Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00556 010785 20674852 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Czas w przestrzeni miasta. Przykład Łodzi - ebook/pdf
Czas w przestrzeni miasta. Przykład Łodzi - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 144
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-8-3808-8380-2 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> edukacja >> geografia
Porównaj ceny (książka, ebook (-18%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

W publikacji autorka zajęła się czasem wyznaczającym specyficzny rytm, ciągłość i przemijanie kolejnych pokoleń, ich relacji społecznych odłożonych w przestrzeni. Zawarte w książce analizy pozwalają lepiej zrozumieć nie tylko jej mieszkańców, tożsamość struktury miejskiej, ale także czynniki kształtujące wyobrażenia osób o danym miejscu, w tym wypadku Łodzi. Problem podjęty w pracy jest ważny zarówno z poznawczej, jak i praktycznej perspektywy związanej z odpowiednim kształtowaniem przestrzeni miasta - nowoczesnego, a jednocześnie niewykorzenionego z tradycji i tożsamości danego miejsca, w którym ludzie czuliby się dobrze, mogąc odnaleźć punkty odniesienia do przeszłości i do przyszłości.

Publikacja powinna zainteresować naukowców zajmujących się problematyką miejską, studentów geografii, gospodarki przestrzennej, architektury, pracowników biur promocji miast oraz łodzian.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Paulina Tobiasz-Lis – Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych Katedra Geografii Regionalnej i Społecznej, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31 RECENZENT Ewa Klima REDAKTOR INICJUJĄCY Iwona Gos TŁUMACZENIE STRESZCZENIA Krzysztof Stec OPRACOWANIE REDAKCYJNE Danuta Bąk SKŁAD I ŁAMANIE AGENT PR PROJEKT OKŁADKI Stämpfli Polska Sp. z o.o. Zdjęcie wykorzystane na okładce autorstwa Aleksandry Tobiasz Praca naukowa finansowana ze środków dotacji celowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na prowadzenie badań naukowych służących rozwojowi młodych naukowców w 2015 r., jako realizacja projektu pt. Społeczna percepcja dynamiki przestrzeni miejskiej. Przykład Łodzi © Copyright by Paulina Tobiasz-Lis, Łódź 2016 © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2016 Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Wydanie I. W.07251.15.0.M Ark. wyd. 7,2; ark. druk. 9,0 ISBN 978-83-8088-379-6 e-ISBN 978-83-8088-380-2 Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego tel. (42) 665 58 63 90-131 Łódź, ul. Lindleya 8 www.wydawnictwo.uni.lodz.pl e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl Spis treści Wprowadzenie Rozdział I Teoretyczne podstawy rozważań nad czasem 1.1. Wybrane koncepcje i rodzaje czasu w filozofii i naukach społecznych 1.2. Ujęcie czasu w geografii. Od badań przestrzeni w czasie do czasoprzestrzeni 1.3. Wymiary czasu w przestrzeni miasta 1.3.1. Pomiędzy ewolucją krajobrazu a codziennym rytmem miasta 1.3.2. Czas w trialektycznej przestrzeni miasta Rozdział II Zapisywanie czasu w przestrzeni miasta. Łódź postrzegana 2.1. Od rolniczego miasteczka do miasta wielkiego przemysłu 2.2. Transformacja w Łodzi. Czas gwałtownych zmian 2.3. Przyszłość Łodzi w planach rozwoju miasta Rozdział III Wizualizacja czasu w przestrzeni miasta. Łódź wyobrażana 3.1. Obraz Łodzi w planach miasta 3.2. Obraz Łodzi na widokówkach 3.3. Symbole czasu w przestrzeni miasta 3.2.1. Właściwości i funkcje widokówek 3.2.2. Symbole miasta i „znaki czasu” 3.2.3. Pomiędzy trwaniem a zmianą ‒ ulica Piotrkowska w Łodzi 7 21 21 25 29 29 33 35 35 42 48 53 53 60 60 62 66 68 6 Spis treści Rozdział IV Odczytywanie i interpetacja czasu w przestrzeni miasta. Łódź przeżywana 4.1. Społeczna interpretacja dynamiki miasta 4.1.1. Wzrost i upadek 4.1.2. Nierówne tempo miasta 4.1.3. Bezruch 4.2. Powrót do przeszłości – pamięć miejsc 4.3. Sposoby orientacji w czasie 4.3.1. Cykliczność miasta 4.3.2. Miasto inne niż zwykle Zakończenie Literatura Materiały źródłowe Spis tabel, rysunków i fotografii Załączniki Time in the city. The case of Łódź (Summary) 79 79 79 88 94 97 98 98 101 105 109 114 117 121 123 Wprowadzenie Miasto to więcej niż miejsce w przestrzeni, to dramat w czasie. [Geddes 1905: 115] Rozważania na temat czasu, który jest podstawowym atrybutem rze- czywistości i ludzkiego poznania, trwają od stuleci i nadal nie tracą na znaczeniu. Istotny wzrost zainteresowania problematyką czasu, obser- wowany w ostatnich dziesięcioleciach, bywa interpretowany jako efekt „przesilenia kulturowego”, „presji współczesności”, odczucia szybko zmieniającej się rzeczywistości, będącej rezultatem tempa przemian cy- wilizacyjnych, wszechobecności czasu i powszechności związanych z nim procesów [Tarkowska 1987]. Doświadczamy fundamentalnej zmiany w rozumieniu czasu, od pojmowania go jako relatywnie wolnego i linear- nego do szybkiego i chwilowego. Podstawą filozoficznych rozważań nad pojęciem czasu jest ujęcie go w ciąg chronologiczny obejmujący przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, które stają się możliwe do odróżnienia dzięki pamięci, aktualnemu po- strzeganiu i oczekiwaniom. Koncepcja czasu w układzie trójczłonowym: „było – jest – będzie”, została przedstawiona obrazowo za pomocą dwóch stożków zwróconych do siebie wierzchołkami i stykających się w jednym punkcie (klepsydra). Dolny stożek symbolizuje przeszłość, górny przy- szłość, a punkt ich zetknięcia teraźniejszość [Borowiec 2013]. Pomimo tej asymetryczności ulotnego „teraz”, w trójczłonowej koncepcji czasu jest to najbardziej realna orientacja czasu i najpełniej doświadczana zmy- słowo, a jednocześnie niezbędne ogniwo dla rozpatrywania zdetermino- wanej przeszłości i niezdeterminowanej przyszłości, co jest szczególnie istotne w refleksji nad czasem w psychologii i socjologii. Psychologia czasu bada indywidualne różnice zachowań tempo- ralnych, orientacji w czasie, czy horyzontu czasowego poszczególnych jednostek. Podkreśla się znaczenie poziomu inteligencji, osobowości, charakteru codziennych zajęć, czy zaangażowania i motywacji, które im 8 towarzyszą. Różnie odczuwa i postrzega upływ czasu nawet ten sam czło- wiek w zależności od doznawanych emocji, wykonywanych działań, czy innych okoliczności zewnętrznych. Badania psychologów podkreślają też, że ludzie są dalecy od linearnego pojmowania czasu [Bajcar 2000]. W pracach socjologicznych wyróżnić można dwa nurty badań pro- wadzonych nad kategorią czasu. Z jednej strony jest to problematyka budżetów czasu, czasu wolnego i czasu pracy, gdzie chodzi o ilościowy pomiar jednostek czasu przeznaczanych na różne rodzaje codziennych aktywności pojedynczych osób lub całych grup społecznych. Należy pod- kreślić, iż ten nurt badań nawiązuje do szkoły geografii czasu rozwinię- tej w latach 70. XX wieku przez T. Hägerstranda, który wraz ze swoim zespołem pracował nad użytkowaniem czasu i organizacją ekologiczną szwedzkiego społeczeństwa. Badania te, związane z dominującym wów- czas fizykalistycznym podejściem do społeczeństwa, nie mówią jednak nic na temat specyfiki czasu jako elementu kultury, świadomości spo- łecznej, sposobów myślenia i wartościowania. W tym przypadku jest to czas jednorodny, podzielny, równo płynący, czas fizyki klasycznej i po- tocznej świadomości ukształtowanej w nowożytnej kulturze zachodniej, mierzony zegarem i kalendarzem. Z drugiej strony są w socjologii ba- dania podejmujące kategorię czasu jako przedmiot analizy, autonomicz- ny problem – nie tylko wymiar zjawisk społecznych, ale zjawisko samo w sobie. Czas jest wówczas rozumiany jako zjawisko społecznie i kultu- rowo zmienne, wielostronnie uwarunkowane, nieredukowalne do pro- stych wskaźników ilościowych i ilościowej charakterystyki. Uwzględnia się społeczne treści, konwencje, wartości i znaczenia wiązane z czasem w życiu społecznym. Czas jest kategorią społecznie subiektywną, różnie doświadczaną i przeżywaną w konkretnych kontekstach społecznych. Następuje swoiste przejście od pojęcia czasu jako miary do pojęcia cza- su jako wartości, przejście od czasu ekonomicznego do czasu antropo- logicznego. Takie ujęcie socjologicznej problematyki czasu zdaje się być znacznie bardziej złożone od problematyki psychologicznej. Zbiorowy, a nie jednostkowy charakter czasu społecznego opisuje się wskazując na jego intersubiektywność, wspólnotę doświadczeń i sposobów myślenia o czasie. Wyodrębnia się czas morfologiczno-ekologiczny, odpowiada- jący środowisku zewnętrznemu, przyrodniczemu i technicznemu, czas modeli, reguł, znaków, ról społecznych i postaw zbiorowych, symboli, idei i wartości społecznych. Wyniki wielu prac socjologicznych szuka- jących związków pomiędzy sposobami doświadczania i percepcji czasu a sytuacjami społecznymi, czy przynależnością do określonych grup spo- łecznych, pokazują, że każdy rodzaj struktury społecznej inaczej warto- ściuje różne obszary czasu, operuje innym czasem i żyje w innym czasie [szerzej: Tarkowska 1987]. Wprowadzenie 9 Antropologów i etnografów interesuje pojęcie czasu i wyobrażenia z nim związane jako element kultury społeczeństw. Prowadzono bada- nia stosunku ludzi do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz spo- sobów doświadczania czasu i jego mierzenia [Leach 1950, 1956, 1961; Lévi-Strauss 1969, 1970]. Wyniki potwierdzają, że kwestie trwania i prze- mijania, następstwa i zmiany, cykliczne i linearne sposoby rozumienia czasu pojawiają się we wszystkich społeczeństwach ludzkich, tyle że z od- miennie rozłożonymi akcentami. Koncentrowano się przede wszystkim na rekonstrukcji pojęcia czasu w społeczeństwach pierwotnych, wydo- bywając jego specyficzne cechy poprzez przeciwstawianie ich koncep- cjom i wyobrażeniom czasu właściwym nowożytnym społeczeństwom industrialnym. Efektem takiego porównania jest opozycja dwóch typów czasu: linearnego – ilościowego czasu współczesnych społeczeństw, i cy- klicznego – jakościowego czasu społeczeństw pierwotnych. Wyrazem myślenia o rzeczywistości, a zatem i o czasie, jest język – w wąskim rozumieniu system znaków i podstawowy środek komunika- cji, w szerokim – element kultury. Fakt ten otwiera możliwości analizy znaczenia pojęcia „czas” lingwistom. Wyniki badań prowadzanych nad podobieństwami i różnicami znaczenia poszczególnych słów w różnych językach prowadzą do wniosku, iż określenia czasu, takie jak: teraz, przed, po, trwanie i chwila, stanowią przykład pojęć uniwersalnych, uniwersal- ny alfabet, nazwany przez A. Wierzbicką [2007] „naturalnym metajęzy- kiem semantycznym”. Zdaniem B. L. Whorfa [1982], pojmujemy czas jako pewną przestrzeń o ściśle wyznaczonych rozmiarach lub jako ruch w tej przestrzeni. Językowo ujęty czas może być zatem długi lub krótki. Używamy określeń: odcinek czasu, czy kawał czasu, a w odniesieniu do ruchu mówimy, że czas biegnie, płynie, czy ucieka. Różnorodne metafory stosowane w językach do tworzenia „portretu” czasu, który jest zjawi- skiem nieprzestrzennym, pozbawionym formy, niedostępnym zmysłom, prowadzą do odmiennych konceptualizacji tego pojęcia [Burzyńska, Li- bura 2000]. Architekci i urbaniści utożsamiają czas z ruchem symbolizującym życie przestrzeni, zwłaszcza miejskiej, jej ewolucję, wewnętrzną energię. Czas uznawany tutaj za czwarty wymiar przestrzeni powoduje, że wszyst- kie trójwymiarowe i trójkierunkowe przemiany są także czterowymiaro- we i czterokierunkowe, zależne od czasu, jego upływu, czy tempa. Można je obserwować na przykładzie rozwoju terytorialnego miast, wymiany ich wewnętrznych struktur, zanikania starych i pojawiania się w nich nowych elementów. Miasto jest bogatą, ruchomą i zmienną w czasie „mozaiką do- tyczącą skali, wielkości, wieku, formy i charakteru elementów, kolażu barw i światła, ruchu i czasu – swoistym urbanistycznym perpetuum mobile bę- dącym efektem przenikania się, zazębiania różnych okresów historycznych Wprowadzenie 10 i warstw kulturowych [Pęckowska 2012: 83–84]. Architektów interesuje także nieruchome, stabilne i trwałe tło dla życia społecznego toczącego się w mieście, będące podstawą orientacji człowieka w przestrzeni, dające mu poczucie bezpieczeństwa i symbolicznej osłony. Konsekwentna refleksja zarówno nad istotą czasu, jak i przestrzeni w badaniach geograficznych miała miejsce w drugiej połowie XX wie- ku, będąc, podobnie jak w innych naukach społecznych, rezultatem istotnych zmian filozoficzno-metodologicznych, które doprowadziły do reinterpretacji podstawowych kategorii rzeczywistości. Dominujące- mu wcześniej podejściu naturalistycznemu przeciwstawiono podejście humanistyczne, a koncepcję obiektywistycznej natury rzeczywistości, niezależnej od ludzkich wyobrażeń, skonfrontowano z podejściem kon- struktywistycznym, podkreślającym, że rzeczywistość jest społecznie wytworzona. Odnosząc się do omówionego powyżej kontinuum temporalnego i tezy o różnicy geografii i historii polegającej na tym, że pierwsza odwo- łuje się do teraźniejszości, a druga do przeszłości, F. Braudel zauważył, że teraźniejszość także interesuje historyków, gdyż „teraźniejszość jest historią”. Z kolei geograficzne wyjaśnianie dotyczy nie tylko „tak szczu- płego pasma czasu teraźniejszego, lecz obejmuje czas ludzki w pełnym wymiarze” [Braudel 1971: 226]. Geografia to jego zdaniem „oko historii”, czyli sposób oglądania i rozumienia świata, ludzi, społeczeństw, a także ich wielorakich problemów [Jędrzejczyk 2008]. W perspektywie geografii kategoria czasu jest zagadnieniem szcze- gólnie ważnym i jednocześnie bardzo złożonym, ponieważ wspólnie z przestrzenią stanowi podstawowy wymiar rzeczywistości, w której funkcjonuje człowiek. Czasu nie można, tak jak przestrzeni, wyrazić w sposób graficzny, jest on jednak – tak jak przestrzeń – podstawowym składnikiem życia społecznego. Ludzie żyją w określonej „czasoprze- strzeni”, która składa się z co najmniej kilku wzajemnie nakładających się perspektyw: od perspektywy makro – czasu epoki, czasu kultur, przez perspektywę mezo – pokoleń, po perspektywę mikro – czasu osobistego i funkcjonowania z dnia na dzień. Ludzie kształtują i użytkują przestrzeń, w myśl aktualnych idei i wzorców, jednocześnie doświadczając i odczy- tując symbole zapisane w niej w przeszłości. W ten sposób w przestrze- ni następuje akumulacja czasu i przestrzeń utrwala czas, otwierając pole zainteresowań dla geografów i geografii, która może stanowić syntezę wszystkich wcześniej scharakteryzowanych perspektyw. Geografia czasu dotyczy „chronogeografii” (czasoprzestrzeni), a mia- nowicie „istnienia indywidualnego” w skali dnia, roku albo całego życia (biogeografii). W kategoriach geografii czasu można nakreślić fizyczną egzystencję i szlaki życiowe zarówno ludzi, jak i wytworów ich działalno- Wprowadzenie 11 ści, co umożliwia również śledzenie ewolucji krajobrazu, tj. jego genezy, zmian, oceny przez mieszkańców i innych użytkowników. Nałożenie na siebie tych dwóch wymiarów: przestrzeni i czasu, pozwala na uchwy- cenie dynamiki rzeczywistości. Miasta, jako dzieło człowieka, przecho- dzące rozmaite przemiany, pozwalają wyodrębnić kolejne warstwy czasu odciśniętego w ich przestrzeni, a tym samym mogą stanowić szczególny przedmiot szerokiej, interdyscyplinarnej refleksji nad jego złożoną istotą. Oddzielenie czasu od przestrzeni, które postulował Immanuel Kant1, jest tutaj niemożliwe [Thrift 1977, za: Węcławowicz 1983]. Przedmiotem pracy jest czas w przestrzeni miasta, traktowany sze- roko jako: 1) podstawowy atrybut miejskiej rzeczywistości i ludzkiego poznania, 2) ciągłość i przemijanie określonych struktur przestrzennych stanowiących „lustro” kolejnych pokoleń, budujących tożsamość miej- sca i tożsamość mieszkańców, 3) specyficzny rytm codziennego i nieco- dziennego funkcjonowania miasta i jego użytkowników. Rozważana w tej książce problematyka dotyczy zatem zarówno ewoluowania kształtu mia- sta będącego wyrazem wzajemnego oddziaływania na siebie przestrzeni i czasu, jak i ludzi, którzy codziennie miasto postrzegają, a czas, podob- nie jak przestrzeń, przekłada się na ich określone wrażenia i wyobrażenia czasoprzestrzenne. Celem głównym pracy jest ocena znaczenia czasu, który materializuje się w przestrzeni miasta. Dla realizacji powyższego celu zidentyfikowa- no wymiary czasu, ukazano sposoby obrazowania i odczytywania cza- su w trakcie codziennych miejskich praktyk, a także określono postawy mieszkańców wobec przeszłości, teraźniejszości i przyszłości zapisanej w materialnej formie miasta. W pracy dokonano próby syntetycznego ujęcia problematyki czasu, która jest przedmiotem zainteresowań przedstawicieli szeroko pojętych nauk społecznych. Wydaje się bowiem, że geograficzna kategoria „czaso- przestrzeni” może stanowić wspólną dla różnych dyscyplin płaszczyznę badania czasu. Poza walorem poznawczym, praca może mieć także istotny walor praktyczny, wskazując na rolę właściwego planowania i projektowania przestrzeni w taki sposób, aby zachować odpowiednią równowagę po- między dobrze zachowanymi elementami świadczącymi o jej przeszłości, współczesnych wzorcach i kierunkach rozwoju w przyszłości. 1 Czas i przestrzeń to kategorie, które wykorzystał Immanuel Kant, aby podzielić całą wiedzę o świecie. W myśl tego podziału, geografia obejmuje wszystko to, co odnosi się do przestrzeni, historia zaś to, co odnosi się do czasu. Dychotomia ta nie tylko delimi- towała obszar badań tych dyscyplin przez kolejne dwa stulecia, ale także generowała ich metody badawcze. Wprowadzenie 12 Problem czasu doświadczanego, zapisywanego i odczytywanego przez mieszkańców w przestrzeni miasta, podjął w swojej pracy, o przewrot- nym tytule What time is this place?, K. Lynch [1972]. Można zaryzyko- wać stwierdzenie, że stanowi ona uzupełnienie o wymiar czasu tematyki wcześniejszej książki tego Autora, The image of the city [1960], która doty- czyła wyobrażeń przestrzeni miasta i zmieniła spojrzenie na to zagadnie- nie w studiach miejskich, podejmowanych przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych: architektów, geografów, socjologów, psychologów, zwracając ich uwagę na kwestie doświadczania, postrzegania, zapamię- tywania i odwzorowywania przestrzeni przez jej użytkowników. Autor sam zauważył, że wiele równoległych twierdzeń, które sformułował na te- mat społecznych reprezentacji przestrzeni miasta, można przypisać także społecznym reprezentacjom czasu w tej przestrzeni. It is evident that we should think of environmental image that is both spatial and temporal, a time-place […]. Places are seen in the mind as chan- ging or apparently static; their character and activity vary rhytmically; they connect with the past and the future. [Lynch 1972: 242]2 Niniejsza książka będzie podobnym dopełnieniem badań nad wy- obrażeniami przestrzeni Łodzi, prowadzonych nieprzerwanie od 2000 roku w ramach różnych projektów naukowych [Mordwa 2003; Szkurłat 2006; Jakóbczyk-Gryszkiewicz 2007; Tobiasz-Lis 2010, 2013; Tobiasz- -Lis, Wójcik 2014]. Na podstawie sukcesywnie zbieranego materiału empirycznego zauważono, że mieszkańcy Łodzi wyjątkowo szybko reje- strują i reagują na wszelkie działania dotyczące zmian przestrzeni miej- skiej. Jednocześnie w swoich wyobrażeniach wielokrotnie odwołują się do przeszłości miasta, kulturowego dziedzictwa, a także definiują swoje oczekiwania względem przyszłości Łodzi. Wydaje się zatem, że trójczło- nowa koncepcja czasu „było – jest – będzie”, która okazała się być jednym z wymiarów wyobrażeń o przestrzeni miasta, zasługuje w tym przypadku na odrębne, szersze opracowanie. Praca składa się ze wstępu, czterech rozdziałów i zakończenia. W pierwszej części książki skoncentrowano się na problematyce teore- tyczno-metodologicznej, prezentując różne konceptualizacje pojęcia „czasu” i omawiając rozwój badań nad czasem, przede wszystkim w geo- grafii społecznej, ale także w dziedzinach pokrewnych, które stanowią tło dla przedstawianych dalej wyników empirycznych badań nad relacjami przestrzeni i czasu w mieście. 2 „Powinniśmy myśleć o obrazie miasta zarówno w kategoriach przestrzennych, jak i czasowych, o «czasoprzestrzeni» […]. Miejsca są postrzegane jako zmieniające się lub pozornie statyczne; ich charakter zmienia się rytmicznie; łączą przeszłość i przy- szłość”. [Lynch 1972: 242] (tłum. P. Tobiasz-Lis). Wprowadzenie 13 Rozdziały drugi, trzeci i czwarty stanowią część empiryczną pracy, opracowaną w myśl konstruktywistycznego stanowiska wobec rzeczy- wistości, która jest społecznie wytworzona i interpretowana przez czło- wieka. Odwołano się przede wszystkim do badań miasta jako fenomenu społecznego i kulturowego, promowanych przez tzw. kalifornijską szko- łę geografii kultury. Jej współtwórca i jeden z czołowych przedstawicieli, E. Soja [1999, za: Wójcik 2014] opracował model trialektyki przestrzeni (trialectics of spatiality) będącej podstawą dla rozważań o mieście w trzech kontekstach indywidualnego i zbiorowego istnienia (trialectics of being), tj. trwania i czasu (historicality), przestrzeni i miejsca (spatiality) oraz spo- łecznej reprodukcji (sociality). Na tym tle E. Soja wprowadził trzy odmiany przestrzeni (rys. 1), które stały się podstawą dla wielowątkowej interpreta- cji czasu w części drugiej, trzeciej i czwartej niniejszej pracy. Rys. 1. Model trialektyki przestrzeni Źródło: opracowanie własne na podstawie: Soja [1999], za: Wójcik [2014] Przestrzeń pierwsza – przestrzeń postrzegana (perceived) – odnosi się do sposobów kształtowania i doświadczania przestrzeni przez człowieka i jest wyrazem związku pomiędzy układami społecznymi i przestrzenią. Tak interpretowana przestrzeń zmienia się w czasie i na podstawie cha- rakterystycznych cech krajobrazowo-fizjonomicznych miasta przedprze- mysłowego, przemysłowego i poprzemysłowego, obiektywnie można wyodrębnić w niej kolejne warstwy będące świadectwem przeszłości, te- raźniejszości i przyszłości. Przestrzeń druga – przestrzeń wyobrażana (conceived) – ma charakter bardziej subiektywny niż przestrzeń pierwsza, jest konstruowana społecz- nie w wyniku nadania jej wymiaru symbolicznego. Ma charakter przed- stawień przestrzennych – „myśli o przestrzeni”, „obrazów o przestrzeni”, które opowiadają o zmianach miasta w czasie. W książce analizowano Wprowadzenie 14 zmieniający się w czasie obraz Łodzi, prezentowany wizualnie w formie map i widokówek wydawanych od początku jej dynamicznego rozwoju jako miasta przemysłowego. Omówiono także takie miejsca w przestrze- ni miasta, które zdaniem mieszkańców stanowią symboliczny zapis prze- szłości, „opowiadają historię miasta”, kształtują tożsamość miasta i jego mieszkańców. Przestrzeń trzecia – przestrzeń przeżywana (lived) – mieści się w po- jęciu „codzienności” jako podstawa różnych praktyk indywidualnego ży- cia. Doświadczanie czasu w mieście, sposoby orientacji w czasie, systemy rachuby czasu, stosowane do tego miary, wyobrażenia na temat przemi- jania i trwania, następstwa i zmiany w kontekście miejskiej przestrzeni, są istotnym elementem codzienności. Doświadczanie, które jest pojęciem wieloznacznym, będzie tutaj rozumiane jako zapis w świadomości prze- żytych zdarzeń, sytuacji, kontaktów z przestrzenią miejską i wiedza wy- niesiona z własnych, wcześniejszych działań, zachowań czy przeżyć. Każdej odmianie przestrzeni, zdaniem Autorki, można przypisać rów- noległą interpretację czasu (rys. 2). Jak już wcześniej wspomniano, spro- wadzenie rzeczywistości do kategorii czasoprzestrzeni powoduje, iż wy- miarów tych nie da się od siebie oddzielić. Rysunek 2 ilustruje prostotę, a jednocześnie wielowątkowość zagadnień poruszanych w pracy. Proste jest tutaj nałożenie na siebie wymiarów czasu i przestrzeni, choć ich trój- dzielna natura już komplikuje przedmiot badań i każe spojrzeć na niego z co najmniej trzech perspektyw. Kolejne wątki pojawiają się, kiedy w tej złożonej czasoprzestrzeni zaczniemy poszukiwać takich właściwości cza- su, jak: tempo, cykliczność, powtarzalność, ciągłość, zmienność, trwanie, wieczność, przemijanie, które tworzą liczne opozycje, np.: chwila i trwanie. Rys. 2. Przestrzeń miasta i czas jako podstawowe wymiary rzeczywistości społecznej Źródło: opracowanie własne Wprowadzenie
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Czas w przestrzeni miasta. Przykład Łodzi
Autor:
Sklep
Format
Cena
Ebookpoint.pl Ebookpoint.pl
ebook/pdf
16,28 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: