Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej – to pierwsze w polskiej literaturze prawniczej studium stawiające sobie za cel kompleksową, całościową analizę problematyki nadzoru korporacyjnego na tle jego ekonomicznych i prawno-instytucjonalnych uwarunkowań.
Problematyka nadzoru korporacyjnego stanowi przedmiot ciągłego zainteresowania różnych dyscyplin naukowych, leżących na styku prawa i ekonomii. W pracy starano połączyć ze sobą elementy ekonomicznej, prawno-porównawczej i dogmatyczno-prawnej metody analizy, dążąc do sformułowania postulatów zmian regulacyjnych, odnoszących się przede wszystkim do regulacji dotyczących publicznej spółki akcyjnej. Zasadniczy „punkt ciężkości” został położony na zagadnieniach prawnych i prawno-systemowych. Komparatystycznym tłem dla analizy instrumentów nadzoru korporacyjnego są prawno-instytucjonalne uwarunkowania dwóch wybranych systemów corporate governance, tj. systemu niemieckiego i systemu amerykańskiego, jako modelowych przedstawicieli tzw. systemu zamkniętego (insider control model) i systemu otwartego (market-oriented model).
Zasadniczą część monografii stanowi charakterystyka polskiego systemu nadzoru korporacyjnego , w tym takich jego elementów jak rada nadzorcza, pozycja walnego zgromadzenia i uprawnienia akcjonariuszy, odpowiedzialność członków organów kierowniczych spółki oraz zewnętrzny audyt sprawozdań finansowych. Ostatni rozdział monografii zawiera propozycje reformy normatywnych ram polskiego ładu korporacyjnego w celu zwiększenia jego międzynarodowej konkurencyjności i atrakcyjności z punktu widzenia krajowych i zagranicznych inwestorów.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
ZARYS PRAWA
INSTRUMENTY
NADZORU
KORPORACYJNEGO
(
CORPORATE GOVERNANCE
)
W SPÓ£CE AKCYJNEJ
KRZYSZTOF OPLUSTIL
C. H. BECK
ZARYS PRAWA
Instrumenty nadzoru korporacyjnego
(corporate governance)
w spó³ce akcyjnej
Polecamy nasze publikacje z serii Zarys Prawa:
A. Nowak-Far (red.)
KONSTYTUCJA GOSPODARCZA UNII EUROPEJSKIEJ.
AKSJOLOGIA
W. Popio³ek
AKCJA PRAWO PODMIOTOWE
£. B³aszczak, E. Rudkowska-Z¹bczyk, K. Markiewicz (red.)
DOWODY W POSTÊPOWANIU CYWILNYM
G. Jy¿, T. Szewc
PRAWO W£ASNOCI PRZEMYS£OWEJ, wyd. 2
T. Koncewicz
AKSJOLOGIA UNIJNEGO KODEKSU PROCEDURALNEGO
J. Barcz (red.)
FUNDAMENTAL RIGHTS PROTECTION
IN THE EUROPEAN UNION
R. Szczêsny
REKLAMA FARMACEUTYCZNA I POKREWNA
www.sklep.beck.pl
INSTRUMENTY
NADZORU
KORPORACYJNEGO
(CORPORATE GOVERNANCE)
W SPÓ£CE AKCYJNEJ
KRZYSZTOF OPLUSTIL
K. Oplustil, Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance)
Propozycja cytowania:
w spó³ce akcyjnej, Warszawa 2010
Redakcja: Danuta Lechmirowicz
Redaktor prowadz¹cy: Natalia Adamczyk
Publikacja zosta³a dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloñski
© Wydawnictwo C. H. Beck 2010
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: Marta Œwierk
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-1802-8
ISBN e-book: 978-83-255-3882-8
Spis treœci
Wstêp. Nadzór korporacyjny (corporate governance) jako
przedmiot miêdzynarodowej i interdyscyplinarnej debaty . . . . . . . .
XIX
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XXXI
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXVII
Spis treœci
Spis treœci
Czêœæ I. Nadzór korporacyjny w perspektywie
prawno-ekonomicznej i systemowo-porównawczej
Rozdzia³ 1. Nadzór korporacyjny (corporate governance)
w publicznej spó³ce akcyjnej: zagadnienia pojêciowe
i Ÿród³a regulacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Wieloznaczeniowoœæ pojêcia corporate governance . . . . . . . . . . . .
II. Punkt odniesienia dla problematyki corporate governance:
konflikty interesów miêdzy podmiotami zaanga¿owanymi
w spó³ce akcyjnej
1. Teoria agencji jako teoretyczna podstawa nadzoru
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Wertykalna relacja agencyjna: konflikt miêdzy interesami
akcjonariuszy a interesami mened¿erów . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. „Racjonalna apatia” akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Oportunistyczne zachowania mened¿erów . . . . . . . . . . . . .
2.3. Odmienne podejœcie do ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Horyzontalna relacja agencyjna: konflikt miêdzy interesami
ró¿nych grup akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. HeterogenicznoϾ akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Akcjonariusze realizuj¹cy strategiê „g³osu” (voice) . . . . . .
3.3. Akcjonariusze realizuj¹cy strategiê „wyjœcia” (exit) . . . . . .
3.4. Przyk³ady konfliktów miêdzy ró¿nymi grupami
akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Konflikty interesów pomiêdzy akcjonariuszami a pozosta³ymi
interesariuszami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Zewnêtrzne (rynkowe) i wewnêtrzne (prawno-organizacyjne)
mechanizmy nadzoru korporacyjnego – przegl¹d . . . . . . . . . . . . . .
1. Ekonomiczne (rynkowe) mechanizmy steruj¹ce . . . . . . . . . . . .
1.1. Oddzia³ywanie si³ popytowo-poda¿owych
na relewantnych rynkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Metody wynagradzania mened¿erów uzale¿nione
od wyników spó³ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
3
12
12
16
16
20
22
24
24
26
28
29
34
41
41
41
44
V
Spis treœci
2. Mechanizmy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Organ administruj¹cy lub nadzorczy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3. Korporacyjne uprawnienia akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . .
2.4. Odpowiedzialnoœæ odszkodowawcza cz³onków organów
kierowniczych spó³ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5. Zewnêtrzny audyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Komplementarny charakter mechanizmów corporate
governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Systematyka Ÿróde³ regulacji corporate governance . . . . . . . . . . . .
1. Kryteria systematyki regulacji dotycz¹cych nadzoru
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Systematyka wed³ug dzia³ów prawa gospodarczego . . . . . . . . .
3. Systematyka wed³ug kryterium pochodzenia i charakteru
prawnego regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Standardy pochodz¹ce od miêdzynarodowych organizacji
i instytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.1. Zasady nadzoru korporacyjnego OECD . . . . . . . . . .
3.1.2. Zasady nadzoru korporacyjnego pochodz¹ce
od innych organizacji o znaczeniu globalnym
b¹dŸ regionalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Regulacje pochodz¹ce od prawodawcy wspólnotowego
(pierwotne i wtórne prawo unijne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Regulacje nadzoru korporacyjnego na szczeblu
krajowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1. Ustawodawstwo krajowe i regulacje pochodz¹ce
od organów nadzoru nad rynkiem finansowym . . . .
3.3.2. Gie³dowe regulaminy notowañ . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.3. „Oficjalne” kodeksy corporate governance . . . . . . .
3.3.3.1. ród³a i za³o¿enia koncepcji kodeksów . . . .
3.3.3.2. Funkcje kodeksów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.3.3. Porównawczy przegl¹d kodeksów . . . . . . .
3.3.4. „Œrodowiskowe” i prywatne zbiory dobrych
praktyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.4. Ustawy modelowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ 2. Spó³ka akcyjna jako punkt odniesienia dla problematyki
nadzoru korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Uwagi wstêpne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Historyczny rozwój regulacji dotycz¹cych nadzoru korporacyjnego
w spó³kach akcyjnych w wybranych systemach prawnych . . . . . . .
1. Od systemu oktrojowanego do systemu normatywnego . . . . . . .
2. Rozwój anglosaskiego prawodawstwa korporacyjnego
w XIX i XX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Ewolucja prawodawstwa korporacyjnego na kontynencie
47
47
48
49
50
52
53
54
54
55
59
60
60
65
66
71
71
72
73
73
77
79
84
87
89
89
90
90
94
europejskim (w szczególnoœci we Francji i w Niemczech) . . . .
101
VI
Spis treœci
4. Ewolucja prawodawstwa korporacyjnego w Polsce w aspekcie
corporate governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Pocz¹tki nowoczesnego polskiego prawodawstwa
III. Cechy konstrukcyjne wspó³czesnej otwartej spó³ki akcyjnej
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Ewolucja dualistycznego systemu organów . . . . . . . . . . . . .
4.3. Ewolucja regulacji dotycz¹cych praw akcjonariuszy . . . . .
4.4. Pog³êbianie siê dualizmu regulacyjnego w zakresie
normatywnych podtypów (odmian) spó³ki akcyjnej
(spó³ka publiczna – spó³ka niepubliczna). Propozycje
zredefiniowania spó³ki publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
1. Uwagi wprowadzaj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. OsobowoϾ prawna typu korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Wy³¹czenie odpowiedzialnoœci akcjonariuszy za zobowi¹zania
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Oddzielenie sfery w³asnoœci od sfery zarz¹dzania . . . . . . . . . . .
5. £atwa zbywalnoœæ (obiegowoœæ) akcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Inwestorski charakter uczestnictwa (cz³onkostwa) w spó³ce . . .
spó³ki
IV. Interes spó³ki jako ekonomiczna, polityczno-gospodarcza
i prawna determinanta nadzoru korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Teoria spó³ki jako „wi¹zki (splotu) umów” (nexus of contracts) . .
2.1. Za³o¿enia teorii i jej konsekwencje dla prawa spó³ek . . . . .
2.2. Akcjonariusze jako podmioty roszczeñ rezydualnych
112
112
113
118
120
128
128
129
134
137
140
144
147
147
149
149
(residual claimants) wzglêdem maj¹tku spó³ki . . . . . . . . . .
153
2.3. Zasada prymatu interesów akcjonariuszy (shareholders
primacy rule)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
156
3. Koncepcja spó³ki akcyjnej jako „instytucji spo³ecznej” (social
entity) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
158
4. Niemcy: koncepcja „przedsiêbiorstwa jako takiego”
(Unternehmen an sich) i jej krytyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Interes spó³ki akcyjnej a interesy zwi¹zanych z ni¹ podmiotów
na gruncie prawa polskiego – próba korelacji pojêæ . . . . . . . . . .
Rozdzia³ 3. Nadzór korporacyjny w ujêciu systemowo-porównawczym . .
166
171
183
I. System nadzoru korporacyjnego (corporate governance)
– pojêcie i kryteria klasyfikacji
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
183
II. Charakterystyka otwartego systemu corporate governance
na przyk³adzie USA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwarunkowania ekonomiczno-instytucjonalne . . . . . . . . . . . . .
1.1. Struktura w³asnoœci spó³ek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Rola rynkowych instrumentów corporate governance . . . .
1.3. Rola inwestorów instytucjonalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Uwarunkowania prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Wewnêtrzny nadzór korporacyjny w amerykañskich spó³kach
akcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Rada dyrektorów jako organ kierowniczy i nadzorczy . . . .
187
187
187
189
191
196
203
203
VII
Spis treœci
3.2. Rada dyrektorów a mened¿erowie (executive officers)
spó³ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Rada dyrektorów a zgromadzenie akcjonariuszy . . . . . . . .
3.4. Obowi¹zek lojalnoœci i starannoœci dyrektorów
i mened¿erów. Business judgment rule . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wp³yw kryzysu finansowego na amerykañski system corporate
governance: reforma wzmacniaj¹ca ochronê inwestorów . . . . .
5. Podsumowanie: Amerykañski model corporate governance
209
212
218
224
jako przyk³ad systemu otwartego w stadium reformy . . . . . . . . .
230
III. Charakterystyka systemu kontroli wewnêtrznej (insider control
model) na przyk³adzie Niemiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwarunkowania ekonomiczno-instytucjonalne . . . . . . . . . . . . .
1.1. Struktura w³asnoœci niemieckich spó³ek akcyjnych . . . . . .
1.2. Rola banków w nadzorze korporacyjnym . . . . . . . . . . . . . .
2. Uwarunkowania spo³eczno-prawne: rola pracowników
i „koalicyjny” charakter niemieckiego modelu corporate
governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Uwarunkowania prawne: prawo spó³ek i prawo rynku
232
232
232
236
241
kapita³owego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
247
4. Wewnêtrzny nadzór korporacyjny w niemieckich spó³kach
akcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Niemiecki model wewnêtrznej organizacji spó³ki akcyjnej
jako archetyp modelu dualistycznego: relacje miêdzy
zarz¹dem a rad¹ nadzorcz¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Obowi¹zki i odpowiedzialnoœæ funkcjonariuszy
korporacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Pozycja i kompetencje walnego zgromadzenia. „Doktryna
Holzmüller” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Podsumowanie: Niemiecki system corporate governance jako
przyk³ad systemu kontroli wewnêtrznej w stadium transformacji . . .
254
254
260
264
270
Czêœæ II. Charakterystyka uwarunkowañ i instytucji polskiego
modelu nadzoru korporacyjnego
Rozdzia³ 4. Instytucjonalno-ekonomiczne uwarunkowania polskiego
systemu corporate governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Ewolucja prawnych ram polskiego systemu corporate govenance:
prawo spó³ek i prawo rynku kapita³owego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Rola rynku kapita³owego w finansowaniu korporacji . . . . . . . . . . .
IV. Struktura w³asnoœci i kontroli w polskich spó³kach publicznych . .
V. Rola inwestorów instytucjonalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Udzia³ inwestorów instytucjonalnych we w³asnoœci spó³ek
i obrocie akcjami
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Kodeks Dobrych Praktyk Inwestorów Instytucjonalnych . . . . .
277
277
278
284
289
293
293
294
VIII
Spis treœci
3. Prawne bariery zaanga¿owania inwestorów instytucjonalnych
w nadzorze korporacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Wymóg blokowania akcji na rachunku papierów
wartoœciowych jako warunek uczestnictwa w walnym
zgromadzeniu akcjonariuszy i wykonywania prawa g³osu . .
3.2. Przepisy o tzw. dzia³aniu w porozumieniu (acting
298
298
in concert) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
300
4. Bariery dla aktywnej roli OFE w nadzorze (³adzie)
korporacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Rola banków w polskim nadzorze korporacyjnym . . . . . . . . . . . . .
VII. Rynek kontroli spó³ek jako element polskiego systemu nadzoru
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Bariery strukturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Rynek fuzji i przejêæ w okresie po przyst¹pieniu Polski do UE . .
3. Opcjonalna regulacja zasady neutralnoœci i zasady prze³amania . .
VIII. Rynek us³ug mened¿erskich i sposoby wynagradzania mened¿erów
spó³ek publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Dotychczasowa ewolucja i perspektywy dalszego rozwoju
303
304
308
308
310
312
316
rynku us³ug mened¿erskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
316
2. Zalecenia Komisji Europejskiej dotycz¹ce wynagrodzeñ
mened¿erskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
318
3. Normatywne ramy ustalania i jawnoœci wynagrodzeñ
mened¿erskich w spó³kach publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ 5. „Dobre Praktyki” jako pozanormatywna regulacja ³adu
korporacyjnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Ewolucja „Dobrych Praktyk” na polskim rynku kapita³owym . . . .
II. Analiza „Dobrych Praktyk Spó³ek Notowanych na GPW” z 2007 r.
. .
1. Struktura „Dobrych Praktyk” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Dobre praktyki zarz¹dów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Dobre praktyki rad nadzorczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Dobre praktyki akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Mechanizm egzekwowania „Dobrych Praktyk” z 2007 r. . . . . . . . .
1. Miejsce regulacji zasady „dostosuj siê lub wyjaœnij” (comply
or explain) oraz obowi¹zku informacyjnego spó³ek gie³dowych
w zakresie ³adu korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Obowi¹zki informacyjne dotycz¹ce zasad ³adu korporacyjnego
w Regulaminie GPW oraz w InfBie¿OkresR . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Zakres corocznego obowi¹zku informacyjnego emitentów . .
2.2. Obowi¹zek informacyjny na podstawie § 29 ust. 3
Regulaminu GPW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Sposoby naruszenia obowi¹zków informacyjnych dotycz¹cych
stosowania ³adu korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Sankcje za naruszenie obowi¹zków informacyjnych w zakresie
³adu korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Dobre Praktyki Spó³ek Notowanych na NewConnect – wzmianka . . .
322
327
327
334
334
335
337
344
350
353
353
358
358
366
368
369
371
IX
Spis treœci
Rozdzia³ 6. Rada nadzorcza jako centralny element wewnêtrznego
nadzoru korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Miejsce rady nadzorczej w wewnêtrznym systemie nadzoru
i kontroli w spó³ce akcyjnej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Kontrola wewnêtrzna i wewnêtrzny audyt
. . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Funkcja i cele systemu kontroli wewnêtrznej . . . . . . . . . . .
2.2. Zarz¹dzanie ryzkiem i kontrola wewnêtrzna w spó³kach
375
375
375
375
375
akcyjnych prowadz¹cych dzia³alnoœæ bankow¹ . . . . . . . . .
378
2.3. Systemy kontroli wewnêtrznej i zarz¹dzania ryzykiem
w spó³kach gie³dowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Kontrola wzajemna (horyzontalna) cz³onków zarz¹du . . . . . . . .
4. Rada nadzorcza a inne instrumenty wewnêtrznego nadzoru
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Funkcje rady nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Funkcja kontrolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Zakres i kryteria kontroli wykonywanej przez radê . . . . . .
1.2. Uprawnienia informacyjne rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Funkcja doradcza i konsultacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Funkcja wspó³decydowania o sprawach spó³ki
. . . . . . . . . . . . .
4. Funkcja personalna rady wzglêdem zarz¹du . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Kszta³towanie sk³adu zarz¹du . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Kszta³towanie relacji prawnych miêdzy spó³k¹ a cz³onkami
zarz¹du . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Ustalanie wynagrodzenia cz³onków zarz¹du . . . . . . . . . . . .
5. Funkcja korporacyjnej reprezentacji akcjonariuszy
i interesariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Sk³ad rady nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Liczba cz³onków rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Kwalifikacje cz³onków rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Negatywne przes³anki cz³onkostwa w radzie – zakaz ³¹czenia
stanowisk i skutki jego naruszenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Niezale¿ni cz³onkowie rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Cele postulatu niezale¿noœci i jego krytyka . . . . . . . . . . . .
4.2. Regulacje unijne zawarte w zaleceniu Komisji
381
382
383
385
386
386
390
393
396
402
402
411
416
419
423
423
425
426
432
432
Europejskiej z 15.2.2005 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
436
4.3. Ewolucja polskich regulacji dotycz¹cych cz³onków
niezale¿nych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.1. Liczba cz³onków niezale¿nych . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.2. Definicja i kryteria niezale¿noœci . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.3. Uprawnienia cz³onków niezale¿nych . . . . . . . . . . . .
IV. Organizacja i funkcjonowanie rady nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Normatywne ramy organizacji rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Zasada kolegialnoœci (art. 390 § 1 KSH) i dopuszczalne wyj¹tki
od niej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Przewodnicz¹cy rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
438
438
440
444
447
447
451
456
X
Spis treœci
4. Posiedzenia i uchwa³y rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Zwo³ywanie posiedzeñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Kworum i kwestia udzia³u w posiedzeniu z wykorzystaniem
œrodków bezpoœredniego porozumiewania siê na odleg³oœæ . .
4.3. G³osowanie na posiedzeniach i poza nimi . . . . . . . . . . . . . .
4.4. Wadliwoœæ uchwa³
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Komitety rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Regulacje unijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Podstawy prawne tworzenia komitetów w radach
460
460
463
466
471
477
477
nadzorczych polskich spó³ek akcyjnych . . . . . . . . . . . . . . .
481
5.3. Komitet audytu w œwietle regulacji ustawy o bieg³ych
rewidentach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1. Powo³ywanie i sk³ad komitetu audytu. . . . . . . . . . . .
5.3.2. Wyj¹tek od obowi¹zku powo³ania komitetu audytu
w „ma³ych” radach nadzorczych (art. 86 ust. 3
BiegRewU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.3. Zadania komitetu audytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.4. Funkcjonowanie komitetu audytu . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. „Miêkka” regulacja komitetów rady nadzorczej w „Dobrych
Praktykach w Spó³kach Notowanych na GPW” . . . . . . . . .
V. Prawa i obowi¹zki cz³onków rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawa cz³onka rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Obowi¹zki cz³onka rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
482
482
485
486
489
491
493
493
498
VI. Praktyka funkcjonowania rad nadzorczych polskich spó³ek
– wyniki badañ empirycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
510
Rozdzia³ 7. Prawne uwarunkowania aktywnej roli akcjonariuszy
w nadzorze korporacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Prawa akcjonariuszy jako element nadzoru korporacyjnego . . . . . .
II. Pozycja i funkcje walnego zgromadzenia w strukturze
organizacyjnej spó³ki akcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Pozycja walnego zgromadzenia wzglêdem innych organów
513
513
516
spó³ki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
516
2. Klasyfikacja kompetencji walnego zgromadzenia – przegl¹d
stanowisk doktryny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
519
3. Decydowanie o fundamentalnych sprawach dotycz¹cych
spó³ki i akcjonariuszy (tzw. uchwa³y strukturalne) . . . . . . . . . . .
4. Podejmowanie tzw. uchwa³ autoryzacyjnych . . . . . . . . . . . . . . .
5. Decydowanie o sk³adzie osobowym pozosta³ych organów
spó³ki oraz wybór podmiotu uprawnionego do badania
sprawozdañ finansowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Uwagi prawno-porównawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Powo³ywanie i odwo³ywanie cz³onków rady nadzorczej . .
5.3. Powo³ywanie i odwo³ywanie cz³onków zarz¹du . . . . . . . . .
5.4. Powo³ywanie podmiotu uprawnionego do badania
521
532
535
535
537
542
sprawozdañ finansowych (firmy audytorskiej) . . . . . . . . . .
546
XI
Spis treœci
6. Roczna ocena funkcjonariuszy spó³ki oraz zatwierdzanie
sprawozdania finansowego. Absolutorium jako instrument
nadzoru w³aœcicielskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
547
7. Walne zgromadzenie jako forum wymiany informacji
i pogl¹dów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
554
III. Prawa akcjonariuszy mniejszoœciowych relewantne z punktu
widzenia nadzoru korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Prawa mniejszoœci w zwi¹zku ze zwo³aniem walnego
zgromadzenia i uzupe³nieniem porz¹dku jego obrad . . . . . . . . .
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Prawo ¿¹dania zwo³ania nadzwyczajnego walnego
zgromadzenia i umieszczenia okreœlonych spraw
w porz¹dku jego obrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1. Próg kapita³owy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Forma i treœæ ¿¹dania akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . .
2.2.3. Sposoby wykazania legitymacji akcjonariuszy
557
557
559
559
560
560
561
mniejszoœciowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
563
2.2.4. Kwestia dopuszczalnoœci oceny przez zarz¹d
merytorycznej zasadnoœci ¿¹dania akcjonariuszy . .
2.2.5. Zwo³anie walnego zgromadzenia przez akcjonariuszy
na podstawie upowa¿nienia s¹du rejestrowego. . . . .
2.2.6. Koszty zwo³ania i odbycia walnego zgromadzenia . .
2.3. Prawo ¿¹dania umieszczenia okreœlonych spraw w porz¹dku
obrad najbli¿szego walnego zgromadzenia . . . . . . . . . . . . .
565
567
569
570
2.4. Prawo akcjonariuszy spó³ki publicznej do zg³aszania
projektów uchwa³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
573
3. Prawo ¿¹dania powo³ania komisji w celu weryfikacji listy
obecnoœci na walnym zgromadzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Prawo ¿¹dania powo³ania rewidenta do spraw szczególnych . .
4.1. Funkcja i cel instytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Zg³oszenie i treœæ ¿¹dania mniejszoœci . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Powo³anie rewidenta do spraw szczególnych przez s¹d
rejestrowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4. Obowi¹zki organów spó³ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Prawo ¿¹dania wyboru rady nadzorczej w g³osowaniu
oddzielnymi grupami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Cel i charakter prawny instytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Przes³anki skorzystania z przedmiotowego prawa
mniejszoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3. Zasady tworzenia grup elekcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Wybór w grupach elekcyjnych i w g³osowaniu
uzupe³niaj¹cym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5. Odwo³ywalnoœæ cz³onka rady wybranego przez grupê . . . .
5.6. Niejednoznaczna ocena przedmiotowego prawa
574
579
579
580
584
588
590
590
594
596
599
601
mniejszoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
602
XII
Spis treœci
6. Prawo delegowania cz³onka rady nadzorczej do sta³ego
indywidualnego wykonywania czynnoœci nadzorczych . . . . . . .
IV. Indywidualne prawa organizacyjne akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawa organizacyjne jako instrument realizacji nadzoru
korporacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Prawo do udzia³u w walnym zgromadzeniu . . . . . . . . . . . . . . . .
605
609
609
611
2.1. Pojêcie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu.
Uczestnictwo „wirtualne” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
611
2.2. Legitymacja akcjonariusza do udzia³u w walnym
zgromadzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1. Spó³ki niepubliczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Spó³ki publiczne: system dnia rejestracji
uczestnictwa w walnym zgromadzeniu (record
date) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Prawo do zg³aszania projektów uchwa³ w trakcie walnego
zgromadzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Prawo g³osu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Prawo g³osu jako instrument oddzia³ywania
korporacyjnego. Zasada proporcjonalnoœci zaanga¿owania
kapita³owego i wp³ywu na spó³kê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Statutowe odstêpstwa od zasady proporcjonalnoœci
miêdzy zaanga¿owaniem kapita³owym a wp³ywem na
spó³kê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.1. Akcje uprzywilejowane co do g³osu (akcje
616
617
620
627
628
628
633
pluralne)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
633
4.2.2. Uprawnienia osobiste przyznane indywidualnie
oznaczonym akcjonariuszom . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.3. Akcje nieme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.4. Statutowe ograniczenia prawa g³osu . . . . . . . . . . . .
4.3. Wykonywanie prawa g³osu in absentia: g³osowanie
elektroniczne i korespondencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4. Wykonywanie prawa g³osu przez pe³nomocnika . . . . . . . .
4.4.1. Charakter prawny pe³nomocnictwa do udzia³u
636
642
648
657
663
w walnym zgromadzeniu i do g³osowania . . . . . . . .
663
4.4.2. Zakres pe³nomocnictwa do udzia³u w walnym
zgromadzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
665
4.4.3. Dopuszczalnoœæ udzielenia pe³nomocnictwa
nieodwo³alnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
666
4.4.4. Zakaz ograniczeñ w zakresie udzielenia
pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.5. Forma udzielenia pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . . .
4.4.6. Formularze pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.7. Przeciwdzia³anie konfliktom interesów miêdzy
pe³nomocnikiem a akcjonariuszem . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.8. Stosowanie tzw. pe³nomocnictw masowych (proxy)
w œwietle znowelizowanej regulacji kodeksowej . . .
667
669
672
674
679
XIII
Spis treœci
5. Prawo do informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Rola informacji w nadzorze korporacyjnym . . . . . . . . . . . .
5.2. Informacje udostêpniane akcjonariuszom przed walnym
zgromadzeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.1. Dualizm regulacyjny w zakresie obowi¹zków
informacyjnych spó³ek przed walnym
zgromadzeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5.2. Obowi¹zki informacyjne spó³ek niepublicznych . . .
5.5.3. Obowi¹zki informacyjne spó³ek publicznych po
nowelizacji KSH ustaw¹ z 5.12.2008 r.
. . . . . . . . . .
5.3. Prawo do informacji na walnym zgromadzeniu i poza nim . .
5.3.1. Funkcja i cel
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.2. Zasady wykonywania prawa do informacji . . . . . . .
5.3.3. Przes³anki odmowy przez zarz¹d udzielenia ¿¹danej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.4. „Odroczenie” udzielenia informacji . . . . . . . . . . . . .
5.3.5. S¹dowa kontrola zasadnoœci odmowy udzielenia
informacji
682
682
684
684
686
686
691
691
692
695
697
informacji przez zarz¹d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
699
5.3.6. Udzielenie informacji poza walnym
zgromadzeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Obowi¹zek publikacyjny dotycz¹cy wyników g³osowañ . .
6. Prawo do zaskar¿ania uchwa³ walnego zgromadzenia . . . . . . . .
6.1. Funkcje i cele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. Ewolucja zasad zaskar¿ania uchwa³ walnego zgromadzenia
w ustawodawstwie i orzecznictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.1. Regulacja wadliwoœci uchwa³ w KH i KSH . . . . . .
6.2.2. Kontrowersje wokó³ przes³anek wytoczenia
powództwa o uchylenie uchwa³y . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.3. Kontrowersje co do charakteru sankcji przewidzianej
w art. 425 § 1 KSH iznaczenia wyroku
stwierdzaj¹cego niewa¿noœæ uchwa³y . . . . . . . . . . .
6.2.4. Kontrowersje dotycz¹ce trafnoœci kategorialnego
wyró¿niania tzw. uchwa³ nieistniej¹cych
(pozornych) i zakresu tego pojêcia . . . . . . . . . . . . . .
6.3. Legitymacja akcjonariusza do zaskar¿enia uchwa³y . . . . . .
6.3.1. Akcjonariusze obecni na walnym zgromadzeniu . . .
6.3.2. Akcjonariusze pozbawieni mo¿liwoœci
wykonywania praw korporacyjnych na walnym
zgromadzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.3. Kwestia legitymacji by³ego akcjonariusza . . . . . . . .
6.4. Dopuszczalnoœæ czêœciowego uchylenia uchwa³y albo
701
703
705
705
706
706
709
715
719
724
724
726
731
stwierdzenia jej niewa¿noœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
732
6.5. Nadu¿ycie prawa do zaskar¿ania uchwa³ („szanta¿
korporacyjny”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
737
7. Prawo do wytoczenia powództwa o naprawienie szkody
wyrz¹dzonej spó³ce (actio pro socio) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
742
XIV
Spis treœci
7.1. Cel i funkcja instytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.2. Wêz³owe elementy regulacji actio pro socio w KSH . . . . .
7.3. Ochrona przed nadu¿yciem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
742
745
751
Rozdzia³ 8. Odpowiedzialnoœæ cz³onków organów kierowniczych
wobec spó³ki, akcjonariuszy i inwestorów jako element nadzoru
korporacyjnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
755
I. Funkcje odpowiedzialnoœci odszkodowawczej w nadzorze
korporacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
755
II. Charakter i przes³anki odpowiedzialnoœci odszkodowawczej
cz³onków organów kierowniczych na podstawie art. 483 KSH . . .
1. Charakter prawny odpowiedzialnoœci piastunów spó³ki . . . . . . .
2. Bezprawnoœæ postêpowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zobiektywizowany miernik starannoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Niedo³o¿enie nale¿ytej starannoœci przy wykonywaniu mandatu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Zakres obowi¹zku naprawienia szkody wyrz¹dzonej spó³ce . . . . .
IV. Kwestia dyspozytywnego albo kogentywnego charakteru
jako element bezprawnoœci
757
757
758
760
761
768
art. 483 KSH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
769
V. Odpowiedzialnoœæ cz³onków organów kierowniczych a zasada
kolegialnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Odpowiedzialnoœæ z tytu³u szkody wyrz¹dzonej spó³ce
771
w rezultacie podjêcia uchwa³y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
771
2. Odpowiedzialnoœæ cz³onków zarz¹du w razie statutowego
podzia³u kompetencji miêdzy jego cz³onków . . . . . . . . . . . . . . .
773
3. Odpowiedzialnoœæ cz³onków rady nadzorczej w kontekœcie
zasady kolegialnoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Odpowiedzialnoœæ za sprawozdawczoœæ finansow¹ spó³ki . . . . . . .
VII. Ryzyko gospodarcze a odpowiedzialnoϾ odszkodowawcza
cz³onków organów kierowniczych spó³ki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Znaczenie absolutorium dla odpowiedzialnoœci cz³onków organów
kierowniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
776
777
784
790
IX. Odpowiedzialnoœæ odszkodowawcza cz³onków organów spó³ki
wobec akcjonariuszy za tzw. szkodê poœredni¹ („refleksow¹”)
X. Odpowiedzialnoœæ odszkodowawcza cz³onków organów spó³ki
. . .
795
publicznej wobec jej inwestorów za naruszenie obowi¹zków
informacyjnych na rynku regulowanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. OdpowiedzialnoϾ za informacje zawarte w prospekcie
emisyjnym i innych dokumentach sporz¹dzanych i udostêpnia-
nych w zwi¹zku z ofert¹ publiczn¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Odpowiedzialnoœæ za informacje poufne, bie¿¹ce i okresowe . .
XI. U³atwienia proceduralne w zakresie dochodzenia roszczeñ
odszkodowawczych od spó³ek oraz cz³onków ich organów . . . . . .
Rozdzia³ 9. Zewnêtrzny audyt sprawozdawczoœci finansowej spó³ek
publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Uwagi wprowadzaj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
798
799
805
813
819
819
XV
Spis treœci
II. Funkcje zewnêtrznego audytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Funkcja kontrolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Funkcja korekcyjna i prewencyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Funkcja wspierania rady nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Funkcje bieg³ego rewidenta a tzw. luka oczekiwañ . . . . . . . . . .
III. Prawno-instytucjonalne gwarancje niezale¿noœci i jakoœci pracy
bieg³ego rewidenta w dyrektywie 2006/43/WE i w ustawie
o bieg³ych rewidentach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Cele unijnej reformy prawnych ram zewnêtrznego audytu . . . .
2. Siatka pojêciowa ustawy o bieg³ych rewidentach . . . . . . . . . . . .
3. Prawne przes³anki niezale¿noœci i bezstronnoœci bieg³ego
820
820
826
827
828
830
830
832
rewidenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
833
4. Zasady wyboru bieg³ego rewidenta przez spó³kê oraz zawierania
i rozwi¹zywania umowy o badanie sprawozdania finansowego . . .
5. Obowi¹zkowa rotacja kluczowego bieg³ego rewidenta . . . . . . .
6. Dwustopniowy system nadzoru nad bieg³ymi rewidentami
836
840
i firmami audytorskimi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
844
7. Pozosta³e regulacje s³u¿¹ce zabezpieczeniu niezale¿noœci
i bezstronnoœci bieg³ego rewidenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Wspó³praca miêdzy bieg³ym rewidentem a rad¹ nadzorcz¹ . . . . . .
V. Odpowiedzialnoœæ cywilnoprawna bieg³ego rewidenta . . . . . . . . . .
1. Prawo europejskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Prawo polskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta i podmiotu
uprawnionego do badania sprawozdañ finansowych
(firmy audytorskiej) wobec audytowanej spó³ki . . . . . . . . .
2.2. Odpowiedzialnoœæ audytora wzglêdem osób trzecich . . . . .
2.3. Ustawowe i kontraktowe ograniczenie odpowiedzialnoœci
podmiotów uprawnionych do badania sprawozdañ
finansowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ 10. Propozycje reformy polskiego modelu nadzoru
korporacyjnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Uwagi wstêpne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Postulat zwiêkszenia zakresu autonomii statutowej w spó³ce
akcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uzasadnienie bezwzglêdnie obowi¹zuj¹cej regulacji spó³ki
akcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Doktrynalna krytyka iuris cogentis w prawie spó³ki akcyjnej . .
3. Wnioski dla prawa polskiego. Postulat ograniczonej liberalizacji
prawa akcyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
846
847
850
850
853
853
859
861
865
865
867
867
869
874
III. Postulat dopuszczenia wyboru miêdzy modelem monistycznym
a modelem dualistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
881
IV. Postulaty dotycz¹ce reformy modelu dualistycznego w spó³ce
akcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Postulat nowelizacji art. 393 pkt 3 KSH . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
886
886
888
XVI
Spis treœci
3. Postulat wzmocnienia pozycji zarz¹du w stosunku
do akcjonariuszy poprzez uchylenie art. 368 § 4 zd. 2 KSH . . .
889
4. Postulat polepszenia przep³ywu informacji miêdzy zarz¹dem
a rad¹ nadzorcz¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
891
5. Postulat wzmocnienia funkcji wspó³decydowania rady
o sprawach spó³ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
893
6. Postulat z³agodzenia zasady kolegialnoœci w odniesieniu
do zarz¹du i rady nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
896
7. Postulat wprowadzenia ustawowego obowi¹zku stworzenia
systemów wewnêtrznej kontroli oraz wewnêtrznego audytu
w spó³kach gie³dowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Postulat wzmocnienia instytucjonalnej wspó³pracy miêdzy
899
rad¹ nadzorcz¹ a bieg³ym rewidentem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
902
9. Postulat rozszerzenia uprawnienia rady do reprezentowania
spó³ki na umowy i spory z by³ymi cz³onkami zarz¹du wi¹¿¹ce
siê z wykonywaniem mandatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
905
10. Postulat zwiêkszenia autonomii organizacyjnej rady
nadzorczej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
906
11. Postulat reformy negatywnych przes³anek cz³onkostwa
w radzie (art. 387 KSH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
908
12. Postulat nadania dyspozytywnego charakteru regulacjom
uczestnictwa przedstawicieli akcjonariuszy mniejszoœciowych
i interesariuszy w radzie nadzorczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
910
13. Postulat dostosowania ustawowych kryteriów niezale¿noœci
cz³onków rady nadzorczej do standardów unijnych . . . . . . . . . .
913
14. Postulat wy³¹czenia odpowiedzialnoœci za negatywne
skutki decyzji biznesowych mieszcz¹cych siê w ramach
uzasadnionego ryzyka gospodarczego (business judgment rule) . .
15. Postulat rozbudowy „miêkkiej” regulacji „Dobrych Praktyk”
dotycz¹cej zarz¹du i rady nadzorczej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Reforma praw mniejszoœci i praw korporacyjnych akcjonariuszy . .
1. Postulat w³¹czenia regulacji dotycz¹cej rewidenta
ds. szczególnych do KSH i jej rozszerzenia na akcjonariuszy
spó³ek niepublicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Postulat nadania fakultatywnego charakteru przepisom
dotycz¹cym prawa wyboru rady nadzorczej grupami . . . . . . . . .
3. Postulat uchylenia prawa delegowania przez grupê wybranego
cz³onka rady do sta³ego indywidualnego wykonywania
czynnoœci nadzorczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Postulat reformy actio pro socio w spó³ce akcyjnej . . . . . . . . . .
5. Postulaty reformy niektórych aspektów zaskar¿ania uchwa³
walnego zgromadzenia akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakoñczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
914
919
926
926
928
928
930
936
941
953
XVII
Wstêp
Nadzór korporacyjny (corporate governance)
jako przedmiot miêdzynarodowej
i interdyscyplinarnej debaty
Problematyka nadzoru korporacyjnego (corporate governance), czyli, mówi¹c
najogólniej, problematyka nadzoru i kontroli nad spó³kami akcyjnymi1, sta³a siê
w ostatnich latach popularnym obszarem badawczym, le¿¹cym w centrum zainte-
resowania przedstawicieli ró¿nych dyscyplin naukowych, takich jak prawo,
ekonomia, zarz¹dzanie, teoria organizacji i rachunkowoœæ. Tematyce corporate
governance poœwiêconych jest kilka polskich i zagranicznych portali interneto-
wych2, stanowi¹cych eksperckie i badawcze sieci wspó³pracy, oraz specjalistycz-
ne czasopisma3. O popularnoœci tego obszaru badawczego decyduje jego aktual-
noœæ i praktyczna donios³oœæ. Dyskusja na temat corporate governance, toczona
pocz¹tkowo g³ównie w doktrynie amerykañskiej i brytyjskiej, przenios³a siê w la-
tach 90. na p³aszczyznê miêdzynarodow¹, anga¿uj¹c uwagê wa¿nych instytucji
miêdzynarodowych (OECD, Bank Œwiatowy, Unia Europejska), prawodawców,
instytucji organizuj¹cych obrót na rynku kapita³owym (gie³d) oraz jego uczestni-
ków. Pakiet norm i wytycznych w zakresie corporate governance, maj¹cych
stanowiæ wzór dla krajowych ustawodawców i regulatorów, zawiera dokument
przyjêty w 1999 r. i 2004 r. przez Radê OECD pt. „Zasady Nadzoru Korporacyj-
nego”. Poprawa tego nadzoru sta³a siê równie¿ celem dzia³añ podejmowanych
przez Komisjê Europejsk¹ i inne organy UE, czego wyrazem jest przyjêty
w 2003 r. „Program modernizacji europejskiego prawa spó³ek i polepszenia nad-
zoru korporacyjnego”, a tak¿e uchwalone w jego wykonaniu akty prawne (dyrek-
tywy i zalecenia) oraz kompleksowe analizy podjête z inicjatywy Komisji Euro-
pejskiej4.
1 Przegl¹d ró¿nych t³umaczeñ, znaczeñ i definicji pojêcia corporate governance
znajduje siê poni¿ej, cz. I, rozdzia³ 1.
2 Por. http://www.ecgi.org/ (strona European Corporate Governance Institue);
http://www.gcgf.org/ (strona Global Corporate Governance Forum, za³o¿onego przez
Bank Œwiatowy i OECD); http://www.ssrn.com/cgn/index.html (strona Corporate
Governance Network); http://corporatelawandgovernance.blogspot.com/, http://blogs.
law.harvard.edu/corpgov/, http://www.corpgov.net/, http://www.pfcg.org.pl/ (strona
Polskiego Forum Corporate Governance).
3 Np. International Journal of Corporate Governance; Corporate Governance. An
International Review. W Polsce: Przegl¹d Corporate Governance, wydawany przez
Polski Instytut Dyrektorów.
4 Por. stronê internetow¹ Komisji Europejskiej poœwiêcon¹ prawu spó³ek i nadzo-
rowi korporacyjnemu: http://ec.europa.eu/internal_market/company/index_en.htm.
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej
Krzysztof Oplustil
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :
