Darmowy fragment publikacji:
Barbara Adamiak/Janusz Borkowski
Kodeks
postępowania
administracyjnego
Komentarz
13. wydanie
KOMENTARZE KODEKSOWE
Kodeks postêpowania administracyjnego
KOMENTARZE KODEKSOWE
Kodeks
postêpowania
administracyjnego
Komentarz
Autorzy
prof. zw. dr hab. Barbara Adamiak
prof. zw. dr hab. Janusz Borkowski
13. wydanie
B. Adamiak, J. Borkowski, KPA. Komentarz, wyd. 13, Warszawa 2014
Propozycja cytowania:
Redakcja: Aleksandra Dró¿d¿
Wydawca: Natalia Adamczyk
© Wydawnictwo C.H.Beck 2014
Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C.H.Beck
Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne
ISBN 978-83-255-5352-4
ISBN e-book 978-83-255-5353-1
Autorzy
Barbara Adamiak – prof. dr hab., prof. zw. Uniwersytetu Wrocławskiego, kie-
rownik Zakładu Postępowania Administracyjnego i Sądownictwa Administracyjnego
Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Sędzia
Naczelnego Sądu Administracyjnego. Autorka i współautorka wielu opracowań (mo-
nografii, podręczników, artykułów, studiów, glos) z zakresu prawa administracyjnego,
postępowania administracyjnego i prawa postępowania sądowoadministracyjnego.
Wprowadzenia i objaśnienia do art.: 6–23, 29a, 57–66, 75–103, 114–122, 127–153,
164–181, 248–256; do przepisów przechodnich ustawy z 31.1.1980 r. i do przepisów
dekretu z 25.8.1980 r.
Janusz Borkowski† – prof. dr hab., prof. zw. na Wydziale Prawa i Administracji
Uniwersytetu Łódzkiego, organizator i długoletni kierownik Katedry Postępowa-
nia Administracyjnego, były sędzia Sądu Najwyższego (w latach 1990–1993),
sędzia w stanie spoczynku Naczelnego Sądu Administracyjnego (czynny w latach
1993–2000). Dorobek naukowy z zakresu prawa i postępowania administracyjnego
gromadzony od 1958 r. obejmuje ponad 250 publikacji, w tym kilka monografii,
udział w opracowaniach zbiorowych, liczne artykuły oraz znaczną liczbę glos do
orzeczeń sądowych, współautorstwo dwóch komentarzy do KPA oraz podręcznika
postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego (kilkanaście wydań),
współautorstwo komentarza do części procesowej Ordynacji podatkowej.
Wprowadzenia i objaśnienia do art.: 1–5, 24–29, 30–56, 66a, 67–74, 104–113,
123–126, 154–163, 182–247, 257–269; do przepisów przechodnich ustawy
z 14.6.1960 r.; przepisów ustawy z 19.12.1980 r., z 17.5.1990 r., z 24.5.1990 r.,
z 12.10.1994 r., z 11.5.1995 r., z 29.8.1997 r., z 29.12.1998 r., z 2.3.2000 r.;
obwieszczenia Prezesa RM z 9.10.2000 r.; ustawy z 11.4.2001 r., z 30.8.2002 r.,
ustawy z 17.6.2004 r., ustawy z 17.2.2005 r., ustawy z 11.3.2005 r., z 24.9.2009 r.,
z 23.10.2009 r., z 12.2.2010 r., z 5.8.2010 r., z 3.12.2010 r. – aktualizacja
Barbara Adamiak
V
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kodeks postępowania administracyjnego
Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne
Dział I. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Zakres obowiązywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 1–5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 6–16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 17–18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Właściwość organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 19–23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 24–27a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 28–34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Załatwianie spraw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 35–38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Doręczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 39–49 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Wezwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 50–56 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 10. Terminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 57–60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Wszczęcie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 61–66 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 66a–72 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 73–74 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Dowody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 75–88a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Rozprawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 89–96 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Zawieszenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 97–103 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 104–113 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 114–122 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Postanowienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 123–126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Udostępnianie akt
Rozdział 6. Strona
Rozdział 7. Decyzje
Rozdział 8. Ugoda
XI
XV
3
3
3
37
37
49
96
96
110
110
144
144
187
187
239
239
242
253
253
283
283
292
292
307
307
307
335
335
344
344
352
352
353
388
388
400
400
414
414
485
485
494
494
VII
Spis treści
Rozdział 11. Zażalenia
Dział VI.
Rozdział 10. Odwołania
Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 127–140 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 141–144 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 12. Wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 145–153 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Art. 154–163 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych . . . . . . . . . . . . .
Art. 164–181 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IV. Udział prokuratora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 182–189 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. (uchylony) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 190–195 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(uchylony) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 196–216 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VII. Wydawanie zaświadczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 217–220 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VIII. Skargi i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Postanowienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 221–226 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 227–240 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 241–247 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 248–252 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 253–256 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Nadzór i kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 257–260 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IX. Opłaty i koszty postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 261–267 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział X. Przepisy końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 268–269 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Skargi
Rozdział 3. Wnioski
Przepisy uchylające i przejściowe oraz zmieniające Kodeks postępowania
administracyjnego (wybór wyciągów)
1. Kodeks postępowania administracyjnego (z 1960 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Dekret zmieniający ustawę o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Ustawa o zobowiązaniach podatkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Ustawa o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych po-
między organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych
ustaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . .
VIII
503
503
507
559
559
562
562
571
623
623
704
704
707
707
709
721
721
724
724
725
725
727
736
736
738
738
746
746
766
766
770
770
772
772
774
774
779
779
787
787
793
801
811
813
815
817
Spis treści
7. Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. Ustawa – Ordynacja podatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej
państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o
administracji rządowej w województwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13. Ustawa o rzecznikach patentowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę
– Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw . . . . . . .
16. Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne . .
17. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . .
18. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . .
19. Ustawa o zmianie ustaw w zakresie uwierzytelniania dokumentów . . . . . . . . . . . .
20. Ustawa o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących za-
dania publiczne oraz niektórych innych ustaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21. Ustawa o ochronie informacji niejawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy –
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23. Ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące na-
ruszenie prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24. Ustawa o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców . . .
25. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy –
Ordynacja podatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26. Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego
traktowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie wzoru i sposobu pro-
wadzenia metryki sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie rodzaju spraw, w któ-
rych obowiązek prowadzenia metryki sprawy jest wyłączony . . . . . . . . . . . . . . . .
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
819
821
823
827
831
835
837
839
843
845
849
851
853
855
859
861
869
873
875
877
885
891
893
917
IX
Przedmowa
Przepisy prawa materialnego są w wielu sytuacjach wystarczającą podstawą unor-
mowania prawnej sytuacji jednostki, jej praw lub obowiązków. W dziedzinach
zaliczanych do prawa prywatnego jest to nawet zasadą, ale zupełnie inaczej wygląda
stosowanie prawa w sferze prawa publicznego, a więc przede wszystkim w prawie
administracyjnym, chociaż to dotyczy nie tylko tej gałęzi prawa. Z reguły bowiem
na podstawie materialnego prawa administracyjnego musi być dokonana konkrety-
zacja praw lub obowiązków jednostki, ażeby mogła ona z nich korzystać, i do tej
konkretyzacji prawa materialnego powołane są organy administracji publicznej. Na
podstawie jednej i tej samej normy prawa materialnego powinny one skonkretyzo-
wać prawa lub obowiązki jednostek, które, znajdując się w najróżniejszych sytuacjach
prawnych i faktycznych, ubiegają się o ten sam rodzaj uprawnienia lub też o indywi-
dualizację obowiązku. Te wszystkie różnice statusu jednostki, jej uwikłań w różne
okoliczności prawne i faktyczne, zależne i niezależne od jej woli, rzadko kiedy będą
uregulowane przez przezornego prawodawcę w akcie prawnym stanowiącym źró-
dło prawa materialnego. A trzeba je brać pod uwagę przy konkretyzowaniu praw
lub obowiązków jednostki, jeżeli ma być zachowana konstytucyjna zasada równości
wszystkich wobec prawa. Gwarancje poszanowania zróżnicowania prawnej sytuacji
jednostki przy konkretyzacji prawa materialnego ustanawia procedura, zapewnia-
jąca stronom nawiązywanego stosunku prawnego zachowanie określonego standardu
czynności podejmowanych w procesie stosowania prawa. Procedura wyznacza obo-
wiązki organu i uprawnienia stron, tworzy system gwarancji poprawności działania
w dochodzeniu do prawdy obiektywnej i ustalaniu stanu prawnego, otwiera drogę
weryfikacji rozstrzygnięć z różnych przyczyn i dla ochrony zróżnicowanych interesów
prawnych. Procedura spełnia zatem w określonym zakresie rolę służebną w proce-
sie stosowania prawa materialnego, a jednocześnie realizuje samodzielne funkcje
ochrony jednostki i jej interesów, zapewnienia dbałości o respektowanie wymagań
interesu publicznego i poszanowanie prawa przez organy administracji publicznej
i wszystkich uczestników postępowania.
Procedura najpełniej realizuje opisane funkcje wtedy, gdy jest ujednolicona
w podstawowych jej rozwiązaniach, standardach i gwarancjach. Nie można bowiem
zapewnić przestrzegania zasady równości jednostki wobec prawa, gdy w po-
szczególnych sprawach obowiązują różne proceduralne unormowania, zróżnicowane
są gwarancje procesowe, pozycja jednostki wobec organu administracyjnego jest
osłabiana lub wzmacniana zależnie od tego, w jakiej sprawie ubiega się ona o skon-
kretyzowanie jej praw lub obowiązków. W państwie prawa maksymalna jednolitość
podstawowych standardów postępowania organów administracyjnych stanowi jedną
z istotnych gwarancji praworządnego i zgodnego z porządkiem konstytucyjnym dzia-
łania tych organów oraz jest podstawą realizowania praw jednostki na zasadzie
równości wobec prawa. Tę oczywistą prawdę wypada zawsze przypomnieć, bo ten-
dencje do zaściankowości i separatyzmów resortowych nie od dziś dają o sobie
znać właśnie w dziedzinie postępowania administracyjnego. Były takie próby two-
rzenia „własnych” resortowych postępowań w Drugiej Rzeczypospolitej, były one
podejmowane w okresie powojennym pod hasłami dobra zbiorowego, w którym
szczęście znajduje każda jednostka, a niestety i dziś ta niezdrowa tendencja odradza
XI
Przedmowa
się w zamierzeniach niektórych resortów, które nie mogąc sobie poradzić z nowym
kształtem i zakresem działań swych organów, szukają drogi poprawy własnej sytuacji
w projektach ogołacania obywatela z nabytych już praw do solidnej procedury, stwa-
rzającej gwarancje rzetelnego rozstrzygania spraw i dochodzenia swych racji przed
administracją publiczną – przez każdego, chociażby i najsłabszego przedstawiciela
społeczeństwa.
Komitet Ministrów Rady Europy w zaleceniu z 28.9.1977 r. (31/77) określił kilka
podstawowych reguł, które powinny kształtować prawną pozycję jednostki w jej sto-
sunkach z organami administracji publicznej, dając jej gwarancje tego, że nie będzie
pod niczym nieskrępowanym dyktatem tej administracji przy ubieganiu się o roz-
strzygnięcie jej spraw. W następnych zaleceniach rekomendowano wprowadzenie
do porządku prawnego państw członkowskich szeregu unormowań zapewniających
jednostce ochronę różnych uprawnień w stosunkach z administracją publiczną. Pod-
sumowanie tego kierunku działania znalazło się w zaleceniu R(2007)7 z 20.7.2007 r.
w sprawie dobrej administracji, do którego załączono Kodeks dobrej administracji
określający w 23 artykułach ogólnie ujęte prawa jednostki w stosunkach z orga-
nami administracji publicznej i obowiązki spoczywające na tych organach. Kodeks
tworzy podstawę wyrównywania poziomu standardów prawnej regulacji działania ad-
ministracji państw członkowskich Rady Europy, albowiem nie we wszystkich z nich
uznawano doniosłą rolę spełnianą w ochronie praw jednostki przez kodyfikację lub
chociażby szerszą ustawową regulację procedury administracyjnej.
Szczególne wartości proceduralnej regulacji tkwią w dobrze pojętym formali-
zmie procesowym, któremu S. Cieślak trafnie przypisuje doniosłe wartości dla
uczestników postępowania, przede wszystkim dla jego stron. Wartości te wyni-
kają z: a) utrwalenia wzorów działania w procesie; b) możliwości przewidywania
działań innych uczestników postępowania (dodajmy – wraz z działaniami organu
administracyjnego w toku postępowania administracyjnego); c) umiejscowienia
w postępowaniu różnych czynności, ustalenia ich kolejności i odgraniczenia ich od
siebie; d) określenia wpływu różnych czynności wzajemnie na siebie oddziałują-
cych; e) pełnienia wobec stron postępowania roli gwarancyjnej (tenże, Formalizm
postępowania cywilnego, Warszawa 2008, s. 118–119). Wspomnieć trzeba również
o tym, że poszerzający się stale obszar unijnej regulacji prawnej powoduje, iż „co-
raz częściej mówi się o proceduralizacji prawa. Procedura zaczyna być lustrem,
w którym odbijają się fundamentalne kwestie wolności i sprawiedliwości, wielkie
zagadnienia wzajemnego stosunku pomiędzy obywatelami, grupami społecznymi
i państwami” (T. T. Koncewicz, Wspólnotowy kodeks proceduralny, Warszawa 2008,
s. 12–13). Długoletnia polska tradycja stosowania skodyfikowanego nowoczesnego
postępowania administracyjnego stanowi znacznej wartości dorobek nauki prawa ad-
ministracyjnego i praktyki administracji publicznej.
W Drugiej Rzeczypospolitej działania legislacyjne zmierzające do uregulowania
zasad postępowania administracyjnego podjęto wkrótce po odzyskaniu niepodle-
głości. Pierwsza regulacja prawna o toku instancji w sprawach administracyjnych
indywidualnych, a więc dotycząca prawa do wnoszenia odwołań, pojawiła się już
w 1919 r. Konstytucja marcowa z 1921 r. zawierała przepisy o prawie do odwoła-
nia od decyzji administracyjnych oraz o sądowej kontroli ich zgodności z prawem.
W 1922 r. wydano ustawę o Najwyższym Trybunale Administracyjnym, który w tym
samym roku rozpoczął działalność, swym orzecznictwem kształtując poglądy na za-
sady postępowania administracyjnego. W 1923 r. została zaś wydana ustawa, która
jednolicie dla całego obszaru państwa unormowała podstawowe zasady wnoszenia
odwołań od decyzji administracyjnych oraz wznowienia postępowania administra-
cyjnego. Wkrótce potem, bo w 1926 r., rozpoczęły się prace nad kodyfikacją
XII
Przedmowa
postępowania administracyjnego uwieńczone wydaniem w 1928 r. rozporządzenia
Prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu administracyjnym. Polska znalazła się
wśród niewielu krajów Europy, które miały skodyfikowane aktem ustawowym postę-
powanie administracyjne, a także postępowanie egzekucyjne w administracji.
Wybitny znawca prawa porównawczego prof. J. St. Langrod z całą stanowczością
stwierdził w jednym ze swoich artykułów opublikowanym w „Revue internationale
des Sciences administratives” (1960, Nr 4, s. 399), że „kraj mający skodyfikowaną
procedurę administracyjną nie zdecyduje się nigdy potem wrócić – z jakiejkolwiek
racji – do dawnego systemu unormowań fragmentarycznych, prawdziwej «wolności
procesowej» administracji publicznej”. A bezpośrednią inspiracją do wypowiedzenia
tego stwierdzenia była druga kodyfikacja postępowania administracyjnego dokonana
w Polsce w 1960 r. Pełnego kształtu kodyfikacja ta nabrała w 1980 r., gdy przy-
wrócona została w Polsce kontrola administracji publicznej wykonywana przez sąd
administracyjny. Naczelny Sąd Administracyjny swoim orzecznictwem kształtował
prawidłowe stosowanie i rozumienie przepisów procedury administracyjnej, wydo-
bywał jej głębsze walory gwarancyjne i uwidoczniał ich znaczenie w stosowaniu
prawa materialnego. Kodeks postępowania administracyjnego dzięki temu przestaje
być zbiorem suchych formułek prawnych, a staje się zbiorem żywych reguł rzą-
dzących stosunkami pomiędzy administracją publiczną a jednostką, według zasad
państwa prawnego. Dobitnie potwierdzają to kolejne nowelizacje związane z refor-
mami administracji publicznej terenowej i centralnej, poczynając od tej z 1990 r.,
a na reformie z 1998 r. kończąc. Każda z nich dawała podstawę do zmian sze-
regu uregulowań lub ich wzbogacenia, a także pewnej modernizacji terminologii
prawnej bez podważania założeń podstawowych kodyfikacji postępowania admini-
stracyjnego. Kodeks pozostaje stale mocnym fundamentem stosunków pomiędzy
administracją publiczną a jednostką, zapewniając takie relacje pomiędzy uprawnie-
niami i obowiązkami procesowymi oraz zespół różnych gwarancji proceduralnych,
które mają szczególne znaczenie w dobie doniosłych przemian ustrojowych. Polski
Kodeks postępowania administracyjnego w kształtowaniu pozycji prawnej jednostki
w jej stosunkach z administracją publiczną znacząco wyprzedził swoimi uregulowa-
niami, i wynikającymi z nich gwarancjami procesowymi, standardy wprowadzane
przez organy Unii Europejskiej. Doskonale jest to widoczne na przykładzie ogól-
nikowych przepisów Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji przyjętego przez
Parlament Europejski w dniu 6.9.2001 r. (por. J. Świątkiewicz, Europejski Kodeks
Dobrej Administracji, Wyd. Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2007)
oraz wzorowanym na nim Kodeksie dobrej administracji załączonym do zalecenia
R(2007)7, o którym była już mowa wcześniej. Bogate orzecznictwo sądownictwa
administracyjnego nie tylko utrwala te wartości prawne, którym służą przepisy po-
stępowania administracyjnego, lecz również ujawnia w wielu przypadkach głębsze
ich treści, pozwalające na dostosowanie procedury do nowych spraw administracyj-
nych powstających w wyniku przemian ustrojowych Polski i stosowania prawa Unii
Europejskiej.
* * *
Komentarz do Kodeksu postępowania administracyjnego ma służyć objaśnieniu
– w kilku różnych płaszczyznach ważnych dla praktyki stosowania prawa – przepisów
normujących: procedurę administracyjną ogólną, rozstrzyganie części sporów o wła-
ściwość w administracji publicznej, czynności związanych z wydaniem zaświadczeń
oraz z rozpatrywaniem skarg i wniosków. W szeregu wypadków konieczne było
stosowanie wykładni historycznej, bo albo dana regulacja prawna wyróżniała się
dużą trwałością jako element skodyfikowanej procedury, albo też odwrotnie – prze-
XIII
Przedmowa
chodziła wyraźną ewolucję widoczną w porównaniu z dawniejszymi rozwiązaniami
prawnymi. W objaśnieniu przepisów należało wykorzystać dorobek doktryny, po-
większający się znacząco w miarę doceniania rosnącej roli i rangi przepisów
postępowania administracyjnego w ochronie praw jednostki i wyważaniu racji jej
interesów w proporcji do wymagań interesu publicznego. Poglądy wyrażane w dok-
trynie mogą niekiedy oddziaływać bezpośrednio na praktykę administracyjną, ale
częściej następuje to poprzez orzecznictwo sądowe. Przeważająca część przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego jest objaśniona z pomocą orzecznictwa
sądów administracyjnych, kilkoma stale aktualnymi orzeczeniami i uchwałami Naj-
wyższego Trybunału Administracyjnego, przede wszystkim licznymi orzeczeniami
Naczelnego Sądu Administracyjnego, utrwalającymi stanowiska i poglądy co do tre-
ści regulacji prawnych lub ujawniającymi nowe ich elementy i znaczenia, a również
orzeczeniami Sądu Najwyższego odnoszącymi się do postępowania administracyj-
nego. W nowej strukturze dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego główny
ciężar kontroli zgodności z prawem działalności administracji publicznej spoczął na
wojewódzkich sądach administracyjnych, co samo przez się nie powoduje jednak
zmiany w podstawowej linii orzecznictwa odnośnie do oceny zgodności działalno-
ści administracji publicznej z przepisami postępowania administracyjnego ani też
zerwania ciągłości z dorobkiem orzeczniczym Naczelnego Sądu Administracyjnego
z czasów, gdy prawomocnie orzekał w jednej instancji. W nowej regulacji prawnej
dotyczącej sądownictwa administracyjnego przewidziano instrumenty proceduralne
służące zapewnieniu jednolitości orzecznictwa obu instancji, co wywiera skutki
w dłuższej perspektywie. Dostrzegalna natomiast od kilku lat pewna stabilizacja
stanowiska orzecznictwa sądowego w odniesieniu do kluczowych elementów unor-
mowania postępowania administracyjnego pozwala na wykorzystanie całego dorobku
orzecznictwa do komentowania przepisów, zwłaszcza gdy nie pomija się rozbieżno-
ści będących nieodłącznym zjawiskiem orzekania przez niezawisłe sądy. Komentarz
w zamyśle autorów musi uwidaczniać nie tylko treść słów i zdań składających się na
przepisy, lecz również różnorodność ich rozumienia wynikającą z kontekstu spraw
administracyjnych, w których są stosowane jako gwarancje dochodzenia do prawidło-
wego stosowania prawa, zapewniającego legalne i celowe rozstrzyganie tych spraw.
Tekst trzynastego wydania komentarza został przygotowany do druku według stanu
prawnego na październik 2013 r.
Autorzy
XIV
Wykaz skrótów
1. Źródła prawa
AdmRządU . . . . . . . . . . . . ustawa z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w woje-
wództwie (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872
ze zm.)
AdmTerU . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 8.8.1996 r. o zmianie ustawy o terenowych or-
ganach rządowej administracji ogólnej (Dz.U. Nr 106,
poz. 498)
d.AdmRządU . . . . . . . . . . . ustawa z 22.3.1990 r. o terenowych organach rządo-
wej administracji ogólnej (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r.
Nr 32, poz. 176)
d.NSAU . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 31.1.1980 r. o Naczelnym Sądzie Administra-
cyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm.)
d.SamTerU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie terytorialnym (tekst
jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.)
EKPC . . . . . . . . . . . . . . . . . Konwnecja o ochronie praw człowieka i podstawo-
wych wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61,
poz. 284 ze zm.)
GospNierU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)
KC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16,
KH . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
poz. 93 ze zm.)
rozporządzenie
Rzeczyposplitej
z 27.6.1934 r. – Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57,
poz. 502 ze zm.)
Prezydenta
KK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,
KK z 1969 . . . . . . . . . . . . . ustawa z 19.4.1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 13,
poz. 553 ze zm.)
poz. 94 ze zm.)
KKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst
KKW . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 186)
(Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.)
KompetGminU . . . . . . . . . ustawa z 17.5.1990 r. o podziale zadań i kompeten-
cji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy
organy gminy a organy administracji rządowej oraz
o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz. 198
ze zm.)
Konstytucja RP . . . . . . . . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r.
KP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.
(Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.)
Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
XV
Wykaz skrótów
KPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania admini-
stracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 267)
KPAZmU . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 24.5.1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks po-
stępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 34, poz. 201)
KPC . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywil-
KPK . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego
nego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
(Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
KRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.)
KSCU . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 584
ze zm.)
KSH . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych
(tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)
KW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn.
Dz.U. z 2013 r. poz. 482)
nowelizacja z 2010 r. . . . . . ustawa z 3.12.2010 r. o zmianie ustawy – Ko-
deks postępowania administracyjnego oraz ustawy –
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyj-
nymi (Dz.U. z 2011 r. Nr 6, poz. 18 ze zm.)
NSAU . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 11.5.1995 r. o Naczelnym Sądzie Administra-
OrdPod . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst
cyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.)
jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)
PodElU . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 18.9.2012 r. o podpisie elektronicznym (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 262)
PodzTerU . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 24.7.1998 r. o wprowadzeniu zasadni-
czego trójstopniowego podziału terytorialnego pań-
stwa (Dz.U. Nr 96, poz. 603 ze zm.)
rozporządzenie
Rzeczypospolitej
z 22.3.1928 r. o postępowaniu administracyjnym
(Dz.U. Nr 36, poz. 341 ze zm.)
PostAdmR . . . . . . . . . . . . . .
PrBud . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.
Prezydenta
Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)
PrPoczt . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U.
z 2012 r. poz. 1529 ze zm.)
PrPostAdm . . . . . . . . . . . . . ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
poz. 270 ze zm.)
PrPrywM . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 4.2.2011 r. – Prawo prywatne międzynaro-
dowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432)
PrUSA . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów admi-
nistracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.)
PrWłPrzem . . . . . . . . . . . . . ustawa z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej
(tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.)
SamGminU . . . . . . . . . . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.)
SamKolOdwołU . . . . . . . . . ustawa z 12.10.1994 r. o samorządowych kolegiach
odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79,
poz. 856 ze zm.)
XVI
Wykaz skrótów
SamPowU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst
SamWojU . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.)
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.)
SwobDziałGospU . . . . . . . . ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospo-
darczej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.)
TUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Traktat o Unii Europejskiej z 9.5.2008 r. (Dz.Urz.
UE C Nr 115, s. 13; wersja skonsolidowana)
WojAdmRządU . . . . . . . . . . ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rzą-
dowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.)
WprowAdmU . . . . . . . . . . . ustawa z 30.8.2002 r. – Przepisy wprowadzające
ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych
i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami ad-
ministracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.)
ZagospPrzestrzU . . . . . . . . . ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodaro-
waniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
poz. 647)
ZobPU . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 19.12.1980 r. o zobowiązaniach podatkowych
(tekst jedn. Dz.U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.)
2. Organy orzekające
ETPC . . . . . . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Praw Człowieka
TSUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
NSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny
NSA (7) . . . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sę-
NSA (5) . . . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny w składzie pięciu sę-
dziów
dziów
NTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . Najwyższy Trybunał Administracyjny
SN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy
SN (7) . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów
TK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Konstytucyjny
WSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wojewódzki Sąd Administracyjny
3. Zbiory urzędowe orzecznictwa
ONSA . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
ONSAiWSA . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych
OSNP . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Administra-
cyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNCP . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz
Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych
OSP . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich (od 1990 r.; do 1989 r.
– Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażo-
wych)
OSPiKA . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażo-
OTK . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
wych
XVII
Wykaz skrótów
4. Organy promulgacyjne
Dz.U. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
M.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Monitor Polski
5. Czasopisma
AUwr . . . . . . . . . . . . . . . . . . Acta Universitatis Wratislaviensis
Biuletyn SN . . . . . . . . . . . . Biuletyn Sądu Najwyższego
GAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gospodarka – Administracja Państwowa
Gl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Glosa
GP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gazeta Prawna
MoP . . . . . . . . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy
MoPod . . . . . . . . . . . . . . . . Monitor Podatkowy
NP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo
Pal.
PiP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo
PiŻ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prawo i Życie
Prok. i Pr. . . . . . . . . . . . . . . Prokuratura i Prawo
PS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Sądowy
PUG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
RPEiS . . . . . . . . . . . . . . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
SI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia Iuridica
SP-E . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia Prawno-Ekonomiczne
ST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samorząd Terytorialny
Wok.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Palestra
. . . . . . . . . . . . . . . . . . Wokanda
6. System
System PrAdm . . . . . . . . . . System Prawa Administracyjnego, red. R. Hauser,
Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 1, Instytucje prawa ad-
ministracyjnego, Warszawa 2010; t. 2, Konstytucyjne
podstawy funkcjonowania administracji publicznej,
Warszawa 2012; t. 4, Wykładnia w prawie admi-
nistracyjnym, Warszawa 2012; t. 5, Prawne formy
działania administracji, Warszawa 2013; t. 6, Podmioty
administrujące, Warszawa 2011; t. 7, Prawo admini-
stracyjne materialne, Warszawa 2012; t. 8A, Publiczne
prawo gospodarcze, Warszawa 2013; t. 8B, Publiczne
prawo gospodarcze, Warszawa 2013; t. 9, Prawo proce-
sowe administracyjne, Warszawa 2010; t. 11, Stosunek
służbowy, Warszawa 2011; t. 12, Odpowiedzialność
odszkodowawcza w administracji, Warszawa 2010
7. Komentarze i zbiory orzecznictwa nieurzędowe
Borkowski, Komentarz . . . . J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliń-
ski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komen-
tarz, wyd. II, Warszawa 1989; aneks – Warszawa 1991
Iserzon, Komentarz . . . . . . E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania admi-
nistracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze,
wyd. IV, Warszawa 1970
XVIII
Wykaz skrótów
Janowicz, Komentarz
Jaśkowska, Komentarz
. . . . Z. Janowicz, Komentarz postępowania administracyj-
nego. Komentarz, wyd. II, Warszawa 1995
. . . M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania ad-
ministracyjnego. Komentarz, Kraków 2000
KPA z orzecznictwem . . . . Kodeks postępowania administracyjnego z orzecz-
nictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu
Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego, R. Hau-
ser (red.), Warszawa 1995
KPA z orzecznictwem
NSA i SN . . . . . . . . . . . . . Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawa
o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z orzecznic-
twem Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu
Najwyższego, R. Hauser (red.), Warszawa 1998
Smoktunowicz, Orzecznictwo E. Smoktunowicz, Orzecznictwo Sądu Najwyższego
i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kodeks postę-
powania administracyjnego, Warszawa 1994
8. Podręczniki
Adamiak, Postępowanie ad-
ministracyjne . . . . . . . . . . . B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administra-
cyjne i sądowoadministracyjne, wyd. XI, Warszawa
2013
Dawidowicz, Ogólne postę-
powanie administracyjne . . W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie administra-
Dawidowicz, Postępowanie
administracyjne . . . . . . . . . W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys
cyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962
Dawidowicz, Zarys procesu
administracyjnego . . . . . . . W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego,
wykładu, Warszawa 1983
Warszawa 1989
Janowicz, Postępowanie
administracyjne . . . . . . . . . Z. Janowicz, Postępowanie administracyjne i postę-
powanie przed sądem administracyjnym, Warszawa–
–Poznań 1987
Ochendowski, Postępowanie
administracyjne . . . . . . . . . E. Ochendowski, Postępowanie administracyjne i po-
stępowanie przed sądem administracyjnym. Wybór
orzecznictwa, Toruń 1995
Pokrzywnicki, Postępowanie
administracyjne . . . . . . . . . J. Pokrzywnicki, Postępowanie administracyjne. Ko-
mentarz. Podręcznik, Warszawa 1948
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . artykuł
9. Inne skróty
art.
CBOSA . . . . . . . . . . . . . . . . Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
ePUAP . . . . . . . . . . . . . . . . . elektroniczna platforma usług administracji publicznej
lit.
nast.
Nb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . numer brzegowy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . następny (-a)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
litera
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)