Darmowy fragment publikacji:
Tytuł oryginalny: Economics For Dummies®, 2nd Edition
Tłumaczenie: Arkadiusz Romanek
ISBN: 978-83-246-7276-9
Original English language edition Copyright © 2011 John Wiley and Sons, Ltd, Chichester, West Sussex, England
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form.
This translation published by arrangement with Wiley Publishing, Inc.
Oryginalne angielskie wydanie © 2011 John Wiley and Sons, Ltd, Chichester, West Sussex, England
Wszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane.
Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z Wiley Publishing, Inc.
Translation copyright © 2014 by Helion S.A.
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier,
and related trade dress are trademarks or registered trademarks of John Wiley and Sons, Inc. and/or it
affiliates in the United States and/or other countries. Used under License.
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, the Dummies Man logo, A Reference for the Rest of Us!,
The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, Making Everything Easier
i związana z tym szata graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm
stowarzyszonych w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
Polish language edition published by Wydawnictwo Helion.
Copyright © 2014.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means,
electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system,
without permission from the Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także
kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich
niniejszej publikacji.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również
żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/ekoby2
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.pl
WWW: http://dlabystrzakow.pl
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis tre(cid:258)ci
O autorach ....................................................................................................................13
Podzi(cid:218)kowania od autorów ...........................................................................................15
Wst(cid:218)p ............................................................................................................................17
O ksi(cid:200)(cid:285)ce .........................................................................................................................................18
Konwencje zastosowane w ksi(cid:200)(cid:285)ce ......................................................................................................19
Czego nie czyta(cid:202)? ..............................................................................................................................19
Naiwne za(cid:239)o(cid:285)enia ..............................................................................................................................20
Jak podzielona jest ksi(cid:200)(cid:285)ka? ...............................................................................................................20
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) I: Ekonomia — nauka o tym, jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem .........................................20
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) II: Makroekonomia — nauka o wzro(cid:258)cie gospodarczym i równowadze ....................................21
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) III: Mikroekonomia — nauka o zachowaniach konsumentów i przedsi(cid:218)biorstw ........................21
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) IV: Dekalogi ......................................................................................................................21
Ikony u(cid:285)yte w ksi(cid:200)(cid:285)ce .........................................................................................................................21
Co dalej? ..........................................................................................................................................22
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) I. Ekonomia — nauka o tym,
jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem ........................ 23
Rozdzia(cid:239) 1. Czym zajmuje si(cid:218) ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi(cid:202) ............25
Krótkie rozwa(cid:285)ania o historii ekonomii ................................................................................................26
Rozwa(cid:285)ania o tym, jak wredne, brutalne i krótkie by(cid:239)o dawniej ludzkie (cid:285)ycie .....................................26
Instytucje, które odpowiadaj(cid:200) za wzrost standardu (cid:285)ycia ..................................................................27
Patrz(cid:200)c w przysz(cid:239)o(cid:258)(cid:202) .....................................................................................................................28
Odes(cid:239)anie makroekonomii i mikroekonomii do przeciwnych naro(cid:285)ników ................................................28
Ekonomia jako nauka o niedoborze ....................................................................................................29
Z oddalenia i ca(cid:239)o(cid:258)ciowo — makroekonomia ......................................................................................30
Analiza stanu gospodarki ..............................................................................................................30
Rozpoznawanie przyczyn recesji ....................................................................................................30
Zwalczanie recesji za pomoc(cid:200) polityki fiskalnej i polityki pieni(cid:218)(cid:285)nej ..................................................31
Kup książkęPoleć książkę 6 Ekonomia dla bystrzaków
Z bliska i osobi(cid:258)cie — mikroekonomia ...............................................................................................31
Równowa(cid:285)enie poda(cid:285)y i popytu .........................................................................................................32
Rozwa(cid:285)ania o zaletach konkurencji ....................................................................................................32
Analiza problemów zwi(cid:200)zanych z brakiem konkurencji ....................................................................32
Reformowanie praw w(cid:239)asno(cid:258)ci .......................................................................................................33
Sposoby radzenia sobie z innymi cz(cid:218)stymi przypadkami zawodno(cid:258)ci rynku .......................................33
Zrozumie(cid:202), w jaki sposób ekonomi(cid:258)ci wykorzystuj(cid:200) wykresy i modele ....................................................34
Abstrahowanie od rzeczywisto(cid:258)ci jest rzecz(cid:200) dobr(cid:200) ..........................................................................34
Twój pierwszy model: krzywa popytu .............................................................................................34
Rysowanie w(cid:239)asnej krzywej popytu .................................................................................................36
Rozdzia(cid:239) 2. Lody czy ciastka? — (cid:258)ledzenie wyborów konsumenckich ........................ 39
Rozwa(cid:285)ania o modelu ludzkich zachowa(cid:241) ...........................................................................................39
Celem jest maksymalny poziom szcz(cid:218)(cid:258)cia ............................................................................................40
Wykorzystanie u(cid:285)yteczno(cid:258)ci do pomiaru poziomu szcz(cid:218)(cid:258)cia ..............................................................41
Uwzgl(cid:218)dnienie altruizmu i hojno(cid:258)ci ................................................................................................41
W(cid:239)asny interes mo(cid:285)e prowadzi(cid:202) do wspólnego dobra .......................................................................42
Czerwone (cid:258)wiat(cid:239)o — analiza w(cid:239)asnych ogranicze(cid:241) ...............................................................................42
Ograniczono(cid:258)(cid:202) zasobów ................................................................................................................43
Ograniczenia technologiczne .........................................................................................................43
Ograniczenia czasowe ...................................................................................................................44
Koszt utraconych korzy(cid:258)ci — nieuniknione ograniczenie ..................................................................44
Dokonywanie ostatecznego wyboru .....................................................................................................45
Analiza ogranicze(cid:241) i niedoskona(cid:239)o(cid:258)ci ekonomicznego modelu wyboru ...................................................47
Zrozumienie procesu decyzyjnego w sytuacji braku pe(cid:239)nej wiedzy .....................................................47
Racjonalno(cid:258)(cid:202) w obliczu nieracjonalno(cid:258)ci .........................................................................................48
Rozdzia(cid:239) 3. W(cid:239)a(cid:258)ciwa droga do maksymalizacji ludzkiego zadowolenia
to produkcja w(cid:239)a(cid:258)ciwych dóbr ..................................................................................... 51
Si(cid:218)gni(cid:218)cie szczytu: okre(cid:258)lenie mo(cid:285)liwo(cid:258)ci produkcyjnych ......................................................................52
Klasyfikacja zasobów wykorzystywanych w produkcji ......................................................................53
Im wi(cid:218)cej, tym gorzej — malej(cid:200)ce korzy(cid:258)ci ......................................................................................54
Troch(cid:218) tu, troch(cid:218) tam — alokacja zasobów ....................................................................................55
Graficzna prezentacja mo(cid:285)liwo(cid:258)ci produkcyjnych ............................................................................56
Przesuni(cid:218)cie krzywej GMP dzi(cid:218)ki lepszej technologii ......................................................................59
Co powinni(cid:258)my produkowa(cid:202)? ............................................................................................................60
Ocena wad i zalet systemu rynkowego i interwencjonizmu pa(cid:241)stwowego ...........................................62
G(cid:239)os za gospodark(cid:200) mieszan(cid:200) ........................................................................................................67
Pobudzanie innowacji i rozwoju technologii ........................................................................................70
Kup książkęPoleć książkę
Spis tre(cid:258)ci 7
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) II. Makroekonomia — nauka
o wzro(cid:258)cie gospodarczym i równowadze ................... 73
Rozdzia(cid:239) 4. Analiza makroekonomiczna
— w jaki sposób ekonomi(cid:258)ci (cid:258)ledz(cid:200) niemal wszystko ................................................75
PKB jako narz(cid:218)dzie (cid:258)ledzenia stanu gospodarki ..................................................................................76
Czego PKB nie uwzgl(cid:218)dnia? ........................................................................................................77
Co sk(cid:239)ada si(cid:218) na PKB? ................................................................................................................77
Przep(cid:239)yw dochodów i aktywów ......................................................................................................78
Obieg pieni(cid:200)dza ...........................................................................................................................80
Uwzgl(cid:218)dnianie w PKB produktów i us(cid:239)ug, kiedy zosta(cid:239)y wyprodukowane,
a nie kiedy zosta(cid:239)y sprzedane .....................................................................................................82
Dobry, z(cid:239)y i brzydki — wszystko zwi(cid:218)ksza PKB .............................................................................82
Równanie PKB ................................................................................................................................83
C jak konsumpcja .........................................................................................................................84
I jak inwestycje kapita(cid:239)owe .............................................................................................................86
G jak pa(cid:241)stwo ..............................................................................................................................87
NX jak eksport minus import ........................................................................................................88
Handel mi(cid:218)dzynarodowy i jego wp(cid:239)yw na gospodark(cid:218) ..........................................................................89
Deficyt handlowy mo(cid:285)e by(cid:202) korzystny! ...........................................................................................90
Uwzgl(cid:218)dnienie aktywów — liczy si(cid:218) nie tylko gotówka ....................................................................91
Wykorzystywanie przewagi komparatywnej .....................................................................................92
Rozdzia(cid:239) 5. Frustracja inflacyjna
— dlaczego wi(cid:218)ksza ilo(cid:258)(cid:202) pieni(cid:218)dzy nie zawsze jest dobra ........................................95
Kupi(cid:202) inflacj(cid:218) — ryzyko zwi(cid:200)zane z nadmiarem pieni(cid:218)dzy w obiegu .....................................................96
Równowa(cid:285)enie poda(cid:285)y pieni(cid:200)dza i popytu na pieni(cid:200)dz ...................................................................96
Uleganie pokusie inflacji ...............................................................................................................98
Podsumowanie konsekwencji inflacji ............................................................................................103
Pomiary inflacji — indeksy cenowe ..................................................................................................105
Tworzenie w(cid:239)asnego koszyka dóbr ...............................................................................................106
Obliczanie tempa inflacji .............................................................................................................106
Ustalanie indeksu cen .................................................................................................................107
Okre(cid:258)lanie faktycznego poziomu (cid:285)ycia za pomoc(cid:200) indeksu cen .......................................................108
Problemy zwi(cid:200)zane z indeksami cen .............................................................................................109
Wyceni(cid:202) przysz(cid:239)o(cid:258)(cid:202) — nominalne i realne stopy procentowe ..............................................................110
Równanie Fishera ......................................................................................................................111
(cid:165)wiadomo(cid:258)(cid:202) niedoskona(cid:239)o(cid:258)ci prognoz ..........................................................................................111
Rozdzia(cid:239) 6. Zrozumie(cid:202) przyczyny recesji ......................................................................113
Analiza cyklu koniunkturalnego .......................................................................................................114
Produkcja w warunkach pe(cid:239)nego zatrudnienia ...................................................................................115
Powrót do poziomu Y* — naturalna konsekwencja dostosowania si(cid:218) poziomu cen ..............................116
Reakcja na wstrz(cid:200)s gospodarczy — krótko- i d(cid:239)ugookresowe skutki .....................................................117
Kup książkęPoleć książkę 8 Ekonomia dla bystrzaków
Definicja kilku kluczowych terminów ............................................................................................117
Istota P — dostosowywanie si(cid:218) cen w d(cid:239)u(cid:285)szej perspektywie czasowej ............................................119
Wstrz(cid:200)s dla systemu — dostosowanie si(cid:218) do zmiany poziomu popytu zagregowanego ......................120
Sztywne ceny w perspektywie krótkookresowej ..............................................................................121
Z(cid:239)o(cid:285)enie perspektyw krótko- i d(cid:239)ugookresowej ...............................................................................124
Droga do recesji — lepko(cid:258)(cid:202) cen .......................................................................................................125
Obni(cid:285)ka wynagrodze(cid:241) lub poziomu zatrudnienia ..........................................................................126
Sumowanie kosztów wynagrodze(cid:241) i zysków ..................................................................................126
Powrót do Y* a interwencja ze strony pa(cid:241)stwa .............................................................................127
Powrót do równowagi przy lepkich cenach — model Keynesa ............................................................128
Dostosowanie poziomu zapasów zamiast poziomu cen ...................................................................130
Pobudzanie wzrostu PKB zgodnie z modelem Keynesa ................................................................137
Rozdzia(cid:239) 7. Zwalczanie recesji za pomoc(cid:200) polityki pieni(cid:218)(cid:285)nej i fiskalnej ................... 141
Pobudzanie popytu w celu zako(cid:241)czenia recesji ..................................................................................142
Cel: poziom produkcji w warunkach pe(cid:239)nego zatrudnienia .............................................................142
Przesuni(cid:218)cie krzywej AD w prawo — przywrócenie ludzi do pracy ................................................144
Generowanie inflacji — ryzyko nadmiernej stymulacji ........................................................................144
(cid:109)wiczenie z bezcelowo(cid:258)ci — próba zwi(cid:218)kszenia poziomu produkcji ponad Y* ................................145
Chwilowy wzrost — zmiany poziomu p(cid:239)ac realnych ......................................................................146
Nieudana stymulacja — co si(cid:218) dzieje, gdy ludzie si(cid:218) jej spodziewaj(cid:200)? .............................................148
Arkana polityki fiskalnej ..................................................................................................................151
Wzrost wydatków pa(cid:241)stwowych w celu przyspieszenia ko(cid:241)ca recesji ...............................................152
Kwestia deficytu .........................................................................................................................153
Polityka pieni(cid:218)(cid:285)na rozebrana na czynniki pierwsze ............................................................................155
Korzy(cid:258)ci z pieni(cid:200)dza fiducjarnego ................................................................................................155
Mo(cid:285)na mie(cid:202) za du(cid:285)o pieni(cid:218)dzy! ...................................................................................................157
Kilka s(cid:239)ów o obligacjach ..............................................................................................................159
Zwi(cid:200)zki cen obligacji i stóp procentowych ....................................................................................160
Zmiana poziomu poda(cid:285)y pieni(cid:200)dza w celu zmiany poziomu stóp procentowych ..............................161
Obni(cid:285)enie poziomu stóp procentowych w celu pobudzenia gospodarki ...........................................162
Racjonalne oczekiwania a ograniczenia polityki pieni(cid:218)(cid:285)nej .............................................................163
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) III. Mikroekonomia — nauka
o zachowaniach konsumentów i przedsi(cid:218)biorstw ......167
Rozdzia(cid:239) 8. Poda(cid:285) i popyt (cid:239)atwo i przyjemnie .............................................................. 169
Sensownie o rynkach .......................................................................................................................170
Istota popytu ...................................................................................................................................170
Wyja(cid:258)nienie kilku terminów .........................................................................................................170
Wykres krzywej popytu ...............................................................................................................171
Koszty utraconych korzy(cid:258)ci — przebieg krzywej popytu ................................................................174
Elastyczno(cid:258)(cid:202) cenowa popytu ........................................................................................................175
Kup książkęPoleć książkę
Spis tre(cid:258)ci 9
O poda(cid:285)y s(cid:239)ów kilka ........................................................................................................................177
Ilustracja krzywej poda(cid:285)y .............................................................................................................177
Skrajne przypadki poda(cid:285)y ...........................................................................................................180
Interakcja poda(cid:285)y i popytu w poszukiwaniu równowagi rynkowej ........................................................182
Poszukiwanie równowagi rynkowej ..............................................................................................182
Stabilno(cid:258)(cid:202) równowagi rynkowej ...................................................................................................183
Dostosowywanie si(cid:218) do nowych poziomów równowagi, gdy zmienia si(cid:218) poda(cid:285) lub popyt ......................185
Reakcja na wzrost popytu ............................................................................................................186
Reakcja na obni(cid:285)enie poda(cid:285)y .......................................................................................................187
Wprowadzanie utrudnie(cid:241) dla równowagi rynkowej ............................................................................188
Wprowadzenie pu(cid:239)apu cenowego .................................................................................................188
Wprowadzenie ceny minimalnej ...................................................................................................190
Rozdzia(cid:239) 9. Homo economicus — konsument maksymalizuj(cid:200)cy u(cid:285)yteczno(cid:258)(cid:202) ............193
Optymalizacja w warunkach ogranicze(cid:241) ............................................................................................194
U(cid:285)yteczno(cid:258)(cid:202) — uniwersalna skala pomiaru szcz(cid:218)(cid:258)liwo(cid:258)ci ...................................................................194
Im wi(cid:218)cej, tym mniej — malej(cid:200)ca u(cid:285)yteczno(cid:258)(cid:202) kra(cid:241)cowa ....................................................................195
Wybór mi(cid:218)dzy wieloma mo(cid:285)liwo(cid:258)ciami w sytuacji dysponowania ograniczonym bud(cid:285)etem ....................198
Jak najwi(cid:218)cej u(cid:285)yteczno(cid:258)ci (kra(cid:241)cowej) .........................................................................................198
Alokacja pieni(cid:218)dzy mi(cid:218)dzy dwa dobra w celu maksymalizacji u(cid:285)yteczno(cid:258)ci ca(cid:239)kowitej ......................200
Wyrównywanie u(cid:285)yteczno(cid:258)ci kra(cid:241)cowej nabytej
za jednostk(cid:218) pieni(cid:200)dza dla wszystkich produktów i us(cid:239)ug ............................................................202
Wyprowadzanie krzywych popytu z malej(cid:200)cej u(cid:285)yteczno(cid:258)ci kra(cid:241)cowej .................................................205
Wp(cid:239)yw zmian cen na wielko(cid:258)(cid:202) popytu ..........................................................................................206
Wykres zmian cen i ilo(cid:258)ci w celu stworzenia krzywej popytu ...........................................................207
Rozdzia(cid:239) 10. Esencja kapitalizmu — przedsi(cid:218)biorstwo maksymalizuj(cid:200)ce zysk ..........211
Maksymalizacja zysku jest celem przedsi(cid:218)biorstwa .............................................................................212
W obliczu konkurencji .....................................................................................................................213
Warunki zaistnienia konkurencji doskona(cid:239)ej ..................................................................................213
Biorcy cen, ale wytwórcy ilo(cid:258)ci .....................................................................................................214
Zyski ksi(cid:218)gowe a zyski ekonomiczne .............................................................................................216
Analiza struktury kosztów przedsi(cid:218)biorstwa .......................................................................................217
Jednostkowe koszty produkcji .......................................................................................................218
Analiza (cid:258)rednich kosztów zmiennych ............................................................................................219
Spadek (cid:258)rednich kosztów sta(cid:239)ych ..................................................................................................220
(cid:165)ledzenie zmian (cid:258)rednich kosztów ca(cid:239)kowitych ..............................................................................221
Koncentracja na kosztach kra(cid:241)cowych ..........................................................................................222
Punkty przeci(cid:218)cia si(cid:218) krzywej MC z krzywymi AVC i ATC .........................................................222
Przychody kra(cid:241)cowe a koszty kra(cid:241)cowe ............................................................................................224
Magiczny wzór: tam, gdzie MR = MC .......................................................................................225
Ilustracja zysków .........................................................................................................................227
Ilustracja strat .............................................................................................................................229
Wyci(cid:200)gni(cid:218)cie wtyczki — gdy najlepszym rozwi(cid:200)zaniem jest zaprzestanie produkcji ..............................231
Warunek wstrzymania produkcji w krótkim okresie:
gdy koszty zmienne przewy(cid:285)szaj(cid:200) przychody ca(cid:239)kowite ...............................................................231
Kup książkęPoleć książkę 10 Ekonomia dla bystrzaków
Warunek wstrzymania produkcji w d(cid:239)ugim okresie:
gdy koszty ca(cid:239)kowite przewy(cid:285)szaj(cid:200) przychody ca(cid:239)kowite ..............................................................233
Na (cid:239)asce ceny rynkowej ...............................................................................................................233
Rozdzia(cid:239) 11. Dlaczego ekonomi(cid:258)ci kochaj(cid:200) wolne rynki i konkurencj(cid:218)? .................... 235
Pi(cid:218)kno konkurencyjnych wolnych rynków: gwarancja przewagi korzy(cid:258)ci nad kosztami ..........................236
Analiza warunków niezb(cid:218)dnych dla prawid(cid:239)owego funkcjonowania rynków .....................................236
Analiza efektywno(cid:258)ci wolnych rynków ..........................................................................................238
Wykorzystanie ca(cid:239)kowitej nadwy(cid:285)ki do pomiaru uzyskiwanych korzy(cid:258)ci ...........................................240
Gdy wolne rynki trac(cid:200) wolno(cid:258)(cid:202) — zb(cid:218)dne straty spo(cid:239)eczne .................................................................246
Pu(cid:239)apy cenowe a zb(cid:218)dne straty spo(cid:239)eczne .....................................................................................246
Zb(cid:218)dne straty spo(cid:239)eczne spowodowane podatkiem ........................................................................247
Znaki szczególne konkurencji doskona(cid:239)ej: zerowe zyski i najni(cid:285)sze mo(cid:285)liwe koszty ...............................250
Przyczyny i konsekwencje konkurencji doskona(cid:239)ej ..........................................................................251
Konkurencja doskona(cid:239)a pod lup(cid:200) .................................................................................................252
Graficzne przedstawienie zale(cid:285)no(cid:258)ci mi(cid:218)dzy zyskami
a wchodzeniem firm na rynek i wychodzeniem z niego ...............................................................253
Rozdzia(cid:239) 12. Monopole — jak daleko by(cid:258) si(cid:218) posun(cid:200)(cid:239),
gdyby(cid:258) nie mia(cid:239) konkurencji? ..................................................................................... 259
Analiza maksymalizuj(cid:200)cych zysk monopoli ........................................................................................260
Problemy powodowane przez monopole .......................................................................................260
(cid:189)ród(cid:239)o problemu: malej(cid:200)ce przychody kra(cid:241)cowe ...........................................................................260
Wybór poziomu produkcji maksymalizuj(cid:200)cego zysk .......................................................................265
Porównanie monopolistów i firm konkurencyjnych .............................................................................269
Wielko(cid:258)(cid:202) produkcji i poziom cen ..................................................................................................269
Zb(cid:218)dne straty spo(cid:239)eczne — obliczanie szkód spowodowanych przez monopole ...............................271
Skupienie si(cid:218) na efektywno(cid:258)ci ......................................................................................................271
Przyk(cid:239)ady dobrych monopoli ............................................................................................................272
Patenty zach(cid:218)t(cid:200) do innowacji i inwestycji ......................................................................................272
Ograniczanie nadmiernej liczby konkurentów ...............................................................................273
Utrzymywanie niskiego poziomu kosztów dzi(cid:218)ki monopolom naturalnym ........................................274
Regulowanie monopoli ....................................................................................................................274
Subsydiowanie monopolisty w celu zwi(cid:218)kszenia jego produkcji .......................................................274
Narzucanie minimalnych poziomów produkcji ..............................................................................275
Regulowanie cen monopolisty ......................................................................................................276
Rozbicie monopolu na kilka konkuruj(cid:200)cych firm ............................................................................278
Rozdzia(cid:239) 13. Oligopol i konkurencja monopolistyczna — warianty po(cid:258)rednie .......... 279
Konkurencja czy zmowa? ................................................................................................................280
Strategiczne dzia(cid:239)ania w ramach oligopolu ....................................................................................280
Konsekwencje zmowy i konkurencji ..............................................................................................281
Kartele — próba na(cid:258)ladowania monopolistów ...................................................................................281
Koordynacja dzia(cid:239)a(cid:241) kartelu to ci(cid:218)(cid:285)ka praca .................................................................................282
OPEC jako przyk(cid:239)ad trudno(cid:258)ci zwi(cid:200)zanych ze zmow(cid:200) ..................................................................282
Kup książkęPoleć książkę
Spis tre(cid:258)ci 11
Dylemat wi(cid:218)(cid:283)nia .............................................................................................................................283
Analiza dylematu wi(cid:218)(cid:283)nia ...........................................................................................................284
Omerta rozwi(cid:200)zaniem dylematu wi(cid:218)(cid:283)nia .......................................................................................287
Dylemat wi(cid:218)(cid:283)nia na przyk(cid:239)adzie kartelu ............................................................................................288
OPEC uwik(cid:239)ana w dylemat wi(cid:218)(cid:283)nia ............................................................................................290
Wykorzystanie straszaka, aby zmusi(cid:202) cz(cid:239)onków OPEC do przestrzegania kwot produkcyjnych .........290
Regulacja oligopoli ..........................................................................................................................291
Post(cid:218)powanie z dominuj(cid:200)c(cid:200) firm(cid:200) ................................................................................................292
Ustawodawstwo antytrustowe ......................................................................................................292
Wariant hybrydowy: konkurencja monopolistyczna ............................................................................293
Korzy(cid:258)ci ze zró(cid:285)nicowania produktu ............................................................................................293
W obliczu ograniczonego poziomu zysków ....................................................................................294
Rozdzia(cid:239) 14. Prawa w(cid:239)asno(cid:258)ci i ich wady ...................................................................299
Pozwoli(cid:202) rynkom na przynoszenie spo(cid:239)ecznie optymalnych rezultatów .................................................300
Efekty zewn(cid:218)trzne — odczuwane przez innych koszty
i korzy(cid:258)ci zwi(cid:200)zane z jednostkowymi dzia(cid:239)aniami ............................................................................301
Pozytywne i negatywne efekty zewn(cid:218)trzne .....................................................................................302
Konsekwencje negatywnych efektów zewn(cid:218)trznych ........................................................................302
Zapotrzebowanie na dodatnie ilo(cid:258)ci negatywnych efektów zewn(cid:218)trznych .........................................304
Przeciwdzia(cid:239)anie negatywnym efektom zewn(cid:218)trznym .....................................................................305
Konsekwencje pozytywnych efektów zewn(cid:218)trznych ........................................................................306
Tragedia wspólnego pastwiska .........................................................................................................308
Mie(cid:202) krow(cid:218) — zadeptanie wspólnego pastwiska ...........................................................................308
Wymieranie gatunków z powodu kiepsko okre(cid:258)lonych praw w(cid:239)asno(cid:258)ci .............................................309
Rozdzia(cid:239) 15. Zawodno(cid:258)(cid:202) rynku — asymetria informacji i dobra publiczne ................311
W obliczu asymetrii informacji .........................................................................................................312
Asymetria informacji ogranicza handel .........................................................................................312
O kwaskowato(cid:258)ci cytryn s(cid:239)ów kilka — rynek samochodów u(cid:285)ywanych ............................................313
Ubezpieczanie klientów, gdy nie ma mo(cid:285)liwo(cid:258)ci ich odró(cid:285)nienia ....................................................317
Dobra publiczne .............................................................................................................................320
Opodatkowanie w celu sfinansowania dóbr publicznych ................................................................321
Zaanga(cid:285)owanie filantropów w finansowanie dóbr publicznych .......................................................322
Finansowanie dobra publicznego poprzez sprzeda(cid:285) powi(cid:200)zanego dobra prywatnego ........................322
Nowa technologia jako dobro publiczne .......................................................................................323
Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) IV. Dekalogi ............................................... 327
Rozdzia(cid:239) 16. (Oko(cid:239)o) dziesi(cid:218)ciu s(cid:239)awnych ekonomistów ............................................329
Adam Smith ...................................................................................................................................329
David Ricardo ................................................................................................................................330
Karol Marks ...................................................................................................................................330
Alfred Marshall ..............................................................................................................................331
John Maynard Keynes .....................................................................................................................331
Kup książkęPoleć książkę 12 Ekonomia dla bystrzaków
Kenneth Arrow i Gerard Debreu .....................................................................................................332
Milton Friedman ............................................................................................................................332
Paul Samuelson ..............................................................................................................................333
Robert Solow .................................................................................................................................333
Gary Becker ...................................................................................................................................334
Robert Lucas .................................................................................................................................334
Rozdzia(cid:239) 17. Dziesi(cid:218)(cid:202) atrakcyjnych b(cid:239)(cid:218)dnych tez ekonomicznych .............................. 337
B(cid:239)(cid:218)dna koncepcja sta(cid:239)ej ilo(cid:258)ci pracy ..................................................................................................337
(cid:165)wiat do(cid:258)wiadcza problemu przeludnienia ........................................................................................338
Mylenie nast(cid:218)pstwa z przyczynowo(cid:258)ci(cid:200) .............................................................................................339
Protekcjonizm najlepszym rozwi(cid:200)zaniem dla zagranicznej konkurencji .................................................339
B(cid:239)(cid:200)d uogólniania .............................................................................................................................340
Je(cid:258)li co(cid:258) jest warte, by to zrobi(cid:202), zróbmy to w stu procentach ...............................................................340
Wolne rynki s(cid:200) niebezpiecznie niestabilne .........................................................................................341
Niskie p(cid:239)ace za granic(cid:200) oznaczaj(cid:200), (cid:285)e bogate kraje nie s(cid:200) w stanie konkurowa(cid:202) .....................................342
Stawki podatkowe nie wp(cid:239)ywaj(cid:200) na wk(cid:239)adany w prac(cid:218) wysi(cid:239)ek ............................................................343
Zapominanie o niezamierzonych konsekwencjach dzia(cid:239)a(cid:241) politycznych ...............................................343
Rozdzia(cid:239) 18. Dziesi(cid:218)(cid:202) koncepcji ekonomicznych drogich naszym sercom ................. 345
Spo(cid:239)ecze(cid:241)stwo jest zamo(cid:285)niejsze, je(cid:258)li wszyscy d(cid:200)(cid:285)(cid:200) do realizacji swoich w(cid:239)asnych interesów .................345
Wolne rynki wymagaj(cid:200) regulacji .......................................................................................................346
Wzrost gospodarczy zale(cid:285)y od post(cid:218)pu technologicznego ...................................................................346
Wolno(cid:258)(cid:202) i demokracja czyni(cid:200) nas bogatszymi ....................................................................................346
Edukacja podnosi standard (cid:285)ycia ......................................................................................................346
Ochrona prawa w(cid:239)asno(cid:258)ci intelektualnej sprzyja innowacjom ..............................................................347
(cid:189)le zaprojektowane prawa w(cid:239)asno(cid:258)ci s(cid:200) przyczyn(cid:200) wszelkich problemów ekologicznych ........................347
Mi(cid:218)dzynarodowy handel jest korzystny .............................................................................................348
Prywatne przedsi(cid:218)biorstwa nie sprawdzaj(cid:200) si(cid:218) w produkcji dóbr publicznych .......................................348
Zapobieganie inflacji jest proste .......................................................................................................349
Dodatek A. S(cid:239)ownik .................................................................................................... 351
Skorowidz ................................................................................................................... 359
Kup książkęPoleć książkę Rozdzia(cid:239) 1: Czym zajmuje si(cid:218) ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi(cid:202) 25
Rozdzia(cid:239) 1
Czym zajmuje si(cid:218) ekonomia
i dlaczego powinno nas
to obchodzi(cid:202)
W tym rozdziale:
(cid:377) Przegl(cid:200)d historii ekonomii.
(cid:377) Jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem?
(cid:377) Makro- i mikroekonomia.
(cid:377) Pobudzanie wzrostu gospodarczego i unikanie recesji.
(cid:377) Zachowania osób i przedsi(cid:218)biorstw.
(cid:377) Par(cid:218) s(cid:239)ów o wykresach i modelach, których ekonomi(cid:258)ci uwielbiaj(cid:200) u(cid:285)ywa(cid:202).
E
konomia to nauka, która bada, jak ludzie i spo(cid:239)ecze(cid:241)stwa dokonuj(cid:200) wyborów
pozwalaj(cid:200)cych im na odniesienie maksymalnych korzy(cid:258)ci z wykorzystania
ograniczonych zasobów. A poniewa(cid:285) ka(cid:285)de pa(cid:241)stwo, ka(cid:285)de przedsi(cid:218)biorstwo
i ka(cid:285)da osoba musi si(cid:218) liczy(cid:202) z ograniczeniami i przeszkodami, ekonomia ma wp(cid:239)yw
dos(cid:239)ownie na ka(cid:285)dy aspekt (cid:285)ycia ludzkiego.
Móg(cid:239)by(cid:258) na przyk(cid:239)ad nie czyta(cid:202) teraz tej ksi(cid:200)(cid:285)ki, tylko robi(cid:202) co(cid:258) innego. (cid:109)wiczy(cid:202).
Ogl(cid:200)da(cid:202) film. Rozmawia(cid:202) z przyjacielem. Jedyn(cid:200) przyczyn(cid:200), dla której powiniene(cid:258)
czyta(cid:202) ten rozdzia(cid:239), jest to, (cid:285)e jego lektura jest najlepszym mo(cid:285)liwym sposobem
wykorzystania Twojego ograniczonego czasu.
Podobnie powiniene(cid:258) mie(cid:202) nadziej(cid:218), (cid:285)e papier i tusz u(cid:285)yte do wydrukowania tej ksi(cid:200)(cid:285)ki
zosta(cid:239)y optymalnie wykorzystane i (cid:285)e ka(cid:285)da z(cid:239)otówka pochodz(cid:200)ca z podatków jest
wydawana przez rz(cid:200)d w najlepszy mo(cid:285)liwy sposób, a nie roztrwaniana na podrz(cid:218)dne
projekty.
Ekonomia dociera do sedna tych zagadnie(cid:241), analizuj(cid:200)c zachowania konsumentów
i przedsi(cid:218)biorstw, a tak(cid:285)e instytucji spo(cid:239)ecznych i politycznych, aby si(cid:218) przekona(cid:202),
na ile w(cid:239)a(cid:258)ciwie spo(cid:285)ytkowuj(cid:200) one ograniczone zasoby ludzko(cid:258)ci, by zapewni(cid:202)
ludziom towary i us(cid:239)ugi najlepiej zaspokajaj(cid:200)ce ich potrzeby.
Kup książkęPoleć książkę26 Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) I: Ekonomia — nauka o tym, jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem
Krótkie rozwa(cid:285)ania o historii ekonomii
Aby lepiej zrozumie(cid:202) dzisiejsz(cid:200) sytuacj(cid:218) ekonomiczn(cid:200) i to, jaki rodzaj polityki i zmian
instytucjonalnych mo(cid:285)e przynie(cid:258)(cid:202) najwi(cid:218)ksz(cid:200) popraw(cid:218), konieczne jest spojrzenie na
histori(cid:218) ekonomii, która poka(cid:285)e nam, w jaki sposób ludzko(cid:258)(cid:202) znalaz(cid:239)a si(cid:218) na obecnym
etapie rozwoju. Zosta(cid:241) z nami: uczynimy to do(cid:258)wiadczenie mo(cid:285)liwie najmniej bolesnym
dla ka(cid:285)dego historiofoba.
Rozwa(cid:285)ania o tym, jak wredne, brutalne
i krótkie by(cid:239)o dawniej ludzkie (cid:285)ycie
Przez wi(cid:218)ksz(cid:200) cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) dziejów ludzko(cid:258)ci naszym przodkom niezbyt dobrze wychodzi(cid:239)o
efektywne wykorzystywanie ograniczonych zasobów. Standard (cid:285)ycia by(cid:239) niski, ludzie
wiedli (cid:285)ywot krótki, ubogi i raczej bolesny. Przypomnijmy kilka statystyk, które uleg(cid:239)y
zmianie dopiero kilka wieków temu:
(cid:57) Oczekiwana (cid:258)rednia d(cid:239)ugo(cid:258)(cid:202) (cid:285)ycia cz(cid:239)owieka wynosi(cid:239)a oko(cid:239)o 25 lat.
(cid:57) Ponad 30(cid:8) noworodków nie do(cid:285)ywa(cid:239)o swoich pi(cid:200)tych urodzin.
(cid:57) Prawdopodobie(cid:241)stwo (cid:258)mierci przy porodzie wynosi(cid:239)o 10 .
(cid:57) Wi(cid:218)kszo(cid:258)(cid:202) ludzi osobi(cid:258)cie do(cid:258)wiadcza(cid:239)a straszliwych chorób i (lub) g(cid:239)odu.
(cid:57) Standard (cid:285)ycia kolejnych pokole(cid:241) nie by(cid:239) wy(cid:285)szy ni(cid:285) poprzednich. Z wyj(cid:200)tkiem
szlachetnie urodzonych niemal wszyscy przez kolejne stulecia (cid:285)yli na poziomie
minimum egzystencji.
W ci(cid:200)gu ostatnich 250 lat wszystko zacz(cid:218)(cid:239)o si(cid:218) zmienia(cid:202). Ludzka innowacyjno(cid:258)(cid:202)
doprowadzi(cid:239)a do wynalezienia i wykorzystywania elektryczno(cid:258)ci, silników,
skomplikowanych maszyn, komputerów, radia, telewizji, biotechnologii, naukowo
wspomaganego rolnictwa, antybiotyków, lotnictwa i mnóstwa ró(cid:285)nych technologii.
Nowe wynalazki pozwala(cid:239)y lepiej wykorzystywa(cid:202) ograniczone zasoby powietrza,
wody i ziemi dane ludziom na naszej planecie.
W efekcie dosz(cid:239)o do diametralnej poprawy standardu (cid:285)ycia, wzrostu oczekiwanej
d(cid:239)ugo(cid:258)ci (cid:285)ycia do ponad 60 lat na ca(cid:239)ym (cid:258)wiecie oraz tego, (cid:285)e wiele osób mo(cid:285)e sobie
dzisiaj pozwoli(cid:202) na mieszkanie, odzie(cid:285) i jedzenie znacznie lepsze ni(cid:285) to, o którym
kilkaset lat temu zwykli ludzie mogli tylko pomarzy(cid:202). Oczywi(cid:258)cie wci(cid:200)(cid:285) jeszcze nie
mo(cid:285)na mówi(cid:202) o sytuacji idealnej. Du(cid:285)e obszary n(cid:218)dzy s(cid:200) nadal smutn(cid:200) rzeczywisto(cid:258)ci(cid:200)
w wielu rejonach (cid:258)wiata i nawet najbogatsze narody musz(cid:200) radzi(cid:202) sobie z problemami
ekonomicznymi takimi jak bezrobocie oraz z brakiem dost(cid:218)pu do zasobów.
Jednak pozostaje niezaprzeczalnym faktem, (cid:285)e spo(cid:239)ecze(cid:241)stwo si(cid:218) bogaci i (cid:285)e uda(cid:239)o
nam si(cid:218) podtrzyma(cid:202) wzrost gospodarczy wi(cid:218)kszo(cid:258)ci narodów, co oznacza, i(cid:285) standard
(cid:285)ycia z ka(cid:285)dym rokiem wzrasta.
Kup książkęPoleć książkę Rozdzia(cid:239) 1: Czym zajmuje si(cid:218) ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi(cid:202) 27
Instytucje, które odpowiadaj(cid:200)
za wzrost standardu (cid:285)ycia
Oczywist(cid:200) przyczyn(cid:200) wy(cid:285)szego standardu (cid:285)ycia, który ca(cid:239)y czas ro(cid:258)nie, jest to, (cid:285)e
ludzie dopiero niedawno odkryli wiele nowych technologii i ci(cid:200)gle odkrywaj(cid:200) kolejne.
Ale je(cid:258)liby pogrzeba(cid:202) g(cid:239)(cid:218)biej, zaczniesz si(cid:218) zastanawia(cid:202), dlaczego technologicznie
innowacyjne spo(cid:239)ecze(cid:241)stwo nie powsta(cid:239)o wcze(cid:258)niej.
Staro(cid:285)ytni Grecy wymy(cid:258)lili prost(cid:200) maszyn(cid:218) parow(cid:200) i maszyn(cid:218) sprzedaj(cid:200)c(cid:200) na monety.
Opracowali nawet podstawy do stworzenia programowalnego komputera. Ale jako(cid:258) nie
uda(cid:239)o im si(cid:218) spowodowa(cid:202) rewolucji przemys(cid:239)owej i wej(cid:258)(cid:202) na (cid:258)cie(cid:285)k(cid:218) trwa(cid:239)ego rozwoju
gospodarczego.
I pomimo faktu, (cid:285)e w ka(cid:285)dym spo(cid:239)ecze(cid:241)stwie na Ziemi zdarzali si(cid:218) bardzo bystrzy
osobnicy, dopiero w XVIII wieku w Anglii rozpocz(cid:218)(cid:239)a si(cid:218) w rewolucja przemys(cid:239)owa
i dopiero wówczas standard (cid:285)ycia wielu narodów znacz(cid:200)co wzrós(cid:239) i do dzi(cid:258) z ka(cid:285)dym
rokiem ro(cid:258)nie.
A wi(cid:218)c jakie to po(cid:239)(cid:200)czone czynniki spowodowa(cid:239)y tak radykalne przyspieszenie tempa
wzrostu gospodarczego pod koniec XVIII wieku? Krótka odpowied(cid:283) brzmi: sta(cid:239)o si(cid:218) tak,
bo dosz(cid:239)o do na(cid:239)o(cid:285)enia si(cid:218) na siebie efektów wynikaj(cid:200)cych z istnienia nast(cid:218)puj(cid:200)cych
instytucji i zjawisk:
(cid:57) Demokracja — Owszem, mo(cid:285)na przeceni(cid:202) znaczenie demokracji dla rozwoju
ekonomicznego. Jednak ca(cid:239)kiem rozs(cid:200)dne jest za(cid:239)o(cid:285)enie, (cid:285)e jeste(cid:258) bardziej
sk(cid:239)onny do inwestowania, gdy Twoje inwestycje s(cid:200) chronione przez przepisy
prawne, ni(cid:285) by(cid:239)by(cid:258), gdyby zale(cid:285)a(cid:239)y wy(cid:239)(cid:200)cznie od kaprysu tyrana. Równie(cid:285)
przedstawiciele w(cid:239)adzy epoki demokracji zacz(cid:218)li liczy(cid:202) si(cid:218) z opini(cid:200) kupców
i producentów, którzy odpowiadaj(cid:200) za bogacenie si(cid:218) spo(cid:239)ecze(cid:241)stwa.
(cid:57) Spó(cid:239)ki z ograniczon(cid:200) odpowiedzialno(cid:258)ci(cid:200) — Dzi(cid:218)ki tej strukturze
biznesowej inwestorzy ponosz(cid:200) odpowiedzialno(cid:258)(cid:202) tylko do wysoko(cid:258)ci swojego
wk(cid:239)adu, a nie za d(cid:239)ugi spó(cid:239)ki, których nie jest ona w stanie uregulowa(cid:202). Ograniczona
odpowiedzialno(cid:258)(cid:202) znacznie zredukowa(cid:239)a ryzyko inwestowania i w konsekwencji
spowodowa(cid:239)a wzrost liczby inwestycji.
(cid:57) Prawo patentowe chroni(cid:200)ce wynalazców — Przed uregulowaniem prawnym
kwestii patentów pomys(cid:239)y by(cid:239)y zazwyczaj kradzione, zanim przynios(cid:239)y twórcom
jakiekolwiek pieni(cid:200)dze. Daj(cid:200)c wynalazcom wy(cid:239)(cid:200)czno(cid:258)(cid:202) na sprzeda(cid:285) ich pomys(cid:239)ów
na rynku, patenty sta(cid:239)y si(cid:218) finansow(cid:200) motywacj(cid:200) dla wielu ró(cid:285)nych wynalazców.
W efekcie pojawili si(cid:218) „pe(cid:239)noetatowi” wynalazcy — ludzie (cid:285)yj(cid:200)cy z wymy(cid:258)lania
wynalazków.
(cid:57) Powszechne wykorzenienie analfabetyzmu i krzewienie o(cid:258)wiaty —
Nowe technologie nie powstan(cid:200) bez wykszta(cid:239)conych wynalazców. Natomiast
bez wyedukowanej si(cid:239)y roboczej nie mo(cid:285)e by(cid:202) mowy o rozpocz(cid:218)ciu produkcji
na du(cid:285)(cid:200) skal(cid:218). Dlatego te(cid:285) decyzja wielu pa(cid:241)stw o wprowadzeniu obowi(cid:200)zku
szkolnego, najpierw na poziomie podstawowym, a potem równie(cid:285) (cid:258)rednim,
utorowa(cid:239)a drog(cid:218) do gwa(cid:239)townego i sta(cid:239)ego wzrostu gospodarczego.
Wymienione powy(cid:285)ej rozwi(cid:200)zania i zmiany w polityce przynios(cid:239)y wzrost gospodarczy,
da(cid:239)y ludziom nowe szanse i zapewni(cid:239)y dostatek, o jakim wcze(cid:258)niej nie s(cid:239)yszano.
Kup książkęPoleć książkę28 Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) I: Ekonomia — nauka o tym, jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem
Spo(cid:239)ecze(cid:241)stwa zacz(cid:218)(cid:239)y korzysta(cid:202) z dobrobytu na tak wielk(cid:200) skal(cid:218), (cid:285)e najwi(cid:218)kszym
wyzwaniem stoj(cid:200)cym przed s(cid:239)u(cid:285)b(cid:200) zdrowia wielu krajów sta(cid:239)o si(cid:218) rozwi(cid:200)zanie
problemu oty(cid:239)o(cid:258)ci.
Patrz(cid:200)c w przysz(cid:239)o(cid:258)(cid:202)
Ludzko(cid:258)(cid:202) ma przed sob(cid:200) wiele wyzwa(cid:241). Niektóre z nich s(cid:200) negatywn(cid:200) konsekwencj(cid:200)
sukcesów, inne dotycz(cid:200) rozci(cid:200)gni(cid:218)cia pozytywnych zmian na wi(cid:218)ksz(cid:200) rzesz(cid:218) ludzi.
W(cid:258)ród tych pierwszych problemów jest radzenie sobie z potencjalnymi zmianami
klimatu oraz zdefiniowanie w(cid:239)a(cid:258)ciwych procedur, które powinni(cid:258)my wdro(cid:285)y(cid:202) w reakcji
na te zmiany. W grupie tych drugich wymienia si(cid:218) problem podniesienia standardu (cid:285)ycia
ludzi dotkni(cid:218)tych ubóstwem bez ryzykowania negatywnych zmian (cid:258)rodowiskowych.
Niektóre problemy, takie jak ubóstwo, mo(cid:285)na rozwi(cid:200)za(cid:202) poprzez rozszerzenie na
ubo(cid:285)sze spo(cid:239)ecze(cid:241)stwa dzia(cid:239)ania instytucji, które pomog(cid:239)y rozwini(cid:218)tym spo(cid:239)ecze(cid:241)stwom
w osi(cid:200)gni(cid:218)ciu wysokich standardów (cid:285)ycia. Jednak inne problemy, takie jak
zanieczyszczenie (cid:258)rodowiska i zu(cid:285)ywanie zasobów, zwi(cid:200)zane z dzia(cid:239)aniem struktur
instytucjonalnych powstaj(cid:200)cych w bogatszych pa(cid:241)stwach, wymagaj(cid:200) nowych
wynalazków i nowych instytucji.
I dlatego uwa(cid:285)amy, (cid:285)e istniej(cid:200) dwa bardzo dobre i wzajemnie ze sob(cid:200) powi(cid:200)zane
powody, które powinny sk(cid:239)oni(cid:202) Ci(cid:218) do przeczytania tej ksi(cid:200)(cid:285)ki i poznania tajników
ekonomii:
(cid:57) Dowiesz si(cid:218), jak funkcjonuj(cid:200) wspó(cid:239)czesne gospodarki. To pozwoli Ci nie tylko
zrozumie(cid:202), dlaczego tak znacznie wzrós(cid:239) standard (cid:285)ycia, ale i dowiedzie(cid:202) si(cid:218),
gdzie istnieje jeszcze sporo miejsca dla potencjalnych udoskonale(cid:241).
(cid:57) Zdob(cid:218)dziesz gruntown(cid:200) wiedz(cid:218) na temat fundamentalnych zasad ekonomii,
która pozwoli Ci oceni(cid:202) propozycje polityków (mi(cid:218)dzy innymi) dotycz(cid:200)ce polityki
gospodarczej. Po lekturze tej ksi(cid:200)(cid:285)ki b(cid:218)dziesz umie(cid:202) oddzieli(cid:202) ziarno od plew.
Odes(cid:239)anie makroekonomii
i mikroekonomii do przeciwnych
naro(cid:285)ników
Wiedza zawarta w tej ksi(cid:200)(cid:285)ce zosta(cid:239)a podzielona tak, aby(cid:258)my mogli przekaza(cid:202) Ci jak
najwi(cid:218)cej materia(cid:239)u tak szybko i bezbole(cid:258)nie, jak to mo(cid:285)liwe. Starali(cid:258)my si(cid:218) równie(cid:285),
aby tekst by(cid:239) (cid:285)ywy i dowcipny. Angielski poeta Thomas Carlyle nazwa(cid:239) ekonomi(cid:218)
„pos(cid:218)pn(cid:200) nauk(cid:200)” (sam by(cid:239) niez(cid:239)ym kawalarzem…), ale my jeste(cid:258)my zdania,
(cid:285)e to nieprawda. Zamierzamy uczyni(cid:202), co w naszej mocy, aby(cid:258) i Ty nie zgodzi(cid:239) si(cid:218)
z pogl(cid:200)dem Carlyle’a.
G(cid:239)ównym kryterium, wedle którego podzielili(cid:258)my materia(cid:239) zawarty w tej ksi(cid:200)(cid:285)ce,
jest rozbicie ekonomii na dwa dzia(cid:239)y:
Kup książkęPoleć książkę Rozdzia(cid:239) 1: Czym zajmuje si(cid:218) ekonomia i dlaczego powinno nas to obchodzi(cid:202) 29
(cid:57) Makroekonomia zajmuje si(cid:218) gospodark(cid:200) jako organiczn(cid:200) ca(cid:239)o(cid:258)ci(cid:200), koncentruj(cid:200)c si(cid:218)
na ogólnoekonomicznych czynnikach, takich jak stopy procentowe, inflacja
i bezrobocie. Obejmuje równie(cid:285) rozwa(cid:285)ania na temat wzrostu gospodarczego
i tego, jak rz(cid:200)d wykorzystuje polityk(cid:218) fiskaln(cid:200) i polityk(cid:218) pieni(cid:218)(cid:285)n(cid:200) do
minimalizowania konsekwencji recesji.
(cid:57) Mikroekonomia skupia si(cid:218) na pojedynczych osobach i na pojedynczych
przedsi(cid:218)biorstwach. W przypadku tych pierwszych wyja(cid:258)nia, jak si(cid:218) zachowuj(cid:200)
w sytuacjach, gdy musz(cid:200) wyda(cid:202) pieni(cid:200)dze lub zainwestowa(cid:202) oszcz(cid:218)dno(cid:258)ci,
natomiast w przypadku tych drugich — jak zachowuj(cid:200) si(cid:218) na rynku firmy d(cid:200)(cid:285)(cid:200)ce
do zmaksymalizowania swojego zysku, zarówno rozpatrywane indywidualnie,
jak i w kontek(cid:258)cie konkurowania z innymi.
U podstaw zarówno mikro-, jak i makroekonomii le(cid:285)(cid:200) te same zasady, takie jak
niedobór (rzadkie wyst(cid:218)powanie zasobów) i zasada malej(cid:200)cych korzy(cid:258)ci1. Z tego
powodu zanim przejdziemy do zg(cid:239)(cid:218)biania makroekonomii w cz(cid:218)(cid:258)ci II, a mikroekonomii
w cz(cid:218)(cid:258)ci III, reszt(cid:218) cz(cid:218)(cid:258)ci I po(cid:258)wi(cid:218)camy na wyja(cid:258)nienie tych zasad.
Wi(cid:218)kszo(cid:258)(cid:202) pozosta(cid:239)ych tre(cid:258)ci tego rozdzia(cid:239)u s(cid:239)u(cid:285)y jako zach(cid:218)ta do lektury dalszych
cz(cid:218)(cid:258)ci ksi(cid:200)(cid:285)ki, tak wi(cid:218)c je(cid:258)li wolisz by(cid:202) zaskakiwany, najlepiej przewró(cid:202) od razu kilka
kartek i przejd(cid:283) do kolejnego rozdzia(cid:239)u. Wyj(cid:200)tkiem jest ostatnia cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) rozdzia(cid:239)u, gdzie
omawiamy kwestie wykorzystywania przez ekonomistów wykresów i grafów. Je(cid:285)eli
uwa(cid:285)asz, (cid:285)e przyda Ci si(cid:218) powtórka z odczytywania wykresów, zapoznaj si(cid:218) z t(cid:200) cz(cid:218)(cid:258)ci(cid:200)
przed rozpocz(cid:218)ciem lektury kolejnych rozdzia(cid:239)ów.
Ekonomia jako nauka o niedoborze
Niedobór jest fundamentalnym i nieuniknionym zjawiskiem le(cid:285)(cid:200)cym u podstaw
potrzeby nauki ekonomii. Bez niedoboru czasu, zasobów, informacji, dóbr
konsumpcyjnych, pokoju i dobrej woli na Ziemi ludziom niczego by nie brakowa(cid:239)o.
To z powodu niedoboru nie mo(cid:285)esz mie(cid:202) wszystkiego, nawet je(cid:258)li jeste(cid:258) najbogatszym
cz(cid:239)owiekiem na (cid:258)wiecie. Nawet gdyby nie brakowa(cid:239)o Ci pieni(cid:218)dzy, nigdy nie b(cid:218)dziesz
mie(cid:202) za du(cid:285)o czasu i/lub si(cid:239) fizycznych. Na jakim(cid:258) poziomie kiedy(cid:258) trzeba b(cid:218)dzie
zdecydowa(cid:202) si(cid:218) na pewne wybory dotycz(cid:200)ce tego, na co wydasz swoje pieni(cid:200)dze.
Ekonomista pierwszy ch(cid:218)tnie zwróci Ci uwag(cid:218), (cid:285)e nie mo(cid:285)esz mie(cid:202) wszystkiego!
Na nasze nieszcz(cid:218)(cid:258)cie niedobór jest faktem. Nie ma wystarczaj(cid:200)cej ilo(cid:258)ci czasu i zasobów,
aby zaspokoi(cid:202) wszystkie zachcianki, a wi(cid:218)c ludzie s(cid:200) zmuszeni dokonywa(cid:202) trudnych
wyborów dotycz(cid:200)cych tego, co produkowa(cid:202) i konsumowa(cid:202), aby — skoro nie mog(cid:200)
mie(cid:202) wszystkiego — mogli chocia(cid:285) mie(cid:202) to, co najlepsze w danych okoliczno(cid:258)ciach.
W rozdziale 2. zajmiemy si(cid:218) kwesti(cid:200) niedoboru i kompromisów, do jakich niedobór
zmusza ludzi.
W rozdziale 3. wykorzystujemy informacje zawarte w rozdziale 2., pokazuj(cid:200)c, jak
ekonomi(cid:258)ci analizuj(cid:200) decyzje podejmowane przez ludzi w celu zmaksymalizowania
szcz(cid:218)(cid:258)liwo(cid:258)ci w (cid:258)wiecie niedoboru. Proces ten okazuje si(cid:218) blisko zwi(cid:200)zany z zasad(cid:200)
1 Ang. diminishing returns — Zasada, zgodnie z któr(cid:200) ka(cid:285)da kolejna jednostka nak(cid:239)adów
prowadzi do coraz mniejszego przyrostu korzy(cid:258)ci — przyp. red.
Kup książkęPoleć książkę30 Cz(cid:218)(cid:258)(cid:202) I: Ekonomia — nauka o tym, jak ludzie radz(cid:200) sobie z niedoborem
malej(cid:200)cych korzy(cid:258)ci, opisuj(cid:200)c(cid:200) smutny fakt, (cid:285)e ka(cid:285)da dodatkowa ilo(cid:258)(cid:202) zasobu
wprowadzona do procesu produkcyjnego przynosi coraz mniejsze efekty.
Podobnie jak niedobór, tak zmniejszanie si(cid:218) korzy(cid:258)ci jest nieuniknione, dlatego
w rozdziale 3. wyja(cid:258)niamy, jak ludzie bardzo m(cid:200)drze radz(cid:200) sobie z tym zjawiskiem
w celu jak najlepszego wykorzystania ograniczonych zasobów pozostaj(cid:200)cych do ich
dyspozycji.
Z oddalenia i ca(cid:239)o(cid:258)ciowo
— makroekonomia
W cz(cid:218)(cid:258)ci II zajmujemy si(cid:218) makroekonomi(cid:200), ujmuj(cid:200)c(cid:200) gospodark(cid:218) jako zunifikowan(cid:200)
ca(cid:239)o(cid:258)(cid:202). Studia makroekonomiczne nios(cid:200) ze sob(cid:200) wiele korzy(cid:258)ci, poniewa(cid:285) okre(cid:258)lone
czynniki, takie jak stopy procentowe czy polityka fiskalna, maj(cid:200) wp(cid:239)yw na ca(cid:239)(cid:
Pobierz darmowy fragment (pdf)