Darmowy fragment publikacji:
Edukacja w kulturze. Kultura (w) edukacji.
Edukacja w kulturze.
Kultura (w) edukacji.
Studium porównawcze wybranych aspektów
funkcjonowania szkolnictwa w Polsce i Słowacji
© Copyright by
Autorzy e-bookowo
Redakcja naukowa:
Ewa Karmolińska-Jagodzik, Inetta Nowosad, Anetta Soroka-Fedorczuk
Recenzent:
dr hab. prof. WSEI Jolanta Szempruch
Projekt okładki:
e-bookowo
ISBN e-book 978-83-7859-651-6
ISBN druk 978-83-7859-652-3
Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo
www.e-bookowo.pl
Kontakt: wydawnictwo@e-bookowo.pl
Zebrane w książce teksty są efektem wieloletniej współpracy po-
między koordynatorem projektu: „Jakość i kultura szkoły. Perspektywa
międzynarodowa” Inettą Nowosad (UZ),
we współpracy z Ewą Karmolińską-Jagodzik (UAM),
Anettą Soroką-Fedorczuk (UZ)
a Wydziałem Pedagogiki Uniwersytetu im. Mateja Beli.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie, rozpowszechnianie części lub całości
bez zgody wydawcy zabronione
Wydanie I 2016
4
Wstęp
SPIS TREŚCI
Ewa Karmolińska-Jagodzik, Inetta Nowosad
Kultura szkoły oraz powiązane z nią kwestie
Erich Petlák
CZĘŚĆ I. Kultura Szkoły
Sociálno-psychologické aspekty kultúry školy.
Social and psychological aspects of school culture
Soňa Kariková
Tvorba v škole - na hranici abstrakcie a konkrétnosti
Jaroslav Uhel
Kultúra vysokej školy ako vzdelávacej inštitúcie
ulture of university like an educational institution
Vojtech Korim
•
•
7
17
•
35
•
•
37
63
•
85
Zmiany we współczesnym modelu edukacji – zmianami w kulturze szkoły.
Raporty z badań a oczekiwania społeczne
•
107
Inetta Nowosad
Ewa Karmolińśka-Jagodzik
Osobnosť vysokoškolského učiteľa optikou akademickej kultúry
•
131
Mariana Sirotová
Eva Frýdková
Peter Jusko
Multikultúrna výchova ako súčasť rozvojového vzdelávania
v prostredí slovenských škôl
Katarína Kurčíková
•
163
5
CZĘŚĆ II Jakość szkoły i edukacji
•
173
Kryzys w szkole jako wyzwanie dla współczesnej edukacji
•
175
Hanna Stępniewska-Gębik
•
185
•
201
•
215
•
237
•
257
Jakość doświadczeń zawodowych w narracjach pamiętnikarskich
nauczycielek przedszkolnych
dr Anetta Soroka-Fedorczuk
Doświadczanie szkolnej codzienności
- jakość pracy w narracjach nauczycieli
Joanna M. Łukasik
Roma Kwiecińska
Jakość kontaktu interpersonalnego
w relacji międzypokoleniowej uczeń – nauczyciel
Ewa Karmolińska-Jagodzik
Jakość w szkole – migawki z badań
Agnieszka Nowak-Łojewska
Evalvácia predmetu etická výchova ako súčasť kultúry školy
a nástrojzvyšovania kvality školy
Anna Sádovská
6
Wstęp
Ewa Karmolińska-Jagodzik, Inetta Nowosad
Pojęcie „kultura”, zazwyczaj funkcjonuje jako syngularne, a więc
pozbawione liczby mnogiej, określa bowiem realność pojmowaną mo-
nistycznie. „(…) Kulturowy monizm utrzymuje, że jest tylko jedna
prawdziwa kultura, sposób życia i pogląd na świat, mianowicie nasz.
(…) Kulturowy monizm utrzymuje, że metafizyczne i epistemologiczne
stanowiska, jak również wartości aksjologiczne tej jednej, prawdziwej
kultury są najlepsze” (Randal, 1997, s. 74). Taki ogląd kultury wyłania
szereg wątpliwości o słuszności tezy monizmu kulturowego, dlatego bo-
wiem na przestrzeni lat pojęcie kultury zaczęto wiązać z pluralistyczną
koncepcją wizji zjawiska. „Argumentem na rzecz pluralistycznej kon-
cepcji kultury bywa często obserwowane zróżnicowanie materiału et-
nologicznego, które jest uznawane za przejaw istnienia kulturowych
odrębności. Te różniące się elementy interpretowane są jako należące
do innych, szerszych zespołów, nazywanych często za Ruth Benedict
wzorcami kultury, stanowiącymi o odmienności każdej kultury” (Maj-
cherek, 2009, s. 11).
W niniejszej publikacji stanowisko autorów poszczególnych tek-
stów odzwierciedla pluralistyczny ogląd kultury szkoły. Szkoła jest tu
rozumiana jako miejsce spotkań wielu odrębnych kulturowo istnień
ludzkich, które w akcie interakcyjnej koncepcji komunikacji społecznej
podejmują wysiłek wzajemnej wymiany kulturowych wzorców, two-
rząc tym samym pojęcie kultury szkoły. Można by zapytać dlaczego
istotnym jest rozpatrywanie kategorii kultury szkoły? Otóż, to „szkoła
uważana jest za ważny element systemu społecznego. Obejmujący
swym wpływem wszystkich młodych danego społeczeństwa (…), re-
alizuje funkcje, których nie mogą realizować w sposób masowy żadne
inne instytucje społeczne” (Nowosad, 2003, s. 13). Szkoła jest wyjąt-
kowym miejscem na tle innych instytucji pożytku publicznego, bowiem
jest najbardziej uprawomocniona nie tylko do określania kultury we-
wnętrznej jako kultury instytucji, tworzonej przez indywidualne jed-
nostki uwikłane tożsamościowo w jedyną i niepowtarzalną kulturowo
populację. Jest też miejscem silnie oddziaływującym na istniejące w jej
murach jednostki. Z jednej strony jest odbiorcą, bowiem kumulują się
7
w niej określone wzorce, z drugiej zaś strony wywiera silny wpływ na
uczestników szkolnego życia. W efekcie, istniejące w szkole odrębne
kulturowo byty spotykają się przez większość dnia w jednym miejscu,
wchodzą ze sobą w interakcje i tworzą nową kulturę, jedyną w swoim
rodzaju kulturę szkoły.
Publikację otwiera tekst Erycha Petlak’a pt.: Kultura szkoły oraz po-
wiązane z nią kwestie, w którym Autor porusza najważniejsze zagad-
nienie związane z kulturą szkoły odnosząc się do współczesnej litera-
tury oraz refleksji własnych. Zwraca on uwagę czytelnika na aspekty
szeroko rozumianej Kultury. Jak zauważa sam Autor artykułu, wynik
nauczania nie jest zależny tylko od sfery dydaktycznej, związanej z me-
todami i technikami nauczania, a również, a może przede wszystkim od
atmosfery jaka panuje w danej placówce edukacyjnej, która motywuje
vs. demotywuje do podejmowania wysiłku intelektualnego uczniów.
Analizując różne stanowiska teoretyczne, Autor wyłania obraz takiej
placówki, która nastawiona na zmiany zgodne ze współczesnymi tren-
dami naukowymi, potrafi zapewnić szeroki wachlarz oferty eduka-
cyjnej, uwzględniającej zarówno aspekt wiedzy, wartości, zrozumienia,
kształtowania postaw oraz kształtowania światopoglądu twórczego jed-
nostki w oparciu o bazę doświadczeń oraz potencjału jaki tkwi w samej
zmianie. Zatem szkoła nacechowana odpowiednią kulturą nie tylko
uczy, kontroluje i ocenia uczniów, lecz jest także zainteresowana ich
problemami w nauce, pomaga, doradza i dostosowuje.
Kultura szkoły wywiera silny wpływ na wszystkie podmioty szkol-
nego życia i nie ogranicza się wyłącznie do uczniów. Dobra kultura
szkoły tworzy dobry klimat, który wspiera w rozwoju wszystkich,
uczestniczących w jej życiu. Dla prawidłowego funkcjonowania szkoły
jako placówki, która zrzesza uczniów, nauczycieli i rodziców nie-
zbędnym jest taka kultura szkoły, która uwzględnia reformę: osobistą,
dydaktyczną, komunikacyjną, diagnostyki nauczania, estetyczną, poza-
lekcyjną, strukturalna oraz kompetencje poszczególnych osób tworzą-
cych kulturę szkoły, takich jak: osobiste, pedagogiczne, psychologiczne,
organizacyjne szkoły i dydaktyczne.
Strukturę książki tworzą dwie części. Zgromadzone w pierwszej
części artykuły obejmują problematykę kultury szkoły. Kultura szkoły
i jej klimat są często w literaturze pedagogicznej uznawane za syno-
nimy takich pojęć jak: atmosfera szkoły, duch szkoły, etos szkoły, kul-
8
tura szkoły, warunki szkole, środowisko szkolne, subkultura grupy,
społeczny system szkoły. Autorzy opracowania wyraźnie rozdzielają te
kategorie i wokół nich koncentrują swoje wywody.
Kultura szkoły jest odzwierciedleniem systemu w jakim szkoła
funkcjonuje, zależy bowiem od związków i relacji osób, które tworzą
system szkolny w synergii z najbliższym otoczeniem. W prawidłowo
funkcjonującym układzie, jego członkowie nauczyciele, uczniowie jak
i rodzice, mogą uczyć się, tworzyć prawidłowe relacje oraz negocjować
z otaczającą rzeczywistością. Na ten aspekt funkcjonowania kultury
szkoły zwraca uwagę Soňa Karikova, w artykule pt.: Sociálno-psycho-
logické aspekty kultúry školy. Praca w środowisku szkolnym obejmuje
zatem partycypowanie jednostki w trzech jej wymiarach: kulturowym,
społecznym i socjalnym, gdzie aspekt prawidłowej komunikacji i odpo-
wiednich zależności międzyludzkich staje się oczywistą domeną kul-
tury każdej szkoły. Autorka stawia w tekście istotne pytanie o znamiona
jakie powinny cechować środowisko szkolne, w kontekście jego kul-
tury? Odpowiedzi udziela zwracając uwagę na czynniki fizyczne, che-
miczne, fizjologiczno-psychologiczne, ergonomiczne oraz psycho-spo-
łeczne, przy czym każdy z nich jest tak samo istotny z punktu widzenia
i uważności osób dbających o klimat szkoły. W artykule szczegółowo
i wnikliwie autorka opisuje powyższe zagadnienia skupiające się wokół
zagadnienia organizacji pracy psychologa szkolnego, który powinien
mieć w szkole większe uprawnienia. Postuluje też, by otoczyć większą
troską, już na etapie kształcenia przyszłego pracownika zasoby kompe-
tencji organizacyjnych i merytorycznych. Wszystko po to by w oparciu
o zasoby wykształconych i oczekiwanych kompetencji psycholog
szkolny mógł wprowadzić najistotniejsze zmiany w obszarze kultury
szkoły jako mentor, łącznik i koordynator wspólnej wymiany informacji
w przestrzenni szkolnej.
Kultura szkoły jako ważna baza rozwoju jednostek nie mogłaby być
rozpatrywana bez tak ważnych i znaczących wartości w edukacji jak
twórczość i kreatywność, które są zarówno nosicielem zmian jak i te
zmiany poddają krytyce. Główne tezy zawarte w artykule Jaroslava
Uhel’a pt.: Tvorba v škole - na hranici abstrakcie a konkrétnosti, kon-
centrują się właśnie wokół zagadnień twórczości i kreatywności. We-
dług autora powinny one być najważniejszymi aspektami procesu
edukacji, bez których postęp systemu edukacji jest niemożliwy. Wgłę-
biając się w bardziej szczegółowe zagadnienia autor wnika w proces
komunikacji ucznia z otoczeniem społecznym, wyznaczając zadania dla
9
edukacji, takie by spełniły wyznaczone współcześnie wartości nie za-
pominając o humanizacji życia ludzkiego, począwszy od najmłodszych
lat funkcjonowania dziecka w instytucji przedszkolnej, która w rozwoju
dziecka powinna zwracać uwagę na aspekt wspierania motywacji we-
wnętrznej. Zamiarem autora jest takie przedstawienie procesu edukacji,
który zwraca uwagę na rozwój poprzez sztukę, na kształtowanie umie-
jętności rozumienia i oceniania w oparciu o wrażliwość oraz empiryczne
zrozumienie. Kultura szkoły jest zatem szeroko rozumiana jako proces
tworzenia i stawania się poprzez interakcyjny charakter relacji ucznia
z otoczeniem.
Relacyjny charakter szkoły naznaczony jest poprzez triadę uczeń
– nauczyciel – rodzic. W owym układzie to nauczyciel z racji wyko-
nywanego zawodu odpowiedzialny jest za funkcjonowanie systemu
szkolnego w kontekście kultury szkoły i do jego obowiązków należy
określenie celu w jakim zmierzają jego relacje z uczniem. Z tak posta-
wionego założenia wyłaniają się wysokie oczekiwania wobec współ-
czesnego nauczyciela, który powinien wykazać się nie tylko wiedzą ale
przede wszystkim kompetencjami osobistymi. W naukowej dyskusji
nad funkcjonowaniem szkolnictwa, problem ten jest rozpatrywany na
przestrzeni wielu lat, choć ostatnio zdecydowanie częściej w obszarze
systemu szkolnictwa wyższego. Kolejne dwa artykuły tj. Vojtech’a Ko-
rima pt.: Kultúra vysokej školy ako vzdelávacej inštitúcie oraz Inetty
Nowosad i Ewy Karmolińskiej-Jagodzik pt.: Zmiany we współczesnym
modelu edukacji - zmianami w kulturze szkoły. Raport z badań nad
oczekiwaniami społecznymi, traktują o potrzebie wprowadzenia takich
zmian, by nauczyciel już na poziomie własnej edukacji mógł weryfi-
kować swoje poglądy, uczyć się konstruktywnej autokrytyki oraz na-
bywać kompetencje niezbędne do tworzenia wysokiej kultury szkoły,
szeroko rozumianej w przestrzeni pracy zawodowej. Są to dwa ujęcia
problemu z perspektywy polskiej i słowackiej, które ukazują czytelni-
kowi szerszy, międzynarodowy ogląd kultury szkoły. W obu artykułach
można znaleźć wizję współczesnej szkoły wyższej kształcącej nauczy-
cieli, którzy w niedalekiej przyszłości będą zmuszeni odpowiedzieć na
oczekiwania społeczeństwa globalnego, ponowoczesnego. W sposób
dojrzały poznawczo zostały poddane krytyce te aspekty współczesnych
reform, które wprowadzane w system obiegowy, niosą ze sobą nieko-
rzystne skutki. Tym samym poddają pod wątpliwość zmianę systemu
na lepszą i pozwalają odbiorcy wyodrębnić te cechy, które są zasadne
z punktu widzenia podnoszenia kultury szkoły. W przyjętym ujęciu
10
Autorzy tekstów wyznaczają kierunek rozwoju szkolnictwa wyższego
w obszarze przygotowania nauczycieli do pełnienia zawodu zgodnie
z oczekiwaniami społecznymi. Opublikowane teksty, można też od-
czytać jako konstruktywną krytykę politycznego zarządzania edukacją
w Polsce i na Słowacji.
Zmiany w społecznym funkcjonowaniu jednostek, ich ponowo-
czesnych wartości i ideałów, ma swoje odzwierciedlenie w kulturze
edukacyjnej uczelni wyższych, co w konsekwencji przekłada się na
kształtowanie osobowości nauczyciela, który nie zawsze jest uposa-
żony w odpowiednie wartości niezbędne do wywierania korzystnego
wpływu wychowawczego na swoich podopiecznych. Kanwą powyż-
szych zagadnień jest kolejny artykuł pt.: Osobnosť vysokoškolského uči-
teľa optikou akademickej kultury. W oparciu o wypowiedzi studentów
Mariana Sirotová i Eva Frýdková nakreślają jakie wymogi powianiem
spełnić wykładowca akademicki by można było mu zaufać. Tworzą tym
samym obraz osobowości, do której powinien dążyć nauczyciel w pro-
cesie samorozwoju.
Kultura szkoły dotyczy wielu aspektów funkcjonowania placówki,
na które składa się również obraz młodzieży uczęszczającej do danej
szkoły. To jakie wartości wyznaje współczesny młody człowiek, są
często kontestacją istniejących wartość w świecie dorosłych osób.
W wieku dojrzewania znamiennym jest łączenie się w grupy, kohorty,
aby określić swoją tożsamość społeczną, która jest istotnym elementem
tożsamości osiągniętej. „Społeczny wymiar bytu ludzkiego jest czyn-
nikiem pomagającym przezwyciężyć tkwiącą w człowieku inklinację
do erozji, atrofii, chaosu oraz wprowadzić stan uporządkowania, na
który składają się procesy: habitualizacji (koncentracja na powtarzal-
ności i standaryzacji ludzkich działań), instytucjonalizacji (koncentracja
na ukierunkowanie i selekcję habitualizowanych działań) i socjalizacji
(koncentracja na transmisji pokoleniowej efektów działań ludzkich).
Celem autotelicznym ludzkiego działania jest więc tworzenie całościo-
wego, skategoryzowanego, pozbawionego ambiwalencji i budzącego
zaufanie obrazu świata” (Cybal – Michalska, 2006, s. 88). Stąd dążenie
młodego człowieka w łączenie się w grupy subkulturowe. Subkultury
młodzieżowe, pokazują obraz buntu młodego pokolenia wobec zasta-
łego ładu i porządku społecznego. Socjologiczna analiza poszczegól-
nych subkultur młodzieżowych ukazuje jakie bolączki egzystencjo-
nalne przeżywa młode pokolenie, jakie wartości wyznaje i w jakim
kierunku zmierza. Subkultura szkolna młodzieży jest odpowiedzią na
11
kulturę szkoły w jakiej się uczą. W artykule pt.: Subkultúry súčasnej
mládeže a škola Peter Jusko nakreśla obraz subkultury szkolnej współ-
czesnej młodzieży słowackiej. Autor publikacji skupia uwagę na re-
lacji subkultury młodzieżowej ze szkołą w kontekście kultury szkoły,
ukazuje funkcję dzisiejszych subkultur młodzieżowych w odniesieniu
do funkcji szkoły. Zwracając uwagę na współczesną kulturę szkoły po-
kazuje, że dzisiejsza szkoła jest miejscem spotkania wielokulturowego
społeczeństwa młodych osób, co wyłania przed szkołą nowe wyzwania.
W związku z czym autor wskazuje na te czynniki społeczne, które mają
największy wpływ na proces funkcjonowania mulikulturowych sub-
kultur młodzieżowych w przestrzeni kultury szkoły. Pierwszą część
książki zamyka tekst pt. Multikultúrna výchova ako súčasť rozvojového
vzdelávania v prostredí slovenských škôl, w którym Autorka Katarína
Kurčíková podejmuje problematykę wychowania wielokulturowego we
współczesnej szkole słowackiej. Tekst ten stanowi jednocześnie dopeł-
nienie wcześniejszego artykułu.
Podejmując się analizy kultury edukacji, tego jaka ona jest, jaka być
powinna, nie można pominąć wątku związanego z pojęciem jakości
edukacji. Słowo jakość implikuje takie skojarzenia jak wysoki standard
życia, prestiż, wymagania oraz osiągnięte cele w zgodzie z oczekiwa-
niami. W potocznym rozumieniu kojarzy się z luksusem, życiem speł-
nionym i pełnym jednocześnie. Odwołując się do słów A. Zandeckiego
(1999, s. 45) wykształcenie a jakość życia), który traktuje o jakości
życia, jako kategorii, która wraca do przekonań i nawyków myślowych
społeczeństwa współczesnego, i która wyznacza kierunek rozwoju
współczesnego człowieka określając bowiem podstawowe wartości eg-
zystencjonalne jednostki oraz stopień satysfakcji życiowej, wynikający
z ich realizacji, można uznać, że oczekiwania wobec jakości edukacji
wpisują się w uzasadniony tok myślenia o rozwoju człowieka w katego-
riach godnego życia.
Stąd druga część książki poświęcona została pojęciu jakości w wielu
uprawnionych kategoriach związanych z edukacją i kulturą szkoły. Po-
czucie jakości jest nieodzownie skojarzone z przeżywanymi kryzysami,
bez których nie jest możliwy rozwój a zatem i postęp. ”Każdy człowiek
dysponuje własnymi kryteriami umożliwiającymi określenie poziomu
satysfakcji życiowej, (…) jednostka powinna mieć możliwość zdoby-
wania doświadczenia w trakcie realizacji zadań życiowych, (…) ilość
pozytywnych lub negatywnych doświadczeń jest tu miarą jakości życia”
(Kowalik, 1993, s. 38). Zgodnie z takimi założeniami wizję jakości edu-
12
kacji, która przeżywa kryzys, przedstawia Hanna Stępniewska-Gębik,
w artykule pt.: Kryzys w szkole jako wyzwanie dla współczesnej edu-
kacji. Autorka w oparciu o założenia współczesnej psychologii traktuje
kryzys jako normatywny element rozwoju, wskazując na zadania jakie
stawia współczesność edukacji. Autorka prezentuje wizję pojawiającego
się kryzysu w aspekcie problemów ucznia, zdarzeń krytycznych czy or-
ganizacyjnych jako wyzwanie dla progresu szkoły. Wnosi o świadome
kierowanie i zarządzanie kulturą szkoły, sytuacjami wymagającymi in-
terwencji i odpowiednie pojmowanie kryzysu, co doprowadzić może do
stworzenia miejsca adekwatnego dla wyzwań współczesności, jako wy-
znacznik jakości. „Jakość życia, stwierdza T. Tomaszewski, może być
uważana za najwłaściwszą miarę zarówno jakości świata jak i jakość
człowieka (1984, s. 203, za: Zandecki, 1999, s. 50).
Na jakość szkoły, jakość życia poszczególnych osób uwikłanych
w przestrzeń edukacyjną mają wpływ codzienne doświadczenia, które
są oceniane i interpretowane przez świadomy podmiot zdarzenia.
Artykuł Anetty Soroki-Fedorczuk pt.: Jakość doświadczeń zawodowych
w narracjach pamiętnikarskich nauczycielek przedszkolnych powstał
w oparciu o analizę pamiętników nauczycielek etapu przedszkolnego,
które brały udział w projekcie „Doświadczenia edukacyjne i zawodowe
nauczycieli wczesnej edukacji”. Autorka przybliża etapy realizacji wła-
snego projektu badawczego i przybliża czytelnikowi wybrane rodzaje
doświadczeń zawodowych dyplomowanych nauczycielek etapu przed-
szkolnego.
Codzienne, świadome wypełnianie swoich obowiązków, doświad-
czanie życia zarówno w obszarze życia osobistego, jak i zawodowego
jest miarą jakości subiektywnej, która może być naznaczona pozytywnie
lub negatywnie. O tych codziennych zmaganiach i doświadczeniach na-
uczycieli traktuje artykuł Joanny M. Łukasik i Romy Kwiecińskiej pt.:
Doświadczanie szkolnej codzienności – jakość pracy w narracji nauczy-
cieli. Autorki dokonują analizy narracji nauczycieli na podstawie do-
kumentów w postaci pamiętników nauczycieli nadesłanych w ramach
przeprowadzonego konkursu.
Przestrzeń szkolna to miejsce spotkań wielu jednostek. Epigene-
tyczny charakter rozwoju człowieka skłania do refleksji nad jakością
relacji panujących na przestrzeni życia i ich konsekwencji w kontek-
ście jakości życia. W perspektywie całożyciowej, gdzie na każdym
etapie spotykamy poszczególne – ważne dla nas osoby, mające zna-
czący wpływ na postrzeganie przez nas życia i naszej w nim roli, kon-
13
takt interpersonalny z poszczególnymi osobami wydaje się być na tyle
ważny, że należy z niego uczynić pewnego rodzaju celebrację, która
poniekąd może rozwiązać wiele codziennych trudności. Różnorodność
kontaktów na płaszczyźnie edukacyjnej jest sama w sobie odpowiednim
polem do doświadczania siebie w kontekście interakcji i otrzymywania
informacji zwrotnych dotyczących własnej osoby i swojej roli w ła-
dzie społecznym. Przy założeniu, że jednostka wchodząca w kontakt
interpersonalny posiada odpowiedni kapitał umiejętności i kompetencji
osobistych oraz nie cechuje się zaburzeniami natury psychologicznej
owa różnorodność jest pożądanym aspektem na drodze rozwoju kompe-
tencji osobistych. Problem pojawia się w sytuacji, gdy w nawiązywaniu
kontaktów interpersonalnych i radzeniu sobie z trudnościami życia co-
dziennego szkoła ma nie tylko pomagać ale i uczyć od podstaw. Warto
mieć na uwadze, że szkoła to nie tylko miejsce, gdzie młody człowiek
uczy się dyscypliny i zdobywa wiedzę, lecz także doświadcza siebie;
buduje przekonanie o sobie, jako o jednostce wpływowej, kreatywnej
a zarazem dostosowanej do zmieniającego się świata. O prawidłowej
relacji ucznia z nauczycielem, która stanowi wyzwanie dla dzisiejszej
edukacji i jest wyznacznikiem tworzenia kultury szkoły stanowi artykuł
Ewy Karmolińskiej-Jagodzik pt.: Jakość kontaktu interpersonalnego
w relacji międzypokoleniowej uczeń – nauczyciel. Autorka porusza za-
gadnienia komunikacji interpersonalnej, przedstawiając te koncepcje,
które według niej są najbardziej zasadne w omawianiu relacji uczeń
– nauczyciel oraz przedstawia definicje pokolenia by rozważyć jakość
kontaktu w przestrzeni międzygeneracyjnej.
Podejmując się analizy kategorii jakości jako konstruktu poznaw-
czego i wartości samej w sobie nie sposób opierać się na założeniach
czysto teoretycznych, należy uznać, że obiektywny walor omawianego
zagadnienia jest niezbędny w uzyskaniu pełnego obrazu jakości współ-
czesnej szkoły. W oparciu o założenia metodologiczne i analizę wy-
ników badań własnych Agnieszka Nowak-Łojewska prezentuje obraz
współczesnej szkoły w artykule pt.: Jakość szkoły – migawki z badań,
gdzie jakość przedstawia z perspektywy modernistycznej i postmoder-
nistycznej. Z punktu widzenia dyskursu jakości, dziecko to odtwórca
wiedzy, kultury i tożsamości a z punktu widzenia dyskursu znaczeń
dziecko to współtwórca wiedzy, kultury i własnej tożsamości. Anali-
zując wyniki badań własnych dochodzi do przekonania, że w Polskiej
szkole fragmenty szkolnej codzienności wydają się odzwierciedlać
modernistyczną konstrukcję dzieciństwa i dyskurs jakości, wyrażony
14
spełnianiem standardów kształcenia i wyznaczonych odgórnie norm.
Stawiając wyższość dyskursu znaczeń nad dyskursem jakości, w części
teoretycznej oraz uwzględniając wnioski z badań można zauważyć jaki
kierunek rozwoju edukacji wyznacza autorka tekstu.
Tematem kolejnego artykułu jest etyka jako jeden z wyznaczników
kultury szkoły. Anna Sádovská, w tekście pt.: Evalvácia predmetu
etická výchova ako súčasť kultúry školy a nástroj zvyšovania kvality
škol, skupia swoją uwagę wokół zagadnień kultury szkoły i oceny jej
jakości, etyki jako narzędzia zmian kulturowych i poprawy jakości
szkoły. Uważa, że relacje między nauczycielem a uczniem oraz ogólna
atmosfera panująca w szkole są wyznacznikami kultury szkoły i mają
wpływ na realizację zamierzeń edukacyjnych w obszarze etycznym, bez
którego trudno mówić o wysokiej kulturze szkoły.
Podsumowując stwierdzić można za Z. Melosikiem, że „problemy
relacji wielokuturowych nie odnoszą sie tylko do polityki sesnsu stricte,
do problemów udziału miejszości w parlamencie czy ich reprezentacji
w inych organach włądzy. Przenikają także zwykłą codzienność, wkra-
dają się w potoczne myślenie, konstrują marzenia lęki, czy emocjonalne
okruchy. Tworzą – niekiedy ważne dla całości przeżywania świata –
psychospłeczne warunki życia. “(Melosik, 2007, s. 235). Owa zwykła
codzienność w perspektywie młodego człowieka tworzy się i jest
doświadczana w szkole, która jest wynikiem kultury i w niej kultura sie
staje.
Literatura:
Cybal-Michalska, A. (2006): Jednostka, społeczeństwo i edukacja w glo-
balnym świeci, Poznań – Leszno.
Melosik, Z. (2007): Wielo(pop)kulturowe spektakle ciała i seksulaności,
(w:) Gromkowska – Melosik, A. (red.): Kultura popularna i (re)konstrukcje
tożsamości, Poznań – Leszno.
Majcherek, J. A. (2009): Kultura, osoba, tożsamość z zagadnień filozofii
i socjologii kultury, Kraków.
Ronadall V. E. (1997): Culture, Religion, and Education, (w:) Th. C. Hunt,
J.C. Carper (eds.), Religion and Schooling in Contemporary America. Confron-
ting our Cultural Pluralism, N. York – London, Garland publishing.
Zandecki, A. (1999). Wykształcenie a jakość życia. Toruń – Poznań.
15
16
Pobierz darmowy fragment (pdf)