Darmowy fragment publikacji:
1
1
2
Wydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się
z naszą ofertą.
PLACET – słowo niegdyś używane w naszym języku a zapożyczone
z łaciny oznaczało: przyzwolenie, zgodę, a też ,,podobać się”. To właśnie
przyjęliśmy za filozofię działania: w zgodzie, dla wygody i zadowolenia,
przy pełnym zaufaniu – autorów, czytelników i rynku.
Od początku zajmujemy się też ściśle określoną tematyką, a mianowicie
wydajemy tylko dzieła z dziedziny szeroko pojętego zarządzania
przedsiębiorstwami, finansów i ekonomii. Zdajemy sobie sprawę, że jest to
literatura trudna – więc dokładamy starań redakcyjnych aby była
zrozumiała dla każdego wykształconego czytelnika. Nie wydajemy książek
z cyklu „Jak wzbogacić się w jeden dzień”, ale prace prezentujące rzetelną
i nowoczesną wiedzę, które mogą być zarówno podręcznikami dla
studiującej młodzieży, jak i podręcznikami-poradnikami służącymi
dokształcaniu (samokształceniu) kadr kierowniczych przedsiębiorstw
dostosowujących swoje struktury i metody zarządzania do stale
przekształcającej się gospodarki rynkowej.
Od początku istnienia komercyjnej sieci Internet w Polsce mamy swoją
witrynę www.placet.pl. Tam można śledzić nowości i zamierzenia
wydawnicze, a także skorzystać z „Bazy wiedzy”.
Zapraszamy do lektury
2
3
3
Stan prawny na 1 listopada 2007 r.
Projekt okładki i ilustracje:
Marek Pacyński
Redakcja:
Leszek Plak
© Copyright by Anna Szymańska 2007
4
Wydanie ebook Nexto
Wydawca:
Wydawnictwo PLACET
ul. Mickiewicza 18a/1
01–517 Warszawa
tel.: (0-22) 839-36-26
fax: (0-22) 839-67-61
redakcja@placet.pl
http://www.placet.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Publikacja ani jej części nie mogą być w żadnej formie i za pomocą
jakichkolwiek środków technicznych reprodukowane
bez zgody właściciela copyright.
ISBN 978- 83-7488-030-030-5
Skład i łamanie: PLACET
Druk i oprawa: ebook Nexto
4
5
Spis treści
Wstęp czyli to, co pisze się na ostatku, kiedy już wiadomo, co się
napisało i o czym jest ta książka _________________________ 7
1 CO NAS CZEKA, czyli nowy okres programowania ____________ 11
2. CO JEST CO czyli fundusze unijne i europejskie _____________ 63
3. ŚRODKI NOWEGO OKRESU, czyli przegląd budżetów i
priorytetów programów operacyjnych ___________________ 71
4. POMOC PUBLICZNA czyli „de minimis non curat lex” (Prawo nie
troszczy się o drobiazgi) _______________________________ 129
5. RYBY, czyli słów kilka o Wspólnej Polityce Rybackiej _________ 143
6. CBA, czyli uważajcie na polityki i załączniki _________________ 149
7. OBCE SŁOWA, czyli od kwantyfikacji do konwergencji ______ 177
8. OD POMYSŁU DO PROJEKTU, czyli jak to się robi? ________ 211
9. PODSUMOWANIE, czyli kropka nad „i” _____________________ 243
10. PASMANTERIA, czyli dodatki _____________________________ 265
SŁOWNIK ____________________________________________________ 286
Bibliografia ___________________________________________________ 315
Indeks ______________________________________________________ 317
5
6
Skróty:
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej
Europejski Fundusz Inwestycyjny
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
EBI
EFGR
EFI
EFOiGR
EFRR
EFRROW Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich
EFS
EOG
IZ
KE
KPSOW
MEN
MF
MG
MI
MKiDN
MNiSW
MON
MPiPS
MRiRW
MRR:
MS
MSiT
MSP
MSWiA
MSZ
MŚ
MŚP
MZ
NMF
NSS
OOŚ
PO
PO IG
PO IiŚ
PO KL
PO PT
PO RPW
PO EWT
RPO
SRK
SRR
SWW
UE
WPR
Europejski Fundusz Społeczny
Europejski Obszar Gospodarczy
Instytucja Zarządzająca
Komisja Europejska
Krajowy Plan Strategiczny dla Obszarów Wiejskich
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Ministerstwo Finansów
Ministerstwo Gospodarki
Ministerstwo Infrastruktury
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Ministerstwo Obrony Narodowej
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Ministerstwo Sprawiedliwości
Ministerstwo Sportu i Turystyki
Ministerstwo Skarbu Państwa
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Środowiska
małe i średnie przedsiębiorstwa
Ministerstwo Zdrowia
Norweski Mechanizm Finansowy
Narodowa Strategia Spójności
Ocena Oddziaływania na Środowisko
Program Operacyjny
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Program Operacyjny Pomoc Techniczna
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
Programy Operacyjne Europejska Współpraca Terytorialna
Regionalny Program Operacyjny
Strategia Rozwoju Kraju
Strategia Rozwoju Rybołówstwa
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty
Unia Europejska
Wspólna Polityka Rolna
6
7
Wstęp
czyli to, co pisze się na ostatku,
kiedy już wiadomo, co się napisało
i o czym jest ta książka
„Co to jest wielbłąd? Koń zaprojektowany przez Komisję.”
Hans Friederichs
Nie będę pisała o tym co było, bo nie chcę „mieszać” w skołata-
nych głowach. Ledwie bowiem poznaliśmy „biblię” funduszy struk-
turalnych (2000–2006) – Rozporządzenie 1260/99 WE, a już mamy
nowy okres programowania, zmieniające się fundusze i zasady ko-
rzystania z nich oraz nowe dokumenty programowe krajowe i UE.
7
8
Nie zmieniło się jedno – idea funduszy unijnych – nie są one do
„łatania” dziur w budżetach jednostek samorządów terytorialnych.
Fundusze wcale nie mają służyć finansowaniu budowania dróg,
sieci wodociągowo-kanalizacyjnych, sal gimnastycznych, szkół
wyższych, itd. Wszystkie fundusze charakteryzują się swoistą filo-
zofią. Fundusze UE – również. Wszystkie fundusze UE „kręcą się”
wokół CZŁOWIEKA i jego potrzeb.
Człowiek jest najważniejszy. Budować drogi – tak, ale dla ludzi.
Budować wodociągi i sieć kanalizacyjną – tak – wszystko dla popra-
wienia warunków życia człowieka. By właściwie uzasadnić każdy
wniosek, musimy o tym przesłaniu pamiętać. Nigdy remont drogi
dla samej drogi, nigdy budowa wodociągu czy kanalizacji wyłącznie
dla ochrony środowiska. W tym chronionym i czystym środowisku
ma żyć człowiek, w godnych siebie warunkach. Przyswojenie tej pro-
stej filozofii funduszy UE pozwoli znacznie lepiej uzasadniać ko-
nieczność realizacji, przy udziale dofinansowania środkami UE, wa-
szych projektów. Wszystko co będziecie robili, badali, budowali, mo-
dernizowali, wyposażali z udziałem środków pomocowych z UE –
musi w konsekwencji służyć człowiekowi, jego wygodzie, poprawie-
niu jego warunków życia, nauki, pracy, wypoczynku, zdrowia, itd.
Starałam się maksymalnie prosto umożliwić wszystkim przyswo-
jenie nowych zasad i funduszy, nowych programów operacyjnych
oraz wskazać sposoby poszukiwania dofinansowania dla projektów,
a także „oswoić” was z „nowomową” euro biurokratów. Sprawdziłam
niejednokrotnie, na osobach które szkoliłam, jak rozumieją, np.
„równość szans”? Otóż ile osób było na szkoleniu – tyle było defini-
cji. A co oznacza „równość szans” w rozumieniu UE? Nic ponad
równość szans kobiet i mężczyzn w dostępie do pracy, wykształce-
nia, zarobków, polityki. Po prostu nie ma wyróżniania żadnej płci!
Panowie i panie – albo panie i panowie – wszyscy mają mieć równe
szanse. Nie ma zawodów męskich i kobiecych, nie ma miejsc pracy
dla pań albo panów – wszyscy muszą mieć równe szanse, bez wzglę-
8
9
du na płeć. Wyjaśniam to bardzo szczegółowo w rozdziale dotyczą-
cym polityk horyzontalnych.
Ci, którzy czytali moje poprzednie książki trafią tu zapewne na
powtórzenia. Jest to zabieg konieczny, ponieważ poradniki pisane są
dla beneficjentów różnych sektorów, a nie wiem, czy i kto będzie
chciał przeczytać wszystko co napisałam o funduszach. Zapewne
każdy sięgnie po tę książkę, która interesuje go najbardziej.
W każdej kolejnej książce znajduje się coraz więcej aktualizacji,
ponieważ proces programowania w Polsce jest jeszcze niedokończo-
ny (chociaż pierwsze wytyczne UE dotyczące nowego okresu finan-
sowania ukazały się już w 2005 roku). Cóż, mamy tysiące „ważniej-
szych” spraw, niż programowanie wydatkowania wielkich pieniędzy.
Już jesteśmy spóźnieni o rok; pierwsze konkursy, według przewidy-
wań optymistycznych, rozpoczną się w połowie 2008 roku. A mogło
być tak pięknie i mogliśmy już od co najmniej pół roku „wydawać”
unijne pieniądze. Znów poprzedni okres niczego nas nie nauczył.
Znów będziemy zbierać projekty (wnioski) na ostatnią chwilę, będzie
chaos, pęd do utrzymania się w terminach, byle co, aby tylko pie-
niądze nie przepadły. Zgrozą wieje. Powtarzam to tysiączny raz –
jedna pani minister nie da rady! Wszyscy ministrowie – razem
z Sejmem – TAK! Ale ci mieli „ważniejsze” sprawy, trzeba było się
kłócić, obrażać, powoływać, odwoływać, itd.
Nadchodzący czas trzeba wykorzystać na dobre przygotowanie
projektów, aby potem nie dostać zadyszki w wyścigu z czasem. Jest
jeszcze chwila, by się czegoś nauczyć, by jeszcze coś zrobić.
9
10
Wydawnictwo PLACET
Książka z serii Fundusze Europejskie
10
11
1
CO NAS CZEKA,
czyli nowy okres programowania
W Unii Europejskiej okresy budżetowe są siedmioletnie:
2000–2006, 2007–2013. To się nawet nie nazywa budżet, tylko per-
lub ramy budżetowe. Mówimy o nowej
spektywa
perspektywie finansowej czyli o ramach budżetowych na lata
2007–2013. To jest okres, w którym od samego początku jesteśmy
członkami Unii Europejskiej i dlatego współdecydujemy o podziale
środków pomocowych.
finansowa
11
12
Już w lipcu 2005 roku zostały opublikowane przez Komisję Eu-
ropejską Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007–2013
(SWW), organizujące całość procesu programowania w państwach
członkowskich UE i stanowiące podstawę do przygotowania do-
kumentów krajowych. To właśnie w nich znajdują się trzy prio-
rytety polityki spójności obowiązujące w okresie programowa-
nia 2007–2013.
Są nimi:
1. Poprawa atrakcyjności państw członkowskich,
regionów
i miast przez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej
jakości i poziomu usług, oraz zachowanie ich potencjału śro-
dowiskowego.
2. Wsparcie innowacyjności, przedsiębiorczości i wzrostu gospo-
darki opartej na wiedzy przez wspieranie zdolności w obszarach
badań i innowacyjności, łącznie z nowymi technikami informa-
cyjno-komunikacyjnymi.
3. Tworzenie większej liczby, lepszych miejsc pracy przez zachęca-
nie większej liczby osób do podjęcia zatrudnienia lub rozpoczę-
cia działalności gospodarczej, poprawę adaptacyjności pracow-
ników i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji w kapitał
ludzki.
To ogólne wytyczne, swoisty drogowskaz. W nowym okresie pro-
gramowania będą nas te priorytety obowiązywać, trzeba je zapamię-
tać na siedem najbliższych lat.
12
13
Prawodawstwo Wspólnot
W czasie, gdy polski rząd finalizuje prace nad programowaniem
wydatkowania naszej „narodowej” puli pieniędzy, Parlament Euro-
pejski przegłosował przyjęcie kluczowych rozporządzeń1
. Po ich pu-
blikacji w Dzienniku Urzędowym UE możemy powiedzieć, że „ma-
szyneria” funduszy strukturalnych i spójności na lata 2007–2013
została uruchomiona. Stało się to 31 lipca 2006 r. – w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej Nr L 210 z dnia 31 lipca 2006 r. zo-
stał opublikowany pakiet pięciu rozporządzeń dotyczących polityki
spójności na lata 2007–2013. Przyjęte przez Radę i Parlament Euro-
pejski stanowią podstawę prawną instrumentów polityki służącą
zmniejszaniu dysproporcji w rozwoju różnych regionów Unii Euro-
pejskiej. Na Polskę z kwoty 308 miliardów euro przypadło 19
wszystkich środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno-
ści. Według opublikowanych rozporządzeń 308 miliardów euro
(w cenach z 2004 roku) będzie przeznaczonych na rzecz wzrostu go-
spodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. Aż 82 środków
przeznaczone zostanie na Cel pierwszy „Konwergencję” czyli pomoc
najuboższym regionom UE, 16 funduszy będzie skierowane na Cel
drugi „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” czyli wsparcie
innowacyjności w regionach, zrównoważony i trwały rozwój i podno-
szenie kwalifikacji pracowników. Na Cel trzeci – „Europejską współ-
pracę terytorialną” – przeznaczono 2,5 całej kwoty.
1 Rozporządzenie. Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
EFRR, EFS oraz FS; Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 5 lipca 2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego; Rozporządzenie Rady (WE)
nr 1084/2006 z 11 lipca 2006 ustanawiające Fundusz Spójności; Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006
Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-
nalnego; Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia
5 lipca 2006 w sprawie EUWT (Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej).
13
14
Pakiet pięciu rozporządzeń składa się z:
♦ Rozporządzenia ogólnego określającego wspólne zasady,
przepisy i normy wdrażania trzech narzędzi spójności, jakimi
są Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europej-
ski Fundusz Społeczny (EFS) oraz Fundusz Spójności. Zrefor-
mowany system realizacji zapewnia prostsze, proporcjonalne
i bardziej zdecentralizowane zarządzanie funduszami struktural-
nymi oraz Funduszem Spójności (Rozporządzenie Rady (WE) nr
1083/2006).
♦ Rozporządzenia o Europejskim Funduszu Rozwoju Regional-
nego (EFRR) – ten dokument określa rolę EFFR oraz obszary
działania funduszu. Są to między innymi: współfinansowanie in-
westycji prywatnych i publicznych służących zmniejszeniu dys-
proporcji w poszczególnych regionach Unii. Najważniejsze zada-
nia w ramach tego funduszu obejmują: badania i rozwój, inno-
wacyjność, ekologię i rozbudowę infrastruktury podnoszącej
konkurencyjność regionów (Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006).
14
15
♦ Rozporządzenie o Europejskim Funduszu Społecznym – ten
akt prawny reguluje działania w obszarze zatrudnienia zgodnie
z europejską strategią na rzecz zatrudnienia. Do głównych celów
tego funduszu należy: poprawa zdolności adaptacyjnych pracow-
ników i przedsiębiorstw, zwiększenie dostępności do zatrudnienia
i rynku pracy, zwalczanie dyskryminacji w dostępie do rynku
pracy, ułatwienie wejścia na rynek pracy osób o szczególnie nie-
korzystnej sytuacji socjalnej, umacnianie integracji społecznej
oraz propagowanie współdziałania podmiotów prywatnych i pu-
blicznych na rzecz reform w sferze integracji i zatrudnienia (Roz-
porządzenie (WE) nr 1084/2006).
♦ Rozporządzenie o Funduszu Spójności – określa zasady inter-
wencji finansowej Wspólnoty w dziedzinie ochrony środowiska
i transeuropejskich sieci transportowych. Objęte Funduszem
Spójności są państwa członkowskie o dochodzie narodowym
brutto (DNB) poniżej 90 średniej unijnej. W nowej perspektywie
finansowej Fundusz Spójności wspólnie z EFRR wspierał będzie
długoterminowe programy inwestycyjne realizowane przez kraje
objęte działaniem funduszu. Są to wszystkie nowe kraje człon-
kowskie, Grecja i Portugalia. Hiszpania będzie korzystała z Fun-
duszu Spójności jedynie przejściowo (Rozporządzenie Rady (WE)
nr 1084/2006).
♦ Rozporządzenie o Europejskich ugrupowaniu współpracy te-
rytorialnej – wprowadza nowy instrument prawny wspierający
współpracę transgraniczną, ponadnarodową i międzyregionalną.
Rozporządzenie przewiduje, iż ugrupowanie uzyska osobowość
prawną umożliwiającą wdrażanie programów współpracy teryto-
rialnej. Jej podstawą będzie umowa zawarta między uczestniczą-
cymi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi oraz innymi
władzami publicznymi (Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006).
Pełne teksty rozporządzeń dostępne są w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej.
15
16
***
Bardzo często mylimy dyrektywy z rozporządzeniami, a ich rola
i znaczenie w dostosowywaniu prawodawstwa poszczególnych kra-
jów członkowskich do prawodawstwa UE jest mało znana lub
w ogóle nieznana. Unia tworzy akty prawne o następującej hierar-
chii obowiązywania/ważności dla prawodawstwa krajów członkow-
skich:
♦ Rozporządzenia – zaczynają obowiązywać automatycznie od
określonej w nich daty. Tworzą bezpośrednie prawa i obowiązki
dla osób fizycznych i prawnych w krajach członkowskich UE.
♦ Dyrektywy – to zwyczajowa forma prawodawstwa UE. Muszą być
przeniesione i zaadaptowane do systemu prawnego każdego
z krajów członkowskich.
♦ Decyzje – są kierowane do poszczególnych podmiotów – państw,
osób fizycznych, osób prawnych.
♦ Zalecenia – zawierają pewne stanowisko UE oraz prośbę o ich
realizację.
♦ Opinie – prawo wspólnotowe często wymaga, by organ upraw-
niony do przyjęcia danego aktu prawnego zasięgnął wcześniej
opinii innego organu lub organów Wspólnoty.
Informacje ogólne,
zmiany na lata 2007–2013
Okres budżetowy Unii trwa 7 lat. Skończył się okres budżetowa-
nia 2000–2006, a wydatkowanie funduszy z tego okresu – zakończy
się w czerwcu 2008 roku. Następny okres to lata 2007–2013.
16
17
Komisja Europejska proponuje, aby priorytety polityki struktu-
ralnej w latach 2007–2013 były osiągane w ramach trzech nowych
celów:
1. Konwergencja,
2. Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie,
3. Współpraca terytorialna.
Źródłami finansowania nowej polityki spójności będą trzy fundu-
sze, w tym dwa strukturalne:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (strukturalny),
2. Europejski Fundusz Społeczny (strukturalny),
3. Fundusz Spójności.
Pomoc w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
obejmie inicjatywy w następujących dziedzinach:
♦ Modernizacja i dywersyfikacja struktur gospodarczych w pań-
stwach członkowskich i regionach, ze szczególnym uwzględnie-
niem priorytetów Strategii Lizbońskiej,
♦ Rozwijanie i ulepszanie infrastruktury podstawowej,
♦ Ochrona środowiska,
♦ Wzmocnienie zdolności instytucjonalnej krajowej i regionalnej
administracji zarządzającej funduszami europejskimi.
Z Europejskiego Funduszu Społecznego (jako podstawowego in-
strumentu dla realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia) można
będzie uzyskać dofinansowanie na projekty, których celem jest:
♦ poprawa funkcjonowania instytucji rynku pracy, systemów szko-
♦
lenia i kształcenia oraz polityki społecznej,
inwestycje w kapitał ludzki (wzrost poziomu wykształcenia, przy-
stosowanie umiejętności pracowników do nowych wyzwań, za-
pewnienie dostępu dla wszystkich do rynku pracy),
♦ wspieranie dostosowań w administracji publicznej z zakresie bu-
dowania zdolności administracyjnej.
17
18
Nowe priorytety, które będzie wspierał Fundusz Spójności to:
♦ transeuropejskie sieci transportowe,
♦
infrastruktura ochrony środowiska,
♦ połączenia kolejowe, morskie, śródlądowe,
♦ programy transportu multimodalnego2
poza sieciami transeuro-
pejskimi,
♦ zrównoważony rozwój transportu miejskiego,
♦
inwestycje środowiskowe (projekty energooszczędne oraz inwe-
stycje na źródła energii odnawialnej).
W propozycji regulaminu FS pozostawiono warunki interwencji
Funduszu Spójności: odnośnie kryteriów spójności ekonomicznej,
kontroli wydatków publicznych i stosowania programów stabiliza-
cyjnych.
W odniesieniu do transeuropejskich sieci transportu, działania
funduszu zmierzają zwłaszcza ku priorytetowym projektom o zasię-
gu europejskim.
Aby odpowiedzieć na ważne potrzeby nowych państw członkow-
skich, interwencje obejmą nie tylko duże infrastruktury transporto-
we i ochrony środowiska, lecz także obszary o jasnym wymiarze
środowiskowym, takie jak wydajność energetyczna i odnawialne
źródła energii oraz modalność środków transportu, transport miej-
ski i zbiorowy, itp.
Inwestycje w ochronę środowiska w latach 2007–2013 współfi-
nansowane będą z Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, podobnie jak to miało miejsce w poprzednim
okresie programowania.
2 Transport multimodalny to przewóz ładunków wykorzystujący więcej niż jedną gałąź transportu
(np. transport samochodowy i kolejowy, kolejowy i morski, samochodowy i morski) [Wikipedia].
18
ZALICZKI – dotacje rozwojowe
19
W nowej perspektywie finansowej 2007–2013 zostanie urucho-
miony nowy mechanizm – dotacja zaliczkowa – który ma pomóc
w realizacji projektów współfinansowanych ze środków unijnych.
Zapisy określające zasady przyznawania dotacji zaliczkowych zosta-
ły określone w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego
w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyj-
nych z dnia 7 września 2007 r.
Jak wyjaśniała Minister Rozwoju Regionalnego, Grażyna Gę-
sicka, podczas konferencji prasowej w dniu 17 września 2007 r.,
dotacja rozwojowa w formie zaliczki będzie mogła być udzielona
beneficjentom, którzy nie prowadzą działalności w celu osiągnię-
cia zysku. Fundusze unijne wypłacane w formie zaliczek
przyspieszą wykorzystanie środków unijnych oraz realizację
inwestycji dotowanych z UE – dodała szefowa resortu rozwoju
regionalnego. Jej zdaniem, z takich rozwiązań skorzystają przede
wszystkim biedniejsze gminy i mniejsze samorządy. Zdaniem mi-
nister Gęsickiej, zaliczki będą istotnym wsparciem dla organizacji
pozarządowych, które nie dysponują kapitałem własnym. Zaliczki
pozwolą utrzymać płynność realizacji projektu; koszty tego projek-
tu spadną, nie trzeba będzie zaciągać (na rozpoczęcie inwestycji
drogich – PAP) kredytów bankowych – wyjaśnia minister Gęsicka.
Dodała, że dzięki zaliczkom projekty będą szybciej wdra-
żane, a absorpcja środków unijnych będzie większa. W latach
2007–2013 Polska będzie mogła wydawać średniorocznie na za-
liczki 1,5 mld euro.
Warunek, że zaliczka może być udzielona jedynie beneficjentowi
nie prowadzącemu działalności dla zysku, ma zminimalizować ryzy-
ko wydatkowania pieniędzy niezgodnie z przeznaczeniem. Od tej re-
guły jest kilka wyjątków, które otwierają możliwość pozyskania zali-
czek także przedsiębiorcom.
19
20
Droga do zaliczek jest otwarta, jeśli projekt dotyczy:
♦ prac badawczo-rozwojowych i/lub wdrożenia ich wyników,
♦
inwestycji początkowej, polegającej na wykorzystaniu nowych
technologii i wdrożenia rozwiązań charakteryzujących się inno-
wacyjnością, co najmniej na poziomie europejskim,
♦ wsparcia funduszy kapitałowych,
♦ działań realizowanych w ramach programu współfinansowanego
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego,
♦ wyłącznie przez jednego beneficjenta i beneficjent ten jest spółką
Skarbu Państwa lub bankiem państwowym.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach dotacje rozwojową
w formie zaliczki może otrzymać beneficjent prowadzący działalność
w celu osiągnięcia zysku, jeżeli projekt ma charakter infrastruktu-
ralny z dziedziny ochrony środowiska, transportu, energetyki, kul-
tury, ochrony zdrowia i szkolnictwa wyższego.
Jeśli beneficjent i jego projekt nie spełniliby wymienionych wy-
magań, to korzystając ze standardowej procedury, musiałby pokryć
ze środków własnych wszystkie wydatki poniesione na projekt,
otrzymując, z pewnym opóźnieniem, ich refundację. System zalicz-
kowy umożliwia przekazanie beneficjentowi całości lub części dofi-
nansowania z góry, dzięki czemu nie jest on zmuszony do korzysta-
nia z kredytów. Warunkiem przekazania dofinansowania w formie
zaliczki jest ustanowienie i wniesienie przez beneficjenta zabezpie-
czenia (nie dotyczy to jednostek sektora finansów publicznych):
♦ Jeżeli dofinansowanie nie przekracza 1 mln PLN – weksel in
blanco z deklaracją wekslową,
♦ Jeżeli dofinansowanie przekracza 1 mln PLN – w pieniądzu bądź:
poręczenie bankowe, poręczenie spółdzielczej kasy oszczędno-
ściowo-kredytowej, gwarancja bankowa, gwarancja ubezpiecze-
niowa, weksel z poręczeniem wekslowym banku lub spółdzielczej
kasy oszczędnościowo-kredytowej, zastaw na papierach warto-
20
21
ściowych emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostkę sa-
morządu terytorialnego, zastaw rejestrowy na zasadach określo-
nych w przepisach o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów,
cesja z praw z polisy ubezpieczeniowej beneficjenta, przewłasz-
czenie rzeczy ruchomych beneficjenta na zabezpieczenie, hipote-
ka, poręczenie według prawa cywilnego.
Zaliczka może być wypłacona w jednej lub kilku transzach
(w terminach określonych w harmonogramie). Przekazanie pierwszej
transzy zaliczki nastąpiłoby na podstawie umowy o dofinansowanie,
w określonej w niej wysokości i terminie. Wypłaty kolejnych transz
byłyby uzależnione od rozliczenia, określonej w umowie części już
otrzymanych transz, nie niższej jednak niż 70 łącznej kwoty prze-
kazanych wcześniej transz.
Zaliczki od beneficjentów – to rozwiązanie polega na wprowadze-
niu możliwości udzielania przez beneficjentów, należących do pod-
sektora rządowego zaliczek na rzecz wykonawców.
Wielkość zaliczek dla wykonawców w ramach projektu określona
będzie w umowach o udzieleniu zamówienia. Łączna ich wartość nie
może przekroczyć 20 kwoty wydatków kwalifikowanych projektu,
określonej w umowie o dofinansowanie. Aby dostać zaliczkę – wyko-
nawca musi również wnieść właściwe zabezpieczenie. Warunki te nie
dotyczą sektora prywatnego, co daje mu większą swobodę w dyspo-
nowaniu środkami otrzymanymi w ramach dotacji rozwojowych.
Nie przewiduje się sztywnych ograniczeń co do tego, ile procent
środków będzie można przeznaczyć na zaliczki na poszczególne prio-
rytety i działania. To, w jakich priorytetach i działaniach zaliczki bę-
dą przewidziane, jako ewentualne źródło finansowania, określone
będzie w „Szczegółowym opisie priorytetów programu”. Dokumenty
te są opracowywane indywidualnie dla każdego programu operacyj-
nego. Nad analogicznymi dokumentami odnośnie RPO pracują
urzędy marszałkowskie.
21
22
Prawo ubiegania się o dofinansowanie projektu przekłada się na
wzrost poziomu zainteresowania funduszami unijnymi. W poprzednim
okresie finansowania (2004–2006) sięgały po nie podmioty, które nie
zdecydowałyby się na to, gdyby musiały starać się o pieniądze w wa-
runkach rynkowych: biedne gminy, niewielkie podmioty prywatne, ma-
łe organizacje pozarządowe, nie dysponujące kapitałem własnym.
Zaliczkowanie wypłat zapewnia płynność finansowa projektu, co
dodatkowo stymuluje aktywność podmiotów wcześniej marginalizo-
wanych. Dzięki rozszerzeniu katalogu potencjalnych odbiorców zali-
czek w latach 2007–2013 skala zainteresowania beneficjentów ko-
rzystaniem z funduszy będzie prawdopodobnie dużo większa.
Zmniejszą się koszty projektów, ponieważ beneficjenci nie będą po-
nosić kosztów kredytów, o które musieliby się starać, gdyby zaliczki
nie były dostępne. Dzięki zaliczkom projekty będą szybciej wdraża-
ne. Pierwsza transza zaliczki będzie wypłacana na podstawie umowy
o dofinansowanie, znika procedura starania się o kredyt bankowy,
pochłaniająca wiele czasu.
Wszystkie te czynniki powinny przyczynić się do przyspieszenia
tempa absorpcji środków pomocowych.
A co dla rybaków?
Dla sektorów rolnictwa i rybołówstwa Komisja stworzyła nowe
instrumenty, funkcjonujące poza polityką spójności, zastępujące
dotychczasowe fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Orien-
tacji i Gwarancji Rolnej – sekcja orientacji (EAGGF) oraz Finanso-
wy Instrument Orientacji Rybołówstwa (FIFG).
Nowe instrumenty wspierające rolnictwo i rybołówstwo od 2007
roku to:
♦ Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich,
♦ Europejski Fundusz Rybacki.
22
23
W nowym okresie budżetowym nie będzie inicjatyw wspólnotowych,
gdyż działania podejmowane w ich ramach zostały włączone do zapro-
ponowanych trzech celów i finansowane z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.
W porównaniu do poprzedniego okresu (2004–2006 w przypadku
Polski), nowe rozporządzenia, które zostały przegłosowane przez
Parlament Europejski, wprowadziły kilka istotnych zmian w zasa-
dach korzystania z dotacji. Jedną z nich jest, np. zaliczenie VAT-u
do tych wydatków, na które można brać dotację. Wliczać VAT do
ogólnych kosztów dotowanego projektu będą mogły jednak tylko te
podmioty, które nie mają możliwości odliczenia VAT-u, np. gminy.
Polska w latach 2007–2013 będzie największym beneficjentem
unijnej pomocy. Dostanie około 90 mld euro, z czego około 60 mld
to fundusze strukturalne finansujące rozwój regionów. Naszym rol-
nikom przypadnie 26 mld euro dopłat bezpośrednich. Pozostała
kwota, 4 mld euro, zasili, m.in. programy rozwoju obszarów wiej-
skich. W czasie siedmiu lat (2007–2013) zapłacimy do unijnej kasy
około 21 mld euro obowiązkowej składki.
Mijająca „siedmiolatka”3
(2000–2006) powinna skończyć się dla Pol-
ski wydatkowaniem prawie 12 mld euro (do roku 2008 musimy to wy-
dać). Następna – to okres 2007–2013 i tu Polsce przypadło z „unijnego
tortu” ponad cztery razy więcej środków! Trwają przygotowania do
uruchomienia tych środków. Pieniądze na politykę spójności stanowią
największą pulę środków, które napłyną do Polski w najbliższych
5. latach. Z 91 mld euro, które otrzymamy z UE, m.in. na Wspólną Po-
litykę Rolną i programy wspólnotowe – aż 59,5 mld euro pochodzić bę-
dzie z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Do tego Polska
dołoży swój wkład krajowy – 9,7 mld euro, a na około 16,3 mld euro
rząd szacuje wartość wkładu podmiotów prywatnych. Razem w latach
2007–2013 będziemy mogli „wydać” około 117 miliardów euro, tj. oko-
3 Dla Polski tylko „trzylatka” (2004–2006).
23
24
ło 16,5 miliarda rocznie. To rzeczywiście deszcz euro – oby nas nie „za-
lał” – musimy się dobrze przygotować do absorpcji tych środków, a to
już naprawdę ostatni dzwonek.
Strategicznym dokumentem określającym priorytety i obszary
wykorzystania tych pieniędzy oraz wdrażania funduszy będzie Naro-
dowa Strategia Spójności (NSS). Zaproponowano, aby blisko 52
środków pochodziło z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional-
nego, około 15 z Europejskiego Funduszu Społecznego, a pozosta-
łe około 33 z Funduszu Spójności.
Programowanie funduszy strukturalnych
na lata 2007–2013
Schemat programowania funduszy strukturalnych 2007–2013
Źródło: opracowanie własne
24
25
Komisja Europejska zaproponowała zasadniczą modyfikację sys-
temu programowania funduszy na lata 2007–2013.
Komisja Europejska przygotowała dokument – Strategiczne
Wytyczne Wspólnoty (Community Strategic Guidelines), który po
zaakceptowaniu przez Parlament Europejski stał się podstawą
działań rozwojowych podejmowanych w państwach beneficjentach
w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Do-
kumentem zastępującym dotychczasowe Podstawy Wsparcia
Wspólnoty, przygotowywanym przez kraje członkowski będą Na-
rodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (National Strategic Refe-
rence Framework) – nazywające się w Polsce Narodowa Strategia
Spójności.
Zintegrowany Pakiet Wytycznych
PL
KOMISJA EUROPEJSKA
Polityka Regionalna
Nowa Lizbona i polityki spójności,
rolnictwa i rybołówstwa
Rada Europejska
Zintegrowany Pakiet Wytycznych (ZPW)
Styczeń 2006
PL
Komisja Europejska
Rada
Polityka Spójności
Strategiczne
Wytyczne
Wspólnoty (SWW)
państwa członkowskie
Wspólna Polityka
Rolna
Strategiczne
Wytyczne UE dla
Polityki Rozwoju
Obszarów Wiejskich
Wspólna Polityka
Rybacka
Strategiczne
Wytyczne dla
Zrównoważonego
Rozwoju Sektora
Rybołówstwa i
Nadbrzeżnych
Obszarów Rybackich
Narodowy
Program Reform
Narodowe
Strategiczne Ramy
Odniesienia
(NSRO)
Narodowa Strategia
Rozwoju Obszarów
Wiejskich
Narodowy Plan
Strategiczny dla
Rybołówstwa
23
Źródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna Polityki Regionalnej.
http://europa.eu.int/comm/regional_policy
25
320
Pozyskiwaniem środków europejskich zajmuję się od 1992 roku. Od 1999
roku sporządzam obowiązkowe załączniki do wniosków – studia
wykonalności projektów, PRL-e, strategie rozwoju, programy rewita-
lizacji, a także inne dokumenty niezbędne w staraniach beneficjentów
o środki pomocowe. Fundusze strukturalne są moją specjalnością od 2000
roku. Ponieważ w nowym okresie programowania (2007–2013) nastąpią
ogromne zmiany zaczęłam przygotowywać się do nich już w drugiej
połowie roku 2005 i uczę się nadal. Od maja 2004 roku jestem
Konsultantem Funduszy Europejskich. Od maja 2006 jestem już Starszym
Konsultantem Funduszy Europejskich, z nadzieją, że awans nastąpi nie ze
względu na mój wiek, tylko wiedzę… W ciągu ostatnich trzech lat
napisałam prawie setkę studiów wykonalności dla jednostek samorządu
terytorialnego i kilkanaście wniosków (z biznesplanami) dla „Misiów”.
Moja praca przyczyniła się do pozyskania ponad 100 mln PLN dotacji to
„plon” ostatnich 3 lat i ok. 80 skuteczność!!! W co nie mogę uwierzyć!
Anna Szymańska
Oto kolejny tom z serii Fundusze Europejskie Wydawnictwa
Placet autorstwa Anny Szymańskiej. W każdej kolejnej
książce znajduje się coraz więcej aktualizacji, ponieważ
proces programowania w Polsce jest jeszcze niedokończony.
Ten tom wydaje się najważniejszy, bo od samorządów zezy
najwięcej. Ile środków skonsumujemy i jak efektywnie je
wykorzystamy?
320
Pobierz darmowy fragment (pdf)