Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00597 006413 15695315 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Egzekucja administracyjna - teoria i praktyka z orzecznictwem sądowoadministracyjnym - ebook/pdf
Egzekucja administracyjna - teoria i praktyka z orzecznictwem sądowoadministracyjnym - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 421
Wydawca: Wolters Kluwer Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-264-1852-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> administracyjne
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji obejmuje przepisy regulujące postępowanie egzekucyjne i środki przymusu stosowane w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Autor, wieloletni pracownik organów podatkowych, szczegółowo przedstawia tę problematykę, zachowując proporcje między rozważaniami teoretycznymi a częścią o charakterze praktycznym, którą stanowi wybór orzecznictwa Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych. W książce zamieszczono także wykaz innych aktów prawnych, do których odsyła analizowana ustawa.

Adresaci:
Publikacja jest skierowana do pracowników organów podatkowych, skarbowych i celnych, wierzycieli, zobowiązanych, pracowników biur podatkowych oraz tych, którzy chcą poznać zagadnienie egzekucji administracyjnej.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

rozdział 1 zaGaDnienia WStĘpne cel i przedmiot regulacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Uwzględniając wymogi zasad techniki prawodawczej1, ustawa o postę- powaniu egzekucyjnym w administracji w art. 1 określa cel ustawy. Ar- tykuł 1 wskazuje, co jest przedmiotem i celem ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Określa: • sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobo- wiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków podlegają- cych egzekucji administracyjnej wymienionych w ustawie, • prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania obowiązków podlegających egzekucji ad- ministracyjnej wymienionych w ustawie, • sposób i zakres udzielania pomocy obcemu państwu lub korzystania z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych. Jako odrębny akt prawny jest ona dość szczegółowa. Wynika to po pierwsze z regulowanej materii, po drugie chodzi o bardzo drażliwą sfe- rę stosunków społecznych między obywatelami a organami publiczny- mi, tj. egzekwowania wykonania obowiązków w drodze przymusu ad- ministracyjnego poprzez zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakte- rze niepieniężnym, a także zabezpieczenia wykonania tych obowiąz- ków. Postępowanie egzekucyjne w administracji uregulowano ustawą 1 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz. U. Nr 100, poz. 908). 12 ROZDZIAŁ 1 z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administra- cji (Dz. U. Nr 24, poz. 151), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1967 r. Uregulowała ona zarówno egzekucję należności pieniężnych, jak i egzekucję obowiązków o charakterze niepieniężnym. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji moc utraciło wiele przepisów wcześniej regulujących po- stępowanie przymusowe w administracji i organizację oraz tryb postę- powania organów skarbowo–egzekucyjnych2. Ustawa pierwotnie liczyła 174 artykuły. Od 1967 r. ustawa była sześciokrotnie nowelizowana, z tym że zasadnicza nowelizacja nastąpiła w drodze ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 126). Jednolity tekst ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji opublikowano w obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 26 lutego 1991 r. Od tego czasu ustawa była wielokrot- nie nowelizowana. Wiele istotnych zmian wprowadzono art. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1126). Następnie obszerne zmiany wprowadzono ustawą z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 1368), w wyniku której organem egzeku- cyjnym w administracji z możliwością zastosowania wszystkich środków egzekucyjnych stał się naczelnik urzędu skarbowego. Następnie jednoli- ty tekst ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji opubliko- wano w Dzienniku Ustaw z 2002 r. Nr 110, poz. 698. Od tego czasu – według stanu na 31 grudnia 2004 r. – dokonano ko- lejnych 20 zmian ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W tym czasie istotne zmiany do ustawy wprowadzono ustawą z dnia 10 września 2003 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w ad- ministracji (Dz. U. Nr 197, poz. 1885). Regulacje te nadały nowe brzmie- nie rozdziałowi 7 ustawy „Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz 2 Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 marca 1928 r. o po- stępowaniu przymusowym w administracji (Dz. U. Nr 36, poz. 342 z późn. zm.), ustawa z dnia 18 kwietnia 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz postępowanie egzekucyjne władz skarbowych (Dz. U. z 1932 r. Nr 32, poz. 328), ustawa z dnia 1 sierpnia 1932 r. o wyłączeniu niektórych rodzajów świad- czeń spod egzekucji urzędów skarbowych (Dz. U. z 1932 r. Nr 62, poz. 581), dekret z dnia 28 stycznia 1947 r. o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych (Dz. U. z 1947 r. Nr 21, poz. 84 z późn. zm.), dekret z dnia 26 października 1950 r. o zobowią- zaniach podatkowych (Dz. U. z 1950 r. Nr 49, poz. 452 z późn. zm.). ZAGADNIeNIA WStęPNe 13 korzystanie z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych”. Ponadto wprowadzono obszerne regulacje w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych oraz nowego środka egzekucyjnego – egzekucji z nieruchomości. Ostatni jednolity tekst ustawy ukazał się w Dzienniku Ustaw z 2005 r. Nr 229, poz. 1954. Zawierał on nowe brzmienie roz- działu 5 oddział 2 „egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapi- sanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych” nadany ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538). Wydane teksty ustawy – pomimo wprowadzenia dodatko- wych unormowań prawnych – utrzymywały zawsze pierwotną liczbę artykułów. Uzyskano to dzięki dodaniu do poszczególnych artykułów ustawy liter alfabetu. Ustawą z dnia 16 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu ak- tów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 190, poz. 1606) wprowadzono dość istotne zmiany w zasadach techniki pra- wodawczej i przejrzystości nowelizowanych aktów prawnych. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych zaszła zmiana, w wyniku której po każdej dokonanej nowelizacji ustawy Marszałek Sejmu ogłasza jej tekst jednolity w ciągu dwóch tygodni od dnia wejścia w życie nowelizowanej ustawy. Przepisy ustawy, pomimo dość obszernej regulacji i jej autonomicz- ności, odsyłają jednak w szerokim zakresie do korzystania w postępowa- niu egzekucyjnym z innych aktów prawnych. W ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zawarto ponad 20 upoważnień do wyda- nia przepisów wykonawczych, z czego aż 14 upoważnień dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych, np. art. 6 § 2, art. 15 § 4 i , art. 25 § 1 ustawy. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym poprzez ogólne sformułowania odsyła również do przepisów innych ustaw (po- nad 50 odesłań), np. art. 2 § 1 pkt 1d, art. 2 § 1 pkt 2. Ponadto w art. 2 § 1 pkt 5 i 10 u.p.e.a. jest mowa o poddaniu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych przekazanych do egzekucji na podstawie innych ustaw oraz obowiązków o charakterze niepieniężnym, pozostających we właściwości organów administracji rządowej i samorządu teryto- rialnego lub o przekazanie do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego, np. art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 paździer- nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 14 ROZDZIAŁ 1 887 z późn. zm.). Z kolei z art. 18 u.p.e.a. wynika, że jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają od- powiednie zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyj- nego. Znaczenie odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postę- powania administracyjnego w postępowaniu egzekucyjnym jest na tyle istotne, że w doktrynie traktuje się je jako odrębną zasadę postępowania egzekucyjnego. Słowniczek Artykuł 1a zawiera tzw. słowniczek ustawy. to 21 definicji, które wy- jaśniają i mają na celu ułatwić wykładnię obszernej i złożonej regulacji instytucji z postępowania egzekucyjnego w administracji. Ze względu na coraz bardziej skomplikowaną normowaną materię, prawo egzeku- cyjne zaczyna być postrzegane jako prawo autonomiczne wobec innych działów prawa. Można uznać, że słowniczek wypełnia pewną lukę w za- kresie interpretacji pojęć instytucji prawa egzekucyjnego. Jednak przez analogię do orzecznictwa podatkowego można przyjąć, że dla spraw, do których ma zastosowanie ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w ad- ministracji normatywne, znaczenie będą miały treści definicji zawartych w ustawie (wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2000 r., 819/99, Glosa 2001, nr 3, s. 48). Przepisy te mają charakter wykładni autentycznej i dotyczą takich pojęć, jak: biegły skarbowy, czynność egzekucyjna, dłużnika zajętej wie- rzytelności, egzekutor, nieruchomość, opłata komornicza, organ egzeku- cyjny, organ rekwizycyjny, poborca skarbowy, składki na ubezpieczenie społeczne, środek egzekucyjny, wierzyciel, wstrzymanie czynności egze- kucyjnych, wstrzymanie postępowania egzekucyjnego, wynagrodzenie, zajęcie egzekucyjne, zajęcie zabezpieczające, zobowiązany, zwolnienie spod egzekucji. Nowością jest wprowadzenie do ustawy pojęcia i definicji np. orga- nu rekwizycyjnego, którym jest organ egzekucyjny tej samej właściwości rzeczowej co organ egzekucyjny prowadzący egzekucję, któremu organ egzekucyjny zleci wykonanie czynności egzekucyjnych. Słowniczek ujmuje wykaz środków należności pieniężnych i należ- ności niepieniężnych, co dotychczas było uregulowane przepisami dzia- ZAGADNIeNIA WStęPNe 15 łu I i działu III ustawy egzekucyjnej. Należy wskazać, iż powiększono liczbę środków egzekucyjnych należności pieniężnych, np.: o egzekucję z instrumentów finansowych, z praw własności przemysłowej, z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Wykaz instrumentów fi- nansowych czy też praw własności przemysłowej i ich definicję podają odrębne ustawy. W rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji czynnością jest każde działanie organu egzekucyjnego podjęte w ramach postępowania egzekucyjnego, nawet jeżeli to działanie nie jest skiero- wane do zobowiązanego. Interpretacja pojęcia czynności egzekucyjnych stwarza zobowiązanemu i innym podmiotom możliwość kontrolowania wszelkich działań organu egzekucyjnego. Należy wskazać, iż mogą oni kwestionować takie działania wnosząc skargę. Nie będą natomiast czyn- nościami egzekucyjnymi takie działania organu egzekucyjnego, które nie wiążą się ze stosowaniem przymusu egzekucyjnego lub które wy- łączają albo oddalają w czasie możliwość zastosowania lub zrealizowa- nia środka egzekucyjnego. Nie będzie zatem czynnością egzekucyjną np.: doręczenie zobowiązanemu tytułu wykonawczego3, postanowienie w sprawie zawieszenia lub umorzenia postępowania egzekucyjnego, wy- łączenie rzeczy bądź praw majątkowych spod egzekucji4, pobór opłaty komorniczej5, podział kwoty uzyskanej z egzekucji czy zaliczenie nad- płaty podatku na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podat- kowych6. W regulacjach ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administra- cji należy zwrócić uwagę na pojęcie „wierzytelność”, które wywodzi się z prawa cywilnego i oznacza prawo wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. świadczenie to może mieć różny charakter, jednakże z punktu widzenia postępowania egzekucyjnego w administracji, istotne jest to, aby świadczenie to mogło być przed- miotem zajęcia egzekucyjnego. Ponieważ zajęciu w toku postępowania 3 Wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2003 r., I SA/Łd 2190/2001, POP 2004, nr 2, poz. 27, odmienne stanowisko wyraził NSA w wyroku z dnia 20 sierpnia 2002 r., III S.A/3357, Monitor Podatkowy 2002, nr 11, s. 4. 4 Wyrok NSA z dnia 22 sierpnia 2002 r., I SA/Po 350/2001, Lex Polonica Maxima. 5 Pismo Dyrektora Systemu Podatkowego Ministerstwa Finansów z dnia 29 stycznia 2002 r., nr SP2–K–861–69–146/02. 6 Wyrok NSA z 29 października 2003 r., I SA/Gd 235/2003, ONSA 2004, nr 2, poz. 87. 16 ROZDZIAŁ 1 egzekucyjnego mogą podlegać wyłącznie rzeczy lub prawa majątkowe, dlatego przez dłużnika zajętej wierzytelności należy rozumieć każdy podmiot, na którym ciąży prawna powinność świadczenia zobowiąza- nemu, polegającego na wydaniu rzeczy lub przekazania pieniędzy albo prawa majątkowego. Osoba zobowiązana wobec zobowiązanego do in- nego rodzaju świadczenia, niemogącego być przedmiotem zajęcia egze- kucyjnego, nie może być dłużnikiem zajętej wierzytelności. Ustawa dokonuje w sposób ogólny podziału czynności między orga- nem egzekucyjnym a egzekutorem, stanowiąc w art. 1a pkt 7 u.p.e.a., iż do właściwości organu egzekucyjnego należy stosowanie środków egze- kucyjnych oraz środków zabezpieczenia wykonania tych obowiązków. Do egzekutora oraz poborcy skarbowego należy podejmowanie czynno- ści wykonawczych. Ponadto ustawa zastrzega niektóre rodzaje czynności do właściwości organu egzekucyjnego, a inne – do właściwości egzeku- tora. W doktrynie przyjęto, że w wypadku niewskazania któregoś z tych podmiotów jako uprawnionego do dokonania czynności danego rodza- ju, egzekutor powinien podejmować czynności według swego uznania, a równocześnie tak, aby nie naruszały przepisów ustawy7. Nie jest dopuszczalne powierzanie funkcji egzekutora osobom in- nym, niż pracownikom organu egzekucyjnego, jak również nie jest moż- liwe zawarcie porozumienia organu egzekucyjnego i zainteresowanego podmiotu o powierzenie funkcji egzekutora. Niektóre czynności mają charakter wykonawczy, są dokonywane przez inne podmioty. Są to mię- dzy innymi czynności przeszukania rzeczy, środków transportu, lokali i innych pomieszczeń oraz schowków, których dokonuje komisja po- wołana przez organ egzekucyjny. Ponadto w niektórych przypadkach czynności przeszukania odzieży na zobowiązanym lub innej osobie są dokonywane przez inne osoby pod nadzorem egzekutora, np. gdy osoba zobowiązana jest innej płci, niż egzekutor, lub gdy osoba przeszukiwana jest żołnierzem w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariuszem orga- nów wskazanych w art. 48 u.p.e.a. egzekutor nie musi osobiście doko- nywać wszystkich powierzonych mu czynności (np. wynoszenie mebli i innych ruchomości zobowiązanego z opróżnianego lokalu), może on przywołać do pomocy innych pracowników organu egzekucyjnego. Pra- 7 R. Hauser, Z. Leoński, Komentarz do ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w admini- stracji, Warszawa 1995, s. 61. ZAGADNIeNIA WStęPNe 17 cownicy ci działają w imieniu egzekutora, a nie własnym, w związku z tym nie ma do nich zastosowania przepis art. 32 § 2 u.p.e.a, nie mu- szą okazywać zobowiązanemu upoważnienia lub legitymacji służbowej przed przystąpieniem do czynności egzekucyjnych. Obowiązki te ciążą na egzekutorze i musi on je spełnić przed przystąpieniem do czynności egzekucyjnych. Majątkiem, w szerokim znaczeniu, jest ogół praw majątkowych przysługujących określonemu podmiotowi oraz ogół ciążących na tym podmiocie obowiązków majątkowych, a majątkiem w węższym znacze- niu jest ogół praw majątkowych danego podmiotu8. Prawo niemajątko- we nie jest zatem składnikiem majątku zobowiązanego i nie może być przedmiotem zajęcia egzekucyjnego. Składnikami majątkowymi, które mogą być zajęte w toku egzekucji, są prawa majątkowe przysługujące zobowiązanemu, np. prawo własności rzeczy ruchomej, wierzytelność, wynagrodzenie. Przez zajęcie egzekucyjne oraz zajęcie zabezpieczające organ egze- kucyjny uzyskuje tytuł prawny do rozporządzania zajętym składnikiem majątku zobowiązanego, niezależnie od tego, w czyim posiadaniu – zo- bowiązanego lub innej osoby – on się znajduje. Konsekwencją zajęcia w toku egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego jest jego sprzedaż. Or- gan egzekucyjny jest uprawniony do podejmowania także innych – poza sprzedażą – czynności rozporządzających, jeżeli będą one służyć zacho- waniu wartości rzeczy lub prawa. Konsekwencją zajęcia egzekucyjnego i zajęcia zabezpieczającego jest nie tylko uzyskanie przez organ egze- kucyjny prawa rozporządzania zajętą częścią majątku zobowiązanego, ale też ograniczenie możliwości rozporządzania tym majątkiem przez zobowiązanego, który nie może wówczas np. zastawić zajętej rzeczy ruchomej lub dokonać wypłat z zajętego rachunku bankowego. Nale- ży podkreślić, iż zajęte składniki majątku zobowiązanego nie mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej przez organ egzekucyjny lub osoby działające w jego imieniu i na jego zlecenie, np. przez dozorcę. 8 W. Czachórski (red.), System prawa cywilnego, t. 1, wyd. II, Ossolineum 1985, rozdz. XI § 52, pkt IV, s. 462. 18 ROZDZIAŁ 1 Źródła prawa w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym Źródła prawa w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym zwią- zane będą zarówno z zagadnieniami stanowienia, jak i jego stosowania. Do stanowionych źródeł prawa będziemy zaliczać w pierwszej kolejności akty prawodawczych organów państwowych. Pojęcie źródeł prawa nie tylko będzie się odnosić do podmiotów tworzących prawo, ale także do treści i form aktów normatywnych. Z kolei rozstrzygnięcia sądowe nale- ży zaliczyć do procesu stosowania prawa. Zaliczenie orzecznictwa sądo- wego do procesu stosowania prawa nie oznacza, że pomniejsza się przez to jego znaczenie. Stosowanie prawa poprzez orzecznictwo dość silnie oddziałuje na pozostałych uczestników postępowania egzekucyjnego. Dlatego za istotne uznano zamieszczenie w przedstawionej publikacji – w dość szerokim zakresie – orzecznictwa sądowego administracyjnego w sprawach egzekucji administracyjnej. W treści publikacji przytaczane są wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego ze wskazaniem, w miarę możliwości, źródła publikacji. Akty prawne dotyczące postępowania egzekucyjnego w administra- cji są liczne. Z katalogu aktów dotyczących omawianego zagadnienia do podstawowych należy zaliczyć akty o randze ustaw oraz akty wyko- nawcze. Podstawowymi źródłami prawa regulującymi administracyjne postępowanie egzekucyjne są: • ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1451), • ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administra- cyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.). Oprócz zasadniczych aktów prawnych w postępowaniu egzekucyj- nym mają zastosowanie inne przepisy prawa. W ustawie egzekucyjnej wskazane są inne ustawy, jak też odesłania do upoważnienia do wydania przepisów wykonawczych przez naczelne i centralne organy administra- cji państwowej. Dodatkowe akty prawne oraz przepisy wykonawcze re- gulujące administracyjne postępowanie egzekucyjne to: • ustawa z dnia 23 kwietnia 1966 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), • ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), ZAGADNIeNIA WStęPNe 19 • ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.), • ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), • ustawa z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622 z późn. zm.), • ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyj- nych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), • ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed są- dami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), • ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowa- dzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 z późn. zm.), • ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538), • rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie rozciągnięcia stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzeku- cyjnym w administracji (Dz. U. Nr 50, poz. 449), • rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1977 r. w sprawie kwot wynagrodzenia za pracę wolnych od potrąceń z innych tytułów niż świadczenia alimentacyjne (Dz. U. Nr 37, poz. 165 z późn. zm.), • rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 98, poz. 612), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w spra- wie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egze- kucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 z późn. zm.), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2001 r. w spra- wie wysokości kosztów upomnienia skierowanego przez wierzycie- la do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej (Dz. U. Nr 137, poz. 1543), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie szczególnego trybu postępowania przy przechowywaniu i sprzedaży zajętych broni, amunicji, materiałów wybuchowych i in- 20 ROZDZIAŁ 1 nych przedmiotów, na których posiadanie wymagane jest zezwolenie (Dz. U. z 2002 r. Nr 50, poz. 453), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2002 r. w spra- wie trybu zawiadamiania przez bank o zajęciu wierzytelności z ra- chunku bankowego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 50, poz. 454), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 października 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej środkami specjalnymi na wydatki związane z prowadzeniem poboru podatków i egzekucji administracyjnej (Dz. U. Nr 176, poz. 1715), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2004 r. w spra- wie szczegółowych zasad gospodarki finansowej dochodami własny- mi na wydatki związane z prowadzeniem poboru podatków i egzeku- cji administracyjnej (Dz. U. Nr 286, poz. 2882), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2004 r. w spra- wie postępowania przy korzystaniu z pomocy obcego państwa w do- chodzeniu określonych należności pieniężnych (Dz. U. Nr 10, poz. 800), • rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno–rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.), • rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 1994 r. w sprawie trybu egzekucji z lokali stanowiących odrębną nierucho- mość (Dz. U. Nr 136, poz. 710), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2001 r. w sprawie określenia wzorów wniosków o udzielenie informacji, o powiado- mienie oraz o wszczęcie egzekucji albo o dokonanie zabezpieczenia (Dz. U. Nr 74, poz. 791), • rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2001 r. w sprawie udzielania pomocy lub asystowania przez Urząd Ochrony Państwa przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych w administracji (Dz. U. Nr 77, poz. 822), • rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2001 r. w sprawie sposobu udzielania przez policję lub Straż Graniczną pomocy lub asysty organowi egzekucyjnemu i egze- kutorowi przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych (Dz. U. Nr 101, poz. 1106), ZAGADNIeNIA WStęPNe 21 • rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie udzielania pomocy i asystowania przez Żandarme- rię Wojskową lub wojskowe organy porządkowe przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych w administracji (Dz. U. Nr 8, poz. 75), • decyzja Ministra Finansów nr 1/DC/2002 z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie wyznaczenia dyrektorów izb celnych, do których stosuje się przepisy działu II rozdziału 6 ustawy o postępowaniu egzekucyj- nym w administracji, dotyczące organu egzekucyjnego, w zakresie przechowywania i likwidacji ruchomości (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 8, poz. 40), • zarządzenie Ministra Finansów nr 1 z dnia 7 stycznia 2003 r. w spra- wie określenia wzoru listy biegłych skarbowych (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 3, poz. 11), • rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2005 r. w spra- wie wykazu gwarantów i poręczycieli uprawnionych do udzielania gwarancji lub poręczeń składanych jako zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1373). rozdział 2 zakreS eGzekUcji aDMiniStracyjnej zakres przedmiotowy egzekucji administracyjnej Do obowiązków pieniężnych poddanych egzekucji administracyjnej usta- wa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zalicza podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa mają zastosowanie do: • podatków, opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do któ- rych ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, • opłaty skarbowej oraz opłat, o których mówią przepisy o podatkach i opłatach lokalnych, • opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetu państwa, do których ustalania lub określania uprawnione są inne organy podat- kowe, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynika- jących ze stosunków cywilnoprawnych oraz opłat za usługi, do których stosuje się przepisy o cenach1. Katalog dochodów budżetu państwa zawiera ustawa z dnia 30 czerw- ca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.), przy czym w odniesieniu do podatków i opłat ustalenie dochodów budżetu państwa jest możliwe dopiero na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorial- nego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966). Zgodnie z ustawą o finansach publicz- 1 Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm.). ZAKReS eGZeKUCJI ADMINIStRACyJNeJ 23 nych podatki i opłaty niezaliczone do dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych podmiotów sektora fi- nansów publicznych są dochodami budżetu państwa. Należałoby wskazać, że przepisy ordynacji podatkowej nie mają za- stosowania do kar i grzywien pobieranych na podstawie innych ustaw, opłat sądowych oraz kosztów egzekucyjnych. Nie będą one miały rów- nież zastosowania do opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych pobieranej na podstawie art. 111 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.), gdyż nie jest ona ustalana przez organy podatkowe. Wynika to z art. 18 ust. 4 wy- żej wymienionej ustawy, wedle którego opłata, o której mowa, wnoszo- na jest do kasy gminy w każdym kolejnym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem, w terminie do 31 stycznia danego roku, wraz z pisemnym oświadczeniem o wartości sprzedaży napojów alkoholowych w roku po- przednim. Zgodnie z przepisem art. 18 ust. 8 pkt 5 powołanej ustawy zezwolenie na sprzedaż napojów wygasa w przypadku niewniesienia przedmiotowej opłaty2. Ustawy szczegółowe wskazują na inne świadczenia, do których stosu- je się przepisy ordynacji podatkowej. Dotyczy to m.in. obowiązkowych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych3. Przepisy ordynacji podatkowej mają w pierwszej kolejności zasto- sowanie do podatków. Pojęcie podatku definiuje ustawa – Ordynacja podatkowa. W jej art. 6 przyjmuje się, że podatkiem jest publicznopraw- ne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, powiatu, województwa wynikające z ustawy podatkowej. świadczenie pieniężne podatkowe tym różni się od świadczenia ze stosunku cywilnoprawnego, że podatkowi nie towa- rzyszy wzajemne świadczenie organu władzy, który jest beneficjantem 2 Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu pięciu sędziów z dnia 6 maja 2003 r., FPK 11/02 (ONSA 2003, z. 3, poz. 92) wyraził pogląd prawny, że opłata za korzysta- nie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, przewidziana w art. 111 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alko- holizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.) jest opłatą o charakterze publicznoprawnym, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960 z późn. zm.). 3 Art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.). 24 ROZDZIAŁ 2 podatkowego świadczenia pieniężnego, czyli świadczenie podatkowe pieniężne nie ma żadnego odpowiadającego mu ekwiwalentu dla podat- nika. W słowniczku ustawy podstawowych terminów pojęcie „podatek” odnosi się również do zaliczek na podatki, rat podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatności podatku w ratach, opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetowych (art. 3 pkt 3 ordynacji podatkowej). trzeba mieć na uwadze, że przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa odnoszą się również do niepodatkowych należności budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, przez które rozumie się niebędące podatkami i opłatami należności stanowiące dochód bud- żetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynika- jące ze stosunków publicznoprawnych (art. 3 pkt 8 ustawy – Ordynacja podatkowa). Ponadto art. 2 § 1 i 2 omawianego aktu prawnego wymaga, aby nie- podatkowe należności budżetowe były ustalane lub określane przez or- gany podatkowe. Do niepodatkowych należności publicznoprawnych zalicza się4: • wpłaty z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa5, • opłaty eksploatacyjne za wydobywanie kopalin6, • opłaty pobierane od osób wchodzących do kasyn gry oraz do salonu gry w bingo pieniężne7, • cła i należności celne8, • wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa lub gminy, • wpłaty z zysku NBP, • wpłaty nadwyżek środków obrotowych państwowych i komunalnych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych 4 C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Huchla, Komentarz. Ustawa – Ordynacja podat- kowa, Warszawa 2003, s. 34. 5 Art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 1 grudnia 1995 r. o wpłatach z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 154, poz. 792). 6 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, 7 Art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650 z późn. zm.). 8 Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. – Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 z późn. zm.). z późn. zm.). ZAKReS eGZeKUCJI ADMINIStRACyJNeJ 25 państwowych i komunalnych jednostek budżetowych, dochody po- bierane przez państwowe i komunalne jednostki budżetowe9, • opłaty od poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa, • nadmiernie pobrane kwoty dotacji budżetowych z tytułu zwrotu dotacji celowych wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub pobranych w nadmiernej wysokości i podlegających zwrotowi do bud- żetu państwa, • opłaty elektryfikacyjne, melioracyjne oraz za urządzenie zbiorowe- go zaopatrzenia w wodę i urządzenia kanalizacyjne wykonane przez państwo, • opłaty patentowe pobierane przez Urząd Patentowy10, • należności pieniężne, do których nie stosuje się przepisów ustawy or- dynacji podatkowej, przypadające: państwowym jednostkom sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 20, 21, 24–27 oraz art. 29 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.) i jednostkom samorządu terytorialne- go z tytułu realizacji zadań z zakresu administracji rządowej zleco- nych jednostkom samorządu terytorialnego z wyjątkiem właściwości o charakterze cywilnoprawnym, • wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego dokonywane na pod- stawie art. 69 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 40, poz. 938 z późn. zm.), • wpłaty kwot nienależnych i dodatkowych oraz innych związanych z naruszeniem ograniczeń w swobodzie kształtowania cen, • grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej11, • należności pieniężne inne niż wymienione w pkt 1 i 2, jeżeli pozosta- ją we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej, 9 Dla uznania tych wpłat za należności, do których stosuje się przepisy ordynacji podat- kowej, nie ma znaczenia fakt, że nie jest prawnie określona procedura „ustalania” ich wysokości. Ważne jest natomiast to, że są to środki publiczne, do których stosuje się reżim odrębny niż wobec środków prywatnych. 10 Pobierane na podstawie art. 222 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 49, poz. 508 z późn. zm.). 11 Na mocy art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naru- szenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114) należności z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania egzekwowane są w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 26 ROZDZIAŁ 2 • należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek, • należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw, • wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie od- rębnych przepisów, • należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi śródlą- dowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego. Odrębną grupę należności pieniężnych objętych egzekucją admini- stracyjną stanowią należności, których egzekucja opiera się na zasadach określonych w dziale I w rozdziale 7 ustawy egzekucyjnej. Do obowiąz- ków egzekwowanych w tym trybie ustawa zalicza należności pieniężne wynikające z tytułu: 1) zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania europejskiego Funduszu Orientacji Gwarancji Rolnej, łącznie z sumami, które mają być po- brane w związku z tymi działaniami, 2) opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organi- zacji rynku Unii europejskiej dla sektora cukru, 3) należności przywozowych, 4) należności wywozowych, 5) podatku od towarów i usług, 6) akcyzy od: – produktów tytoniowych, – alkoholi i napojów alkoholowych, – olei mineralnych, 7) podatku od dochodu lub podatku od majątku, 8) podatku od składek ubezpieczeniowych, 9) odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należno- ści związanych z należnościami, o których mowa w pkt 1–8, z wyłą- czeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonym w pra- wie państwa udzielającego pomocy: ZAKReS eGZeKUCJI ADMINIStRACyJNeJ 27 – należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska12, – obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właści- wości organów administracji rządowej i samorządu terytorialne- go lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego, – obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wpła- ty należnego wynagrodzenia za pracę, a także inne świadczenia przysługujące pracownikowi, nakładane w drodze decyzji Pań- stwowej Inspekcji Pracy. Poddanie obowiązku egzekucji administracyjnej nie przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia lub wysokości przed sądem po- wszechnym, jeżeli z charakteru obowiązku wynika, że do rozpoznania takiego sporu właściwy jest ten sąd. W piśmie pełniącego obowiązki zastępcy Dyrektora Departamentu Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów z dnia 16 września 2005 r., nr SP2–307/033/033–182/LK–247/05/AK13, do Urzędu Miasta torunia zawarto stanowisko w sprawie dopuszczalności egzekucji ad- ministracyjnej opłaty za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospo- darstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, pobieranej na pod- stawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubez- pieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). Z treści pisma wynika, że opłata za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych pozostaje we właściwości rzeczowej wójta (burmistrza, prezydenta miasta), podlega ona egzekucji administracyjnej na podstawie ustawy o postępowaniu eg- zekucyjny w administracji. Zdaniem Ministerstwa Finansów, wezwania do zapłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego 12 Zob. Konwencja z dnia 25 stycznia 1988 r. o wzajemnej pomocy administracji w spra- wach podatkowych państw członkowskich Rady europy i OeCD (Oświadczenie rzą- dowe z dnia 4 sierpnia 1998 r., Dz. U. Nr 141, poz. 914). 13 Biuletyn Skarbowy Ministerstwa Finansów 2005, nr 5, poz. 65.
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Egzekucja administracyjna - teoria i praktyka z orzecznictwem sądowoadministracyjnym
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: