Darmowy fragment publikacji:
Kodeks
postępowania
cywilnego
Dochodzenie roszczeń
w postępowaniu grupowym
Stan prawny: wrzesień 2013 roku
Wydanie 13
Warszawa 2013
Tytuły do artykułów opracował: Robert Stępień
Opracowanie redakcyjne: Małgorzata Stańczak
Opracowanie techniczne: Małgorzata Duda
Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka
© Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody wydawcy.
ISBN 978-83-278-0275-0
LexisNexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02–222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
SPIS TREŚCI
KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
Tytuł wstępny. Przepisy ogólne (art. 1–14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
CZĘŚĆ PIERWSZA. POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE
KSIĘGA PIERWSZA. PROCES
Tytuł I. Sąd (art. 15–54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Właściwość sądu (art. 15–46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przepis wstępny (art. 15) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Właściwość rzeczowa (art. 16–26) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Podstawy właściwości (art. 16–18) . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Wartość przedmiotu sporu (art. 19–26) . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Właściwość miejscowa (art. 27–46) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Właściwość ogólna (art. 27–30) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Właściwość przemienna (art. 31–371) . . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Właściwość wyłączna (art. 38–42) . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 4. Przepisy szczególne (art. 43–46) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Skład sądu (art. 47–471) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział III. Wyłączenie sędziego (art. 48–54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Prokurator (art. 55–60) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Organizacje pozarządowe (art. 61–63) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IIIa. Państwowa Inspekcja Pracy (art. 631–632) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IIIb. Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów (art. 633–634) . . . . . . . . . .
Tytuł IV. Strony (art. 64–97) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Zdolność sądowa i procesowa (art. 64–71) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Współuczestnictwo w sporze (art. 72–74) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział III. Interwencja główna i uboczna (art. 75–83) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IV. Przypozwanie (art. 84–85) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. Pełnomocnicy procesowi (art. 86–97) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł V. Koszty procesu (art. 98–124) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Zwrot kosztów procesu (art. 98–110) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Pomoc prawna z urzędu (art. 111–124) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
K.P.C.
17
17
17
18
18
20
22
22
22
24
25
26
27
30
31
32
33
33
33
36
37
38
39
43
43
48
3
Spis treści
Tytuł VI. Postępowanie (art. 125–42412) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Przepisy ogólne o czynnościach procesowych (art. 125–183) . . . .
Rozdział 1. Pisma procesowe (art. 125–1305) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Doręczenia (art. 131–147) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Posiedzenia sądowe (art. 148–163) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Terminy (art. 164–166) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Uchybienie i przywrócenie terminu (art. 167–172) . . . . . .
Rozdział 6. Zawieszenie postępowania (art. 173–183) . . . . . . . . . . . .
Dział II. Postępowanie przed sądami pierwszej instancji (art. 1831–226) .
Rozdział 1. Mediacja i postępowanie pojednawcze (art. 1831–186) . .
Oddział 1. Mediacja (art. 1831–18315) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Postępowanie pojednawcze (art. 184–186) . . . . . . . . .
Rozdział 2. Pozew (art. 187–205) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Rozprawa (art. 206–226) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział III. Dowody (art. 227–315) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przedmiot i ocena dowodów (art. 227–234) . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Postępowanie dowodowe (art. 235–309) . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 235–243) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Dokumenty (art. 244–257) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Zeznania świadków (art. 258–277) . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 4. Opinia biegłych (art. 278–291) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 5. Oględziny (art. 292–298) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 6. Przesłuchanie stron (art. 299–304) . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 7. Inne środki dowodowe (art. 305–309) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Zabezpieczenie dowodów (art. 310–315) . . . . . . . . . . . . .
Dział IV. Orzeczenia (art. 316–366) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Wyroki (art. 316–353) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Wydanie wyroku (art. 316–332) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Natychmiastowa wykonalność wyroków
(art. 333–338) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Wyroki zaoczne (art. 339–349) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 4. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków
(art. 350–353) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1a. Nakazy zapłaty (art. 3531–3532) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Postanowienia sądu (art. 354–3621) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Prawomocność orzeczeń (art. 363–366) . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. Środki odwoławcze (art. 367–398) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Apelacja (art. 367–391) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 11. Kasacja (art. 392–39320) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zażalenie (art. 394–398) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
54
54
62
69
75
75
77
82
82
82
86
87
95
102
102
103
103
105
108
113
115
116
117
118
120
120
120
124
126
129
130
130
133
134
134
141
142
4
K.P.C.
Spis treści
Dział Va. Skarga kasacyjna (art. 3981–39821) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział Vb. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego (art. 39822–39823) . .
Dział VI. Wznowienie postępowania (art. 399–4161) . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VII. Rewizja nadzwyczajna (art. 417–424) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VIII. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia (art. 4241–42412) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł VII. Postępowania odrębne (art. 425–50537) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Postępowanie w sprawach małżeńskich (art. 425–452) . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 425–435) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Sprawy o rozwód i o separację (art. 436–446) . . . . . . . . .
Rozdział 3. Inne sprawy (art. 447–452) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami
a dziećmi (art. 453–458) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział III. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych (art. 459–47716) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 459–476) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy
146
153
154
159
159
163
163
163
165
169
170
174
174
(art. 477–4777) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
181
Rozdział 3. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych (art. 4778–47716) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
183
Dział IV. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania
(art. 478–479) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
187
Dział IVa. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji
(art. 47928–47935) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 4791–47927) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
188
188
Dział IVb. Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca
umowy za niedozwolone (art. 47936–47945) . . . . . . . . . . . . . . . .
192
Dział IVc. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki
(art. 47946–47956) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IVd. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji
i poczty (art. 47957–47967) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IVe. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu
kolejowego (art. 47968–47978) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. Postępowanie nakazowe i upominawcze (art. 480–505) . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 480–484) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Postępowanie nakazowe (art. 4841–497) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Postępowanie upominawcze (art. 4971–505) . . . . . . . . . .
Dział VI. Postępowanie uproszczone (art. 5051–50514) . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VII. Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych
(art. 50515–50527a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Europejskie postępowanie nakazowe (art. 50515–50520) . .
K.P.C.
194
197
200
203
203
203
209
212
216
216
5
Spis treści
Rozdział 2. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń
(art. 50521–50527a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VIII. Postępowania elektroniczne (art. 50528–50537) . . . . . . . . . . . . .
218
219
Rozdział 1. Elektroniczne postępowanie upominawcze
(art. 50528–50537) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
KSIĘGA DRUGA. POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE
Tytuł I. Przepisy ogólne (art. 506–525) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Przepisy dla poszczególnych rodzajów spraw (art. 526–6948) . . . . . . . . .
Dział I. Sprawy z zakresu prawa osobowego (art. 526–5601) . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu (art. 526–543) . .
Oddział 1. Postępowanie o uznanie za zmarłego (art. 526–534) .
Oddział 2. Postępowanie o stwierdzenie zgonu (art. 535–538) . .
Oddział 3. Uchylenie postanowień orzekających uznanie za
zmarłego lub stwierdzenie zgonu (art. 539–543) . . . .
Rozdział 2. Ubezwłasnowolnienie (art. 544–5601) . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 544–547) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Doradca tymczasowy (art. 548–551) . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Postępowanie (art. 552–5601) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli
(art. 561–605) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Sprawy małżeńskie (art. 561–5675) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Inne sprawy rodzinne oraz sprawy opiekuńcze
(art. 568–59821) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 568–5781) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami
a dziećmi (art. 579–584) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Sprawy o przysposobienie (art. 585–589) . . . . . . . . . .
Oddział 4. Sprawy z zakresu opieki (art. 590–598) . . . . . . . . . . .
Oddział 5. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzi-
223
230
230
230
230
232
233
234
234
236
237
241
241
245
245
249
252
254
cielskiej lub pozostającej pod opieką (art. 5981–59814)
256
Oddział 6. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów
z dzieckiem (art. 59815–59821) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Sprawy z zakresu kurateli (art. 599–605) . . . . . . . . . . . .
Dział III. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego (art. 606–62613) . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 606–608) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Stwierdzenie zasiedzenia (art. 609–610) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2a. Przepadek rzeczy (art. 6101–6107) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Przepadek rzeczy na podstawie prawa celnego
(art. 6101–6105) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Przepadek pojazdów (art. 6106–6107) . . . . . . . . . . . . . .
259
261
263
263
263
264
264
265
6
K.P.C.
Spis treści
Rozdział 3. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem
(art. 611–616) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Zniesienie współwłasności (art. 617–625) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu
(art. 626) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Postępowanie wieczystoksięgowe (art. 6261–62613) . . . . .
Dział IV. Sprawy z zakresu prawa spadkowego (art. 627–691) . . . . . . . . .
Przepisy wstępne (art. 627–632) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Zabezpieczenie spadku i spis inwentarza (art. 633–639) .
Rozdział 2. Przyjęcie lub odrzucenie spadku (art. 640–645) . . . . . . .
Rozdział 3. Ogłoszenie testamentu (art. 646–654) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych (art. 655–660) . .
Rozdział 5. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego
266
267
269
270
275
275
275
277
279
281
(art. 661–663) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
282
Rozdział 6. Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu
(art. 664–665) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Zarząd spadku nie objętego (art. 666–668) . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu
windykacyjnego (art. 669–679) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Dział spadku (art. 680–689) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 10. Inne sprawy spadkowe (art. 690–691) . . . . . . . . . . . . . .
Dział IVa. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwo-
wych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego
(art. 6911–6919) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. Sprawy depozytowe (art. 692–69322) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
(art. 692–69310) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zwrot depozytu sądowego składającemu i wydanie
283
284
285
288
290
291
294
294
depozytu sądowego uprawnionemu (art. 69311–69317) . . .
296
Rozdział 3. Postępowanie w sprawach o stwierdzenie likwidacji
niepodjętego depozytu (art. 69318–69322) . . . . . . . . . . . . .
Dział VI. Postępowanie rejestrowe (art. 6941–6948) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
298
299
KSIĘGA TRZECIA. SĄD POLUBOWNY (art. 695–715) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
302
KSIĘGA CZWARTA. POSTĘPOWANIE W RAZIE ZAGINIĘCIA LUB ZNISZCZENIA
AKT (art. 716–729) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
302
CZĘŚĆ DRUGA. POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE
Tytuł I. Przepisy ogólne (art. 730–746) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych (art. 747–7541) . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Inne wypadki zabezpieczenia (art. 755–757) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
305
312
317
K.P.C.
7
Spis treści
CZĘŚĆ TRZECIA. POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE
Tytuł I. Przepisy ogólne (art. 758–843) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
320
Dział I. Organy egzekucyjne, ich właściwość i postępowanie w ogólno-
ści (art. 758–7751) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Tytuły egzekucyjne i klauzula wykonalności (art. 776–795) . . .
Dział IIa. Zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego
320
331
(art. 7951–7955) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
342
Dział IIb. Stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty
(art. 7956–7957) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IIc. Zaświadczenie dotyczące orzeczenia wydanego w europejskim
postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń (art. 7958–7959) . .
Dział III. Wszczęcie egzekucji i dalsze czynności egzekucyjne
Dział I.
(art. 796–817) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IV. Zawieszenie i umorzenie postępowania (art. 818–828) . . . . . .
Dział V. Ograniczenia egzekucji (art. 829–839) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VI. Powództwa przeciwegzekucyjne (art. 840–843) . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Egzekucja świadczeń pieniężnych (art. 844–1040) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Egzekucja z ruchomości (art. 844–879) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Zajęcie (art. 844–863) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Sprzedaż (art. 864–879) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział II. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę (art. 880–888) . . . . . . . .
Dział III. Egzekucja z rachunków bankowych (art. 889–894) . . . . . . . . .
Dział IV. Egzekucja z innych wierzytelności (art. 895–908) . . . . . . . . . .
Dział IVa. Egzekucja z innych praw majątkowych (art. 909–912) . . . . . . .
Dział V. Wyjawienie majątku (art. 913–9202) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VI. Egzekucja z nieruchomości (art. 921–1013) . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy wstępne (art. 921–922) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zajęcie (art. 923–941) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Opis i oszacowanie (art. 942–951) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Obwieszczenie o licytacji (art. 952–961) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Warunki licytacyjne (art. 962–971) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Licytacja (art. 972–986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Przybicie (art. 987–997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Przysądzenie własności (art. 998–1003) . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użyt-
kowania wieczystego (art. 1004–1013) . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VIa. Uproszczona egzekucja z nieruchomości (art. 10131–10136) . . .
Dział VII. Egzekucja ze statków morskich (art. 1014–10224) . . . . . . . . . . .
Dział VIII. Podział sumy uzyskanej z egzekucji (art. 1023–1040) . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 1023–1028) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
343
344
344
354
360
365
368
368
368
373
379
384
390
396
402
406
406
407
413
417
420
422
426
428
430
432
435
437
437
8
K.P.C.
Spis treści
Rozdział 2. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodze-
nia za pracę (art. 1029–1032) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
441
Rozdział 3. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości,
wierzytelności i innych praw majątkowych
(art. 1033–1034) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości
(art. 1035–1040) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Przepisy szczególne o egzekucji (art. 1041–10951) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział I. Egzekucja świadczeń niepieniężnych (art. 1041–1059) . . . . . . . . .
Dział II. Przepisy szczególne o egzekucji z udziałem Skarbu Państwa
oraz przedsiębiorców (art. 1060–1065) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 1060–1064) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Egzekucja przez zarząd przymusowy (art. 10641–106413)
Rozdział 3. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodar-
stwa rolnego (art. 106414–1065) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
442
443
445
445
454
454
456
460
Dział III. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości
w drodze sprzedaży publicznej (art. 1066–1071) . . . . . . . . . . . .
463
Dział IV. Egzekucja na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej
(art. 1072–1080) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział V. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych (art. 1081–1088) . . . . . .
Dział VI. Wykonanie orzeczeń dotyczących odebrania osoby podlegającej
władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką
(art. 1089–10951) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
465
465
468
CZĘŚĆ CZWARTA. PRZEPISY Z ZAKRESU MIĘDZYNARODOWEGO
POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
Przepis wstępny (art. 1096) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
468
KSIĘGA PIERWSZA. JURYSDYKCJA KRAJOWA
Tytuł I.
Tytuł II. Przepisy łączne dla jurysdykcji krajowej (w postępowaniu procesowym
Przepisy ogólne (art. 1097–10991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
i nieprocesowym) (art. 1100–1102) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Jurysdykcja krajowa w procesie (art. 1103–11051) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IV. Jurysdykcja krajowa w postępowaniu nieprocesowym
469
471
471
(art. 1106–11102) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
477
Tytuł IVa. Jurysdykcja krajowa w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyj-
nym (art. 11103–11104) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
481
KSIĘGA PIERWSZA A. IMMUNITET SĄDOWY I EGZEKUCYJNY
(art. 1111–1116) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
482
K.P.C.
9
Spis treści
KSIĘGA DRUGA. POSTĘPOWANIE
Tytuł I.
Zdolność sądowa i procesowa (art. 1117–1118) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Zabezpieczenie kosztów procesu (art. 1119–1128) . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Zwolnienie cudzoziemców od kosztów sądowych (art. 1129) . . . . . . . .
Tytuł IV. Pomoc prawna (art. 1130–1136) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł V. Zabezpieczenie dowodów (art. 1137) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł VI. Zagraniczne dokumenty urzędowe (art. 1138) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł VII. Czynności dotyczące spadku po cudzoziemcach (art. 1139–1142) . . . .
Tytuł VIII. Stwierdzenie obcego prawa i wzajemności (art. 1143) . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IX. Uzasadnienie prawomocnych orzeczeń i wydawanie zaświadczeń
486
486
489
489
494
495
495
497
(art. 1144–11441) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
497
Tytuł X. Wniosek o uchylenie wyroku wydanego w sprawie alimentacyjnej
(art. 11442) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
498
KSIĘGA TRZECIA. UZNANIE I STWIERDZENIE WYKONALNOŚCI
Tytuł I. Uznanie orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych
organów państw obcych (art. 1145–11491) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
499
Tytuł II. Wykonalność orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych
organów państw obcych oraz ugód zawartych przed takimi sądami
i organami lub przez nie zatwierdzonych (art. 1150–1153) . . . . . . . . . . .
502
Tytuł III. Wykonalność orzeczeń sądów państw członkowskich Unii Europejskiej,
ugód zawartych przed takimi sądami lub zatwierdzonych przez takie
sądy oraz dokumentów urzędowych sporządzonych w tych państwach,
opatrzonych zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego
(art. 11531–11533) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
505
Tytuł IV. Wykonalność europejskich nakazów zapłaty wydanych przez sądy
państw członkowskich Unii Europejskiej (art. 11534–11536) . . . . . . . . . .
506
Tytuł V. Wykonalność orzeczeń sądów państw członkowskich Unii Europejskiej
wydanych w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń
(art. 11537–11539) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł VI. Wykonalność orzeczeń, ugód sądowych i dokumentów urzędowych
z państw członkowskich Unii Europejskiej w sprawach alimentacyjnych
(art. 115310–115312) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CZĘŚĆ PIĄTA. SĄD POLUBOWNY (ARBITRAŻOWY)
Tytuł I.
Przepisy ogólne (art. 1154–1160) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł II. Zapis na sąd polubowny (art. 1161–1168) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł III. Skład sądu polubownego (art. 1169–1179) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł IV. Właściwość sądu polubownego (art. 1180–1182) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tytuł V.
Postępowanie przed sądem polubownym (art. 1183–1193) . . . . . . . . .
Tytuł VI. Wyrok sądu polubownego i zakończenie postępowania (art. 1194–1204) . .
Tytuł VII. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 1205–1211) . . . . .
Tytuł VIII. Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego
506
507
508
510
512
515
517
520
522
lub ugody przed nim zawartej (art. 1212–1217) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
525
10
K.P.C.
Spis treści
* * *
Wykaz aktów zmieniających Kodeks postępowania cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz aktów wykonujących Kodeks postępowania cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . .
528
538
* * *
PRZEPISY WPROWADZAJĄCE KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.) . . . . . . . . .
Rozdział I. Przepisy ogólne (art. I–XIII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zmiany w przepisach obowiązujących (art. XIV) . . . . . . .
Rozdział 3. Przepisy przechodnie (art. XV–XXII) . . . . . . . . . . . . . . . .
542
542
547
548
* * *
USTAWA z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywil-
nego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 172, poz. 1804) (wyciąg) . . . . . .
551
USTAWA z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cy-
wilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r.
Nr 13, poz. 98) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
554
USTAWA z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywil-
nego (Dz.U. Nr 178, poz. 1478) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
556
USTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 235, poz. 1699) ( wyciąg) . . .
557
USTAWA z dnia 15 marca 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (Dz.U. Nr 112, poz. 766) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
559
USTAWA z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywil-
nego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 831) (wyciąg) . . . . . . .
561
USTAWA z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 181, poz. 1287) (wyciąg) . . . . . . . . . .
562
USTAWA z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywil-
nego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 234, poz. 1571) (wyciąg) . . . . . . .
563
USTAWA z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381) (wyciąg) . . .
565
* * *
USTAWA z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu gru-
powym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
567
SKOROWIDZ PRZEDMIOTOWY DO KODEKSU POSTĘPOWANIA CYWILNEGO . . .
574
* * *
K.P.C.
11
KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
USTAWA
z dnia 17 listopada 1964 r.
(Dz.U. z 1 grudnia 1964 r. Nr 43, poz. 296; sprost.: Dz.U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113; zm.:
Dz.U. z 1974 r. Nr 27, poz. 157, Nr 39, poz. 231; z 1975 r. Nr 45, poz. 234; z 1982 r. Nr 11,
poz. 82, Nr 30, poz. 210; z 1983 r. Nr 5, poz. 33; z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242; z 1985 r.
Nr 20, poz. 86; z 1987 r. Nr 21, poz. 123; z 1988 r. Nr 41, poz. 324; z 1989 r. Nr 4, poz. 21,
Nr 33, poz. 175; z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306 i 306, Nr 55,
poz. 318, Nr 79, poz. 464; z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92, Nr 115, poz. 496;
z 1993 r. Nr 12, poz. 53; z 1994 r. Nr 84, poz. 386, Nr 105, poz. 509; z 1995 r. Nr 83,
poz. 417; z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350, Nr 149, poz. 703;
z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117,
poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940,
Nr 141, poz. 944; z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 757; z 1999 r. Nr 52, poz. 532;
z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48, poz. 552, 554, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037,
Nr 114, poz. 1191, Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322; z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508,
Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368,
Nr 138, poz. 1546; z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84,
poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr 219,
poz. 1849, Nr 240, poz. 2058; z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535,
Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939, Nr 228, poz. 2255; z 2004 r.
Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121,
poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135,
Nr 236, poz. 2356, Nr 237, poz. 2384; z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 86, poz. 732, Nr 122,
poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413
i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 267, poz. 2258;
z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379,
Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 235, poz. 1699; z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 50, poz. 331,
Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121,
poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378;
z 2008 r. Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 116, poz. 731, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431,
Nr 228, poz. 1507, Nr 231, poz. 1547, Nr 234, poz. 1571; z 2009 r. Nr 26, poz. 156,
Nr 69, poz. 592 i 593, Nr 131, poz. 1075, Nr 216, poz. 1676; z 2010 r. Nr 3, poz. 13, Nr 7,
poz. 45, Nr 40, poz. 229, Nr 108, poz. 684, Nr 125, poz. 842, Nr 152, poz. 1018, Nr 155,
K.P.C.
13
Art. 1–2
Kodeks postępowania cywilnego. Przepisy ogólne
poz. 1037, Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307, Nr 215, poz. 1418, Nr 217, poz. 1435;
z 2011 r. Nr 34, poz. 173, Nr 85, poz. 458, Nr 87, poz. 482, Nr 92, poz. 531, Nr 112,
poz. 654, Nr 129, poz. 735, Nr 138, poz. 806 i 807, Nr 144, poz. 854, Nr 149, poz. 887,
Nr 224, poz. 1342, Nr 233, poz. 1381, Nr 234, poz. 1391; z 2012 r., poz. 908, poz. 1254,
poz. 1445, poz. 1529; z 2013 r., poz. 142, poz. 403, poz. 654, poz. 880)
TYTUŁ WSTĘPNY
PRZEPISY OGÓLNE
Sprawa cywilna
Art. 1.1) Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe
w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńcze-
go oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy
ustaw szczególnych (sprawy cywilne).
Droga sądowa
Art. 2. § 1. Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne,
o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy.
§ 1a (uchylony)2).
§ 2 (uchylony)3).
§ 3.4) Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli
przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.
1) Art. 1 rozumiany w ten sposób, iż w zakresie pojęcia „sprawy cywilnej” nie mogą się
mieścić roszczenia dotyczące zobowiązań pieniężnych, których źródło stanowi decyzja
administracyjna, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2000 r., SK 12/99,
Dz.U. Nr 55, poz. 665); zmiana weszła w życie 17 lipca 2000 r.
2) Uchylony przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804); zmiana weszła
w życie 5 lutego 2005 r.
3) Uchylony przez ustawę z 24 maja 1989 r. (Dz.U. Nr 33, poz. 175); zmiana weszła
w życie 1 października 1989 r.
4) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 24 maja 1989 r. (Dz.U. Nr 33, poz. 175);
zmiana weszła w życie 1 października 1989 r.
14
K.P.C.
Przepisy ogólne
Art. 3–7
Zasada prawdy materialnej
Art. 3.5) Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czyn-
ności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do
okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przed-
stawiać dowody.
Art. 4 (uchylony)6).
Udzielanie pouczeń
Art. 5.7) W razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić stronom i uczest-
nikom postępowania występującym w sprawie bez adwokata, radcy prawnego,
rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa nie-
zbędnych pouczeń co do czynności procesowych.
Zasada szybkości
Art. 6.8) § 1. Sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dą-
żyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest
to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy.
§ 2. Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie
okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być prze-
prowadzone sprawnie i szybko.
Udział prokuratora
Art. 7.9) Prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak
również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu, jeżeli według
jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu
społecznego. W sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokura-
tor może wytaczać powództwa tylko w wypadkach wskazanych w ustawie.
5) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
6) Uchylony przez ustawę z 13 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 318); zmiana weszła
w życie 1 października 1990 r.
7) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
8) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
9) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 13 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 318);
zmiana weszła w życie 1 października 1990 r.
K.P.C.
15
Art. 8–12
Kodeks postępowania cywilnego. Przepisy ogólne
Udział organizacji pozarządowej
Art. 8.10) Organizacje pozarządowe, których zadanie statutowe nie polega
na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą dla ochrony praw obywate-
li, w wypadkach przewidzianych w ustawie, wszcząć postępowanie oraz wziąć
udział w toczącym się postępowaniu.
Zasada jawności
Art. 9. § 1.11) Rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis
szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo prze-
glądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt.
§ 2.12) Strony i uczestnicy postępowania mają prawo do otrzymania z akt spra-
wy zapisu dźwięku, chyba że protokół został sporządzony wyłącznie pisemnie.
Ugodowe załatwianie spraw
Art. 10.13) W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd po-
winien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia.
W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.
Wiążąca moc wyroku skazującego
Art. 11. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wy-
roku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu
cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w po-
stępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej
odpowiedzialność cywilną.
Roszczenie adhezyjne
Art. 12. Roszczenia majątkowe wynikające z przestępstwa mogą być docho-
dzone w postępowaniu cywilnym albo w wypadkach w ustawie przewidzianych
w postępowaniu karnym.
10) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
11) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398);
zmiana weszła w życie 2 marca 2006 r.
12) Dodany przez ustawę z 29 kwietnia 2010 r. (Dz.U. Nr 108, poz. 684); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2010 r.
13) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1438);
zmiana weszła w życie 10 grudnia 2005 r.
16
K.P.C.
Sąd
Art. 13–15
Tryby i rodzaje postępowania
Art. 13. § 1.14) Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi
inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według
przepisów o postępowaniach odrębnych.
§ 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępo-
wań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne sta-
nowią inaczej.
Art. 14 (uchylony)15).
CZĘŚĆ PIERWSZA
POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE
KSIĘGA PIERWSZA
PROCES
TYTUŁ I
SĄD
DZIAŁ I
Właściwość sądu
Przepis wstępny
Perpetuatio fori
Art. 15. § 1. Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do
ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.
14) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 24 maja 2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 554);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2000 r.
15) Uchylony przez ustawę z 13 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 318); zmiana weszła
w życie 1 października 1990 r.
K.P.C.
17
Art. 16–17
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
§ 2. Sąd nie może uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał
się właściwy.
Rozdział 1
Właściwość rzeczowa
Oddział 1
Podstawy właściwości
Właściwość sądu rejonowego
Art. 16.16) Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw,
dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
Właściwość sądu okręgowego
Art. 17.17) Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
1)18) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe
oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie
bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia,
2)19) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wyna-
lazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych,
oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę in-
nych praw na dobrach niematerialnych,
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego,
4)20) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie
posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami,
16) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172,
poz. 1804); zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
17) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172,
poz. 1804); zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
18) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 220,
poz. 1431); zmiana weszła w życie 13 czerwca 2009 r.
19) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804);
zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
20) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
18
K.P.C.
Sąd
Art. 18
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz
spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
41)21) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni,
42)22) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał
organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami
prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
43)23) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
44)24) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomoc-
nego orzeczenia niezgodnego z prawem.
5) (uchylony)25).
6) (uchylony)26).
Przekazanie sprawy sądowi okręgowemu
Art. 18. § 1.27) Jeżeli przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym po-
wstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może prze-
kazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu. Postanowienie o przekaza-
niu sprawy wymaga uzasadnienia.
§ 2.28) Sąd okręgowy może przed pierwszą rozprawą odmówić przyjęcia spra-
wy do rozpoznania i zwrócić sprawę sądowi rejonowemu, jeżeli uzna, że poważ-
ne wątpliwości nie zachodzą. Postanowienie zapada na posiedzeniu niejawnym
w składzie trzech sędziów i wymaga uzasadnienia. Ponowne przekazanie tej
samej sprawy przez sąd rejonowy nie jest dopuszczalne.
21) Dodany przez ustawę z 3 czerwca 2005 r. (Dz.U. Nr 122, poz. 1024); zmiana weszła
w życie 22 lipca 2005 r.
22) Dodany przez ustawę z 16 listopada 2006 r. (Dz.U. Nr 235, poz. 1699); zmiana we-
szła w życie 20 marca 2007 r.
23) Dodany przez ustawę z 16 listopada 2006 r. (Dz.U. Nr 235, poz. 1699); zmiana we-
szła w życie 20 marca 2007 r.
24) Dodany przez ustawę z 22 lipca 2010 r. (Dz.U. Nr 155, poz. 1037); zmiana weszła
w życie 25 września 2010 r.
25) Uchylony przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804); zmiana weszła
w życie 5 lutego 2005 r.
26) Uchylony przez ustawę z 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 240, poz. 2058); zmiana
weszła w życie 15 stycznia 2003 r.
27) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804);
zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
28) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804);
zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
K.P.C.
19
Art. 19–231
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
Oddział 2
Wartość przedmiotu sporu
Wartość przedmiotu sporu w sprawach majątkowych
Art. 19. § 1. W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian
innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu.
§ 2. W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w po-
zwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, uwzględniając postanowienia
zawarte w artykułach poniższych.
Roszczenia akcesoryjne
Art. 20. Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków
i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.
Kumulacja roszczeń
Art. 21. Jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o świadczenia powtarzające się
Art. 22. W sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość
przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia
trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach najmu lub dzierżawy
Art. 23. W sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy
najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierża-
wy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas ozna-
czony – suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok; przy umowach
zawartych na czas nie oznaczony – suma czynszu za okres trzech miesięcy.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach pracowniczych
Art. 23 1.29) W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, ist-
nienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy
umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny,
lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jed-
nego roku.
29) Dodany przez ustawę z 24 maja 2000 r. (Dz.U. Nr 48, poz. 554); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2000 r.
20
K.P.C.
Sąd
Art. 232–26
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości
Art. 23 2.30) W sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu
prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość
przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju nieruchomości
i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzy-
miesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju
nieruchomości.
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o zabezpieczenie, zastaw,
hipotekę
Art. 24. W sprawach o zabezpieczenie, zastaw lub hipotekę wartość przed-
miotu sporu stanowi suma wierzytelności. Jeżeli jednak przedmiot zabezpie-
czenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność, rozstrzyga wartość
mniejsza.
Sprawdzenie wartości przedmiotu sporu
Art. 25. § 1. Sąd może na posiedzeniu niejawnym sprawdzić wartość przed-
miotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie.
§ 2. Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut po-
zwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
§ 3. Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za
niewłaściwy, przekaże sprawę sądowi właściwemu; jeżeli jest kilka sądów właś-
ciwych – przekaże temu z nich, który wskaże powód.
Niedopuszczalność ponownego badania wartości przedmiotu sporu
Art. 26. Po ustaleniu w myśl artykułu poprzedzającego, wartość przedmiotu
sporu nie podlega ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania.
30) Dodany przez ustawę z 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398); zmiana weszła
w życie 2 marca 2006 r.
K.P.C.
21
Art. 27–31
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
Rozdział 2
Właściwość miejscowa
Oddział 1
Właściwość ogólna
Actor sequitur forum rei
Art. 27. § 1. Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego
okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania.
§ 2. Miejsce zamieszkania określa się według przepisów kodeksu cywilnego.
Właściwość według miejsca pobytu pozwanego
Art. 28. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właś-
ciwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono zna-
ne lub nie leży w Polsce – według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego
w Polsce.
Właściwość w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa
Art. 29. Powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według sie-
dziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się do-
chodzone roszczenie.
Właściwość w sprawach przeciwko osobom prawnym i innym
podmiotom
Art. 30. Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi nie
będącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby.
Oddział 2
Właściwość przemienna
Definicja właściwości przemiennej
Art. 31. Powództwo w sprawach objętych przepisami oddziału niniejszego
wytoczyć można bądź według przepisów o właściwości ogólnej, bądź przed sąd
oznaczony w przepisach poniższych.
22
K.P.C.
Sąd
Art. 32–37
Właściwość w sprawach o alimenty, ustalenie ojcostwa
Art. 32.31) Powództwo o roszczenie alimentacyjne oraz o ustalenie pocho-
dzenia dziecka i związane z tym roszczenia wytoczyć można według miejsca
zamieszkania osoby uprawnionej.
Właściwość w sprawach przeciwko przedsiębiorcy
Art. 33.32) Powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy
można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub
oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub
oddziału.
Właściwość w sprawach ze sporów wynikających z umów
Art. 34.33) Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę
umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub
unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienale-
żytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania.
W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone do-
kumentem.
Właściwość w sprawach z deliktów
Art. 35. Powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można
przed sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
Właściwość w sprawach o należność pełnomocnika
Art. 36. Powództwo o zapłatę należności za prowadzenie sprawy wytoczyć
można przed sąd miejsca, gdzie pełnomocnik procesowy sprawę prowadził.
Właściwość w sprawach o roszczenie z najmu lub dzierżawy
nieruchomości
Art. 37. Powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nierucho-
mości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości.
31) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1431);
zmiana weszła w życie 13 czerwca 2009 r.
32) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804);
zmiana weszła w życie 5 lutego 2005 r.
33) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 16 września 2011 r. (Dz.U. Nr 233,
poz. 1381); zmiana weszła w życie 3 maja 2012 r.
K.P.C.
23
Art. 371–40
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
Właściwość w sprawach z weksla i czeku
Art. 37 1.34) § 1. Powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku
można wytoczyć przed sąd miejsca płatności.
§ 2. Kilku zobowiązanych z weksla lub czeku można łącznie pozwać przed
sąd miejsca płatności lub sąd właściwości ogólnej dla akceptanta albo wystawcy
weksla własnego lub czeku.
Oddział 3
Właściwość wyłączna
Właściwość w sprawach o własność lub inne prawa rzeczowe
na nieruchomości
Art. 38. § 1. Powództwo o własność lub o inne prawa rzeczowe na nieru-
chomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wyto-
czyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia. Jeżeli przedmiotem sporu jest
służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości
obciążonej.
§ 2. Właściwość powyższa rozciąga się na roszczenia osobiste związane
z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu
pozwanemu.
Właściwość w sprawach spadkowych
Art. 39. Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytu-
łu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wy-
łącznie przed sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego
miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym
znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Właściwość w sprawach ze stosunku członkostwa
Art. 40. Powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowa-
rzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich siedziby.
34) Dodany przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804); zmiana weszła
w życie 5 lutego 2005 r.
24
K.P.C.
Sąd
Art. 41–45
Właściwość w sprawach małżeńskich
Art. 41.35) Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd,
w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jed-
no z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.
Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony
pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.
Właściwość w sprawach między rodzicami a dziećmi oraz między
przysposabiającymi a przysposobionymi
Art. 42. Powództwo ze stosunku między rodzicami a dziećmi oraz między
przysposabiającym a przysposobionym wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca
zamieszkania powoda, jeżeli brak jest podstaw do wytoczenia powództwa we-
dług przepisów o właściwości ogólnej.
Oddział 4
Przepisy szczególne
Wybór sądu w przypadku właściwości kilku sądów
Art. 43. § 1. Jeżeli uzasadniona jest właściwość kilku sądów albo jeżeli po-
wództwo wytacza się przeciwko kilku osobom, dla których według przepisów
o właściwości ogólnej właściwe są różne sądy, wybór między tymi sądami należy
do powoda.
§ 2. To samo dotyczy wypadku, gdy nieruchomość, której położenie jest pod-
stawą oznaczenia właściwości sądu, jest położona w kilku okręgach sądowych.
Wyznaczenie sądu przez sąd przełożony
Art. 44. Jeżeli sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać spra-
wy lub podjąć innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedze-
niu niejawnym inny sąd.
Oznaczenie sądu przez Sąd Najwyższy
Art. 45. Jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na podstawie okolicz-
ności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy na posiedzeniu nie-
jawnym oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo.
35) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 5 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 234,
poz. 1571); zmiana weszła w życie 1 lipca 2009 r.
K.P.C.
25
Art. 46–47
Prorogatio fori
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
Art. 46. § 1.36) Strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierw-
szej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wy-
nikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku
prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie posta-
nowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowa-
niu upominawczym. Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo
wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów.
§ 2. Strony nie mogą jednak zmieniać właściwości wyłącznej.
DZIAŁ II
Skład sądu
Skład sądu pierwszej instancji
Art. 47.37) § 1.38) W pierwszej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jed-
nego sędziego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
§ 2.39) W pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodni-
czącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy:
1) z zakresu prawa pracy o:
a) ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uzna-
nie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do
pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie
z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuza-
sadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania
stosunku pracy,
b) naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia
z tym związane,
c) odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu;
36) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 stycznia 2009 r. (Dz.U. Nr 26, poz. 156);
zmiana weszła w życie 1 stycznia 2010 r.
37) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 1 marca 1996 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 189);
zmiana weszła w życie 1 lipca 1996 r.
38) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 15 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 112,
poz. 766); zmiana weszła w życie 28 lipca 2007 r.
39) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 15 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 766);
zmiana weszła w życie 28 lipca 2007 r.
26
K.P.C.
Sąd
Art. 471–48
2) ze stosunków rodzinnych o:
a) rozwód,
b) separację,
c)40) ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa,
d) rozwiązanie przysposobienia.
§ 3.41) Postanowienia poza rozprawą oraz zarządzenia wydaje przewodniczący.
§ 4. Prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sę-
dziów zawodowych, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawi-
łość lub precedensowy charakter sprawy.
Kompetencje referendarza
Art. 47 1.42) Referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu
cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie. W zakresie powierzonych mu
czynności referendarz sądowy ma kompetencje sądu, chyba że ustawa stanowi
inaczej.
DZIAŁ III
Wyłączenie sędziego
Iudex inhabilis
Art. 48. § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy:
1) w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim sto-
sunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;
2) w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej,
krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do dru-
giego stopnia;
3) w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub ku-
rateli;
4) w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą
prawnym jednej ze stron;
40) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1431);
zmiana weszła w życie 13 czerwca 2009 r.
41) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 15 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 112, poz. 766);
zmiana weszła w życie 28 lipca 2007 r.
42) Dodany przez ustawę z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1804); zmiana weszła
w życie 5 lutego 2005 r.
K.P.C.
27
Art. 49–50
Kodeks postępowania cywilnego. Proces
5)43) w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskar-
żonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego
udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach,
w których występował jako prokurator;
6)44) w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie
prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wy-
daniu tego orzeczenia.
§ 2. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeń-
stwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
§ 3.45) Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wzno-
wienie, nie może orzekać co do tej skargi.
Iudex suspectus
Art. 49.46) Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza
sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego
rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sę-
dziego w danej sprawie.
Wniosek o wyłączenie
Art. 50. § 1. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub
ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając
przyczyny wyłączenia.
§ 2. Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponad-
to, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana.
§ 3. Aż do rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko
czynności nie cierpiące zwłoki.
43) Art. 48 § 1 pkt 5 w związku z art. 401 pkt 1 i art. 379 pkt 4 ustawy z 17 listopada
1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43 poz. 296) w zakresie, w jakim
ogranicza wyłączenie sędziego z mocy samej ustawy tylko do spraw, w których rozstrzy-
ganiu brał udział w instancji bezpośrednio niższej jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Kon-
stytucji Rzeczypospolitej Polskiej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lipca 2004 r.,
SK 19/02, Dz.U. Nr 169, poz. 1783); zmiana weszła w życie 30 lipca 2004 r.
44) Dodany przez ustawę z 22 lipca 2010 r. (Dz.U. Nr 155, poz. 1037); zmiana weszła
w życie 25 września 2010 r.
45) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 1 marca 1996 r. (Dz.U. Nr 43,
poz. 189); zmiana weszła w życie 1 lipca 1996 r.
46) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 5 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 234,
poz. 1571); zmiana weszła w życie 1 lipca 2009 r.
28
K.P.C.
Sąd
Art. 51–54
Zawiadomienie o podstawie wyłączenia
Art. 51. Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swego
wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie.
Rozpoznanie wniosku o wyłączenie
Art. 52. § 1. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd, w którym sprawa się
toczy, a gdyby sąd ten nie mógł wydać postanowienia z powodu braku dostatecz-
nej liczby sędziów – sąd nad nim przełożony.
§ 2. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów zawodowych po
złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy. Postanowienie
może być wydane na po
Pobierz darmowy fragment (pdf)
