Darmowy fragment publikacji:
Tadeusz Majda
JÊZYK TURECKI
JÊZYK TURECKI
Seria
prezentuje zarówno wielkie
i znane języki, takie jak chiński, arabski czy hindi, jak i te,
bez których znajomość współczesnego świata jest
niepełna, a więc hausa, tybetański czy języki
czadyjskie. Szczególne miejsce w serii
zajmują języki wielkich cywilizacji
przeszłości, np. egipski,
hebrajski biblijny
i sanskryt.
Język turecki, dawniej zwany również osmańskim, należy do grupy ogu-
zyjskiej rodziny języków tureckich. Posługuje się nim ponad 80 milionów
ludzi mieszkających w Republice Tureckiej i na emigracji. W ostatnich
dziesięcioleciach język turecki zmienił się w stopniu porównywalnym
jedynie ze zmianami, jakie zaszły we współczesnym języku hebrajskim.
Dzięki systematycznej akcji „oczyszczania” języka z zapożyczeń arabskich
i perskich na rzecz słów rdzennie tureckich zmieniło się zasadniczo słow-
nictwo i języka literackiego, i mówionego.
Tadeusz Majda jest turkologiem, profesorem w Zakładzie Turkologii
i Ludów Azji Środkowej Uniwersytetu Warszawskiego. Wykłada język,
literaturę, kulturę i sztukę turecką; zajmuje się także sztuką islamu. Wśród
licznych publikacji w jego dorobku naukowym można wymienić Katalog
rękopisów tureckich i perskich ze zbiorów polskich, Tureckie stroje i sceny
rodzajowe: z kolekcji króla Stanisława Augusta: katalog rysunków, Rozwój
języka tureckiego w XVII wieku oraz współtłumaczenie dzieła Arifa Alego
Daniszmendname. Księga czynów Melika Daniszmenda.
T
a
d
e
u
s
z
M
a
j
d
a
J
Ê
Z
Y
K
T
U
R
E
C
K
I
turecki_okladka_ind.indd 1
2015-09-14 10:40:45
DIALOG
Tadeusz Majda
JĘZYK TURECKI
Tadeusz Majda
JĘZYK TURECKI
wydanie czwarte
Wydawnictwo Akademickie
DIALOG
Warszawa 2015
Do druku opiniowali
Stanisław Godziński
Dariusz Kołodziejczyk
Redakcja i korekta
Maria Danuta Krajewska
Copyright © by Tadeusz Majda and Wydawnictwo Akademickie
DIALOG 2011
nakład 1000 egz.
objętość 10 ark. wyd.
ISBN 978-83-8002-374-1
ISBN 978-83-8002-626-1
Wydawnictwo Akademickie DIALOG
00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/218
tel./fax: 22 620 87 03
e-mail: redakcja@wydawnictwodialog.pl
Wydawnictwo Akademickie „DIALOG” Anna Parzymies Sp. z o.o.
http//www.wydawnictwodialog.pl
00–112 Warszawa, ul. Bagno 3 m. 218
tel./faks 22 620 87 03
e-mail: redakcja@wydawnictwodialog.pl
www.wydawnictwodialog.pl
SpiS treści
WPROWADZENIE ................................................................................... 7
FONETYKA I FONOLOGIA .................................................................. 12
Alfabet ................................................................................................ 12
Akcent (Vurgu) .................................................................................... 26
NOMINA ................................................................................................ 29
Rzeczownik (İsim) .............................................................................. 29
Znaczenie przypadków ....................................................................... 37
Przymiotnik (Sifat) .............................................................................. 49
Zaimek (Zamir) ................................................................................... 52
Liczebnik (Sayi) .................................................................................. 60
Postpozycje ......................................................................................... 64
MORFOLOGIA ....................................................................................... 74
Słowotwórstwo imion ......................................................................... 74
Substantywizacja części mowy .......................................................... 90
Czasownik kopula (Fiil) ..................................................................... 91
Czasy proste ...................................................................................... 103
Czasy złożone ................................................................................... 110
Przysłówek (Zarf) ............................................................................. 127
Spójnik (Bağlaç) ............................................................................... 130
Wykrzyknik (Nída) ........................................................................... 132
Partykuły i wyrazy modalne (Edat) .................................................. 135
Wyrazy dźwiękonaśladowcze – onomatopeje .................................. 137
SKŁADNIA ........................................................................................... 140
Zdanie (Cümle) ................................................................................. 140
Zdanie proste (Basit, yalın cümle) ............................................... 140
Zdanie rozwinięte (Türemiş cümle) ............................................. 140
Podmiot (Özne) ............................................................................ 141
Orzeczenie (Yüklem) .................................................................... 145
Dopełnienie (Nesne) .................................................................... 149
Rodzaje i budowa zdań .......................................................................... 151
Zdanie rozwinięte ........................................................................ 151
Zdanie o przestawnym szyku (Devrik cümle) ............................ 153
Zdanie pytajne (Soru cümlesi) .................................................... 155
Zdanie zaprzeczone (Olumsuz cümle) ........................................ 155
Zdanie wykrzyknikowe i rozkazująco-życzące .......................... 156
Zdania równorzędnie złożone ..................................................... 157
Zdania podrzędnie złożone (Bileşik cümleler) ........................... 158
Zdania względne ......................................................................... 158
Zdania czasowe (Zaman cümleleri) ........................................... 158
Zdania dopełnieniowe ................................................................ 161
Zdania przyczynowe .................................................................... 162
Zdania celowe ............................................................................ 162
Zdania przyzwalające ................................................................. 162
Zdania warunkowe .................................................................... 163
Zdanie wtrącone (Ara cümle) ...................................................... 166
Zdania niepełne i urwane (Cümleden sözcük düşmesi) ............... 166
Równoważniki zdań .................................................................... 167
Akcent zdaniowy ......................................................................... 167
PRÓBKA TEKSTU LITERACKIEGO ................................................. 169
Tłumaczenie ...................................................................................... 169
Słownik i komentarz gramatyczny ................................................... 170
BIBLIOGRAFIA.................................................................................... 174
Zalecana lektura ................................................................................ 175
Ważniejsze słowniki pomocne przy nauce języka tureckiego
i tłumaczeniu tekstów ............................................................................ 176
WproWadzenie
Językiem tureckim posługują się mieszkańcy Republiki Tureckiej
(ok. 60 mln ludności), nieduże grupy ludności pochodzenia turec-
kiego, mieszkające na Bałkanach (Bułgaria, Macedonia, Kosowo,
Grecja, Rumunia) oraz kilkumilionowa społeczność przebywająca na
emigracji w Europie (Niemcy, Austria, Szwecja, Belgia, Francja).
Należy on do dużej rodziny języków tureckich, do której zalicza
się m.in. azerski, turkmeński, uzbecki, kazaski, kirgiski, tatarski,
czuwaski, jakucki, nowoujgurski. W obrębie tej rodziny wchodzi
w skład grupy języków zwanych oguzyjskimi. Posługują się nimi
mieszkańcy terenów najbardziej wysuniętych na południowy zachód
kontynentu azjatyckiego oraz Bałkanów. Do języków oguzujskich
zalicza się także języki: azerski (azerbejdżański), turkmeński oraz
języki małych grup etnicznych tureckich, zamieszkujących zachodni
Iran. Są to: kaszkajski, ajnałłu, sonkor, a w Azji Środkowej – niektóre
dialekty uzbeckiego i język chorasański.
Język turecki rozwija się w Anatolii od końca XI w., to znaczy
od czasu opanowania półwyspu przez plemiona tureckie przybyłe
z Azji Środkowej pod wodzą Seldżuków. Język okresu panowania
Seldżuków (XII–XIV w.) określa się mianem seldżuckiego lub
staroanatolijskiego (Eski Anadolu Tűrkçesi), a także nazywa
staroosmańskim (Eski Osmanlıca), zaś od końca XIV do końca
XIX wieku w użyciu jest język osmańsko-turecki, najczęściej zwany
osmańskim (Osmanlıca). Później, w wyniku rozwoju tureckiego
8
Język turecki
powstaje język współczesny (Çağdaş Türkçe), czyli turecki Turcji
(Türkiye Türkçesi).
Od końca XIX w. zmiany zachodzące w języku tureckim
polegają na dostosowywaniu słownictwa i form gramatycznych
języka pisanego do mówionego. Pisarze i poeci podejmują próby
oczyszczania swoich utworów z zawiłych konstrukcji i wyszuka-
nego słownictwa pochodzenia arabskiego i perskiego. Posługują
się częściej słowami rdzennie tureckimi lub zapożyczonymi
– teraz z języków zachodnioeuropejskich. Ten proces, zwany
sadeleşme (‘oczyszczanie’) przybiera na sile w okresie Republiki.
Za sprawą prezydenta Kemala Atatürka powstaje Towarzystwo
Języka Tureckiego (Türk Dil Kurumu), a jednym z jego celów
jest intensywne oczyszczanie i „sturczanie” języka poprzez wpro-
wadzanie neologizmów i przywracanie do życia słów rdzennie
tureckich. Wykorzystuje się do tego słownictwo tureckich dialektów
anatolijskich, a nawet sięga do innych języków z rodziny języków
tureckich. Współczesny język nazywa się teraz często Öz Türkçe
(‘rdzennie, czysto turecki’).
Towarzystwo Języka Tureckiego opracowało normatywny
słownik języka współczesnego Türkçe Sözlük (Słownik języka
tureckiego). Jego ostatnie dwutomowe wydanie pochodzi z roku
2009. Opracowano także bardzo pożyteczne kompendia: Derleme
Sözlüğü, słownik gwar anatolijskich i rumelijskich, oraz Tarama
Sözlüğü, opisujący dawne słownictwo wybrane z reprezentatywnych
zabytków piśmienniczych od XIII do XVIII w. (tarama znaczy
‘przeczesywanie’).
Pierwsze opracowania języka tureckiego w Europie powstały
w XVI wieku, w okresie wzmożonego zainteresowania Turcją
osmańską – najpoważniejszym przeciwnikiem chrześcijańskich
państw europejskich. Były to przeważnie podręczniki objaśniające
Wprowadzenie
9
pismo i wymowę głosek, zawierające wiadomości gramatyczne,
dialogi i słowniczki tematyczne1. Znaczną popularnością cieszyły się
tłumaczone na turecki chrześcijańskie teksty religijne i rozmówki,
ułożone przeze Bartholomaeusa Georgiewicza, później często
włączane do innych dzieł gramatycznych i opracowań na temat Turcji2.
Pierwszą gramatykę języka tureckiego ułożył Hieronimus Megiser
w 1612 roku3, natomiast słownik języka tureckiego Franciszka
Menińskiego4 uznano do czasów nowożytnych za najpełniejsze
naukowe opracowanie języka tureckiego. W 1730 r. ukazała się
gramatyka Jean-Baptiste’a Holdermanna, wydana w słynnej drukarni
stambulskiej prowadzonej przez Ibrahima Müteferrikę5. Była ona
najczęściej używanym podręcznikiem, aż do XIX wieku. Obok niej
popularny był podręcznik Vigieura, wydany również w Stambule w
roku 17906. Oba podręczniki mają tradycyjny układ treści, zawierają
elementy gramatyki, dialogi i słowniczek.
1 A. Bombaci, La “Regola del parlare turcho” di Filippi Argenti. Materiale per la cono-
scenza del turco parlato nella prima metà del XVI secolo, Napoli 1938;
A. Bombaci, Padre Pietro Ferraguto e la sua Grammatica turca (1611), Publicazioni
del’Istituto Universitario Orientale di Napoli. Nuova Serie I, 1940;
M. Adamović, Ein italienisch-türkisches Sprachbuch aus den Jahren 1525–1530, WZKM
67 (1975), 217–147; M. Paszkowski, Dzieje tureckie y utarczki kozackie z Tatary (wraz
z Dictionarzem języka Tureckiego), Kraków 1615. Zob. A. Zajączkowski, Pierwsza próba
opracowania języka tureckiego w literaturze staropolskiej, „Sprawozdania z posiedzeń To-
warzystwa Naukowego Warszawskiego”, XXXI 1933, 51–66.
2 W. Heffening, Die türkischen Transkriptionstexte des Batholomaeus Georgievits aus
den Jahren 1544–1548, Leipzig 1942.
3 Hieronymus Megiser, Institutionum linguae turcicae, Leipzig 1612.
4 Francisci à Mesgnien Meninski, Thesaurus linguarum orientalium Turcicae, Arabicae,
Persicae... nimirum lexicon Turcico-Arabico-Persicum. Vol. I–III, Viennae 1680. Francisci
à Mesgnien Meninski, Institutiones linguae turcicae, Viennae 1756.
5 Jean-Baptiste Holdermann, Grammaire turque ou méthode courte et facile pour
l’apprendre la langue turque, Constantinople 1730.
6 Viguier, Éléments de la langue turque, Constantinople 1790.
10
Język turecki
W okresie dynamicznego rozwoju studiów orientalistycznych
w XIX wieku coraz liczniej zaczynają się ukazywać opracowania
podręcznikowe, chrestomatie, gramatyki i słowniki języka turec-
kiego. Do najwartościowszych należy zaliczyć prace L. Bonellego7,
V.H. Hagopiana8, A. Müllera9, T.J. Bianchiego10, A. Hindoglou11,
J.W. Redhouse’a12, A. Wahrmunda13, a w Turcji gramatyki i słowniki
Cevdeta Paszy14, Şemseddina Samiego15, Ahmeda Vefika Paszy16.
Intensywny rozwój badań nad współczesnym językiem tureckim
i jego dialektami nastąpił zwłaszcza w latach 20. zeszłego stulecia,
a następnie po II wojnie światowej. Najważniejszym naukowym
opracowaniem gramatyki tureckiej w ujęciu historycznym i porów-
nawczym była obszerna praca Jeana Deny z 1921 roku: Grammaire
de la langue turque (dialecte osmanli). Jej tureckie tłumaczenie
dokonane przeze Ulvi Elövego, Türk Dili Grameri (Osmanlı
Lehçesi), ukazało się w 1950 roku w Stambule.
Jednakże właściwy rozkwit językoznawstwa tureckiego i wyko-
rzystanie do opisu języka nowoczesnych kierunków badawczych,
7 L. Bonelli, Elementi di grammatica turca osmanli con paradigmi, crestomazia e glos-
sario, Milano 1899.
8 V. H. Hagopian, Ottoman-Turkish conversation-grammatik. A practical method of
learning the Ottoman-Turkish language, London 1907.
9 A. Müller, Türkische Grammatik mit Paradigmen, Litteratur, Chrestomathie und
Glossar (unter Mitwirkung von Hermann Gies), Berlin 1889.
10 T.X. Bianchi, J.D. Kiefer, Dictionnaire turc-français, t. 1–2, Paris 1850.
11 A. Hindoglou, Theoretisch-praktische Türkische Sprachlehre für Deutsche..., Wien
1829.
12 J.W. Redhouse, Grammaire raisonnée de la langue ottomane, Paris 1846, tenże,
A Turkish and English Lexicon…, Constantinople 1890.
13 A.Wahrmund, Praktische Grammatik der osmanisch-türkischen Sprache, Giessen 1869.
14 Ahmed Cevdet Paşa, Kavaid-i Osmaniye, Istanbul 1851
15 Şemseddin Sami, Kamus-i Türkî, Dersaadet 1317 (1899).
16 Ahmed Vefik Paşa, Lehce-i Osmanî, Dersaadet 1306 (1889).
Wprowadzenie
11
zwłaszcza strukturalizmu, rozpoczyna się w latach 60. XX wieku,
a od lat 70. nowoczesne językoznawstwo rozwija się również w oś-
rodkach uniwersyteckich w Turcji.
Niniejsze opracowanie jest pierwszą próbą opisu gramatyki
języka tureckiego w języku polskim. W założeniu przeznaczone
jest zarówno dla studentów, jak i dla osób nieznających tureckiego,
a interesujących się strukturą języków nieeuropejskich. Autor celowo
nie stosuje opisu opartego na którymś z kierunków współczesnego
językoznawstwa, np. strukturalizmie czy kognitywizmie, ani też
nie podejmuje dyskusji terminologicznych, ponieważ głównym
jego celem jest wyjaśnienie w przystępny sposób struktury języka
zaliczanego do języków aglutynacyjnych.
Fonetyka i Fonologia
alFabet
Alfabet turecki oparty na literach łacińskich obowiązuje od
1928 roku. Obejmuje 29 liter. Innowacjami są litery: ‘c’ dla
oznaczenia ‘dż’, ‘ı’ (bez kropki) dla oznaczenia polskiego ‘y’, ‘ğ’
(objaśnienie poniżej), ponadto ‘ç’ (cz), ‘ş’ (sz).
Litery
A a
B b
C c
Ç ç
D d
E e
F f
G g
Ğ ğ
H h
I ı
İ i
J j
K k
ı
Nazwa litery
Wymowa
a
be
ce
çe
de
e
fe
ge
yumuşak ge
he
i
je
ke
a
b
dż
cz
d
e
f
g
(zob. Uwaga 1.)
y
i (zob. Uwaga 2.)
ż
k
h
Fonetyka i fonologia
13
L l
M m
N n
O o
Ö ö
P p
R r
S s
Ş ş
T t
U u
Ü ü
V v
Y y
Z z
Uwagi
le
me
ne
o
ö
pe
re
se
şe
te
u
ü
ve
ye
ze
l
m
n
o
ö (jak franc. eu, niem. ö)
ü (jak franc. u, niem. ü)
p
r
s
sz
t
u
w
j
z
1. Spółgłoski ‘ğ’ zwanej po turecku yumuşak ge („miękkim
ge”) w otoczeniu samogłosek a, ı, o, u nie wymawia się, następuje
jedynie lekkie zwarcie krtaniowe, a sąsiednia samogłoska jest nieco
wzdłużona, np.: boğaz ‘gardło, cieśnina’ wymawia się [bo’āz]; bağçe
‘ogród’ wymawia się [ba’cze]. Natomiast w otoczeniu samogłosek
e, i, ö, ü ‘ğ’ wymawia się jak ‘j’: eğer ‘jeśli’ wymawia się [ejer];
değirmen ‘młyn’, wymawia się [dejirmen].
Spółgłoska ‘ğ’ nie występuje w nagłosie wyrazu.
2. Kropkę stawia się również nad dużą literą: İ
Alfabet turecki jest fonetyczny, jeden znak alfabetu odpowiada
jednej głosce.
14
Znaki alfabetu
Język turecki
1. Daszek (^), franc. circonflex, nad samogłoską (düzeltme işareti)
stosuje się dla:
a) zaznaczenia palatalizacji
(zmiękczenia) poprzedzającej
spółgłoski g, k, l: kâfi ‘wystarczający’, wym. [kjafi], rüzgâr ‘wiatr’,
wym. [rüzgjar], lâle ‘tulipan’, wym. [ľale] (a nie [łale]).
b) zaznaczenia długości samogłoski w wyrazach pochodzenia
arabskiego i perskiego, zwłaszcza dla rozróżnienia homonimów,
np. adil ‘sprawiedliwość’, âdil ‘sprawiedliwy’. Zaznaczanie długich
samogłosek nie jest powszechnie stosowane, nie jest też normą
słownika ortograficznego Imlâ Kılavuzu, opracowanego przez Türk
Dil Kurumu.
c) daszek (^) nad i (î), występujący jako sufiks w wyrazach
męskich pochodzenia arabskiego, oznacza przymiotnik: iktisadî
‘gospodarczy’ (iktisat ‘gospodarka’). Pisownia taka nie jest obo-
wiązkowa. Ten znak diakrytyczny opuszcza się w imionach pocho-
dzenia arabskiego, mających znaczenie przymiotnikowe, np. Rahmi
( Rahmî), Nuri ( Nurî), ale zachowany jest często w pseudonimach
literackich (mahlas), np. Bakî, Hayalî.
2. Apostrof (’) stosuje się:
a) niekiedy dla oddzielenia głosek w niektórych wyrazach
pochodzenia arabskiego (jako ślad spółgłoski ‘ajn), vak’a ‘wyda-
rzenie’, san’at ‘sztuka, rzemiosło’.
b) celem oddzielenia sufiksu przypadku od imienia własnego:
Ankara’dan ‘z Ankary’ lub też oddzielenia sufiksu od zaimka
osobowego 3. osoby liczby pojedynczej: O’na ‘Jemu’.
Fonetyka i fonologia
System samogłoskowy
15
W
języku
tureckim (ogólnonarodowym)
jest 8 fonemów
samogłoskowych. Dzielą się na dwa szeregi według udziału w arty-
kulacji przedniej lub tylnej części języka:
przednie (przedniojęzykowe): e, i, ö, ü; tylne (tylnojęzykowe): a,
ı, o, u.
dzielą się na:
ı, i, u, ü.
a, e, ı, i.
W zależności od odległości położenia języka od podniebienia
szerokie (otwarte, wysokie): a, e, o, ö; wąskie (zamknięte, niskie):
W zależności od układu warg podczas artykulacji dzielą się na:
wargowe (labialne): o, ö, u, ü; niewargowe (nielabialne, płaskie):
Samogłoski długie
Istnieje jeszcze wśród ludzi wykształconych zwyczaj wzdłużenia
samogłosek w słowach pochodzenia arabskiego i perskiego, ale nie
stanowi on normy języka ogólnonarodowego.
Wtórna długość samogłosek może powstać na skutek wypadnięcia
spółgłoski, najczęściej ‘ğ’ lub ściągnięcia sylaby (monoftongizacja)
w mowie potocznej, np. soğuk ‘zimny’, wym. [so’ūk], ağa ‘aga’,
wym. [a’ā], değil ‘nie’, wym. [diīl].
Samogłoski mogą być wzdłużone dla wyrażenia emfazy,
szczególnego podkreślenia jakiejś cechy, np. çok ‘bardzo, dużo’
çook, wym. [çôk] ‘bardzo dużo, dużo!’
W wyrazach złożonych, w których spotykają się dwie samogłoski,
każdą wymawia się osobno, np. karaağaç ‘wiąz’, wym. [karáağáç]
(a nie [karâğaç]).
16
Język turecki
Charakterystyka samogłosek
a – tylnojęzykowa, szeroka (wysoka), niewargowa (niezaokrąg-
lona):
kaz ‘gęś’, arka ‘plecy’
ı – tylnojęzykowa, wąska (niska), niewargowa (niezaokrąglona),
znacznie krótsza niż polskie y:
kapı ‘drzwi’, kız ‘dziewczyna, córka’
o – tylnojęzykowa, szeroka (wysoka), wargowa (zaokrąglona):
on ‘dziesięć’, boş ‘pusty’
występuje tylko w pierwszej sylabie wyrazu, z wyjątkiem:
form reduplikowanych, np. bomboş ( bom+boş) ‘całkiem pusty’,
wyrazów złożonych, np. kolordu ‘korpus’ (termin wojskowy), i su-
fiksu -yor, np. yapıyor ‘on robi’
u – tylnojęzykowa, wąska (niska), wargowa (zaokrąglona):
kutu ‘pudełko’, buz ‘lód’
e – przedniojęzykowa, szeroka (wysoka), niewargowa (nieza-
okrąglona), krótka:
ses ‘głos’, köpek ‘pies’
W niektórych wyrazach, np. tesir ‘wpływ (na coś)’ e wymawiane
jest nieco dłużej. W słowach gece ‘noc’, vermek ‘dawać’ e w wy-
mawia się jako głoskę pośrednią między e a i.
i – przedniojęzykowa, wąska (niska), niewargowa (niezaokrąg-
lona):
lona):
bir ‘jeden’, kedi ‘kot’; dłużej wymawia się w: iğne ‘igła’, wym.
[īne].
ö – przedniojęzykowa, szeroka (wysoka), wargowa (zaokrąg-
göz ‘oko’, dönmek ‘wracać’; dłużej wymawia się w öğrenmek
‘uczyć się’, wym. [öörenmek]
Fonetyka i fonologia
17
ü – przedniojęzykowa, wąska (niska), wargowa (zaokrąglona),
krótka:
dün ‘wczoraj’, dłuższa w düğme ‘guzik’
Harmonia samogłoskowa (progresywna asymilacja palatalna
i labialna)
W języku tureckim (Turcji) zasada harmonii samogłoskowej ma
zastosowanie w sufiksach słowotwórczych i gramatycznych. Jest to
zasada koordynacji samogłosek między tematem (rdzeniem) a su-
fiksem bądź sufiksami:
a) Jeśli pierwsza samogłoska jest tylna, to każda następna
samogłoska wyrazu jest również tylna; a jeśli pierwsza samogłoska
jest przednia, to każda następna jest przednia.
b) Jeśli pierwsza samogłoska wyrazu jest niewargowa, to każda
następna samogłoska jest również niewargowa, a jeśli pierwsza
(niekiedy druga) samogłoska jest wargowa, to każda następna jest
również wargowa, odpowiednio przednia wargowa lub tylna war-
gowa.
Wyjątek od zasady harmonii samogłoskowej pod względem
zgodności samogłosek wargowych stanowi grupa wyrazów, które
mają pierwszą samogłoskę a, zaś następującą po niej spółgłoską
jest b, v, p, m. Zachodzi tu asymilacja samogłoski niewargowej pod
wpływem spółgłoski wargowej: çabuk ‘szybki, szybko’, çamur
‘błoto’, kavun ‘melon’, karpuz ‘arbuz’.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
