Prezentowany komentarz jest
pierwszym na rynku omawiającym w sposób
szczegółowy i kompletny poszczególne artykuły Karty Praw Podstawowych Unii
Europejskiej . Pragnąc wzmocnić związki między Państwami oraz umocnić
pokojową przyszłość Unia Europejska postanowiła wydać ten akt prawny.
Karta Praw
Podstawowych nie zawiera jednak tylko praw fundamentalnych dotyczących obywateli
Unii , bazuje ona na niepodzielnych, powszechnych
wartościach godności osoby ludzkiej,
wolności , równości i solidarności ,
mając za podstawę zasady demokracji oraz
państwa prawnego . Wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej spowodowało
postawienie jednostki w centrum uwagi, starając się przy tym respektować
odmienność kultur i tradycji poszczególnych krajów, tożsamość narodową oraz ich
organizację władz publicznych. Ponadto Karta Praw Podstawowych wspiera
zrównoważony rozwój wszystkich krajów oraz zapewnia swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału oraz swobodę przedsiębiorczości .
Publikacja ta pozwala na:
dokładne poznanie
fundamentalnych praw obywatela obowiązujących nie tylko na terenie własnego
kraju, ale również na terenie całej Unii Europejskiej;
uniknięcie odpowiedzialności wynikającej z nieodpowiedniego korzystania z praw
podstawowych;
spojrzenie na fundamentalne prawa człowieka nie tylko
od strony teoretycznej , ale również praktycznej ze względu na bogate
orzecznictwo.
Karta Praw
Podstawowych systematyzuje prawa wynikające z konstytucji poszczególnych
państw członkowskich , Europejskiej Konwencji
o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Kart Społecznych przyjętych
przez Unię i Radę Europy. Ponadto, opierając się na bogatym orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej, pokazuje jak w praktyce wygląda stosowanie fundamentalnych praw
człowieka.
Komentarz
zawiera szczegółowe omówienie zagadnień
dotyczących m.in.:
Godności człowieka
– dotyczącej prawa do życia, integralności cielesnej oraz zakazu tortur,
poniżającego traktowania lub karania oraz niewolnictwa i pracy przymusowej;
Wolności
– obejmującej bezpieczeństwo, życie prywatne i rodzinne, ochronę danych
osobowych; prawo do: nauki, własności oraz azylu; wolność myśli, sumienia,
religii, wypowiedzi, informacji, zgromadzania oraz stowarzyszania się,
sztuki i nauki, wyboru zawodu i prawo do podejmowania pracy;
Równości
– odnoszącej się zakazu dyskryminacji oraz różnorodności kulturowej,
religijnej i językowej oraz płciowej, a także to praw dziecka, osób w
podeszłym wieku oraz niepełnosprawnych;
Solidarności
– stosowanej w związku z: szeroko pojętymi uprawnieniami pracowniczymi,
pomocą społeczną i mieszkaniową, pomocą socjalną, dostępem do służby
zdrowia oraz ochroną środowiska i konsumentów;
Praw obywatelskich
– wiążących się z: głosowaniem, kandydowaniem w
wyborach oraz dostępem do dokumentów, przemieszczaniem i osiedlaniem się,
a także prawo składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich i petycji do
Parlamentu;
Wymiaru
sprawiedliwości – obejmującego rzetelny proces
sądowy, domniemanie niewinności i prawo do obrony, zasadę legalizmu i proporcjonalności
w procesie karnym oraz zasadę ne bis
in idem procedatur ;
Postanowień
ogólnych – wskazujących poza zakresem
stosowania Karty, zakres i wykładnie gwarantowanych praw oraz zasad,
poziom ochrony oraz zakaz nadużywania fundamentalnych praw.
Komentarz adresowany jest zarówno do teoretyków, jak i praktyków poruszających
się w dziedzinach prawa Unii Europejskiej. Szczególnie pomocny będzie dla
adwokatów, radców prawnych, sędziów, aplikantów oraz studentów kierunków
prawniczych, administracyjnych i politologicznych oraz wszystkich
zainteresowanych problematyką praw i wolności obywatelskich.
Dla czytelników tego komentarza darmowy dostęp do aktów prawnych on-line!
Jeżeli w najbliższym czasie
którykolwiek z aktów prawnych dostępnych dla Czytelników tej pozycji zostanie
zaktualizowany, istnieje możliwość bezpłatnego dostępu on-line do wersji ujednoliconych
zawierających te zmiany!
Skorzystaj z dostępu do aktów
prawnych on-line! Wejdź na stronę www.legalis.pl/beckplus i po zalogowaniu
wprowadź kod ze zdrapki, a uzyskasz bezpłatny dostęp do wybranych aktów
prawnych.
Dostęp trwa od 15 listopada 2012 r. do 15 listopada 2013 r. i uprawnia do korzystania z wersji ujednoliconych:
Karty
Praw Podstawowych Unii Europejskiej,
Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wraz z Protokołem Nr 30 w sprawie stosowania
Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej do Polski i Zjednoczonego Królestwa,
Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej,
Konwencji
o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Darmowy fragment publikacji:
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Karta
Praw Podstawowych
Unii Europejskiej
Komentarz
Redaktor
prof. dr hab. Andrzej Wróbel
Autorzy
dr Anna Błachnio-Parzych, dr Jerzy Jendrośka, prof. INP PAN dr hab. Ireneusz
C. Kamiński, dr Krystyna Kowalik-Bańczyk, dr Sylwia Majkowska-
-Szulc, prof. UMK dr hab. Justyna Maliszewska-Nienartowicz, Mirosława
Malczewska, dr Dawid Miąsik, dr hab. Leszek Mitrus, dr hab. Anna
M. Potyrała, dr hab. Nina Półtorak, dr Ewa Skibińska, prof. dr hab. Jacek
Sobczak, dr Witold Sobczak, dr Marzena Szabłowska, dr Monika
Szwarc-Kuczer, dr hab. Monika Tomaszewska, dr Agata Wnukiewicz-
-Kozłowska, prof. dr hab. Andrzej Wróbel
WYDAWNICTWO C.H. BECK
WARSZAWA 2013
J. Sobczak, w: Karta Praw Podstawowych UE. Komentarz, pod red. A. Wróbla,
Propozycja cytowania:
Warszawa 2013
Poszczególne części opracowali:
Anna Błachnio-Parzych: objaśnienia do art. 6
Jerzy Jendrośka: objaśnienia do art. 37
Ireneusz C. Kamiński: objaśnienia do art. 2, 9, 10 pkt I oraz Tytułu II
Krystyna Kowalik-Bańczyk: objaśnienia do art. 41, 48 ust. 2, Tytułu VI
oraz Protokołu Nr 30
Sylwia Majkowska-Szulc: objaśnienia do art. 23–24
Justyna Maliszewska-Nienartowicz: objaśnienia do art. 20
Mirosława Malczewska: objaśnienia do art. 35
Dawid Miąsik: objaśnienia do art. 16–17, 36, 38
Leszek Mitrus: objaśnienia do art. 27–34 oraz Tytułu IV
Anna M. Potyrała: objaśnienia do art. 18–19
Nina Półtorak: objaśnienia do art. 47 akapitów 2–3
Ewa Skibińska: objaśnienia do art. 15
Jacek Sobczak: objaśnienia do art. 7–8, 10 pkt II, art. 11, 13–14
Witold Sobczak: objaśnienia do art. 4–5, 10 pkt II
Marzena Szabłowska: objaśnienia do art. 25–26
Monika Szwarc-Kuczer: objaśnienia do art. 39–40, 42–46, 48 ust. 1, art. 49–50
oraz Tytułu V
Monika Tomaszewska: objaśnienia do art. 23–24
Agata Wnukiewicz-Kozłowska: objaśnienia do art. 3
Andrzej Wróbel: objaśnienia do art. 1, 2 pkt I–II, art. 12, 21–22, 47 akapitu 1,
art. 51–54, zdania wstępnego, Preambuły oraz Tytułów I, III i VII
Redaktor koordynujący: Wioleta Beczek
© Wydawnictwo C.H. Beck 2013
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck
Druk i oprawa: Totem, Inowrocław
ISBN 978-83-255-3906-1
ISBN e-book 978-83-255-3907-8
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII
IX
1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . .
Preambuła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł I. Godność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 1–5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 6–19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Równość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 20–26 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IV. Solidarność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 27–38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
9
9
28
28
29
192
192
194
691
691
694
854
857
861
Tytuł V. Prawa obywatelskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1079
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1079
Art. 39–46 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1081
Tytuł VI. Wymiar sprawiedliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1166
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1166
Art. 47–50 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1169
Tytuł VII. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania
Karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1292
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1292
Art. 51–54 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1299
V
Spis treści
2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wyciąg)
Protokół w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych Unii
Europejskiej do Polski i Zjednoczonego Królestwa . . . . . . . . . . 1415
Art. 1–2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1416
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1435
VI
Przedmowa
Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej nabrała nowego
znaczenia i impetu w rezultacie wejścia w życie Traktatu z Lizbony
oraz Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Zmiany stanu prawnego
w tej dziedzinie należy ocenić jako rewolucyjne nie tylko z perspektywy
zapewnienia należytego standardu ochrony praw podstawowych w Unii
Europejskiej, ale także w kontekście rozwoju koncepcji „wielopozio-
mowego” konstytucjonalizmu europejskiego, uwzględniającego nie tylko
„dialog sędziów”, ale także „dialog systemów prawnych”.
Rzeczpospolita Polska wprawdzie podpisała protokół Nr 30, który
ograniczał zakres zastosowania Karty Praw Podstawowych w stosunku do
Polski, jednakże znaczenie konstytucyjno-prawne tego ograniczenia zostało
poddane w wątpliwość w rezultacie wyroku TS z 21.12.2011 r., C-411/10
i C-493/10, N.S. przeciwko Secretary of State for the Home Department
et M.E. i inni przeciwko Refugee Applications Commissioner i Minister for
Justice, Equality and Law Reform (Zb.Orz. 2011), w którym jednoznacznie
stwierdzono, że po pierwsze – protokół: „nie podważa zastosowania karty
wobec Zjednoczonego Królestwa czy wobec Polski”, po drugie: „art. 1
ust. 1 protokołu (Nr 30) potwierdza treść art. 51 karty dotyczącego jej
zakresu stosowania, a nie ma na celu zwolnienia Rzeczypospolitej Polskiej
i Zjednoczonego Królestwa z obowiązku przestrzegania postanowień karty
ani uniemożliwienia sądom i trybunałom w tych państwach członkowskich
czuwania nad przestrzeganiem tych postanowień”.
Podstawowym celem i założeniem niniejszego Komentarza jest przed-
stawienie aktualnego stanu prawnego w dziedzinie ochrony praw podsta-
wowych w Unii Europejskiej. Autorzy mają także nadzieję, że wyrażane
w Komentarzu opinie, poglądy i stanowiska odnośnie do szczegółowych
zagadnień prawnych, przyczynią się do stopniowego rozwoju dogmatyki
praw podstawowych, a także będą pomocne w definiowaniu i rozwiązywaniu
problemów prawnych ujawniających się w procesie stosowania i wykładni
postanowień Karty.
Niniejszy komentarz do Karty Praw Podstawowych UE uwzględnia stan
prawny na dzień 1.10.2012 r.
Warszawa, 30 października 2012 r.
prof. dr hab. Andrzej Wróbel
VII
Wykaz skrótów
1. Akty prawne
CEDAW . . . . . . . . . Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich Form
Dyskryminacji Kobiet (Convention on the Elimina-
tion of Discrimination against Women) uchwalona
rezolucją Nr 34/180 Zgromadzenia Ogólnego ONZ
z 18.12.1979 r.
EKB . . . . . . . . . . . . Konwencja o ochronie praw człowieka i godności
istoty ludzkiej w odniesieniu do zastosowań biologii
i medycyny (Konwencja Biomedyczna) z 4.4.1997 r.
(Dz.Urz. MZ z 2009 r. Nr 10, poz. 45)
. . . . . . . . . . Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podsta-
wowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r.
Nr 61, poz. 284 ze zm.)
. . . . . . . . . . . . Europejska Karta Społeczna z 18.10.1961 r. (Dz.U.
z 1999 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.)
. . . . . . . . . . . Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami (General
Agreement on Trade in Services)
KC . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.
EKPCz
EKS
GATS
Nr 16, poz. 93 ze zm.)
poz. 553 ze zm.)
KK . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,
KNZ . . . . . . . . . . . . Karta Narodów Zjednoczonych z 26.6.1945 r. (Dz.U.
z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.)
Konstytucja MOP . . Konstytucja Miedzynarodowej Organizacji Pracy
z 9.10.1946 r. (Dz.U. z 1948 r. Nr 43, poz. 308
ze zm.)
Konstytucja RP
. . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r.
(Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.)
Konwencja
berneńska
Konwencja
genewska
. . . . . . . . Akt Paryski Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł
literackich i artystycznych sporządzony w Paryżu
24.7.1971 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 82, poz. 474)
. . . . . . . . Konwencja
dotycząca
statusu
uchodźców
z 28.7.1951 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 119, poz. 515)
IX
Wykaz skrótów
Konwencja Nr 87 . . Konwencja MOP Nr 87 z 9.7.1948 r. dotycząca
wolności związkowej i ochrony praw związkowych
(Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 125)
Konwencja Nr 98 . . Konwencja MOP Nr 98 z 1.7.1949 r. dotycząca
stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań
zbiorowych (Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 126)
Konwencja Nr 102 . Konwencja MOP Nr 102 z 28.6.1952 r. dotycząca
minimalnych norm zabezpieczenia społecznego
(Dz.U. z 2005 r. Nr 93, poz. 775)
Konwencja Nr 151 . Konwencja MOP Nr 151 z 27.6.1978 r. dotyczącej
ochrony prawa organizowania się i procedury okre-
ślania warunków zatrudnienia w służbie publicznej
(Dz.U. z 1994 r. Nr 22, poz. 78)
Konwencja Nr 158 . Konwencja MOP Nr 158 z 2.6.1982 r. dotycząca roz-
wiązania stosunku pracy z inicjatywy pracodawcy
(www.mop.pl)
Konwencja Nr 182 . Konwencja MOP Nr 182 z 17.6.1999 r. dotycząca
zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eli-
minowania najgorszych form pracy dzieci (Dz.U.
z 2004 r. Nr 139, poz. 1474)
Konwencja
wiedeńska
Konwencja
wykonawcza
. . . . . . . . Konwencja wiedeńska
o
prawie
traktatów
z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439)
. . . . . . Konwencja wykonawcza do Układu z Schengen
z 14.6.1985 r. (Dz.Urz. WE z 2000 r. L Nr 239,
s. 19)
KP . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
KPDz
. . . . . . . . . . . Konwencja o Prawach Dziecka z 20.11.1989 r.
(Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.)
KPP . . . . . . . . . . . . . Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
z 30.3.2010 r. (Dz.Urz. UE C Nr 83, s. 389)
KWUS
. . . . . . . . . . Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen
z 14.6.1985 r.
MPPGSiK . . . . . . . . Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Spo-
łecznych i Kulturalnych z 19.12.1966 r. (Dz.U.
z 1977 r. Nr 38, poz. 169)
MPPOiP . . . . . . . . . Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Poli-
tycznych z 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38,
poz. 167)
X
Wykaz skrótów
PDPCz
. . . . . . . . . . Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (przyjętej
w dniu 10.12.1948 r. przyjęta rezolucją 217A (III)
przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczo-
nych)
PrAut
. . . . . . . . . . . ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631
ze zm.)
Protokół nowojorski
Protokół dotyczący statusu uchodźców z 31.1.1967 r.
Protokół Nr 30 . . . . Protokół Nr 30 z 30.3.2010 r. w sprawie stosowania
Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej do
Polski i Zjednoczonego Królestwa (Dz.Urz. UE C
Nr 83, s. 313)
PrPras
. . . . . . . . . . . ustawa z 26.1.1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5,
TEWEA . . . . . . . . . Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomo-
TFUE . . . . . . . . . . . Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
z 30.3.2010 r. (Dz.Urz. UE C Nr 83, s. 89)
Traktat EWG . . . . . Traktatu Ustanawiającego Europejską Wspólnotę
poz. 24 ze zm.)
wej
Gospodarczą
Traktat z Lizbony . . Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii
Europejskiej
i Traktat ustanawiający Wspólnotę
Europejską podpisany w Lizbonie 13.12.2007 r.
(Dz.Urz. UE C Nr 306, s. 1)
TUE . . . . . . . . . . . . Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.Urz.
UE C Nr 191, s. 1 ze zm.)
WKPPSP
. . . . . . . . Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych
Pracowników przyjęta w Strasbourgu 9.12.1989 r.
TWE . . . . . . . . . . . . Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U.
z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30)
UŚOZ . . . . . . . . . . . ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.)
Wyjaśnienia
ZEKS
. . . . . . Wyjaśnienia dotyczące Karty Praw Podstawowych
Unii Europejskiej z 14.12.2007 r. (Dz.Urz. UE C
Nr 303, s. 17)
. . . . . . . . . . . Zrewidowana
z 3.5.1996 r.
Europejska Karta
Społeczna
2. Organy, organizacje i instytucje
CEHAR . . . . . . . . . . Komitet ds. Azylu Terytorialnego, Uchodźców
i Bezpaństwowców
XI
Wykaz skrótów
CEAS . . . . . . . . . . . . Common European Asylum System (Wspólny Euro-
pejski System Azylowy)
. . . . . . . . . . Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka
EKomPCz . . . . . . . . Europejska Komiska Praw Człowieka
ETPCz
. . . . . . . . . . Europejski Trybunał Praw Człowieka
ETS . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Sprawiedliwości
EWG . . . . . . . . . . . . Europejska Wspólnota Gospodarcza
KE . . . . . . . . . . . . . . Komisja Europejska
MOP . . . . . . . . . . . . Międzynarodowa Organizacja Pracy
MTPCz
OECD . . . . . . . . . . . Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
ONZ . . . . . . . . . . . . . Organizacja Narodów Zjednoczonych
PE . . . . . . . . . . . . . . . Parlament Europejski
RE . . . . . . . . . . . . . . Rada Europy
RPO . . . . . . . . . . . . . Rzecznik Praw Obywatelskich
RPO UE . . . . . . . . . . Rzecznik Praw Obywatelskich Unii Europejskiej
SN . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy
SPI
. . . . . . . . . . . . . Sąd Pierwszej Instancji
TK . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Konstytucyjny
TS . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Sprawiedliwości
TSUE . . . . . . . . . . . Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
UEFA . . . . . . . . . . . . Europejska Federacja Piłki Nożnej
WHO . . . . . . . . . . . . Światowa Organizacja Zdrowia
3. Czasopisma
Dz.U.
Dz.Urz.
EPS . . . . . . . . . . . . . Europejski Przegląd Sądowy
ICCPR . . . . . . . . . . The International Covenant on Civil and Political
. . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
. . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy
Rights
. . . . . . . . . . Monitor Podatkowy
MoPod
MWR . . . . . . . . . . . Medycyna Wieku Rozwojowego
NP . . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo
OJ
OSNC . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna
OSNCPiUS . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna,
. . . . . . . . . . . . . . Official Journal
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSP . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich
OTK . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
OTK-A . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Seria A
Pal.
PiM . . . . . . . . . . . . . Prawo i Medycyna
PiP
. . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo
. . . . . . . . . . . . . Palestra
XII
Wykaz skrótów
. . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie Społeczne
. . . . . . . . Prokuratura i Prawo
. . . . . . . . Przegląd Sejmowy
PiZS
PiŻ . . . . . . . . . . . . . Prawo i Życie
PPE . . . . . . . . . . . . . Przegląd Prawa Europejskiego
PPH . . . . . . . . . . . . . Przegląd Prawa Handlowego
Prok. i Pr.
Prz. Sejm.
RPEiS . . . . . . . . . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
PS . . . . . . . . . . . . . . Prawo Sądowe
SC . . . . . . . . . . . . . . Studia Cywilistyczne
SP . . . . . . . . . . . . . . Studia Prawnicze
Zb.Orz.
ZNUJ
. . . . . . . . . . Zbiór Orzeczeń
. . . . . . . . . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego
4. Inne skróty
bhp
. . . . . . . . . . . . . bezpieczeństwo i higiena pracy
ENA . . . . . . . . . . . . Europejski nakaz aresztowania
EURES
. . . . . . . . . Europejska Służba Zatrudnienia (European Employ-
ment Services)
pie
KBWE
. . . . . . . . . . Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Euro-
. . . . . . . . . . . . . orzeczenie
. . . . . . . . . . . . . . punkt (-y)
orz.
pkt
uchw. SN(7)
. . . . . . uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów
XIII
1. Karta Praw Podstawowych
Unii Europejskiej
z dnia 30 marca 2010 r. (Dz.Urz. UE C Nr 83, poz. 389)
Parlament Europejski, Rada i Komisja uroczyście ogłaszają Kartę
praw podstawowych Unii Europejskiej w brzmieniu przedstawionym
poniżej:
Wprowadzenie
Spis treści
I. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Karta Praw Podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Akcesja UE do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Uwagi ogólne
Nb
1
4
9
1. Karta Praw Podstawowych stanowi
tylko jeden z filarów praw 1
podstawowych w UE, ponieważ zgodnie z art. 6 ust. 2 zd. 1 TUE:
„Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności”, a przystąpienie do tej Konwencji „nie ma wpływu
na kompetencje Unii określone w Traktatach” (ust. 2 zd. 2), a ponadto:
„Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji
konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część prawa
Unii jako zasady ogólne prawa”. W rezultacie tych postanowień ochrona
praw podstawowych w UE wspiera się na trzech filarach traktatowych,
a mianowicie:
1) Karcie Praw Podstawowych,
2) akcesji Unii do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61,
poz. 284 ze zm.) oraz
3) prawach podstawowych jako zasadach ogólnych (prawa unijnego).
2. Skuteczna ochrona praw podstawowych wymaga harmonijnego 2
współistnienia i współdziałania tych trzech mechanizmów, co z kolei
wymaga dostatecznie precyzyjnego zdefiniowania relacji między nimi oraz
ich prawnego charakteru. W pewnym zakresie relacje te są określone
w Karcie, zwłaszcza gdy chodzi o stosunek między prawami podstawowymi,
A. Wróbel
3
1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
3
4
uznanymi w Karcie,
i prawami oraz wolnościami gwarantowanymi
Konwencją, a także między prawami podstawowymi, uznanymi w Karcie,
i zasadami ogólnymi prawa UE (zob. komentarze do Tytułu VII) oraz
prawami podstawowymi gwarantowanymi Kartą a swobodami traktatowymi
(zob. komentarze do Tytułu VII).
3. Na wskazane wyżej traktatowe mechanizmy ochrony praw podsta-
wowych oddziaływają wzajemnie międzynarodowe systemy ochrony praw
i wolności człowieka oraz krajowe systemy ochrony praw konstytucyjnych
(zob. komentarz do Tytułu VII), co dodatkowo komplikuje złożony problem
wzajemnych relacji między tymi systemami i mechanizmami.
II. Karta Praw Podstawowych
1. Do wejścia w życie Traktatu z Lizbony charakter prawny Karty był
sporny. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej została uroczyście
proklamowana najpierw w dniu 7.12.2000 r. w Nicei (Dz.Urz. UE C Nr 364,
s. 1), a następnie w dniu 12.12.2007 r. w Strasburgu (Dz.Urz. C Nr 303,
s. 1 oraz Dz.Urz. UE z 2010 r. C Nr 83, s. 389). Karta wprawdzie
nie obowiązywała w znaczeniu prawnym, lecz wywoływała różnorodne
skutki prawne w rezultacie związania się jej przepisami przez organy,
instytucje i jednostki organizacyjne Unii, w szczególności uwzględniania
Karty w procesie stanowienia prawa unijnego (kontrola prewencyjna prawa
pochodnego) czy tworzenia nowych organów i jednostek organizacyjnych
Unii, jak np. Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich (2002)
i Europejskiej Agencji Praw Podstawowych. Karta stopniowo zyskiwała na
znaczeniu w procesie sądowego stosowania prawa, zarówno w orzecznictwie
sądów unijnych, jak i krajowych trybunałów konstytucyjnych. Sądy unijne
przyjmowały zgodnie, że wprawdzie „karta ta nie stanowi wiążącego aktu
prawnego”, to jednak:
1) prawodawca wspólnotowy uznaje jej wagę, „potwierdzając, w motywie
drugim dyrektywy, że dyrektywa ta przestrzega zasad uznanych nie tylko
przez art. 8 EKPC, lecz również przez kartę” (wyr. ETS z 27.6.2006 r.,
C-540/03, Parlament Europejski przeciwko Radzie Unii Europejskiej,
Zb.Orz. 2006, s. I-5769, pkt 38);
2) jako źródło odniesień prawnych zawiera informacje o prawach
podstawowych zagwarantowanych w prawie wspólnotowym lub prawa
te potwierdza (opinia rzecznik generalnej Kokkott przedstawiona w dniu
8.9.2005 r., C-540/03, Parlament Europejski przeciwko Radzie Unii
Europejskiej, Zb.Orz. 2006, s. I-5769, pkt 108 oraz z 14.10.2004 r.,
C-387/02, C-391/02 i C-403/02, Postępowania karne przeciwko Silvio
Berlusconi, Sergio Adelchi i Marcello Dell’Utri i in., Zb.Orz. 2005,
s. I-3565, pkt 83; opinia rzecznika generalnego Poiaresa Madura
4
A. Wróbel
1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej
przedstawiona w dniu 29.6.2004 r., C-181/03 P, Albert Nardone
przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb.Orz. 2005, s. I-199,
pkt 51; opinia rzecznika generalnego Mischa przedstawiona w dniu
20.9.2001 r., C-20/00 i C-64/00, Booker Aquacultur Ltd i Hydro Seafood
GSP Ltd przeciwko The Scottish Ministers, Zb.Orz. 2003, s. I-7411,
pkt 126; opinia rzecznika generalnego Tizzana przedstawiona w dniu
8.2.2001 r., C-173/99, The Queen przeciwko Secretary of State for Trade
and Industry, ex parte Broadcasting, Entertainment, Cinematographic
and Theatre Union (BECTU), Zb.Orz. 2001, s. I-4881, pkt 28 oraz
opinia rzecznika generalnego Légera przedstawiona w dniu 10.7.2001 r.,
C-353/99 P, Rada Unii Europejskiej przeciwko Heidi Hautala, Zb.Orz.
2001, s. I-9565, pkt 82 i 83);
3) ma znaczenie w procesie wykładni prawa wspólnotowego (opinia
rzecznika generalnego Trstenjak przedstawiona w dniu 24.1.2008 r.,
C-350/06 oraz C-520/06, Gerhard Schultz-Hoff przeciwko Deutsche
Rentenversicherung Bund i Stringer i in. przeciwko Her Majesty’s
Revenue and Customs, Zb.Orz. 2009, s. I-179, pkt 52; opinia rzecznika
generalnego Trstenjak przedstawiona w dniu 7.5.2009 r., C-227/08, Eva
Martín Martín przeciwko EDP Editores SL, Zb.Orz. 2009, s. I-11939,
pkt 47);
4) potwierdza istnienie praw podstawowych, uznanych dotychczas za
zasady ogólne prawa unijnego, np. art. 47 KPP potwierdza zasadę sku-
tecznej ochrony sądowej [wyroki ETS: z 13.3.2007 r., C-432/05, Unibet
(London) Ltd i Unibet (International) Ltd przeciwko Justitiekanslern,
Zb.Orz. 2007, s. I-2271, pkt 37; z 3.9.2008 r., C-402/05 P i C-415/05 P,
Yassin Abdullah Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko
Radzie Unii Europejskiej i Komisja Wspólnot Europejskich, Zb.Orz.
2008, s. I-6351, pkt 335; z 16.12.2008 r., C-47/07 P, Masdar (UK)
Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb.Orz. 2008, s. I-9761,
pkt 50; z 16.7.2009 r., C-385/07 P, Der Grüne Punkt – Duales System
Deutschland GmbH przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, Zb.Orz.
2009, s. I-6155, pkt 178–179].
2. Do Karty Praw Podstawowych odwoływał się także ETPCz (np. 5
zwłaszcza wyrok z 11.7.2002 r., 28957/95, Affaire Christine Goodwin
przeciwko Royaume-uni, pkt 58, 100 i wyrok z 30.6.2005 r., 45036/98,
Bosphorus hara yollari turizm ve ticaret anonim sirketi przeciwko Ireland,
pkt 80; zob. także wyrok z 17.9.2009 r., Scopolla przeciwko Włochom (Nr 2),
pkt 105).
3. Z dniem 1.12.2009 r.,
tj. z dniem wejścia w życie Traktatu 6
z Lizbony, Karta Praw Podstawowych stała się częścią prawa pierwot-
nego/traktatowego UE. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem art. 6
TFUE: „Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw
A. Wróbel
5
Pobierz darmowy fragment (pdf)