Publikacja rekomendowana jest dla: kierownictwa jfp, skarbników, księgowych, kadrowych oraz audytorów i koordynatorów kontroli zarządczej.
W publikacji znajdują się odpowiedzi na 204 pytania , związane z:
przydzielaniem i rozliczaniem dotacji budżetowych; podatkami, klasyfikacją budżetową, sprawozdawczością; organizacją systemu gospodarowania odpadami komunalnymi; samooceną i analizą ryzyka; zarządzaniem i organizacją mechanizmów kontroli; prowadzeniem spraw pracowniczych i ZFŚŚ. Dobór zawartych pytań jest celowy, gdyż prezentują one aktualną problematykę , którą poszczególni autorzy publikacji poruszają w trakcie prowadzonych szkoleń, warsztatów organizowanych dla skarbników oraz pracowników służb finansowych.
W płaszczyźnie pragmatycznej taki układ publikacji na celu zminimalizowanie cennego czasu skarbników oraz personelu służb finansowo-księgowych, poświęconego na analizę i weryfikację regulacji prawno-finansowych. Poruszone w publikacji zagadnienia wynikają z faktu nieustannych zmian polskiego ustawodawstwa.
Walorem dodatkowym publikacji są zaproponowane rozwiązania pochodzące z ugruntowanej praktyki szeroko rozumianej gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego.
Struktura publikacji:
1 rozdział – Dotacje budżetowe
W tym rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z przydzielaniem, przekazywaniem i rozliczaniem dotacji dla: jednostek oświatowych, instytucji kultury, spółek gminnych, jednostek pomocy społecznej, związków i klubów sportowych.
2 rozdział – Dział Kadr
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z dokumentacją kadrową, urlopami macierzyńskimi i wychowawczymi, zwolnieniami, usprawiedliwieniami, urlopami, refundacją kosztów. 3 rozdział – Fundusz Świadczeń Socjalnych
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane Rozdysponowywaniem środków ZFŚS, pożyczkami, oświadczeniami, podatkami od pożyczek, dofinansowywaniem urlopów.
4 rozdział – Finanse i księgowość jednostek organizacyjnych
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z finansami poszczególnych JST, sprawozdawczością, ewidencjonowaniem opłat.
5 rozdział – Gospodarka finansowa
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z wykonaniem budżetu JST, funduszem sołeckim, WPF.
6 rozdział – Elementy organizacji i sprawozdawczości systemu gospodarowania odpadami komunalnymi
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z klasyfikacją, ewidencją, windykacją opłat za odpady. Ponadto zamieszczono odpowiedzi dotyczące sporządzania sprawozdań
7 rozdział – Przykłady metod i pomiaru ryzyka w gospodarce finansowej JST
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z samooceną, analizą i techniką identyfikacji ryzyk związanych z datacjami, wykonywaniem zadań i gospodarką finansową JST.
8 rozdział – Pion operacyjny skarbnika
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z powierzeniem obowiązków, odpowiedzialnością, ograniczeniami i kompetencjami skarbników gmin i powiatów.
9 rozdział – Organizacja mechanizmów kontroli
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z ustalaniem procedur kontroli, przetwarzaniem danych wrażliwych, odpowiedzialnością i konsekwencjami prawnymi wynikającymi z luk w mechanizmach kontroli.
10 rozdział – Zarządzanie jednostką sektora publicznego
W rozdziale udzielono odpowiedzi na pytania związane z nowymi metodami zarządzania jednostką.
Redaktorzy:
Monika Dębowska-Sołtyk , prawnik, absolwentka wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie. Odbyła aplikację sędziowską. Posiada doświadczenie w pracy samorządowej. Od 2004 r. członek kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach. Członek Regionalnej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach w kadencji 2010–2013. Koordynator Zespołu Zamiejscowego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Sandomierzu. Szkoleniowiec oraz autorka publikacji o tematyce finansów publicznych.
Piotr Sołtyk , dr nauk ekonomicznych, specjalizuje się w problematyce Finansów publicznych. Ukończył studia podyplomowe w zakresie Kontroli i Audytu Wewnętrznego. Wykładowca na wyższych uczelniach. Szkoleniowiec oraz autor publikacji z dziedziny finansów publicznych i auditingu. Od 2004 r. audytor wewnętrzny w sektorze finansów publicznych.
Darmowy fragment publikacji:
1. Dotacje budżetowe
1. Zaliczenie kosztów amortyzacji w rozliczeniu dotacji
podmiotowej instytucji kultury
Pytanie: Czy w rozliczeniu dotacji podmiotowej instytucji kultury dopuszczal-
ne jest zaliczenie kosztów amortyzacji?
OdPOwiedź: Zasady prowadzenia gospodarki finansowej przez instytucje
kultury zostały uregulowane w ustawie z 25.10.1991 r. o organizowaniu
i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 406; dalej:
DziałKulturU). Jednostki te gospodarują samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią
mienia oraz prowadzą samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kieru
jąc się zasadami efektywności ich wykorzystania. Źródłami przychodów są przychody
z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, przy
chody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje podmiotowe i celowe
z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób
fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł.
Stosownie do przepisów art. 28 ust. 3 DziałKulturU, organizator przekazuje instytucji
kultury środki finansowe w formie dotacji:
– podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych za
dań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;
– celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
– celowej na realizację wskazanych zadań i programów.
Podstawową formą dotacji, jaką przekazuje organizator instytucji kultury, jest dotacja
podmiotowa. Z ogólnej definicji dotacji podmiotowej wynika, że środki przeznaczane
są wyłącznie na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie określonym w odrębnej
ustawie lub umowie międzynarodowej.
Dotacje – zgodnie z dyspozycją art. 126 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych
(t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.; dalej: FinPublU) – są to podlegające szczególnym
zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu teryto
1
1. Dotacje budżetowe
rialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone, na podstawie niniejszej
ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinan
sowanie realizacji zadań publicznych. Instytucja kultury może wydatkować środki prze
kazane w formie dotacji podmiotowej wyłącznie w okresie roku budżetowego, na który
organizator je udzielił – zgodnie z zapisami umowy, stosownie do wymogów art. 251
ust. 1 i 4 FinPublU.
Dotacja podmiotowa przekazywana na działalność instytucji kultury ma charakter
roczny, a jej wysokość ustala organizator. Powyższe stanowisko zostało wyrażone przez
Ministerstwo Finansów pismem z 6.4.2009 r. ST14834–67/2009/MLI/400. Należy
pamiętać, że wykorzystanie dotacji następuje poprzez zapłatę za zrealizowane zadania,
tj. finansowanie bieżącej działalności podmiotu. Oznacza to, że nie jest możliwe pokry
wanie z tej formy dotacji przez instytucje kultury wydatków inwestycyjnych.
Obowiązkiem instytucji kultury jest złożenie rzetelnego rozliczenia wykorzystanej
dotacji podmiotowej. Przedmiotowe rozliczenie powinno zawierać wykaz poniesionych
wydatków bieżących, których konieczność ponoszenia związana była z prowadzeniem
działalności statutowej instytucji kultury. Ujęcie w rozliczeniu kosztów amortyzacji jest
sprzeczne z zakresem pojęcia wydatków bieżących, wynikającym z przepisu art. 236
ust. 2 i 3 FinPublU. W myśl art. 32 ust. 1 ustawy z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U.
z 2013, poz. 330 ze zm.) amortyzacja nie stanowi wydatku bieżącego, lecz wyraża zu-
życie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i jest dokonywana
w postaci planowych, systematycznych odpisów ich wartości odnoszonych w koszty
działalności operacyjnej. Rozliczenie dotacji podmiotowej, do którego zaliczano koszty
amortyzacji, nie może zostać uznane przez organizatora za prawidłowe, ponieważ jest
ono sprzeczne z dyspozycją art. 131 oraz 251 ust. 4 FinPublU z 2009 r. Uznanie – przez
organ dotujący – rozliczenia takiej dotacji za prawidłowe i rzetelne w konsekwencji
skutkuje naruszeniem dyscypliny finansów publicznych na podstawie art. 8 pkt 3 ustawy
z 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
(t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 168).
Piotr Sołtyk
2. Gromadzenie dotacji celowych na rachunku dochodów
własnych w samorządowej jednostce budżetowej
prowadzącej działalność określoną w ustawie o systemie
oświaty
Pytanie: Czy dotacje celowe przekazywane z budżetu państwa mogą być gro-
madzone na rachunku dochodów własnych w samorządowej jednostce budże-
towej prowadzącej działalność określoną w ustawie o systemie oświaty?
2
2. Gromadzenie dotacji celowych na rachunku dochodów własnych w samorządowej jednostce budżetowej…
OdPOwiedź: Źródła dochodów, jakie mogą być gromadzone na wydzielo
nym rachunku dochodów, ustawodawca wskazał w art. 223 ust. 1 ustawy
z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.;
dalej: FinPublU). Z konstrukcji przepisu wynika, że jest to katalog otwarty a ustawodaw
ca wskazuje jedynie kierunki źródeł dochodów. Jedynym uprawnionym organem do
szczegółowego określenia, jakie rodzaje dochodów dana jednostka budżetowa działająca
w systemie oświaty będzie gromadziła na wydzielonym rachunku dochodów, jest organ
stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, co wynika z dyspozycji art. 223 ust. 2
pkt 2 FinPublU.
Z literalnego brzmienia przedmiotowego przepisu wynika, że na powyższym rachunku
ustawodawca dopuszcza możliwość gromadzenia wyłącznie dochodów, a nie innych
środków finansowych zasilających ten rachunek. W ujęciu pragmatycznym oznacza to,
że nie wszystkie środki finansowe, które w wyniku różnych operacji finansowych są gro
madzone na wydzielonym rachunku jednostek budżetowych, działających w systemie
oświaty zgodnie z art. 2 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572 ze zm.), można uznać za dochody tej jednostki. Takie ustalenie jest istotne dla
zaklasyfikowania danych środków do dochodów własnych jednostki. W obecnym stanie
prawnym, wyłącznie organ stanowiący ma kompetencje do określenia źródła, z których
dochody są gromadzone na rachunku. Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do pań
stwowych jednostek budżetowych katalog tych źródeł jest otwarty.
Dotacja celowa przekazywana z budżetu państwa nie może zostać uznana za dochód
samorządowej jednostki oświatowej, pomimo że w konsekwencji jest przekazywana
na rachunek tej jednostki. Dotacje tego rodzaju są często przekazywane na rachunki
jednostek budżetowych w ramach realizacji różnych projektów finansowanych lub
współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Środki przekazywane z budżetu
państwa w formie dotacji celowej, zgodnie z ustawą z 13.11.2003 r. o dochodach jedno
stek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 ze zm.), są zaliczane
do dochodów JST, a nie samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym jednostek
budżetowych.
Należy pamiętać, że źródłami dochodów, które na podstawie przepisu art. 223 ust. 2
pkt 2 FinPublU może określić organ stanowiący są: wpływy z najmu pomieszczeń lokali,
wpływy z dzierżawy, wpływy z opłat za wydanie certyfikatów lub innych dokumentów,
np. świadectwa, legitymacji itp. Organ stanowiący, wskazując źródła dochodów, powi
nien uwzględnić specyfikę działania jednostki oraz wysokość generowanych dochodów
z okresów poprzednich. Dlatego też konieczne staje się przeprowadzenie stosownych
analiz finansowych, których wyniki przybliżą wartości środków gromadzonych na da
nym rachunku.
Piotr Sołtyk
3
1. Dotacje budżetowe
3. Przekazywanie dotacji z budżetu powiatu dla gminnej
biblioteki publicznej
Pytanie: Czy dotacja z budżetu powiatu dla gminnej biblioteki publicznej
mającej siedzibę na terenie powiatu powinna być przekazywana bezpośrednio
do budżetu gminy, która jest organizatorem biblioteki, czy też bezpośrednio na
rachunek biblioteki?
OdPOwiedź: Ogólne zasady działania bibliotek zostały uregulowane w prze
pisach ustawy z 27.6.1997 r. o bibliotekach (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 642
ze zm.; dalej: BibU). Biblioteki są organizowane i prowadzone przez podmio
ty, które określane są jako organizator. Ustawa o bibliotekach wskazuje, że takim organi
zatorem są m.in. jednostki samorządu terytorialnego. Do obowiązków organizatora na
leży w szczególności zapewnienie środków finansowych, które są przeznaczane m.in. na
zakup wyposażenia, zapewnienie bieżącej działalności bibliotecznej, w tym zakup mate
riałów bibliotecznych, a także zapewnienie środków na doskonalenie zawodowe pra
cowników biblioteki.
Z dyspozycji art. 20a ust. 2 BibU wynika, że biblioteka publiczna, której organizatorem
jest gmina działająca w mieście będącym siedzibą samorządu powiatowego, może
wykonywać zadania, o których mowa w ust. 1 BibU, na podstawie porozumienia za
rządu powiatu z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta). Porozumienie powinno
zawierać ustalenia określone w art. 20 ust. 2 tej ustawy. W przypadku podjęcia decyzji
o wspólnym prowadzeniu biblioteki miejskiej przez dwa samorządy, tj. powiat oraz gmi
nę, stosowne porozumienie powinno zostać zawarte pomiędzy jednostkami samorządu
terytorialnego (stosownie do przepisów ustaw ustrojowych).
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, przejęcie przez gminę zadań z zakresu
właściwości powiatu leży w sferze wyłącznej kompetencji rady gminy, o czym rozstrzyga
art. 18 ust. 2 pkt 11 w zw. z art. 8 ust. 2a ustawy z 8.3.1992 r. o samorządzie gminnym (t.j.
Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.; dalej: SamGminU). Należy pamiętać, że art. 20 a ust. 2
BibU stanowiący, że biblioteka publiczna, której organizatorem jest gmina działająca
w mieście będącym siedzibą samorządu powiatowego, może wykonywać zadania, o któ
rych mowa w ust. 1, na podstawie porozumienia zarządu powiatu z zarządem gminy, nie
wyłącza stosowania art. 18 ust. 2 pkt 11 SamGminU przy zawieraniu tego typu porozu
mień. Przepis ten ustala jedynie, jakie organy są właściwe do zawarcia porozumienia,
natomiast nie przyznaje organowi wykonawczemu gminy kompetencji do decydowania
o przejęciu określonych zadań od powiatu (wyrok NSA we Wrocławiu z 6.12.2002 r.
IISA/Wr 2127/02).
Należy podkreślić, że źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz zasady
ustalania i gromadzenia tych dochodów zostały określone w ustawie z 13.11.2003 r.
o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526
4
4. Naliczanie wysokości dotacji wynikających z rozbieżności sformułowań zawartych w art. 80 i 90 ustawy…
ze. zm.). Z przepisów powyższej ustawy wynika, że JST realizująca zadania z zakresu
działania innych jednostek samorządu terytorialnego, na mocy porozumień zawartych
z tymi jednostkami, otrzymuje od tych jednostek dotacje celowe w kwocie wynikającej
z zawartego porozumienia, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
W świetle regulacji prawa, dotacja z budżetu powiatu na realizację zadania zgodnie
z zawartym porozumieniem, powinna być przekazywana bezpośrednio do budżetu
gminy. Zgodnie z zasadami klasyfikacji budżetowej określonymi w rozporządzeniu Mi
nistra Finansów z 2.3.2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków,
przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U.
Nr 38, poz. 207 ze zm.), powiat, przekazując dotację do gminy, powinien rejestrować
środki na § 2310 – „Dotacje celowe przekazane gminie na zadania bieżące realizowane
na podstawie porozumień (umów) między jednostkami samorządu terytorialnego”,
natomiast gmina, otrzymując dotację, ujmuje ją na § 2320 – „Dotacje celowe przekazane
dla powiatu na zadania bieżące realizowane na podstawie porozumień (umów) między
jednostkami samorządu terytorialnego”. Otrzymana dotacja z budżetu powiatu zwiększa
wysokość dotacji podmiotowej przekazywanej do biblioteki publicznej.
Piotr Sołtyk
4. Naliczanie wysokości dotacji wynikających z rozbieżności
sformułowań zawartych w art. 80 i 90 ustawy o systemie
oświaty
Pytanie: Jak naliczać wysokość dotacji wynikających z rozbieżności sformuło-
wań zawartych w art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty?
OdPOwiedź: Szkoły i placówki publiczne prowadzone przez podmioty inne
niż jednostki samorządu terytorialnego oraz szkoły i placówki niepubliczne
otrzymują z budżetu JST dotacje na zasadach określonych odpowiednio
w przepisach art. 80 i 90 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572 ze zm.; dalej: SysOśwU). W ustawie o systemie oświaty wskazano dwa
sposoby obliczania dotacji:
1) na podstawie kwoty przewidzianej na jednego wychowanka danego rodzaju szkoły
lub placówki w części oświatowej subwencji ogólnej dla danej jednostki samorządu
terytorialnego (art. 80 ust. 2, art. 80 ust. 2c, art. 80 ust.3, art. 90 ust. 1a, art. 90 ust. 2a,
art. 90 ust. 3a);
2) na podstawie ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydat
ków bieżących ponoszonych w szkołach lub placówkach publicznych tego samego
typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia (art. 80 ust. 2b, art. 80 ust. 3, art. 80
ust. 3a, art. 90 ust. 2b, art. 90 ust. 2d, art. 90 ust. 3 SysOśwU).
5
1. Dotacje budżetowe
Należy zwrócić uwagę, że SysOśwU posługuje się pojęciem wydatków bieżących, od
noszonym do szkół, przedszkoli lub placówek prowadzonych przez gminę, a ponadto
dodatkowo rozróżnia wydatki bieżące „przewidziane” i „ponoszone”. Zasadne jest
przyjęcie, że pojęcia użyte w przepisach art. 80 i 90 SysOśwU oznaczają odpowiednio
wydatki bieżące „przewidziane”, czyli planowane z uwzględnieniem zmian w trakcie
roku budżetowego – do obliczenia wysokości dotacji dla przedszkoli i szkół publicz-
nych, a wydatki bieżące przez nie „ponoszone” to wydatki wykonane – do obliczania
dotacji dla przedszkoli niepublicznych.
WażnE
Poziomu wydatków bieżących w danym roku nie można ustalać na podstawie
danych wynikających z uchwały budżetowej bez uwzględniania zmian wprowadzonych
w budżecie, w trakcie roku.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa każda zmiana budżetu gminy wprowadzo
na w trakcie roku budżetowego w tym zakresie (zwiększenia, zmniejszenia) będzie się
łączyła z koniecznością zmiany wysokości dotacji w danym roku. Podstawą obliczenia
dotacji powinny być wydatki bieżące, przewidziane w budżecie gminy w przeliczeniu
na jednego ucznia w przedszkolach lub szkołach publicznych prowadzonych przez JST,
tj. wydatki po wszystkich zmianach dokonanych w ciągu roku.
Stosownie do art. 126 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 885 ze zm.; dalej: FinPublU), dotacje są to podlegające szczególnym zasadom roz
liczania środki z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, przeznaczone na finan
sowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Dotacje, o których stanowi
art. 80 i 90 SysOśwU, są dotacjami w rozumieniu art. 126 FinPublU i mają charakter
roczny. Nie można uznać za prawidłowe przyjmowanie do podstawy obliczenia dotacji
dla szkół i przedszkoli wysokości wydatków planowanych według uchwały budżetowej
na początek roku bez uwzględniania zmian.
Użyte przez ustawodawcę sformułowania „na każdego ucznia” oraz „na jednego
ucznia” należy traktować jako rzeczywistą liczbę uczniów. Zatem ustalenie wysokości
dotacji powinno być dokonane w oparciu o faktyczną liczbę uczniów w całym roku
budżetowym w przedszkolach publicznych prowadzonych przez jednostkę samorządu
terytorialnego, na rzeczywistą liczbę uczniów dotowanego przedszkola. Z przytoczonego
powyżej przepisu nie wynika możliwość przyjęcia odmiennego sposobu ustalania liczby
uczniów w przedszkolach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz
liczby uczniów dotowanego przedszkola. Uczeń to osoba, którą przyjęto do przedszkola,
figuruje ona w księdze uczniów i nie zapadła wobec niej ostateczna i podlegająca wy
konaniu decyzja administracyjna o skreśleniu jej z listy uczniów. Dlatego też dotacja na
2014 r. powinna być ustalona na podstawie faktycznej liczby uczniów, ujętej w doku
6
5. Wydatki bieżące w rozumieniu ustawy o systemie oświaty
mentacji przebiegu nauczania, a nie planowanej na dany rok szkolny, tj. za okres, który
nie pokrywa się z rokiem budżetowym, co w konsekwencji powoduje nierealność pla
nowanej liczby uczniów. Natomiast nie można uznać za prawidłowe przyjmowanie do
naliczenia dotacji np. w 2014 r. ustalonej przez gminę stałej liczby uczniów przedszkoli
i szkół samorządowych na podstawie danych systemu informacji oświatowej według
stanu na dzień 30.9.2013 r.
Monika Dębowska-Sołtyk
5. Wydatki bieżące w rozumieniu ustawy o systemie oświaty
Pytanie: Jakie rodzaje wydatków należy zaliczać do wydatków bieżących
w rozumieniu ustawy o systemie oświaty?
OdPOwiedź: Ustawa z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572 ze zm.; dalej: SysOśwU) nie definiowała dotychczas pojęcia
wydatków bieżących, stąd należało przyjmować definicję wskazaną w prze
pisach, tj. w art. 236 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 885 ze zm.; dalej: FinPublU), który stanowi, że przez wydatki bieżące budżetu jed
nostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami
majątkowymi (definicja przez negację w związku z art. 236 ust. 4 FinPublU).
Jako przykładowe wydatki bieżące ustawodawca wskazuje między innymi wydatki jed
nostek budżetowych na wynagrodzenia i składki od nich naliczane, wydatki związane
z realizacją ich statutowych zadań oraz świadczenia na rzecz osób fizycznych (art. 236
ust. 3 FinPublU). Do wydatków bieżących zalicza się wydatki klasyfikowane w § 401 do
418, 420 do 430, 432 do 470, 472, 474 do 478, 481, 482, 490, 493 do 498 (załącznik Nr 4
do rozporządzenia Ministra Finansów z 2.3.2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji
dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł
zagranicznych – Dz.U. Nr 38, poz. 207 ze zm.).
Ministerstwo Edukacji Narodowej w piśmie z 20.7.2011 r. wskazało, że do podstawy
obliczenia dotacji nie należy uwzględniać wpłat rodziców za czynności opiekuńczowy
chowawcze i żywienie dzieci, gdyż środki te – zgodnie z przepisami art. 223 FinPublU – sa
morządowe jednostki budżetowe prowadzące działalność określoną w ustawie o systemie
oświaty gromadzą na wydzielonych rachunkach określonych w uchwałach organów
stanowiących JST. Z prezentowanego stanowiska MEN można wyciągnąć szerszy wniosek
o nieprzyjmowaniu do podstawy obliczenia dotacji jakichkolwiek wydatków bieżących
gromadzonych na wyodrębnionych rachunkach, o których mowa w art. 223 FinPublU, nie
stanowią one bowiem formalnie środków budżetowych (zgodnie z przepisami art. 80 i 90
SysOśwU podstawą obliczenia dotacji są wydatki bieżące ustalone w budżecie danej JST).
7
1. Dotacje budżetowe
Ministerstwo Edukacji Narodowej w swoim stanowisku podkreśla, że do podstawy ob
liczenia dotacji powinny być brane pod uwagę wydatki bieżące ponoszone przez JST na
funkcjonowanie szkół i placówek, na które zostały ujęte środki w planach finansowych
tych szkół, jako jednostek budżetowych. Do takich wydatków należy zaliczyć między
innymi koszty doskonalenia zawodowego nauczycieli, ekonomicznoadministracyjnej
obsługi szkół, a także koszty prowadzenia stołówki szkolnej lub przedszkolnej (bez kosz
tów wyżywienia pokrywanych przez rodziców). Podstawą obliczenia dotacji powinny
być wydatki bieżące ponoszone w szkołach lub placówkach publicznych tego samego
typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia. Dopiero ustalenie poziomu faktycznie
poniesionych wydatków (na dzień 31 grudnia danego roku) pozwala na rzeczywiste ich
określenie i odpowiednie zweryfikowanie podstawy naliczania dotacji dla niepublicz
nych przedszkoli/niepublicznych oddziałów przedszkolnych. Do podstawy obliczenia
dotacji powinny być brane pod uwagę wydatki bieżące ponoszone przez JST na funkcjo
nowanie przedszkoli i szkół, na które zostały ujęte środki w planach finansowych tych
przedszkoli i szkół, jako jednostek budżetowych.
Próba zdefiniowania pojęcia „wydatki bieżące” dokonana w ustawie zmieniającej ustawę
o systemie oświaty (Dz.U. z 2013 r., poz. 827) nie usunęła wątpliwości interpretacyj
nych tego pojęcia w rozumieniu ustawy o systemie oświaty. Zgodnie bowiem z nowym
brzmieniem art. 80 3d i art. 90 ust. 3d SysOśwU dotacje, o których mowa w ust. 2, 2b,
2c i 3–3b, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły, przedszkola, innej
formy wychowania przedszkolnego lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania
i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Mianowicie dotacje mogą być wykorzystane
wyłącznie na:
1) pokrycie wydatków bieżących szkół, przedszkoli, innych form wychowania przed
szkolnego i placówek, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności
szkoły, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki, w tym na wynagro
dzenie osoby fizycznej prowadzącej szkołę, przedszkole, inną formę wychowania
przedszkolnego lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełni ona funkcję dyrektora szkoły
lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego,
z wyjątkiem wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji
i udziałów lub wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;
2) zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, obejmujących:
– książki i inne zbiory biblioteczne,
–
środki dydaktyczne służące procesowi dydaktycznowychowawczemu realizo
wanemu w szkołach, przedszkolach i placówkach,
sprzęt rekreacyjny i sportowy,
–
– meble,
– pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprze
kraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób
prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania
przychodu w 100 ich wartości, w momencie oddania do używania.
8
6. Decyzja o zwiększeniu dotacji dla przedszkola publicznego
Ustawodawca, wskazując, że dotacja musi być ponoszona wyłącznie na wskazane przez
niego cele, tj. wydatki bieżące oraz zakup środków trwałych i wartości niematerialnych
wskazanych w SysOśwU w pkt a–e, przedstawił jednocześnie wachlarz wydatków, które
uważane są przez niego za wydatki bieżące. Nastąpiło to poprzez użycie sformułowania
w tym na wynagrodzenia […]. Dlatego też dotychczas używana interpretacja wydatków
bieżących nie uległa zmianie.
WażnE
Do powyższych wydatków należy zaliczyć między innymi koszty doskonalenia
zawodowego nauczycieli oraz koszty prowadzenia stołówki szkolnej i przedszkolnej zaklasy-
fikowane odpowiednio w rozdziałach 81046 i 80148.
Monika Dębowska-Sołtyk
6. Decyzja o zwiększeniu dotacji dla przedszkola publicznego
Pytanie: W jakim przypadku rada gminy może podjąć decyzję o zwiększeniu
dotacji dla przedszkola publicznego?
OdPOwiedź: Ustawodawca w art. 1 pkt 17 ustawy z 13.6.2013 r. zmieniającej
ustawę o systemie oświaty oraz niektóre inne ustawy (Dz.U z 2013 r.,
poz. 827) dodał regulację, zgodnie z którą, w szczególnie uzasadnionych
przypadkach, rada gminy, w drodze uchwały, może wyrazić zgodę na udzielenie dotacji,
o której mowa w ust. 2, w wysokości wyższej niż wysokość określona w ust. 2 ustawy
zmieniającej. Rada gminy w uchwale ustala okres udzielania tej dotacji.
Uregulowanie to wprowadza nową kompetencję dla organu stanowiącego gminy, który
może podjąć decyzję o zwiększeniu dotacji dla przedszkola publicznego, którego orga
nem założycielskim nie jest minister ani jednostka samorządu terytorialnego. Decyzja
ta musi zostać wyrażona poprzez podjęcie odrębnej uchwały (dotyczącej wyrażenia
zgody na udzielenie dotacji w wyższej kwocie). Podjęcie takiej uchwały może nastąpić
jedynie – jak to określił ustawodawca – „w szczególnie uzasadnionych przypadkach”.
Zapisy przyjęte przez ustawodawcę nie wskazują jednak, czy te uzasadnione szczegól
nie przypadki mają występować po stronie donatora czy też beneficjenta dotacji, a co
najważniejsze – czy mogą dotyczyć jednego przedszkola na terenie gminy, czy też –
wobec równego traktowania podmiotów mogących pozyskać dotację z budżetu, muszą
dotyczyć wszystkich przedszkoli publicznych działających na terenie gminy. W tym
miejscu należy zaznaczyć, że w drugim z omawianych przypadków podjęta przez radę
gminy uchwała miałaby charakter aktu prawa miejscowego i podlegałaby ogłoszeniu
9
1. Dotacje budżetowe
w dzienniku urzędowym. Obowiązywałaby w związku z tym po upływnie 14 dni od
daty jej podjęcia, podczas gdy w pierwszym z omawianych przypadków nie podlegałaby
publikacji i mogłaby obowiązywać już od dnia podjęcia.
Zasadne wydaje się przyjęcie, że szczególny przypadek, o którym mowa w cytowanym
przepisie, to przejściowa i indywidualna sytuacja, w jakiej znalazła się konkretna placów
ka, a zwiększenie dotacji dla niej powinno być poprzedzone dogłębną analizą sytuacji,
która spowodowała konieczność zwiększenia danej dotacji. Ważnym w tym kontekście
aspektem jest konieczność określenia – przez radę gminy w uchwale – okresu, na który
dotacja udzielana jest w powiększonej kwocie.
Ustawodawca, redagując omawiany przepis, nie wskazał jednocześnie, jaka jest forma
„podwyższenia kwoty” przyznanej dotacji, jednak wnioskując z brzmienia art. 80 ust. 2
SysOśwU, zgodnie z którym, przedszkola otrzymują na każdego ucznia dotację w wy-
sokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w przedszkolach
publicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonym o opłaty za korzystanie z wy-
chowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy, z tym
że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na nie-
pełnosprawnego ucznia przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej
przez jednostkę samorządu terytorialnego, uchwała w sprawie wyrażenia zgody powinna
określać, o jaką kwotę (stawkę) na jednego ucznia podwyższa się tę dotację.
Wzór uchwały w sprawie wyrażenia zgody na udzielenie dotacji
dla przedszkola, w wysokości wyższej niż określona w ustawie
o systemie oświaty
UCHWAŁA NR ………..
RADY GMINY ………..
z dnia ……….. r.
w sprawie wyrażenia zgody na udzielenie dotacji dla Przedszkola X ……., w wysokości
wyższej niż określona w ustawie o systemie oświaty.
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 8 i art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzą
dzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 594) oraz art. 80 ust. 2 lit. e ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
Rada Gminy ………..:
Wyraża zgodę na udzielenie dotacji dla Przedszkola X ……, w wysokości wyższej niż okre-
ślona w ustawie o systemie oświaty.
§ 1.
Dotację określa się na kwotę ……… zł na każdego ucznia, tj. o …… wyższą niż stanowiąca
równowartość wydatków bieżących przewidzianych na jednego ucznia w przedszkolach pu
§ 2.
10
7. Wysokość opłaty za przedszkole niepubliczne w związku ze zmianą ustawy o systemie oświaty
blicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonych o opłaty za korzystanie z wychowania
przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy, z tym że na ucznia
niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego
ucznia przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę
samorządu terytorialnego.
Dotację o zwiększonej kwocie przyznaje się na okres od ……… do ……… roku
§ 3.
§ 4.
Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy …………
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
§ 5.
Monika Dębowska-Sołtyk
7. Wysokość opłaty za przedszkole niepubliczne w związku
ze zmianą ustawy o systemie oświaty
Pytanie: Czy w związku ze zmianą ustawy z 13.6.2013 r. zmieniającej ustawę
o systemie oświaty oraz niektóre inne ustawy (Dz.U. z 2013 r., poz. 827), poczy-
nając od 1.9.2013 r., rodzic, którego dziecko nie otrzymało miejsca w przed-
szkolu samorządowym, nie będzie musiał płacić również więcej niż złotówkę za pobyt
dziecka w placówce niepublicznej?
OdPOwiedź: Niestety zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w usta
wie z 13.6.2013 r. zmieniającej ustawę o systemie oświaty oraz niektóre inne
ustawy (Dz.U. z 2013 r., poz. 827), odpłatność za pobyt przedszkolaka za kwotę
nie wyższą niż 1 zł za godzinę pobytu w placówce nie będzie dotyczyła placówek niepu
blicznych do 1.9.2015 r., kiedy to każdy czteroletni przedszkolak uzyska prawo do miejsca
w przedszkolu. Podobne prawo dla trzyletnich przedszkolaków zacznie obowiązywać od
1.9.2017 r. Od wejścia w życie prawa trzy i czterolatków do edukacji przedszkolnej, samo
rząd terytorialny będzie decydował o tym, czy realizacja tego zadania będzie na terenie
jego działania odbywać się poprzez współpracę z placówkami prywatnymi, czy też zreali
zują je poprzez sieć placówek samorządowych. Ustawodawca, zmieniając ustawę
z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) pozostawił
samorządom dwuletni okres przejściowy do podjęcia decyzji, czy we własnym zakresie
będą w stanie realizować obowiązek zapewnienia od 1.9.2015 r. prawa każdego czterolatka
z terenu gminy do miejsca w przedszkolu (a począwszy od 1.9.2017 r. – każdego trzylatka)
czy też przystąpią do wyłonienia placówek prywatnych w drodze konkursu.
Monika Dębowska-Sołtyk
11
1. Dotacje budżetowe
8. Dotacja przekazywana na ucznia niepełnosprawnego
szkoły publicznej
Pytanie: Dlaczego gminy przekazują dotacje na ucznia niepełnosprawnego
szkoły publicznej w wysokości równej kwocie przekazywanej na ucznia pełno-
sprawnego w takiej szkole?
OdPOwiedź: Zgodnie z art. 80 ust 3 ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oświaty
(t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) szkoły publiczne otrzymują na
każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, obo
wiązanej do prowadzenia odpowiedniego typu i rodzaju szkół, w wysokości równej wy
datkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i ro
dzaju prowadzonych przez tę JST, nie niższej jednak niż kwota przewidziana na jednego
ucznia szkoły danego typu i rodzaju, w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek
samorządu terytorialnego. W przypadku nieprowadzenia przez JST szkoły tego samego
typu i rodzaju, podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na jednego
ucznia szkoły publicznej danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej
dla jednostek samorządu terytorialnego.
Powyższy zapis w odróżnieniu od uregulowań zawartych w tej mierze, w stosunku do
placówek niepublicznych nie przewiduje przekazywania dotacji według innej – wyższej
stawki dla ucznia niepełnosprawnego. Kontrowersje związane z tym zapisem są o tyle
większe, że gmina otrzymuje na ucznia niepełnosprawnego kwotę subwencji wyższą niż
ta przypadająca na ucznia pełnosprawnego, a niezawarcie w omawianym przepisie za
strzeżenia, że dotacja na ucznia niepełnosprawnego przysługuje w wysokości subwencji
przyznanej na ucznia niepełnosprawnego powoduje, że gmina nie ma podstaw praw
nych do przekazania tej dotacji w kwocie subwencji, jaką otrzymała na danego ucznia
niepełnosprawnego.
Monika Dębowska-Sołtyk
9. Odprowadzanie z dotacji odpisu na zakładowy fundusz
świadczeń socjalnych na emerytowanych nauczycieli
Pytanie: Czy z dotacji otrzymywanej z budżetu jednostki samorządu teryto-
rialnego przez stowarzyszenie, któremu samorząd przekazał prowadzenie
szkoły, należy odprowadzać odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
na emerytowanych nauczycieli – byłych pracowników danej szkoły? (Stowarzyszenie za-
trudnia 17 osób).
12
Pobierz darmowy fragment (pdf)
