Darmowy fragment publikacji:
KKaarrttyy
PP³³aattnniicczzee
ww PPoollssccee
AAnnddrrzzeejj BBuurryy
W A R S Z A W A 2 0 0 2
© Copyright do wydania polskiego CeDeWu Sp. z o.o.
Wszel kie prawa za strze żo ne.
Za bro nio ne jest ko pio wa nie, prze twa rza nie i roz po wszech nia nie w ja-
kim kol wiek ce lu oraz po sta ci bez pi sem nej zgo dy au to ra i wy daw cy.
Wy daw nic two Ce De Wu oraz au tor do ło ży li wszel kich sta rań, aby tre-
ści za war te w ni niej szej pu bli ka cji by ły kom plet ne i rze tel ne. Nie bio rą
jed nak od po wie dzial no ści za ich wy ko rzy sta nie ani za zwią za ne z tym
ewen tu al ne na ru sze nie praw au tor skich oraz za skut ki dzia łań wy ni kłe
z wy ko rzy sta nia in for ma cji za war tych w książ ce.
Projekt okładki: Agnieszka Natalia Bury
DTP: CeDeWu Sp. z o.o.
Wydanie V papierowe, zmienione i zaktualizowane, Warszawa 2001-2002
ISBN 83-87885-25-8
Wydanie I elektroniczne, Warszawa 2013
ISBN 978-83-7941-052-1
Wy daw ca: CeDeWu Sp. z o.o.
00-680 Warszawa, ul. Żurawia 47/49
e-mail: cedewu@cedewu.pl
Redakcja wydawnictwa: (4822) 374 90 20 lub 22
Fax: (4822) 827 38 89
Księgarnia Ekonomiczna
00-680 Warszawa, ul. Żurawia 47
Tel.: (4822) 396 15 00...01
Fax: (4822) 827 38 89
Ekonomiczna Księgarnia Internetowa
www.cedewu.pl
www.4books.pl
SSppiiss ttrreeœœccii
33
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Podstawowe informacje o kartach p³atniczych . . . . . . . . . . . 11
1.1. Opis karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.2. Wydawcy kart p³atniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3. Wa¿noœæ kart p³atniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.4. Typy kart p³atniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.4.1. Karty kredytowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.4.2. Karty debetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.4.3. Karty charge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.4.4. Karty pre-paid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1.4.5. Combined cards. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.5. Op³aty i prowizje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.6. Karty magnetyczne, mikroprocesorowe i wirtualne . . . . . . . . . 34
1.6.1. Karty wyposa¿one w pasek magnetyczny . . . . . . . . . . 34
1.6.2. Karty mikroprocesorowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.6.3. Karty wirtualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2. Systemy kart p³atniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.1. Miêdzynarodowe systemy kart p³atniczych . . . . . . . . . . . . . . 43
2.1.1. American Express. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.1.2. Diners Club . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.1.3. Europay/MasterCard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
2.1.3.1. Struktura organizacji MasterCard. . . . . . . . . . . . . 56
2.1.3.2. Europay w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
2.1.3.3. Produkty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.1.3.4. System rozliczeñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
44
2.1.3.5. Technologie przysz³oœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
2.1.4. JCB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.1.5. VISA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
2.1.5.1. Struktura i organizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
2.1.5.2. VISA w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
2.1.5.3. Produkty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
2.1.5.4. Technologie przysz³oœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
2.2. Krajowe systemy kart bankowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
2.2.1. Polcard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
2.2.2. PBK Styl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
2.3. Krajowe systemy p³atniczych kart handlowych . . . . . . . . . . . . 86
2.3.1. LUKAS Bank SA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
2.3.2. Cetelem Polska Expansion SA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
2.3.3. Finplus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
3. Karty dla klientów indywidualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
3.1. Banki wydaj¹ce karty w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
3.2. Karty masowe – dla ka¿dego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
3.2.1. Karty bankomatowe i elektroniczne karty debetowe . . 101
3.2.2. Karty debetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
3.2.4. Karty charge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.2.5. Karty kredytowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.3. Karty dla osób niepe³noletnich i studentów . . . . . . . . . . . . . 120
3.4. Karty dla osób o wysokich dochodach . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
3.5. Karty T E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4. Karty p³atnicze dla firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
4.1. Karty bankowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
4.2. Karty T E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
55
5. Liczba wydanych kart. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
5.1. Liczba wydanych kart na œwiecie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
5.2. Liczba wydanych kart w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
6. Akceptacja kart p³atniczych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
6.1. Akceptacja kart w bankomatach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
6.1.1. Informacje ogólne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
6.1.2. Œwiat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
6.1.3. Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
6.2. Akceptacja w punktach handlowo-us³ugowych . . . . . . . . . . . 165
6.2.1. Informacje ogólne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
6.2.2. Œwiat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
6.2.3. Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
6.3. Kto mo¿e zostaæ akceptantem kart p³atniczych. . . . . . . . . . 173
6.3.1. Autoryzacja karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
6.3.2. Urz¹dzenia s³u¿¹ce do rozliczania transakcji kartami . 175
6.3.3. Centra autoryzacyjno-rozliczeniowe w Polsce . . . . . . . 177
6.3.4. Oferta centrów autoryzacyjno-rozliczeniowych . . . . . . 179
6.3.5. Zatrzymanie karty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
6.4. Akceptacja kart w Internecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
6.4.1. Bezpieczeñstwo zakupów w Internecie . . . . . . . . . . . 183
6.4.2. Oferta polskich centrów autoryzacji . . . . . . . . . . . . . 190
6.4.3. Kupowanie towarów w Internecie. . . . . . . . . . . . . . . 192
7. Ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
8. Bezpieczeñstwo kart p³atniczych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
8.1. Numer PIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
8.2. Podpis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
66
8.3. Numer karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
8.4. Odpowiedzialnoœæ klienta w przypadku kradzie¿y
lub zastrze¿enia karty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
8.5. Awaryjne numery telefonów polskich banków . . . . . . . . . . . . 215
9. Rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Rekomendacje oferty banków dla klientów indywidualnych . . . . . . . 220
Rekomendacje produktów dla klientów indywidualnych . . . . . . . . . 220
Rekomendacje produktów dla klientów instytucjonalnych . . . . . . . . 221
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
77
Wykaz tabel i wykresów
Karty bankomatowe dla klientów indywidualnych . . . . . . . . . . . . . 102
Elektroniczne karty debetowe dla klientów indywidualnych . . . . . . . 105
Karty debetowe dla klientów indywidualnych . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Karty charge dla klientów indywidualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Karty kredytowe dla klientów indywidualnych. . . . . . . . . . . . . . . . 118
Elektroniczne karty debetowe dla m³odzie¿y . . . . . . . . . . . . . . . 121
Karty dla klientów o wysokich dochodach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Karty debetowe dla firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Karty charge dla firm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Liczba wydanych kart i wartoœæ transakcji najwiêkszych
na œwiecie systemów kart p³atniczych. . . . . . . . . . . . . . . . 150
Liczba wydanych kart Maestro i VISA Electron na œwiecie . . . . . . . 150
Liczba wydanych kart MasterCard i VISA na œwiecie. . . . . . . . . . . 151
Liczba wydanych kart przez Europay i VISA w Europie . . . . . . . . . . 151
Liczba wydanych kart w Polsce wed³ug organizacji. . . . . . . . . . . . 153
Karty bankomatowe i VISA dla klientów indywidualnych w Polsce . . 155
Karty EC/MC i Polcard dla klientów indywidualnych w Polsce . . . . . 156
Karty typu business wydawane przez polskie banki . . . . . . . . . . . . 157
Liczba bankomatów na œwiecie wed³ug organizacji. . . . . . . . . . . . 159
Liczba bankomatów EuroCard/MasterCard i VISA
wed³ug regionów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Liczba bankomatów w poszczególnych pañstwach Europy
wed³ug akceptacji kart danej organizacji . . . . . . . . . . . . . . . 161
Liczba bankomatów w Polsce wed³ug akceptacji kart danej
organizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Akceptacja kart w bankomatach wed³ug banków w Polsce . . . . . . 163
Akceptacja kart najwiêkszych systemów p³atniczych
na œwiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
88
Sieæ punktów akceptuj¹cych karty Maestro i VISA Electron
na œwiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Sieæ punktów akceptuj¹cych karty EuroCard/MasterCard
i VISA w poszczególnych pañstwach Europy. . . . . . . . . . . . . 170
Sieæ punktów akceptuj¹cych karty w Polsce
wed³ug organizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
IloϾ i wartoϾ przetworzonych transakcji w Polsce
w latach 1994–2000. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Sieæ punktów akceptuj¹cych karty w Polsce wed³ug centrów
autoryzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Odpowiedzialnoœæ klienta w przypadku kradzie¿y karty wed³ug
banków w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Awaryjne numery telefonów polskich banków. . . . . . . . . . . . . . . . 216
99
WWpprroowwaaddzzeenniiee
Karty bankowe stanowi¹ nieod³¹czny element rzeczywistoœci
w Polsce. Zak³adaj¹c konto osobiste klient jest pytany o to, czy chce
posiadaæ kartê p³atnicz¹. Debetowa karta elektroniczna zast¹pi³a
praktycznie kartê bankomatow¹ i sta³a siê standardem.
W rêkach Polaków na koniec 2001 roku znajdowa³o siê ponad
13,5 mln kart. Akceptowa³o je ponad 105 000 jednostek us³ugowych
i prawie 6100 bankomatów. Karty coraz czêœciej s¹ akceptowane na
równi z gotówk¹. Prognozuje siê, ¿e do 2003 roku w Polsce karty po-
siadaæ bêdzie ponad 14 mln Polaków, a sieæ bankomatów zwiêkszy siê
do 7500 sztuk.
Posiadanie karty p³atniczej nie jest ju¿ dziœ tylko oznak¹ presti¿u,
czy zaufania banku. W dobie masowego korzystania z us³ug bankowych
staje siê koniecznoœci¹, pozwala nie tylko w pe³ni wykorzystywaæ
œ rodki zgromadzone na rachunku bankowym, ale tak¿e unikaæ k³opo-
tów zwi¹zanych z kolejkami przy okienkach kasowych w banku. Dziœ
w³aœcicielem karty bankowej mo¿e staæ siê praktycznie ka¿dy. Ban-
ki oferuj¹ karty dla osób niepe³noletnich, dla studentów, dla osób bez
sta³ych lub udokumentowanych dochodów. Coraz szersza oferta kart
adresowana jest równie¿ do osób o wysokich dochodach i firm.
W ostatnim okresie banki poszerzaj¹ swoj¹ ofertê o karty wirtual-
ne i elektroniczn¹ portmonetkê. W ofercie banków mo¿na znaleŸæ
równie¿ coraz wiêcej kart kredytowych.
1100
Przewodnik zawiera podstawowe informacje o kartach p³atniczych
oraz ofertê polskich banków dla klientów indywidualnych i firm. Zosta³ y
one uzupe³nione o dane statystyczne dotycz¹ce punktów akceptacji
kart p³atniczych w Polsce i na œwiecie oraz statystykê bankomatów
akceptuj¹cych karty poszczególnych banków i organizacji w Polsce.
Z uwagi na to, ¿e karty p³atnicze, tak jak pieni¹dz i ka¿da cenna
rzecz czasami kusz¹ przestêpców, polecam równie¿ zapoznanie siê
z siódmym rozdzia³em ksi¹¿ki – Bezpieczeñstwo kart p³atniczych.
Nale¿y bowiem pamiêtaæ, ¿e z kradzie¿¹ karty mog¹ siê wi¹zaæ
znacznie wiêksze straty, ni¿ w przypadku kradzie¿y gotówki lub cze-
ków. Jako, ¿e posiadacze kart p³atniczych staj¹ siê niestety ofiarami
przestêpstw, warto zapoznaæ siê z innego rodzaju zabezpieczeniami,
a mianowicie ofert¹ ubezpieczeñ oferowanych przez wydawców kart,
której to sprawie poœwiêcono w niniejszej ksi¹¿ce odrêbny rozdzia³.
Ostatni rozdzia³ publikacji – Rekomendacje, zawiera wskazania
banków oraz produktów bankowych. Na rekomendacje g³ówny wp³yw
mia³y op³aty i prowizje produktów kartowych oraz zakres ich akcep-
tacji. Warunkiem koniecznym do uzyskania rekomendacji by³o bezpie-
czeñstwo klienta w przypadku kradzie¿y karty p³atniczej i przejêcie
przez bank odpowiedzialnoœci najpóŸniej od momentu zg³oszenia tego
faktu przez klienta oraz ubezpieczenie karty.
Andrzej Bury
1111
11
PPooddssttaawwoowwee
IInnffoorrmmaaccjjee
oo kkaarrttaacchh
pp³³aattnniicczzyycchh
W literaturze trudno jest znaleŸæ jednoznaczne informacje co do
pierwszych pomys³odawców kart p³atniczych. Najczêœciej jako
pierwsze firmy, które wprowadzi³y do obiegu karty wymieniane s¹ kor-
poracje General Petroleum Corporation of California (obecnie Mobil Oil)
i Western Union (kompania telegraficzna). Ówczesne karty mia³y for-
mê papierowych ksi¹¿eczek, metalowych p³ytek czy papierowych ta-
lonów. By³a to nowatorska, jak na tamte czasy, forma bezgotówkowe-
go kredytu kupieckiego. Wydatki dokonywane przez w³aœciciela takiej
„karty p³atniczej” by³y odnotowywane np. w specjalnej ksi¹¿eczce.
Ksi¹¿eczka ta dawa³a jej posiada-
czowi mo¿liwoœæ zakupu towarów
we wszystkich punktach danej kor-
poracji. W³aœciciel takiej ksi¹¿eczki
(bezgotówkowego kredytu) regulo-
wa³ p³atnoœci w ustalonym w umo-
wie terminie. Obecnie w podobny
nniicczzee zzoossttaa³³yy wwyyddaannee
nnaa ppoocczz¹¹ttkkuu XXXX wwiieekkuu
PPiieerrwwsszzee kkaarrttyy pp³³aatt--
ww SSttaannaacchh
ZZjjeeddnnoocczzoonnyycchh
1122
KARTY P£ATNICZE W POLSCE
PPiieerrwwsszzaa oorrggaanniizzaaccjjaa
kkaarrtt pp³³aattnniicczzyycchh zzoossttaa³³aa
sposób rozliczane s¹ p³atnoœci „du-
¿ych” klientów na bezobs³ugowych
stacjach benzynowych, kiedy to pra-
cownicy danej firmy przez ca³y mie-
si¹c tankuj¹ bezynê u¿ywaj¹c kart,
a firma otrzymuje zbiorcze obci¹¿e-
nie, np. po dwóch tygodniach czy na
koniec miesi¹ca. W Polsce tego typu karty niebankowe (zwane inaczej
kartami konsumenckimi) oferuj¹ obecnie swoim klientom zagraniczne i
polskie sieci paliw np. Shell czy PKN Orlen.
uuttwwoorrzzoonnaa 2288 lluutteeggoo
11995500 rrookkuu.. BByy³³ nnii¹¹
DDiinneerrss CClluubb..
Analizuj¹c historiê rozwoju kart p³atniczych na œwiecie mo¿na
stwierdziæ, ¿e ich ewolucja sprowadza³a siê do:
• rozszerzenia zasiêgu akceptowalnoœci karty, poprzez wzajemne
akceptowanie kart wydawanych przez ró¿ne banki i organizacje w ich
placówkach, bankomatach i punktach handlowo-us³ugowych,
• rozszerzenia funkcji oferowanych przez karty,
• usprawnienia procesu rozliczania kart,
• zwiêkszenia bezpieczeñstwa obiegu kart,
• rozszerzenie mo¿liwoœci wykorzystania kart (ju¿ nie tylko banko-
maty i punkty handlowo-us³ugowe a np. p³atnoœci w Internecie,
p³atnoœci z wykorzystaniem telefonii bezprzewodowej).
Istnieje wiele podzia³ów kart p³atniczych (ang. payments plastic
cards). Ich podstawowym wyró¿nikiem jest mo¿liwoœæ zap³aty w ak-
ceptuj¹cej je sieci punktów handlowych i us³ugowych.
Wydawane karty s¹ adresowane do ró¿nych grup klientów.
Generalnie wydawane karty p³atnicze mo¿na podzieliæ na:
• karty masowe – w³aœcicielem takiej karty mo¿e zostaæ prak-
tycznie ka¿dy,
1133
• karty dla klientów o wy¿szych dochodach – karty typu
„Gold”,
• karty presti¿owe – karty dla klientów o specjalnym statusie
materialnym lub spo³ecznym,
• karty klubowe – karty, których uzyskanie wi¹¿e siê z c z ³ o n-
kostwem w danej instytucji, organizacji, czêsto po³¹czone jest ono
z wy¿szym statusem materialnym,
• karty firmowe (typu bussines) – wydawane dla firm.
W wielu krajach potocznie zamiast okreœlenia karta p³atnicza u¿y-
wa siê karta kredytowa (ang. credit card). Ma to podstawy w historii
kart p³atniczych, bowiem pierwsze karty p³atnicze emitowane w Sta-
nach Zjednoczonych by³y kartami kredytowymi. W ostatnich latach jed-
nak na masow¹ skalê wydawane s¹ elektroniczne karty obci¹¿eniowe,
które w znacznej czêœci zast¹pi³y czeki.
O mo¿liwoœci zakupów przy pomocy karty informuj¹ odpowiednie
oznaczenia, które znajduj¹ siê najczêœciej na drzwiach wejœciowych
punktów handlowo-us³ugowych i placówek bankowych oraz na froncie
bankomatów.
1144
KARTY P£ATNICZE W POLSCE
11..11.. OOppiiss kkaarrttyy
Wszytskie emitowane karty p³atnicze musz¹ byæ wykonane z pla-
styku i posiadaæ okreœlone elementy.
Standardowe wymiary kart zosta³y okreœlone w 1985 roku przez
ISO (International Organization for Standarization). Reguluje je akt ISO
7810 – Identification cards – physical characteristics. Wed³ug tej
standaryzacji karty powinny posiadaæ nastêpuj¹ce wymiary:
• 53,98 mm – wysokoœæ,
• 85,6 mm – szerokoœæ,
• 0,76 mm – gruboœæ.
Ka¿da karta p³atnicza ma nadany numer. Standardy i zasady wy-
dawania kart ureguluwane zosta³y przez akt ISO 7812 – Numbering
system and registration procedur for issuer identifiers. Przewiduje on,
¿e pierwsze szeœæ cyfr wyt³oczonych lub wydrukowanych na karcie
stanowi numer identyfikacyjny wydawcy karty (Issuer Identification
Number – INN), zwany czêsto tak¿e numerem identyfikacyjnym banku
(Bank Identification Number– BIN).
Nastêpny cz³on numeru karty to PAN (podstawowy numer rachun-
ku – Primary Account Number). Numer ten niekoniecznie musi byæ nu-
merem konta klienta i mo¿e byæ nadawany przez bank jako drugorzêd-
ny numer rachunku.
Ostatni cz³on numeru karty sta-
kkoommpplleekkssoowwaa
nowi liczba kontrolna.
Pierwsza cyfra rozpoczynaj¹ca
numer karty (MII – Major Industry
Identifier) identyfikuje rodzaj wydaw-
ssttaannddaarryyzzaaccjjaa kkaarrtt
pp³³aattnniicczzyycchh zzoossttaa³³aa
ookkrreeœœlloonnaa ddooppiieerroo
11998855 rrookkuu
1155
KKAARRTTYY PP££AATTNNIICCZZEE
MMOOGG¥¥ MMIIEEÆÆ DDOOWWOOLLNN¥¥
SSZZAATTÊÊ GGRRAAFFIICCZZNN¥¥,,
KKTTÓÓRR¥¥
ZZ RREEGGUU££YY UUSSTTAALLAA
BBAANNKK WWYYDDAAWWCCAA
cy karty. Reguluje j¹ norma ISO,
wed³ug której rezerwacja obejmuje
nastêpuj¹ce bran¿e:
0 – ISO/TC 68 i inne,
1 – linie lotnicze,
2 – linie lotnicze i inne,
3 – karty klubowe T E,
4 – banki/instytucje finansowe,
5 – banki/instytucje finansowe,
6 – sieci handlowe i banki,
7 – sieci sprzeda¿y paliw,
8 – telekomunikacja i inne,
Pocz¹tkowa cyfra 9 zarezerwowana jest do wykorzystania przez
poszczególne pañstwa dla celów lokalnych. Stosowane s¹ tu odmien-
ne zasady numeracji. Otó¿ 3 nastêpne cyfry po cyfrze 9 stanowi¹
identyfikator kraju (country code) zdefiniowany przez normê ISO 3166,
a pozosta³e cyfry s¹ definiowane wed³ug narodowych standardów.
Na awersie karty znajduj¹ siê:
• cechy systemów (logo, hologram organizacji),
• logo banku,
• numer karty (numer organizacji i banku, numer karty lub numer
konta oraz cyfra kontrolna),
• imiê i nazwisko w³aœciciela (okaziciela) karty,
• okres wa¿noœci karty,
• oznaczenie zasiêgu karty (lokalna b¹dŸ miêdzynarodowa),
• typ karty,
• opcjonalnie – zdjêcie w³aœciciela (okaziciela) karty,
• opcjonalnie mikroprocesor.
1166
KARTY P£ATNICZE W POLSCE
Karty, które mog¹ byæ u¿ywane tylko w œ rodowisku elektronicz-
nym mog¹ mieæ dodatkowy napis – Electronic use only.
Karty przeznaczone do rozliczeñ tylko w œ rodowisku elektronicz-
nym s¹ p³askie i nie posiadaj¹ ¿adnych wyt³oczeñ. W przypadku
kart, które mog¹ byæ akceptowane w punktach wyposa¿onych
w urz¹dzenia mechaniczne numer karty, data wa¿noœci karty, typ kar-
ty, dane w³aœciciela karty, s¹ wyt³oczone na karcie.
Najczêœciej awers karty ma indywidualn¹ szatê graficzn¹
okreœlan¹ przez bank-wydawcê karty. Wyj¹tek stanowi¹ tu standar-
dowe karty organizacji American Express i Diners Club, których szata
graficzna jest œciœle okreœlona.
Na rewersie karty standardowo umieszcza siê:
• pasek magnetyczny z naniesionymi danymi,
• pasek do podpisu (z dodatkowymi zabezpieczeniami charaktery-
stycznymi dla danego systemu kart p³atniczych),
• informacje od wystawcy (czyj¹ w³asnoœci¹ jest karta, co robiæ
w przypadku zagubienia),
• opcjonalnie – zdjêcie posiadacza karty.
Karty wybranych organizacji posiadaj¹ na rewersie hologram i logo
systemu.
1177
11..22.. WWyyddaawwccyy kkaarrtt
pp³³aattnniicczzyycchh
Wydawane karty p³atnicze mo¿na podzieliæ na:
• karty bankowe – wydawane przez banki,
• karty niebankowe – wydawane przez instytucje klubowe, sieci
handlowe, sieci stacji benzynowych czy firmy telekomunikacyjne.
W wielu krajach prawo pozwala na udzielanie kredytów tylko insty-
tucjom, które otrzyma³y licencjê bankow¹. W tych krajach instytucje
niebankowe wydaj¹c karty p³atnicze (zwykle s¹ to karty kredytowe)
musz¹ wspó³pracowaæ z bankami.
Karty p³atnicze wydawane s¹ przez:
1. Instytucje klubowe (np. Diners Club, American Express), na
karcie znajduje siê logo instytucji klubowej.
2. Banki (karty bankowe):
• w³asne karty banku – na karcie znajduje siê logo banku lub jego
systemu kart p³atniczych (np. karty bankomatowe),
• karty wydawane w ramach miêdzynarodowych systemów p³at-
niczych (np. VISA, EuroCard/MasterCard), na karcie znajduje siê logo
miêdzynarodowego systemu p³atniczego i logo banku,
• karty wydawane na zasadzie licencji (franczyzy) z instytucjami
klubowymi (np. Diners Club, American Express), na karcie znajduje siê
logo instytucji klubowej i banku (np. karta Millennium American Express
wydawana przez Millennium BIG BG).
3. Sieci handlowe, instytucje poœrednictwa finansowego, stacje
paliw czy firmy telekomunikacyjne – na karcie znajduje siê logo sieci
handlowej, instytucji poœrednictwa finansowego, czy te¿ innego wydaw-
1188
KARTY P£ATNICZE W POLSCE
cy karty. W przypadku, gdy w wydaniu karty poœredniczy instytucja ban-
kowa na karcie mo¿e znajdowaæ siê jej logo. Karty sieci handlowych, sie-
ci paliw zazwyczaj powi¹zane s¹ z programami promocyjnymi i rabatowy-
mi. Karty sieci handlowych maj¹ najczêœciej zasiêg lokalny. Karty miê-
dzynarodowych koncernów paliwowych czêsto maj¹ szerszy zasiêg,
obejmuj¹cy kraje w których dana firma posiada stacje benzynowe.
PPrrooggrraammyy wwssppóóllnnyycchh zznnaakkóóww
hhaannddlloowwyycchh
Instytucje klubowe i banki oferuj¹ programy wspólnych znaków
handlowych (co-branded). Taka karta p³atnicza mo¿e byæ sygnowana
logiem firmy wspó³pracuj¹cej z bankiem.
Karty co-brandedmog¹ byæ wydawane:
• dla pracowników firmy uczestnicz¹cej w programie,
• dla klientów firmy uczestnicz¹cej w programie (np. karta Pekao
LOT Voyage, WBK Idea Profit).
Zwykle taka karta wi¹¿e siê z ró¿nego rodzaju programami pro-
mocyjnymi i rabatowymi na towary, us³ugi oferowane przez firm ê
uczestnicz¹c¹ w programie lub przez inne firmy, które akceptuj¹ da-
n¹ kartê na specjalnych zasadach.
PPrrooggrraammyy ppookkrreewwiieeññssttwwaa kkaarrtt
Programy pokrewieñstwa kart (ang. affinity) zosta³y wprowadzo-
ne po raz pierwszy w USA. Z czasem popularnoœæ zyska³y równie¿
w krajach europejskich.
W programach tych, oprócz banku lub organizacji wydaj¹cej karty,
uczestniczy zazwyczaj oragnizacja o charakterze non-profit np. organi-
zacja charytatywna, grupa hobbystyczna, stowarzyszenie zawodowe
czy klub sportowy.
1199
Karty w programie affinitynie s¹ kartami masowymi. Sprzedawane
s¹ tylko cz³onkom okreœlonej grupy. W wiêkszoœci przypadków banki
nie nastawiaj¹ siê na wysokie zyski z ich wydawania. Firmuj¹ca tak¹
kartê organizacja otrzymuje, np. czêœæ op³aty rocznej za wydanie kar-
ty lub czêœæ z op³at za przeprowadzane za jej pomoc¹ transakcje. Na-
tomiast posiadacze takiej karty dziêki jej u¿ywaniu wspieraj¹ np. ulu-
biony klub sportowy, czy organizacjê charytatywn¹.
Karty wydawane przez banki i instytucje klubowe maj¹ œciœle okre-
œlone numery pocz¹tkowe:
• 30, 306, 308, 36, 38 – Diners Club
• 3069, 3088, 31, 3337, 3528 – JCB
• 33, 37 – American Express
• 4 – VISA
• 5 – Mastercard (farktycznie emitowane s¹ karty z pocz¹tkowy-
mi numerami 51–56).
2200
KARTY P£ATNICZE W POLSCE
11..33.. WWaa¿¿nnooœœææ kkaarrtt
pp³³aattnniicczzyycchh
Ka¿da karta p³atnicza ma okreœlon¹ wa¿noœæ. Zale¿y ona od:
• obszaru honorowania karty,
• zakresu funkcji jakie mo¿e spe³niaæ karta,
• terminu wa¿noœci karty.
ZZaassiiêêgg
Karty p³atnicze charakteryzuj¹ siê ró¿nym obszarem honorowa-
nia karty. Jest on uzale¿niony od wydawcy karty. Generalnie karty
p³atnicze mog¹ mieæ zasiêg:
• miêdzynarodowy – wa¿ne na ca³ym œwiecie (s¹ sygnowane logo
miêdzynarodowych systemów p³atniczych lub organizacji klubowych),
• krajowy – karty s¹ wa¿ne tylko na terenie kraju, w którym zosta-
³y wydane (mog¹ byæ sygnowane logo miêdzynarodowych lub krajowych
systemów p³atniczych); zdarza siê, ¿e s¹ to karty w³asne banku,
• lokalny – wa¿ne jedynie na wyznaczonym terenie, na którym s¹
akceptowane np. teren dzia³ania banku-wystawcy karty,
• ograniczony, np. do placówek danej sieci handlowej, czy grupy
firm akceptuj¹cych dan¹ kartê).
FFuunnkkccjjee kkaarrtt
pp³³aattnniicczzyycchh
Karty p³atnicze posiadaj¹ dwie
podstawowe mo¿liwoœci:
1. Zap³aty za towary i us³ugi
w punktach handlowo-us³ugowych.
W ostatnich latach, wraz z rozwojem
OOBBEECCNNIIEE PPRRAAKKTTYYCCZZNNIIEE
WWSSZZYYTTKKIIEE KKAARRTTYY
BBAANNKKOOWWEE DDAAJJ¥¥
MMOO¯¯LLIIWWOOŒŒÆÆ WWYYPP££AATTYY
GGOOTTÓÓWWKKII II ZZAAKKUUPPÓÓWW
BBEEZZGGOOTTÓÓWWKKOOWWYYCCHH
2211
WW PPOOLLSSCCEE KKAARRTTÊÊ
PP££AATTNNIICCZZ¥¥ KKTTÓÓRREEJJ
MMIINN¥¥££ TTEERRMMIINN WWAA¿¿NNOOŒŒCCII
NNAALLEE¯¯YY ZZWWRRÓÓCCIIÆÆ DDOO
BBAANNKKUU--WWYYDDAAWWCCYY KKAARRTTYY
technologicznym sieci akceptacji po-
wsta³o wyraŸne rozró¿nienie na
karty akceptowane w punktach han-
dlowo-us³ugowych wyposa¿onych
w tradycyjne urz¹dzenia (tzw. im-
printery), elektroniczne terminale
POS, a tak¿e terminale akceptuj¹ce
karty wyposa¿one w mikroprocesor.
Kolejnym typem p³atnoœci kartami za towary i us³ugi, wraz z roz-
wojem globalnej sieci www., staje siê Internet. Tu akceptowane s¹
g³ównie karty wypuk³e oraz nowy typ kart – karty wirtualne (czêsto
mo¿na p³aciæ nimi równie¿ za zamówienia sk³adane telefonicznie lub
za poœrednictwem poczty).
2. Wyp³aty gotówki z bankomatów (w placówkach bankowych),
a tak¿e przeprowadzanie innych operacji bankowych.
Przeprowadzanie innych operacji bankowych przy pomocy karty
w bankomatach jest uzale¿nione od typu bankomatów posiadanych
przez dany bank i systemu informatycznego. Mog¹ to byæ, m.in. nastê-
puj¹ce operacje:
• sprawdzenie stanu konta w³aœciciela karty,
• wydruk historii z danego konta,
• zmiana numeru PIN karty,
• wp³ata gotówkowa,
• wydruk i wydawanie czeków,
• realizacja czeku,
• wykonanie polecenia przelewu,
• wymiana walut,
• wystawienie czeków podró¿niczych,
• do³adowanie elektronicznej portmonetki,
• zamawianie innych us³ug i produktów danego banku.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
