝ nazywane zarodkiem, lecz pïodem. W tym
tygodniu zaczynajÈ ksztaïtowaÊ siÚ jego miÚĂnie.
Tydzieñ 10
Pïód, dïugi prawie na 4 cm i wielkoĂciÈ przypominajÈcy suszonÈ ĂliwkÚ,
zaczyna rozwijaÊ kolana, stawy skokowe oraz ïokcie. FormujÈ siÚ rów-
nieĝ jego koĂci, chrzÈstki i zawiÈzki zÚbów. ¿oïÈdek produkuje juĝ soki
trawienne, a nerki wytwarzajÈ mocz.
Tydzieñ 11
WaĝÈcy okoïo 8 g i mierzÈcy 4,5 – 6 cm pïód zaczyna siÚ prostowaÊ.
KsztaïtujÈ siÚ jego mieszki wïosowe i paznokcie. Maïa istota mieszkajÈca
119
CZAS NA DZIECKO
w Twoim brzuchu zaczyna coraz bardziej przypominaÊ czïowieka; ma
dïonie i stopy, uszy, jÚzyk, sutki i otwarte nozdrza. JeĂli jest dziewczynkÈ,
zaczynajÈ rozwijaÊ siÚ u niej jajniki.
Tydzieñ 12
WiÚkszoĂÊ ukïadów pïodu (który teraz ma wielkoĂÊ Ăliwki) jest juĝ w peïni
uksztaïtowana — a ma on przecieĝ zaledwie dwa miesiÈce! Ukïad trawien-
ny wykonuje pierwsze ruchy skurczowe, szpik kostny produkuje biaïe
krwinki, a przysadka w mózgu zaczÚïa wytwarzaÊ hormony. Jednak aby
wszystkie systemy w peïni siÚ rozwinÚïy, potrzeba jeszcze trochÚ czasu.
Tydzieñ 13
Pïód ma dïugoĂÊ 6,5 – 7,8 cm (jest wielkoĂci brzoskwini), przy czym jego
gïowa zajmuje poïowÚ odlegïoĂci ciemieniowo-siedzeniowej. Do koñca
pierwszego trymestru uksztaïtujÈ siÚ jego struny gïosowe. oĝysko, które
bÚdzie peïniïo rolÚ respiratora dziecka, jest juĝ w peïni uksztaïtowane.
Tydzieñ 14
MajÈcy juĝ wielkoĂÊ piÚĂci (okoïo 8 – 9,3 cm) i waĝÈcy 25 g pïód zaczy-
na coraz bardziej przypominaÊ czïowieka. Oczy znajdujÈ siÚ juĝ na Ărod-
ku twarzy, a nie po jej bokach; uszy równieĝ sÈ na swoim miejscu, a nie
z tyïu gïowy (!!), jak dotychczas. Na gïówce dziecka mogÈ rosnÈÊ juĝ
pierwsze wïoski. Szyja zaczyna siÚ wyciÈgaÊ, a gïowa prostuje siÚ.
Tydzieñ 15
OĂrodkowy ukïad nerwowy pïodu, dïugiego na 10 cm (jest to wielkoĂÊ
równa pomarañczy — do koñca bÚdziemy stosowaÊ analogiÚ owocowÈ)
i waĝÈcego 50 g, zaczyna kontrolowaÊ jego odruchy. Twoje dziecko umie
poruszaÊ rÚkami i nogami, zamykaÊ piÚĂci, podwijaÊ palce u stóp, a nawet
ssaÊ kciuk.
120
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
Tydzieñ 16
WielkoĂÊ i waga pïodu w tym wieku moĝe byÊ róĝna, ale jego rozwój
zawsze odbywa siÚ tak samo. Twoje dziecko waĝy teraz 80 – 142 g i mie-
rzy 10,8 – 13 cm. Jego miÚĂnie stajÈ siÚ silniejsze, dlatego coraz czÚĂciej
uĝywa ich do tego, ĝeby siÚ prostowaÊ. Jeĝeli dotkniesz brzucha, poczuje
to. Dziecko poïyka i wydala pïyn owodniowy, a jego nerki juĝ pracujÈ.
JA
PromieniejÈca, szczÚĂliwa mama
A zatem jesteĂ w ciÈĝy. Ojej! Nawet jeĂli miliardy kobiet na caïym Ăwiecie
zostajÈ matkami, to dla Ciebie ta ciÈĝa jest czymĂ wyjÈtkowym i bardzo
waĝnym. JesteĂ matkÈ, która nosi w sobie nowe nasionko ĝycia; kobietÈ,
w której dokonaï siÚ cud stworzenia. Kobiety w ciÈĝy sÈ praktycznie
ĂwiÚte (i powinny byÊ traktowane z troskÈ, miïoĂciÈ oraz czuïoĂciÈ), po-
niewaĝ noszÈ w sobie drogocenne nowe ĝycie. Nosisz w sobie Ăwiatïo —
dosïownie. Twoje wspaniaïe ciaïo jest domem dla nowego czïowieka,
który bÚdzie wyjÈtkowy pod kaĝdym wzglÚdem. (Dobrze, juĝ koñczÚ.
MyĂlÚ, ĝe zrozumiaïaĂ, co chcÚ Ci przekazaÊ!).
„Ludzie sÈ niezwykïÈ mieszankÈ ziemi i Ăwiatïa; Ăwiatïa,
które nigdy nie jest tak widoczne i promienne, jak podczas ciÈĝy.
Chciaïbym przypomnieÊ kobietom, ĝe w trakcie tych cudownych
miesiÚcy sÈ peïne ĝycia w najczystszej postaci,
razem z jego mocÈ i niewyczerpanÈ energiÈ”.
FREDERICK LEBOYER
Jako kobieta, która przepïynÚïa wiele oceanów, moĝesz nagle odkryÊ,
ĝe znalazïaĂ siÚ na nieznanych wodach i rozpoczynasz najwiÚkszÈ przygodÚ
swojego ĝycia. Czeka CiÚ ogromna zmiana — Ciebie oraz caïe Twoje
otoczenie. Przez najbliĝsze 9 miesiÚcy bÚdziesz patrzyïa na wszystko
przez ciÈĝowe okulary. A wszyscy wokóï Ciebie bÚdÈ widzieli w Tobie to
szczególne, tajemnicze Ăwiatïo — nawet gdy bÚdziesz miaïa gorszy dzieñ.
121
CZAS NA DZIECKO
¥WIATO, KTÓRE LECZY
Wystawiaj siÚ na naturalne Ăwiatïo sïoneczne, zwïaszcza wczeĂnie rano,
ĝeby Twój organizm wchïonÈï trochÚ witaminy D. Badania wykazaïy, ĝe
dwutygodniowa terapia porannym Ăwiatïem pomaga zmniejszyÊ depre-
sjÚ u kobiet w ciÈĝy2. Naukowcy dowiedli równieĝ, ĝe Ăwiatïo sïoneczne
odgrywa waĝnÈ rolÚ w rozwoju ukïadu nerwowego i odpornoĂciowego
pïodu. Dzieci matek, które rzadko wystawiaïy siÚ na sïoñce w ciÈgu pierw-
szych 90 dni ciÈĝy, czÚĂciej chorujÈ na stwardnienie rozsiane w póěniejszym
ĝyciu3. Z kolei dzieci kobiet, które wystawiaïy siÚ na Ăwiatïo sïoneczne
w póěnej ciÈĝy, sÈ wyĝsze i majÈ mocniejsze koĂci4.
Poniewaĝ zaszïaĂ w ciÈĝÚ w doĂÊ póěnym wieku, na pewno masz duĝo
oczekiwañ i obaw zwiÈzanych z tym bïogosïawionym stanem. W jednej
minucie czujesz ulgÚ, ĝe Twoje ciaïo potrafi jeszcze rozwinÈÊ w sobie
nowe ĝycie, a w drugiej martwisz siÚ dosïownie o wszystko, wïÈcznie
z tym, czy powinnaĂ jeĂÊ ĝóïty ser i czy moĝesz farbowaÊ wïosy.
Pierwsze kilka miesiÚcy ciÈĝy jest najtrudniejsze, poniewaĝ istnieje
jeszcze duĝo niewiadomych, a Ty ciÈgle czujesz siÚ zmÚczona. Czy dziecko
jest zdrowe? Jak poïÈczÚ pracÚ z macierzyñstwem? Czy ojciec dziecka zosta-
nie przy mnie? Czy poród bÚdzie bolesny? — to zupeïnie normalne pyta-
nia, które zadaje sobie wiÚkszoĂÊ ciÚĝarnych kobiet, bez wzglÚdu na to,
ile majÈ lat. Pierwsze miesiÈce to na pewno nie jest najprzyjemniejszy
okres ciÈĝy. Ale nie martw siÚ — niedïugo bÚdzie lepiej.
Nawet jeĂli czujesz siÚ bardzo, bardzo dziwnie, na zewnÈtrz wciÈĝ
jeszcze nie widaÊ, ĝe jesteĂ w ciÈĝy. To tylko bardziej komplikuje sprawÚ.
Zaczynasz zapominaÊ o róĝnych rzeczach, tracisz kontrolÚ nad emocja-
mi i masz wraĝenie, ĝe zapadïaĂ na swoistÈ ciÈĝowÈ demencjÚ. Mój part-
ner zawsze zauwaĝaï to wczeĂniej niĝ ja (co jest dowodem na to, ĝe wa-
riat nigdy nie wie, ĝe jest wariatem) i uĂwiadamiaï mi to w maïo
dyplomatyczny sposób (jest Hiszpanem, wiÚc moĝesz to sobie wyobra-
ziÊ!). Szczególnie trudno jest wytïumaczyÊ ludziom dookoïa, dlaczego
jesteĂ taka kapryĂna i zmÚczona, jeĂli próbujesz utrzymaÊ ciÈĝÚ w tajem-
nicy. JeĂli nigdy wczeĂniej nie kïamaïaĂ, teraz masz okazjÚ, ĝeby pod-
szlifowaÊ tÚ umiejÚtnoĂÊ.
122
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
KILKA SÓW POCIESZENIA DLA KOBIET
W PIERWSZYM TRYMESTRZE CIk¿Y
x
JeĂli odczuwasz mdïoĂci, masz doskonaïÈ wymówkÚ, ĝeby jeĂÊ wszystko,
na co masz ochotÚ (kogo to obchodzi, ĝe jest to akurat pÈczek
z ogórkiem kiszonym?).
x Niedïugo Twoja ciÈĝa stanie siÚ widoczna i wszyscy bÚdÈ traktowaÊ
CiÚ jak królowÈ.
x Pewne nieodpowiedzialne zachowania mogÈ ujĂÊ Ci na sucho: kra-
dzieĝ w sklepie, jeĝdĝenie z nadmiernÈ prÚdkoĂciÈ czy chwilowe ata-
ki szaleñstwa (przynajmniej moĝesz spróbowaÊ).
x Spójrz tylko na swoje piersi: jeĂli ten widok nie poprawia Ci wystar-
czajÈco humoru, pomyĂl, ĝe niedïugo bÚdÈ jeszcze wiÚksze i jÚdrniejsze.
x Ciesz siÚ tym, ĝe Twoje ciaïo jest zïoĝonym, idealnym bytem, a wszyst-
ko, co odczuwasz, dzieje siÚ z konkretnego powodu — jest czÚĂciÈ
cudownego procesu, który odbywa siÚ wewnÈtrz Ciebie. Potraktuj
to jak dowód na to, ĝe kobiety rzeczywiĂcie sÈ lepsze od mÚĝczyzn.
LISTA WYMÓWEK
x
JeĂli ludzie podnoszÈ ze zdziwieniem brwi, gdy nie chcesz siÚ z nimi
napiÊ, powiedz im, ĝe unikasz alkoholu, poniewaĝ jesteĂ w trakcie
oczyszczania wÈtroby, które trwa okoïo miesiÈca, i zapewnij ich, ĝe
po jego zakoñczeniu znów bÚdziesz piïa.
x Aby wywinÈÊ siÚ od zobowiÈzañ towarzyskich (i zawodowych), ogïoĂ,
ĝe masz wyjÈtkowÈ odmianÚ wysoce zaraěliwej grypy, która wymaga
tygodniowej inkubacji i co najmniej kolejnego tygodnia rekonwale-
scencji.
x Gdy ktoĂ w pracy przyïapie CiÚ na drzemce przed komputerem, po-
wiedz, ĝe wedïug najnowszych badañ spanie na projekcie motywuje
pracownika do osiÈgniÚcia najlepszych wyników.
x OdmawiajÈc jedzenia niezdrowych posiïków, tïumacz siÚ tym, ĝe je-
steĂ na najnowszej amerykañskiej diecie, która polega na jedzeniu
paluszków i piciu wody.
x Powiedz, ĝe musisz wyjĂÊ wczeĂniej do domu, bo Twój zwiÈzek z partne-
rem wszedï wïaĂnie w wyjÈtkowo gorÈcÈ, namiÚtnÈ fazÚ (a gdy do-
trzesz do domu, idě prosto do ïóĝka, bez wzglÚdu na to, czy Twój
ukochany w nim leĝy, czy nie).
123
CZAS NA DZIECKO
Ogïoszenie wiadomoĂci
Niektóre kobiety sÈ tak podekscytowane wieĂciÈ o ciÈĝy, ĝe dzielÈ siÚ
niÈ chÚtnie ze wszystkimi — nawet z nieznajomymi w autobusie. Inne
trzymajÈ tÚ informacjÚ w tajemnicy nawet przed najbliĝszymi czïonkami
rodziny, dopóki moĝna ich zbyÊ wymówkÈ o przybraniu na wadze. Wielu
ludzi czeka z ogïoszeniem informacji o ciÈĝy aĝ do przekroczenia ma-
gicznej granicy 12 tygodni. PomyĂl jednak o tym, ĝe poronienie zawsze
jest traumatycznym przeĝyciem, dlatego warto, aby Twoi najbliĝsi wie-
dzieli, ĝe jesteĂ w ciÈĝy. DziÚki temu bÚdziesz mogïa liczyÊ na ich wspar-
cie, gdy coĂ pójdzie nie tak.
Moĝliwe reakcje
Rodzice: Ulga (jeĂli to jest Twoje pierwsze dziecko) — wreszcie Ci siÚ
udaïo, a oni zostanÈ dziadkami. Ogïoszenie informacji o ciÈĝy moĝe jed-
nak wywoïaÊ dziwnÈ reakcjÚ — przecieĝ w ten sposób poĂrednio przy-
znajesz, ĝe prowadzisz aktywne ĝycie seksualne. Dla Twoich rodziców
oznacza to koniecznoĂÊ pogodzenia siÚ z faktem, ĝe nie jesteĂ juĝ dziewicÈ.
Partner: Mieszane reakcje, od uĂmiechu od ucha do ucha po zamar-
twianie siÚ nowymi obowiÈzkami, koñcem wolnoĂci i koniecznoĂciÈ re-
zygnacji z wïasnych przyjemnoĂci. Bez wzglÚdu na pierwszÈ reakcjÚ,
Twój partner na pewno poczuje dumÚ z tego, ĝe jego nasienie jest sku-
teczne. A jeĂli jest nowoczesnym mÚĝczyznÈ (albo lubi mieÊ nad wszyst-
kim kontrolÚ), prawdopodobnie bÚdzie chciaï zrobiÊ test razem z TobÈ
i samemu zobaczyÊ tÚ drugÈ kreskÚ. InformujÈc go po fakcie, moĝesz go
zdenerwowaÊ.
Koleĝanki: Piski radoĂci. Kobiety zawsze siÚ cieszÈ, gdy inna kobieta
jest w ciÈĝy — oczywiĂcie pod warunkiem, ĝe ĝadna z nich nie ma pro-
blemów z zajĂciem w ciÈĝÚ. W tym drugim przypadku powinnaĂ ogïosiÊ
radosnÈ wiadomoĂÊ z dyskrecjÈ — najlepiej trzymajÈc na podorÚdziu
paczkÚ chusteczek higienicznych.
Szef: Oficjalnie okaĝe Ci wsparcie, a nieoficjalnie bÚdzie wĂciekïy
(wszystko zaleĝy od tego, ile kobiet w Twoim zespole przebywa obecnie
na urlopie macierzyñskim).
124
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
Znajomi z pracy: Nawet jeĂli uĂmiechajÈ siÚ i gratulujÈ Ci, sÈ zazdroĂni,
bo nie bÚdÈ mogli wziÈÊ sobie wolnego tak jak Ty i martwiÈ siÚ, ĝe bÚdÈ
musieli przejÈÊ Twoje obowiÈzki.
Nieznajomi: Wszyscy siÚ cieszÈ na wieĂÊ o maïym dzidziusiu w brzuchu,
ale bÈdě ostroĝna: niektórzy anonimowi powiernicy mogÈ dawaÊ Ci ra-
dy, których nie potrzebujesz.
O czym teraz powinnaĂ pomyĂleÊ
Czy powinnam powiedzieÊ ludziom, ĝe jestem w ciÈĝy? (popatrz wyĝej)
Czy powinnam wykonaÊ badania prenatalne? (przeczytaj nastÚpny
rozdziaï)
Na kiedy mam termin? (zobacz niĝej)
OBLICZENIE DATY PORODU
x Metoda Franza Naegele (1778 – 1851): pierwszy dzieñ Twojej
ostatniej miesiÈczki minus 3 miesiÈce plus 7 dni i 12 miesiÚcy (leka-
rze nadal stosujÈ tÚ starÈ niemieckÈ reguïÚ).
x
Jeĝeli wiesz, kiedy doszïo do poczÚcia, dodaj 266 dni (albo 38 tygodni).
x PamiÚtaj: tylko 4 procent dzieci rodzi siÚ dokïadnie w terminie,
a 85 procent rodzi siÚ w okresie od dwóch tygodni przed tÈ datÈ do
dwóch tygodni po niej.
ODŻYWIANIE
Pokochaj swoje jedzenie
Prawidïowe odĝywianie to fundament zdrowej ciÈĝy. Jednak w tym cza-
sie trudno jest kontrolowaÊ to, co jemy, zwïaszcza gdy wpadamy w obse-
sjÚ na punkcie jedzenia (w moim przypadku byïo ono gïównym punk-
tem dnia; biada temu, kto stanÈï na mojej drodze). Warto jest wïoĝyÊ
trochÚ wysiïku i miïoĂci w to, co spoĝywasz, poniewaĝ w tym okresie jesz
dla dwojga. Nie chodzi o to, ĝebyĂ jadïa wiÚcej, tylko ĝebyĂ zaczÚïa lepiej siÚ
odĝywiaÊ. Tu liczy siÚ jakoĂÊ, a nie iloĂÊ. Czasami podczas ciÈĝy nasze
ciaïo pragnie okreĂlonych produktów — czÚsto zawierajÈ one skïadniki,
125
CZAS NA DZIECKO
których nam brakuje (jak to dziaïa w przypadku pÈczków?). JeĂli temat
zdrowego odĝywiania zawsze byï Ci obcy, nie wprowadzaj drastycznych
zmian w swoim jadïospisie. Wystarczy, ĝe ograniczysz spoĝycie fast
foodów na rzecz bardziej wartoĂciowych posiïków. Potraktuj to jak wy-
jÈtkowÈ (byÊ moĝe jedynÈ w ĝyciu) okazjÚ do tego, ĝeby naprawdÚ za-
troszczyÊ siÚ o siebie.
UZALE¿NIENIE OD NIEZDROWEJ ¿YWNO¥CI
Jeĝeli w Twojej diecie dominuje jedzenie typu fast food, to przejĂcie na bar-
dziej „naturalne” jedzenie moĝe przyjĂÊ Ci z pewnÈ trudnoĂciÈ. Przetwo-
rzona ĝywnoĂÊ zawiera duĝo soli (tej zïej), cukru, tïuszczów i substancji
wspomagajÈcych smak i zapach, przez co dziaïa na nasze organizmy
uzaleĝniajÈco. Ponadto sprawia, ĝe nasze podniebienie staje siÚ otÚpiaïe
na inne produkty. JeĂli jednak przerzucisz siÚ na zdrowÈ ĝywnoĂÊ i za-
uwaĝysz, ĝe dziÚki temu masz wiÚcej energii i mniej problemów z tra-
wieniem, ochota na fast food i sïodycze szybko powinna Ci minÈÊ.
Kilka ogólnych uwag
Prawidïowe odĝywianie w ciÈĝy jest waĝne, poniewaĝ Twój organizm
potrzebuje wiÚcej biaïka, witamin i mineraïów takich jak wapñ, ĝelazo,
magnez, kwas foliowy, cynk i niezbÚdne nienasycone kwasy tïuszczowe
(NNKT). Standardowa dieta brytyjska zawiera maïo NNKT, witamin,
mineraïów, przeciwutleniaczy i wody. W aptece moĝna dostaÊ wiele su-
plementów dla kobiet w ciÈĝy, ale Twój ukïad trawienny musi prawidïowo
funkcjonowaÊ, ĝebyĂ mogïa przyswoiÊ te mineraïy. Wiele kobiet traktuje
multiwitaminy jak dodatkowe wsparcie; nie jest to ich gïówne ěródïo
witamin. PamiÚtaj: to sÈ suplementy, a nie „substytuty”. Nic nie zastÈpi
skïadników odĝywczych, które sÈ wchïaniane bezpoĂrednio z poĝywienia.
W rozdziale 2. przedstawiïam rady na temat diety; tutaj mam nie-
wiele do dodania. Jedz mniej przetworzonego jedzenia i wiÚcej zdrowej
ĝywnoĂci — produktów peïnoziarnistych oraz warzyw i owoców (najlepiej
organicznych). JeĂli jadasz miÚso, postaraj siÚ spoĝywaÊ je tylko w wersji
organicznej. DziÚki temu unikniesz hormonów, antybiotyków, wspoma-
gaczy wzrostu i organizmów zmodyfikowanych genetycznie. JeĂli jesteĂ
126
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
wegetariankÈ albo wegankÈ, zadbaj o to, ĝeby Twoje jedzenie zawieraïo
odpowiedniÈ iloĂÊ witaminy B12, cynku, wapnia i witaminy D (wiÚcej
informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 8.).
RzygaÊ jak kot
W pierwszym trymestrze ciÈĝy zazwyczaj trudno jest dbaÊ o dobre odĝy-
wianie, zwïaszcza gdy wciÈĝ mÚczÈ CiÚ mdïoĂci. Nie jest to powód do
niepokoju, poniewaĝ rozwijajÈcy siÚ zarodek (pïód) pobiera z Twoich
zapasów wszystkie skïadniki odĝywcze, których potrzebuje (dopilnuj tylko,
ĝeby odbudowaÊ te zapasy, gdy juĝ poczujesz siÚ lepiej). Waĝne jest, aby
Twój organizm byï nawodniony, zwïaszcza jeĂli zdarza Ci siÚ wymioto-
waÊ. Kluczem do dobrego nawodnienia jest uĝywanie prawdziwej soli.
Sól himalajska albo nieprzetworzona sól morska zawiera wiele waĝnych
mineraïów, które wspomagajÈ wchïanianie wody przez nasz organizm.
Okoïo trzy czwarte kobiet w ciÈĝy cierpi na mdïoĂci. Jest wiele teorii
wyjaĂniajÈcych przyczyny tej dolegliwoĂci, wskazujÈcych na podwyĝszo-
ny poziom hormonów, przemÚczenie i napiÚcie emocjonalne. W niektórych
prymitywnych spoïecznoĂciach poranne mdïoĂci sÈ zjawiskiem nieznanym,
dlatego dietetycy zaczÚli zastanawiaÊ siÚ, czy nie sÈ one reakcjÈ na tok-
syny w organizmie matki. ByÊ moĝe jej ciaïo w ten sposób siÚ oczyszcza?
Leki na mdïoĂci
x
Jedz niewielkie posiïki w regularnych odstÚpach czasu — lepiej jest
zjeĂÊ szeĂÊ maïych posiïków niĝ trzy duĝe.
x Zaczynaj dzieñ powoli i zjedz coĂ, zanim wstaniesz z ïóĝka — tak,
mówiÚ tutaj o Ăniadaniu do ïóĝka!
Jedzenie, które może pomóc
x
Imbir — rozluěnia ĝoïÈdek. Poïóĝ plasterek pod jÚzykiem, jedz go
w postaci surowej, sïodzonej, w ciasteczkach lub herbacie; cokol-
wiek przychodzi Ci do gïowy.
x Witamina B6 — wystÚpuje w orzechach, bananach, awokado i pro-
duktach peïnoziarnistych. JeĂli wolisz przyjmowaÊ suplement dla
127
CZAS NA DZIECKO
kobiet w ciÈĝy, wybierz taki, w którym zawartoĂÊ tej witaminy nie
przekracza 10 mg.
x Produkty bogate w ĝelazo — zielone warzywa liĂciaste, jaja i sardynki.
x Suszone morele.
x Nasiona dyni.
x Suche krakersy.
x ¥wieĝa miÚta w postaci herbaty lub jako dodatek do posiïków (spró-
buj równieĝ wdychaÊ jej zapach).
Wypróbuj
x Opaski akupresurowe — te cudowne opaski uĝywane przez maryna-
rzy cierpiÈcych na chorobÚ morskÈ (cóĝ za oksymoron!) wywoïujÈ
delikatny ucisk okreĂlonych punktów, ïagodzÈc uczucie mdïoĂci.
x Sesje akupunktury — Twój terapeuta bÚdzie wiedziaï, w których
miejscach naleĝy wkïuÊ igïy; poproĂ go, ĝeby nauczyï Twojego part-
nera lub innÈ bliskÈ Ci osobÚ uciskaÊ odpowiednie punkty na
Twoim ciele.
x Olejki eteryczne — imbirowy, rumiankowy i lawendowy — rozpyla-
ne w pokoju.
x Noszenie rajstop kompresyjnych — mówi siÚ, ĝe stabilizujÈ ciĂnienie
krwi.
x Wychodzenie na Ăwieĝe powietrze.
x Lek homeopatyczny Nux vomica.
ROZCIĄGANIE
Kanapowiec
CiÈĝa to czas, w którym moĝesz odpuĂciÊ sobie pewne sprawy. Masz ide-
alnÈ wymówkÚ, ĝeby zrezygnowaÊ z wyczerpujÈcych Êwiczeñ. Yoga, tai
chi, qi gong, pïywanie, spacery i taniec to doskonaïe formy ïagodnego
treningu. CiÚĝkie, wyczerpujÈce Êwiczenia, które polegajÈ na wykony-
waniu gwaïtownych, energicznych ruchów, nie sÈ wskazane dla kobiet
w ciÈĝy. Wybierz takie formy aktywnoĂci fizycznej, które najbardziej Ci
odpowiadajÈ. JeĂli przez caïe ĝycie biegaïaĂ, trudno bÚdzie Ci z tego nagle
zrezygnowaÊ. PamiÚtaj tylko, ĝeby nie nadwyrÚĝaÊ siÚ za bardzo; zrezygnuj
128
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
z przygotowañ do olimpiady, zwïaszcza w pierwszych miesiÈcach ciÈĝy,
gdy Twoje ciaïo wymaga szczególnej troski i nie powinno byÊ naraĝane
na duĝy wysiïek.
Mama joginka, czÚĂÊ I
Hormony sprawiajÈ, ĝe Twoje ciaïo staje siÚ bardziej elastyczne i miÚk-
kie — idealne do uprawiania prenatalnej jogi. Jeĝeli jesteĂ zupeïnie zielona
w tym temacie, teraz jest idealny czas na rozpoczÚcie przygody z jogÈ;
wiele kobiet odkrywa jogÚ wïaĂnie podczas ciÈĝy. Niektórzy instruktorzy
twierdzÈ, ĝe jest to najlepszy okres na rozpoczÚcie uprawiania jogi, po-
niewaĝ ciÚĝarna kobieta lepiej zrozumie jej filozofiÚ. Jeĝeli juĝ wczeĂniej
miaïaĂ kontakt z jogÈ, to teraz masz wspaniaïÈ okazjÚ do udoskonalenia
swojej techniki.
Joga ïÈczy CiÚ z Twoim ciaïem i sprawia, ĝe w peïni odczuwasz swojÈ
obecnoĂÊ; zachÚca do relaksu przy jednoczesnym skupieniu siÚ na wïa-
snym oddechu. DziÚki temu zaczynasz wdychaÊ wiÚcej tlenu, popra-
wiajÈc swoje krÈĝenie, a takĝe zwiÚkszajÈc przepïyw krwi w ciele Twoje-
go dziecka. Celem jogi jest osiÈgniÚcie stanu ĂwiadomoĂci i równowagi.
Tu nie ma rywalizacji; nie moĝesz nic wygraÊ ani przegraÊ (choÊ niektó-
rzy wciÈĝ próbujÈ!).
W pierwszym trymestrze ciÈĝy Êwiczenia jogi powinny byÊ ïagodne.
Unikaj szybkich, energicznych ruchów i nagrzanych pomieszczeñ (przykra
wiadomoĂÊ dla ciepïolubnych — joga Bikram* nie wchodzi w rachubÚ!).
Jeĝeli sama regularnie Êwiczysz jogÚ, spróbuj wykonywaÊ Êwiczenia nie-
co wolniej, unikaj mocnych skrÚtów, a takĝe pozycji „orïa” oraz innych,
które uciskajÈ brzuch. Nie wykonuj równieĝ oddechu Kapalbhati ani
ĝadnych Êwiczeñ oczyszczajÈcych. Skup siÚ na otwartych pozycjach
i wykonuj ïagodne oddechy Ujjayi. Niektórzy instruktorzy jogi dla ko-
biet w ciÈĝy nie przyjmujÈ kobiet, które nie przekroczyïy granicy 12. ty-
godnia, dlatego moĝe siÚ okazaÊ, ĝe do tego momentu jesteĂ zdana tylko
na siebie. Na rynku jest wiele wspaniaïych ksiÈĝek na temat jogi dla kobiet
* Rodzaj jogi, którego autorem jest Bikram Choudhury. mwiczenia jogi Bikram sÈ
wykonywane w pomieszczeniu, w którym panuje bardzo wysoka temperatura
(ok. 40°C) — przyp. tïum.
129
CZAS NA DZIECKO
w ciÈĝy, które sÈ peïne zdjÚÊ i ciekawych diagramów. WĂród ich autorek
moĝemy wymieniÊ UmÚ Dinsmore-Tuli, Françoise BarbirÚ Freedman
i Janet Balaskas. To one spopularyzowaïy jogÚ dla kobiet w ciÈĝy i na-
daïy jej strukturÚ.
„Gdy w latach osiemdziesiÈtych zaczÚïam prowadziÊ zajÚcia jogi
dla kobiet w ciÈĝy, mówiono, ĝe joga jest szkodliwa dla zdrowia”.
FRANÇOISE BARBIRA FREEDMAN
„CieszÚ siÚ, ĝe prenatalna joga jest teraz tak popularna. To sÈ
staroĝytne praktyki przywrócone na nowo do ĝycia; kobiety w ciÈĝy
stosowaïy je w czasach matriarchatu. Joga jest bardzo wskazana
w czasie ciÈĝy, poniewaĝ ïÈczy nas z ziemiÈ, uczy Ăwiadomego
oddychania, rozluěnia napiÚcie i pomaga nawiÈzaÊ kontakt
z nienarodzonym dzieckiem. Nie ma lepszego sposobu na to,
ĝeby osiÈgnÈÊ wewnÚtrzne skupienie, którego bÚdziesz potrzebowaïa
podczas porodu, a takĝe póěniej, uczÈc siÚ sztuki macierzyñstwa”.
JANET BALASKAS
ZRELAKSUJ SIĘ
MedytujÈca mama
UmiejÚtnoĂÊ zrelaksowania siÚ jest szczególnie waĝna w okresie ciÈĝy.
WiÚkszoĂÊ z nas nie spowalnia tempa ĝycia na czas ciÈĝy, dlatego tak waĝne
jest, ĝebyĂmy potrafiïy znaleěÊ chwilÚ na codziennÈ medytacjÚ. W ten spo-
sób moĝemy znaczÈco poprawiÊ jakoĂÊ naszej ciÈĝy. Medytacja to wspa-
niaïy sposób na opanowanie burzy emocji typowej dla ciÈĝy, poniewaĝ
uczy, jak odpuĂciÊ sobie niektóre sprawy i przestaÊ identyfikowaÊ siÚ
z negatywnymi wydarzeniami. Musisz nauczyÊ siÚ prostej koncentracji
i zrelaksowanej ĂwiadomoĂci. Przekonasz siÚ, ĝe medytacja zwiÚksza
moĝliwoĂci koncentracji Twojego mózgu i sprawia, ĝe lepiej radzisz sobie
z róĝnymi wyzwaniami nawet w bardzo stresujÈcych i trudnych warunkach.
MedytowaÊ moĝesz wszÚdzie, od zatïoczonego pociÈgu po biurko w ga-
binecie; moĝesz odpïywaÊ w stan nirwany tak, ĝe nikt tego nie zauwaĝy.
JeĂli jednak chcesz odbyÊ prawdziwÈ, peïnÈ medytacjÚ, udaj siÚ w ciche,
wygodne miejsce na 20 minut. Pora jest dowolna — moĝe to byÊ tuĝ po
130
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
przebudzeniu rano, w trakcie dnia albo przed pójĂciem spaÊ. Hormon ciÈĝy,
progesteron, dziaïa ïagodzÈco i uspokajajÈco, dlatego jeĂli nigdy wczeĂniej
nie medytowaïaĂ, teraz masz idealne warunki, ĝeby siÚ tego nauczyÊ.
POZYTYWNE SKUTKI MEDYTACJI DLA DZIECKA
Wszystkie biologiczne i psychologiczne korzystne skutki medytowania
sÈ przenoszone poprzez ukïad krwionoĂny do Twojej macicy. Odbywa
siÚ to na zasadzie rezonansu wspóïczulnego, czyli komunikacji telepatycz-
no-energetycznej matki z pïodem. Podczas medytacji poziom adrenaliny
i kortyzolu obniĝa siÚ; uwalniajÈ siÚ endorfiny, a hormon DHEA oraz
melatonina wzmacniajÈ siÚ. To wszystko ma wspaniaïy wpïyw na system
odpornoĂciowy Twój oraz dziecka. Regularne medytowanie obniĝa ci-
Ănienie krwi i zmniejsza ryzyko wystÈpienia stanu przedrzucawkowego5.
Badania wykazaïy, ĝe medytowanie podczas ciÈĝy sprawia, iĝ kobiety
rzadziej proszÈ o Ărodki uĂmierzajÈce ból (takie jak epidrual) podczas
porodu — odsetek ten jest mniejszy aĝ o 85 procent. Równieĝ liczba
ciÚÊ cesarskich u takich kobiet jest mniejsza o poïowÚ6.
TrochÚ historii i nauki
Historia medytacji ma juĝ kilka tysiÚcy lat. Wywodzi siÚ ze staroĝytnych
wedyjskich Indii. Asany (czyli „Êwiczenia”) sïuĝyïy do tego, aby przygo-
towaÊ ciaïo do siedzenia przez dïugi czas w niewygodnych pozycjach. Na
zajÚciach jogi dla kobiet w ciÈĝy wiÚcej czasu poĂwiÚca siÚ na medytacjÚ
lub jogÚ nindra (wykonywanÈ w wygodnej pozycji — najlepiej leĝÈcej).
DziÚki temu moĝesz dowiedzieÊ siÚ, czego tak naprawdÚ potrzebujesz.
Umysï ludzki ciÈgle szuka nowych boděców — wciÈĝ wÚdruje. My-
Ălisz na przykïad o tym, co zrobisz póěniej albo co wydarzyïo siÚ wcze-
Ăniej. Mieszkañcom Zachodu szczególnie trudno przychodzi przerwanie
ciÈgïego monologu prowadzonego przez tzw. maïpi umysï. Medytacja
polega wïaĂnie na „wyciszeniu niespokojnego umysïu”. Moĝesz odwróciÊ
jego uwagÚ, dajÈc mu coĂ, na czym moĝe siÚ skupiÊ — na przykïad wi-
dok pïomienia, Twój oddech, děwiÚk lub mantrÚ. Naukowcy dowiedli,
ĝe medytacja spowalnia przepïyw fal mózgowych. Ponadto poprawia
strukturÚ mózgu: osoby, które regularnie medytujÈ, majÈ wiÚcej poïÈ-
czeñ nerwowych w mózgu.
131
CZAS NA DZIECKO
CO MÓWI NAUKA O MEDYTACJI
Fale beta (13 – 38 Hz) wystÚpujÈ wtedy, gdy o czymĂ myĂlisz i próbujesz
rozwiÈzaÊ jakiĂ problem. Stres i bezsennoĂÊ znajdujÈ siÚ na górnej gra-
nicy (okoïo 38 Hz), a koncentracja na dolnej (okoïo 13 Hz).
Fale alfa (8 – 13 Hz) sÈ charakterystyczne dla stanu spokoju i rozluě-
nienia. CzÚstotliwoĂÊ 8 Hz wystÚpuje wtedy, gdy zasypiasz.
Fale teta (4 – 7 Hz) wystÚpujÈ wtedy, gdy jesteĂ gïÚboko zrelaksowana,
Ăpisz i Ănisz.
O czystej medytacji mówimy wtedy, gdy czïowiek znajduje siÚ na grani-
cy stanu alfa i teta: „unosi siÚ na fali”. Jednak nawet jeĂli potrafisz osiÈ-
gnÈÊ tylko stan alfa, wciÈĝ moĝemy mówiÊ o medytacji, poniewaĝ fale
umysïowe typowe dla stresujÈcych sytuacji zaczynajÈ spowalniaÊ. Pro-
blem jest wtedy, gdy fale beta dominujÈ w Twoim ĝyciu (znasz to „sza-
lone” uczucie?).
PROMIENNY BLASK
Zapomnij o tym, ĝe wyglÈdasz jak czupiradïo
Dawno, dawno temu ciÚĝarne kobiety robiïy wszystko, co w ich mocy,
ĝeby ukryÊ powiÚkszony brzuszek. Nosiïy bezksztaïtne, workowate su-
kienki, stajÈc siÚ coraz bardziej podobne do postaci Pizza the Hut†. Sïo-
wa „seksowna” i „ciÈĝa” nie szïy ze sobÈ w parze. Przypomnij sobie
ksiÚĝnÈ DianÚ w ohydnych falbaniastych fartuchach przypominajÈcych
namioty. Nic dziwnego, ĝe zapadïa na depresjÚ poporodowÈ.
Na szczÚĂcie, wspóïczesne kobiety w ciÈĝy mogÈ wydaÊ gïÚboki, rozluě-
niajÈcy oddech ulgi. Neneh Cherry, raperka, która koncertowaïa w trakcie
ciÈĝy, odwaĝnie eksponujÈc swój brzuszek pod krótkimi bluzeczkami, na
zawsze zmieniïa nasz poglÈd na to, jak powinny ubieraÊ siÚ kobiety w ciÈĝy.
PodziÚkowania naleĝÈ siÚ równieĝ kilku innym kobietom: Demi Moore
(która pokazaïa swój imponujÈcy brzuszek pozbawiony jakichkolwiek
ubrañ), Gwen Stefani (zwolenniczce tych piÚknych etnicznych sukni,
† Czïowiek-pizza, bohater filmu komediowego „Kosmiczne jaja” bÚdÈcego parodiÈ
Gwiezdnych Wojen — przyp. tïum.
132
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
piÚknie marszczonych pod biustem) i oczywiĂcie Angelinie Jolie (która
potrafiïa zachowaÊ elegancki wyglÈd nawet wtedy, gdy nosiïa w brzuchu
bliěniÚta). OkrÈgïe brzuchy sÈ obecnie celebrowane; staïy siÚ upragnionym
akcesorium kaĝdej stylowej kobiety. DziĂ moĝesz kupiÊ wszelkiego ro-
dzaju odzieĝ dla kobiet w ciÈĝy, od modnych dĝinsów po urocze staniki
do karmienia, zarówno w popularnych sieciowych sklepach, jak i w bu-
tikach znanych projektantów.
Madonna i spóïka
Nawet jeĂli nie jesteĂ gwiazdÈ ani znanÈ osobistoĂciÈ, moĝesz wyglÈdaÊ
wspaniale, nie wydajÈc wielkich sum na ubrania (i nie korzystajÈc z po-
rad drogich stylistów). Posïuchaj rady überfrau Claudii Schiffer, która
po prostu kupowaïa modne ciuchy o kilka rozmiarów wiÚksze; dziÚki
temu mogïa pozostaÊ wierna ulubionym projektantom aĝ do ostatnich
miesiÚcy ciÈĝy w seksownym wieku 39 lat (co ciekawe, Claudia poszïa Ăla-
dami Demi i pokazaïa swój nagi brzuch w niemieckim „Vogue”). WĂród
innych PÓ½NYCH mam, które zasïugujÈ na miano ikon stylu macie-
rzyñstwa, moĝemy wymieniÊ Heidi Klum, Halle Berry, Jennifer Lopez,
SalmÚ Hayek, Liz Hurley, MadonnÚ, Nicole Kidman (ojej, ta lista nie
ma koñca) oraz zmysïowÈ wïoskÈ aktorkÚ MonikÚ Bellucci, która nie-
dawno urodziïa swoje drugie dziecko w wieku 45 lat.
Na poczÈtku prawdopodobnie bÚdziesz wciÈĝ mogïa nosiÊ wiÚkszoĂÊ
swoich zwykïych ubrañ. Unikaj bluzek poszerzanych w talii, jeĂli chcesz
zachowaÊ ciÈĝÚ w tajemnicy, poniewaĝ sÈ one jak amerykañski turysta
w londyñskim metrze — naprawdÚ maïo subtelne. Gdy nie bÚdziesz juĝ
w stanie dopiÈÊ spodni (nie tylko po posiïku, ale równieĝ przed nim),
moĝesz zaopatrzyÊ siÚ w parÚ spodni ciÈĝowych, które majÈ rozciÈgliwy
pasek w talii. To mÈdra inwestycja, poniewaĝ spodnie te bÚdÈ rosïy ra-
zem z TobÈ. Bluzki z krótkim rÚkawem, koszule i swetry zacznÈ wkrótce
sugestywnie opinaÊ Twój rosnÈcy brzuszek. ByÊ moĝe ten widok bÚdzie
Ci siÚ podobaï (Twój partner raczej bÚdzie zadowolony), ale jeĂli chciaïabyĂ
trochÚ zaszaleÊ, kup sobie kilka tunik albo bluzek w wiÚkszym rozmia-
rze. Jeĝeli czujesz siÚ bezksztaïtna, zakïadaj dïugi szal, który zakryje Twój
brzuszek. Tuniki i kaftany równieĝ mogÈ zgrabnie zakamuflowaÊ znika-
jÈcÈ taliÚ. Kaĝde ubranie o dïugoĂci ¾ lub dïuĝsze przyniesie podobny
133
CZAS NA DZIECKO
efekt. Wszystko, co podkreĂla Twój biust, odwróci uwagÚ od innych krÈ-
gïoĂci. JeĂli bÚdziesz miaïa wÈtpliwoĂci odnoĂnie koloru, wybieraj czarny,
poniewaĝ wyglÈda on bardzo szykownie — choÊ, uwaga, potrafi równieĝ
byÊ straszliwie mdïy, zaleĝnie od tego, w jakim stanie hormonalnym bÚ-
dziesz siÚ akurat znajdowaÊ.
MIŁOŚĆ
Tatulek w ciÈĝy
Gdy jesteĂ w ciÈĝy, Twoje relacje z luděmi ulegajÈ zmianie. Moĝesz zbli-
ĝyÊ siÚ do swojej mamy, zapaïaÊ gorÚtszym uczuciem do kota, blisko za-
przyjaěniÊ siÚ z lodówkÈ — moĝliwe równieĝ, ĝe zaczniesz byÊ bardziej
kochana przez swojego partnera, ten heroiczny gatunek czïowieka, któ-
remu zawdziÚczasz swój obecny stan. JeĂli jest ïagodny i z wyrozumiaïo-
ĂciÈ podchodzi do Twoich nagïych ataków wĂciekïoĂci albo wybuchów
emocjonalnych godnych mieszkañców domu Wielkiego Brata, to naleĝÈ
mu siÚ wielkie brawa. Wszystko wskazuje na to, ĝe bÚdzie równie dobrym
ojcem, jak partnerem. Jednak wiÚkszoĂÊ mÚĝczyzn w tej sytuacji czuje
siÚ zagubiona; z przeraĝeniem patrzÈ na rosnÈcy brzuch swojej partnerki
i obserwujÈ jej metamorfozÚ w gigantycznego bakïaĝana. To jest Wasza
wspólna podróĝ. DziÚki niej zbliĝycie siÚ do siebie bardziej niĝ kiedykolwiek;
z drugiej strony czekajÈ Was kïótnie, jakie dotychczas oglÈdaliĂcie tylko
w filmach (tych, w których jeden partner morduje drugiego). Mówienie, ĝe
nie naleĝy denerwowaÊ ciÚĝarnej kobiety, moĝe tylko pogorszyÊ sprawÚ.
Seksowna mamuĂka
Seks podczas ciÈĝy jest inny niĝ w normalnych warunkach. Albo nie masz
na niego ochoty (na okres ciÈĝy Twoje libido spada do zera), albo despe-
racko go pragniesz, czujÈc poĝÈdanie, które przeraĝa nawet samÈ Ciebie
(i Twoich sÈsiadów). Nie ma drogi poĂrodku. Niektóre kobiety popa-
dajÈ w jedno ekstremum, a inne w drugie, ale wiÚkszoĂÊ doĂwiadcza obu
tych stanów — zaleĝnie od nastroju i poziomu hormonów. Moja kole-
ĝanka Lydia czuïa siÚ jak Matka Dziewica (dosïownie) w trakcie swojej
pierwszej ciÈĝy. Postawiïa na nieskalanÈ czystoĂÊ w trakcie ciÈĝy, a takĝe
134
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
kilka miesiÚcy po porodzie, ku wielkiemu zdziwieniu jej partnera. Na-
tomiast gdy zaszïa w ciÈĝÚ po raz drugi, staïa siÚ ucieleĂnieniem nierzÈd-
nicy; seks sprawiaï jej takÈ przyjemnoĂÊ, ĝe nigdy nie miaïa go doĂÊ (tak,
zgadïaĂ — wychowaïa siÚ w katolickim domu).
Pierwszy trymestr jest zazwyczaj daleki od erotycznoĂci. Przede wszyst-
kim jesteĂ potwornie zmÚczona. Twoim gïównym pragnieniem jest sen,
a nie seks. Marzysz o przesypianiu caïych dni i nocy. Seks z otumanionÈ
kobietÈ moĝe skoñczyÊ siÚ wiÚzieniem, dlatego wiÚkszoĂÊ napalonych
mÚĝów odpuszcza sobie ten temat. Do tego dochodzi jeszcze problem
mdïoĂci. Gdy usilnie starasz siÚ zatrzymaÊ jedzenie w ĝoïÈdku, ostatniÈ
rzeczÈ, której pragniesz, jest jeszcze wiÚcej miÚsa (wybacz dosadnoĂÊ)
wpychanego do kolejnego otworu w Twoim ciele. PamiÚtam, ĝe gdy
byïam w ciÈĝy, najbardziej mi dokuczaïy zapachy. Nagle poczuïam awersjÚ
do zapachu mÚskiego ciaïa — nawet gdy byï to Ăwieĝo wykÈpany wy-
branek mojego ĝycia. Niektóre moje koleĝanki zrezygnowaïy z seksu na
czas ciÈĝy, poniewaĝ wydawaï im siÚ bezcelowy. Dziecko jest juĝ w brzu-
chu, owoc zostaï zasiany.
MIT: UPRAWIANIE SEKSU MO¿E DOPROWADZIm
DO PORONIENIA
JeĂli nie poroniïaĂ nigdy wczeĂniej i nie zdarzajÈ Ci siÚ krwawienia, nie
ma ĝadnego powodu, ĝebyĂ miaïa rezygnowaÊ z peïnego seksu w pierw-
szym trymestrze ciÈĝy.
Jeĝeli uda Ci siÚ znaleěÊ w ciÈgu dnia choÊ milisekundÚ, w trakcie któ-
rej nie bÚdziesz czuïa siÚ zmÚczona, chora ani przytïoczona ciÚĝarem ĝy-
cia, to seks wtedy moĝe byÊ wspaniaïy. To, ĝe jesteĂ w ciÈĝy, moĝe dziaïaÊ
bardzo podniecajÈco. Moĝesz czuÊ prawdziwÈ, zmysïowÈ, satysfakcjo-
nujÈcÈ i radosnÈ pïodnoĂÊ. Twój partner z kolei moĝe odczuwaÊ satys-
fakcjÚ i dumÚ ze swojej jurnoĂci (oraz ulgÚ, ĝe nie strzela Ălepakami).
Podobno mÚĝczyěni czÚsto fantazjujÈ o innych kobietach, gdy ich ĝony sÈ
w ciÈĝy. Mój partner wyznaï mi, ĝe zaczÈï postrzegaÊ inne kobiety jako
potencjalne kandydatki do zapïodnienia, a nie po prostu kogoĂ, z kim
chciaïby uprawiaÊ seks. Urocze! Zamiast braÊ to do siebie (pod warunkiem
oczywiĂcie, ĝe partner faktycznie nie „rozsiewa swoich plemników”),
135
CZAS NA DZIECKO
potraktuj to jak dowód na to, ĝe mÚĝczyzna (a czasami równieĝ kobieta)
jest w rzeczywistoĂci zwierzÚciem, którym rzÈdzÈ podstawowe instynkty.
PIERWSZY TRYMESTR DLA NIEGO
x MÚĝczyzna potrzebuje 3 miesiÚcy na to, ĝeby wyjĂÊ z szoku i przy-
zwyczaiÊ siÚ do myĂli, ĝe nie jest juĝ singlem (nawet jeĂli juĝ od 5 lat
jest ĝonaty).
x On równieĝ czuje siÚ, jakby byï w ciÈĝy. Naukowcy wykryli wyĝszy
poziom prolaktyny i estrogenu (hormonów, które stymulujÈ zacho-
wania budujÈce wiÚzi z dzieckiem) w Ălinie partnerów ciÚĝarnych
kobiet. Najwaĝniejsza zmiana polega na tym, ĝe mÚĝczyzna nie bÚ-
dzie mógï juĝ liczyÊ na szczególnÈ uwagÚ ze strony kobiety i skoñczÈ
mu siÚ dobre wymówki, takie jak zmÚczenie czy zïe samopoczucie.
x Nie moĝe zrozumieÊ, dlaczego tak ïatwo wybuchasz pïaczem i o wszyst-
kim zapominasz. W gïÚbi serca martwi siÚ, ĝe zostaïaĂ porwana przez
kosmitów, którzy zamiast Ciebie odesïali wadliwy klon.
PRACA
Branie wolnego
Dla wiÚkszoĂci kobiet stan ciÈĝy nie oznacza rezygnacji z dotychczaso-
wego ĝycia — zwïaszcza gdy chodzi o sprawy zawodowe. ¥wiat byïby cu-
downy, gdyby druga kreska na teĂcie ciÈĝowym oznaczaïa natychmia-
stowe zwolnienie ze wszystkich obowiÈzków i darmowy bilet na Hawaje.
¿ycie niestety nie jest sprawiedliwe; mimo ogarniajÈcego uczucia mdïo-
Ăci musisz codziennie pakowaÊ siÚ do zatïoczonego autobusu i siedzieÊ
8 godzin w dusznym biurze, gdy tak naprawdÚ marzysz tylko o ïóĝku i od-
poczynku (i czytaniu ksiÈĝek o macierzyñstwie, takich jak ta). Weě siÚ
w garĂÊ, kobieto! ZaciĂnij zÚby i zabierz siÚ do roboty — gospodarka CiÚ
potrzebuje! JeĂli naprawdÚ czujesz siÚ zbyt zmÚczona, ĝeby pracowaÊ,
a sposoby przedstawione niĝej nie pomogÈ Ci, poproĂ lekarza o zwolnie-
nie do czasu, gdy staniesz na nogi. PamiÚtaj, ĝe pewne powikïania ciÈ-
ĝowe (cukrzyca, wysokie ciĂnienie, przebyte poronienia i wieloraczki)
upowaĝniajÈ CiÚ do zwolnienia z pracy.
136
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
Moĝe szokuje CiÚ to, ĝe proponujÚ Ci wziÚcie chociaĝ jednego dnia
wolnego od pracy. Mam nadziejÚ, ĝe bardzo kochasz swojÈ pracÚ i masz
tak odpowiedzialne obowiÈzki (jesteĂ premierem, prawda?), ĝe TwojÈ
gïównÈ troskÈ jest to, jak poïÈczyÊ je z ciÈĝÈ. WielozadaniowoĂÊ to ce-
cha wszystkich matek, dlatego jako kobieta oczekujÈca dziecka masz
wspaniaïe predyspozycje. Zwolnij jednak trochÚ, zwïaszcza jeĂli masz ten-
dencjÚ do pracoholizmu. PamiÚtaj, ĝe najwaĝniejsze jest zdrowie Twoje
i dziecka, dlatego musisz jak najbardziej unikaÊ stresu.
JAK POkCZYm PRAC} Z CIk¿k
Duĝo wypoczywaj. Potrzebujesz co najmniej 8 godzin snu. Jeĝeli to ozna-
cza wczesne chodzenie spaÊ, rób tak! Drzemki w ciÈgu dnia pomogÈ Ci siÚ
zregenerowaÊ; jeĂli na dworze jest ciepïo, przejdě siÚ do parku w trakcie
przerwy na lunch i zdrzemnij siÚ; w chïodniejsze lub deszczowe dni
umów siÚ do kosmetyczki na masaĝ albo zabieg, w trakcie którego bÚ-
dziesz mogïa siÚ poïoĝyÊ i przymknÈÊ oczy. JeĂli w Twoim miejscu pracy
stoi kanapa w jakimĂ zacisznym kÈcie, nie wahaj siÚ na niej poïoĝyÊ.
Dobrze siÚ odĝywiaj. Jedz zdrowe Ăniadanie, które bÚdzie zawieraÊ pro-
dukty peïnoziarniste; póěniej przygotuj sobie Ăwieĝy sok; zjadaj jednÈ
przekÈskÚ rano i jednÈ po poïudniu; nie zapominaj o lunchu; zawsze noĂ
ze sobÈ wodÚ i trzymaj w torebce oraz szufladzie biurka poĝywne przekÈ-
ski (owoce, warzywa, orzechy, krakersy z tahini i batony zboĝowe).
Regularnie rób przerwy. JeĂli caïymi godzinami siedzisz przed kompute-
rem, rób sobie krótkie spacery po firmie co 30 – 40 minut; w tym czasie
moĝesz pójĂÊ do toalety (prawdopodobnie wïaĂnie tam bÚdzie siÚ koñ-
czyïa wiÚkszoĂÊ Twoich spacerów).
PodnieĂ stopy do góry. Weě stoïek, pudeïko albo kosz i poïóĝ na nim nogi
oraz stopy; moĝesz równieĝ przynieĂÊ do pracy poduszki, którymi umoĂcisz
sobie krzesïo, zarówno pod pupÈ, jak i za plecami. Jeĝeli Twoja praca
ma charakter stojÈcy, zakïadaj seksowne elastyczne rajstopy przeciwĝy-
lakowe i trzymaj jednÈ nogÚ ugiÚtÈ na stoïku (raz prawÈ, raz lewÈ), ĝeby
odciÈĝyÊ krÚgosïup. Staraj siÚ siadaÊ zawsze, gdy tylko bÚdziesz miaïa takÈ
moĝliwoĂÊ (moĝesz przynieĂÊ do pracy skïadane krzesïo lub taboret).
Wychodě na Ăwieĝe powietrze. Wychodě na dwór w trakcie przerwy na
lunch, a takĝe rano i po poïudniu, jeĂli to jest moĝliwe. Bierz gïÚbokie
oddechy, ĝeby wypeïniÊ pïuca tlenem (uwaga dla pañ z miasta: róbcie
to w pobliĝu roĂlin, a nie ĂmierdzÈcych spalinami ulic).
137
CZAS NA DZIECKO
Ruszaj siÚ i regularnie siÚ rozciÈgaj. Dbaj o to, ĝeby w Twoim ciele krÈĝyïa
krew; rozciÈgaj rÚce nad gïowÈ, dotykaj palców u nóg, krÚÊ nadgarst-
kami i kostkami u nóg, wykonuj koliste ruchy gïowÈ w obu kierunkach.
JeĂli moĝesz liczyÊ na wyrozumiaïoĂÊ innych pracowników, wykonaj kil-
ka pozycji jogi — na przykïad pochyl siÚ do przodu, stojÈc przy biurku,
ĝeby wyprostowaÊ plecy, albo przyjmij pozycjÚ „psa z gïowÈ w dóï”.
Ogranicz stres w pracy. Zamknij oczy i wyobraě sobie, ĝe znajdujesz siÚ
w relaksujÈcym miejscu; zaïóĝ sïuchawki i posïuchaj muzyki; pozwól so-
bie pomarzyÊ na jawie i ciesz siÚ dniem.
Ubieraj siÚ wygodnie. Zrezygnuj z obcisïych ubrañ na rzecz luěniejszych,
noĂ buty na niskim obcasie i ubieraj siÚ warstwowo, tak abyĂ mogïa do-
stosowaÊ strój do zmian temperatury ciaïa (gorÈco, zimno, zimno, gorÈco).
Dbaj o wïaĂciwe nawodnienie. Pij duĝo wody i herbat zioïowych. Zrezy-
gnuj z kawy, czarnej herbaty i napojów gazowanych.
OdpuĂÊ sobie niektóre domowe obowiÈzki. Nie ma nic gorszego, niĝ wróciÊ
z pracy do domu, w którym czeka na Ciebie jeszcze wiÚcej pracy. Nie mu-
sisz byÊ perfekcjonistkÈ. JeĂli masz partnera, wykorzystaj go do pomocy
w domowych obowiÈzkach i przygotowywaniu posiïków. JeĂli CiÚ na to
staÊ, zatrudnij sprzÈtaczkÚ. Jeĝeli masz juĝ dzieci, a Twój mÈĝ jest wyjÈt-
kowym leniuchem, uciekaj na SyberiÚ.
GïównÈ wadÈ ukrywania ciÈĝy przed szefem i pracownikami jest to,
ĝe wszyscy wymagajÈ od Ciebie normalnego funkcjonowania. Zaleĝnie
od tego, jak przechodzisz ciÈĝÚ i jakÈ pracÚ wykonujesz, byÊ moĝe oka-
ĝe siÚ, ĝe bÚdziesz musiaïa „ujawniÊ siÚ” szybciej, niĝ poczÈtkowo zamie-
rzaïaĂ. Twoja decyzja bÚdzie równieĝ zaleĝaïa od tego, czy w Twojej firmie
planowane sÈ okresowe oceny pracowników albo ciÚcia w zatrudnieniu.
LEGALNE KAMSTWA
JeĂli ubiegasz siÚ o pracÚ albo nowe stanowisko, nie musisz ujawniaÊ
faktu, ĝe jesteĂ w ciÈĝy. Z kolei pracodawca nie ma prawa CiÚ o to pytaÊ.
Jest to zgodne z prawem, które mówi, ĝe ciÚĝarne kobiety nie mogÈ byÊ
dyskryminowane. Pracodawca równieĝ nie moĝe CiÚ zwolniÊ, jeĂli jesteĂ
w ciÈĝy.
138
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
JeĂli pracujesz w przedsiÚbiorstwie, które jest przyjazne dla rodzin, prawdo-
podobnie nie bÚdziesz mogïa siÚ doczekaÊ, aĝ wreszcie wyznasz szefowi,
ĝe moĝe wrÚczyÊ Ci bukiet kwiatów i zaoferowaÊ elastyczny czas pracy.
WiÚcej na temat „ujawnienia siÚ” w pracy powiem w rozdziale 7.
MNIEJ ZMARTWIEŃ
Jeĝeli póěno zaszïaĂ w ciÈĝÚ, na pewno znajdÈ siÚ osoby, które chÚtnie
podzielÈ siÚ z TobÈ przeraĝajÈcymi historiami na temat macierzyñstwa.
Straszenie i martwienie ciÚĝarnych kobiet powinno byÊ prawnie zakaza-
ne. CiÈĝa powinna byÊ piÚknym, zdrowym okresem, ale niestety stanowi
ona spore obciÈĝenie dla organizmu i dlatego moĝe towarzyszyÊ jej kilka
dolegliwoĂci, które wzbudzÈ Twój niepokój. WiÚkszoĂÊ leków jest dla
Ciebie niedozwolona, poniewaĝ majÈ one efekty uboczne i mogïyby za-
szkodziÊ dziecku — a ta myĂl jeszcze bardziej potÚguje Twój strach.
JeĂli wczeĂniej nie spotkaïaĂ siÚ z medycynÈ komplementarnÈ lub
holistycznÈ, ciÈĝa moĝe byÊ do tego idealnÈ okazjÈ. PiÚkno terapii holi-
stycznych polega na tym, ĝe sÈ indywidualnie dostosowane do kaĝdego
pacjenta i nie majÈ negatywnych efektów ubocznych, dlatego sÈ caïko-
wicie bezpieczne dla Ciebie i Twojego maleñstwa. DziÚki takiej terapii
lepiej zrozumiesz, jak funkcjonuje Twój organizm — z pewnoĂciÈ bÚdzie
to ciekawe i wzbogacajÈce doĂwiadczenie. JeĂli chciaïabyĂ uzyskaÊ kom-
pletnÈ ocenÚ swojego stanu zdrowia, poszukaj terapeuty, który ma wie-
dzÚ z róĝnych dziedzin (moĝe to byÊ dobry naturopata). Wiele terapii
ma przyjemne „efekty uboczne” — sprawiajÈ, ĝe czujesz siÚ zrelaksowa-
na, co wspaniale wpïywa na rozwój Twojego dziecka.
NajczÚstsze problemy wystÚpujÈce na poczÈtku ciÈĝy
Zawroty głowy
Ich przyczynÈ jest zwiÚkszone krÈĝenie krwi w Twoim organizmie. Dla-
tego waĝne jest, abyĂ utrzymywaïa staïy poziom cukru we krwi poprzez
regularne spoĝywanie maïych posiïków bogatych w biaïko. Moĝesz rów-
nieĝ piÊ herbatÚ z melisy albo wdychaÊ olejek lawendowy. Pomocny
moĝe okazaÊ siÚ naprzemienny prysznic zimnÈ i gorÈcÈ wodÈ, pocieranie
skóry suchÈ szczotkÈ i leki homeopatyczne.
139
CZAS NA DZIECKO
Zaparcia
W trakcie ciÈĝy miÚĂnie wokóï jelit rozluěniajÈ siÚ (póěniej dojdzie do tego
jeszcze nacisk rosnÈcej macicy), dlatego zaparcia sÈ czÚstym problemem
ciÚĝarnych kobiet. Aby im zapobiec, Êwicz regularnie i spoĝywaj produkty
bogate w bïonnik: duĝo surowych warzyw i owoców, suszone Ăliwki, ki-
wi, siemiÚ lniane, buraki, kapustÚ i produkty peïnoziarniste. PowinnaĂ
równieĝ piÊ duĝo wody. Unikaj produktów przetworzonych, takich jak
biaïy chleb i ryĝ, poniewaĝ one zatykajÈ CiÚ jeszcze bardziej. Jeĝeli przyj-
mujesz suplementy z ĝelazem, mogÈ one spotÚgowaÊ Twoje problemy;
wypróbuj naturalne formy ĝelaza, takie jak floradix, i jedz wiÚcej pro-
duktów bogatych w ĝelazo. Oprócz tego moĝesz masowaÊ podbrzusze
zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Akupunktura moĝe pomóc przywró-
ciÊ naturalne funkcjonowanie jelit. Ajurweda zaleca wypicie przed snem
kubka gorÈcego mleka z ghi‡ (zobacz równieĝ dziaï na temat ïÈczenia
produktów ĝywnoĂciowych w rozdziale 8.).
Bóle głowy
Zmiany hormonalne, napiÚcie, zmÚczenie, odwodnienie, gïód i niepra-
widïowa postawa mogÈ wywoïywaÊ bóle gïowy. Aby je zïagodziÊ, odpoczy-
waj w zaciemnionym pokoju, rób spacery na Ăwieĝym powietrzu i me-
dytuj. CzÚsto z powodu bólu gïowy bÚdziesz chciaïa szybciej iĂÊ spaÊ —
i dobrze, bo byÊ moĝe w ten sposób Twój organizm daje Ci znaÊ, ĝe po-
trzebujesz wiÚcej odpoczynku. Ból gïowy moĝe teĝ byÊ spowodowany
spadkiem poziomu cukru we krwi, dlatego pamiÚtaj, ĝeby regularnie jeĂÊ
posiïki. Pomocne mogÈ równieĝ byÊ zimne i gorÈce kompresy w bolÈcych
miejscach, a takĝe naprzemienny prysznic zimnÈ i gorÈcÈ wodÈ. Moĝesz
wmasowaÊ w skronie olejek lawendowy lub miÚtowy. Na bóle gïowy
polecana jest równieĝ akupunktura, akupresura, masaĝe oraz terapia
biofeedback§.
‡ Masïo klarowane, wyrabiane i uĝywane w Indiach; stosowane zarówno do celów
spoĝywczych, jak i sakralnych — przyp. tïum.
§ Metoda polegajÈca na wysyïaniu do pacjenta sygnaïów na temat stanu fizjologicznego
jego organizmu, dziÚki czemu moĝe on Ăwiadomie kontrolowaÊ róĝne funkcje
swojego ciaïa — przyp. tïum.
140
CIĄŻA — PIERWSZY TRYMESTR
Krwawienia
Widok krwi zawsze wywoïuje w nas strach, poniewaĝ pierwszÈ naszÈ myĂlÈ
jest to, ĝe byÊ moĝe wïaĂnie tracimy dziecko. W niektórych przypadkach
krwawienie moĝe oznaczaÊ poronienie, jednak nie zawsze jest ono po-
wodem do alarmu. Plamienia zdarzajÈ siÚ wielu kobietom i mogÈ mieÊ
rozmaite przyczyny. Jeĝeli majÈ miejsce w pierwszych miesiÈcach ciÈĝy
i nie sÈ zwiÈzane z zagnieĝdĝaniem zarodka w macicy, mogÈ byÊ spowo-
dowane podraĝnieniem szyjki macicy w trakcie stosunku lub podczas
badania ginekologicznego. Krew moĝe równieĝ byÊ oznakÈ infekcji po-
chwy. Czasami zdarza siÚ, ĝe kobieta w ciÈĝy ma krwawienie miesiÚczne
— jego przyczynÈ jest rozregulowanie gospodarki hormonalnej. Wizyta
u ginekologa poïÈczona z badaniem USG moĝe pomóc ukoiÊ Twoje
nerwy, ale nie powstrzyma ona krwawienia. JeĂli zapytasz lekarza, co po-
winnaĂ zrobiÊ, prawdopodobnie kaĝe Ci leĝeÊ w ïóĝku i odpoczywaÊ.
Moja koleĝanka Nathalie zaczÚïa mocno krwawiÊ okoïo dziesiÈtego ty-
godnia ciÈĝy. Lekarz potwierdziï, ĝe z dzieckiem wszystko jest w porzÈd-
ku; wtedy umówiïa siÚ na spotkanie z kinezjologiem, który stwierdziï, ĝe
przyczynÈ krwawienia jest stres emocjonalny wynikajÈcy z zamartwiania
siÚ o przyszïoĂÊ, zwiÈzek z mÚĝem i o to, jak drugie dziecko zmieni ich
ĝycie. Ostatecznie wszystko dobrze siÚ skoñczyïo, a Nathalie urodziïa
zdrowÈ córeczkÚ.
Kolejnym (naukowym) wyjaĂnieniem krwawienia jest to, ĝe miÚdzy
10. a 12. tygodniem ciÈĝy ïoĝysko przejmuje funkcjÚ wsparcia hormo-
nalnego od ciaïka ĝóïtego w jajniku. Krew nie pochodzi od pïodu, lecz
od jeszcze niezamieszkanej wyĂcióïki macicy. Takie krwawienie nie sta-
nowi ĝadnego zagroĝenia dla rozwijajÈcego siÚ ĝycia.
JeĂli krwawienie jest silne, powinnaĂ natychmiast udaÊ siÚ do lekarza,
poniewaĝ moĝe ono oznaczaÊ poronienie; wiÚcej informacji na ten te-
mat znajdziesz w rozdziale 4.
141
CZAS NA DZIECKO
142
Pobierz darmowy fragment (pdf)