Darmowy fragment publikacji:
Kodeks postępowania karnego
Tom II
Kodeks postępowania
karnego
Komentarz
do artykułów 297–467
Tom II
Redaktor
Prof. dr hab. Piotr Hofmański
Autorzy
Prof. dr hab. Piotr Hofmański
Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Sędzia Sądu Najwyższego
Elżbieta Sadzik
Sędzia Sądu Najwyższego
Dr hab. Kazimierz Zgryzek
Profesor Uniwersytetu Śląskiego
Adwokat
4. wydanie
WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2011
Hofmański, Sadzik, Zgryzek, KPK. Komentarz, t. II, wyd. 4, Warszawa 2011
Propozycja cytowania:
Redakcja: Urszula Danilczuk
Wydawca: Dagna Kordyasz
© Wydawnictwo C. H. Beck 2011
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck
Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne
ISBN 978-83-255-2854-6
ISBN e-book 978-83-255-2855-3
Spis treści
Przedmowa do wydania czwartego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przedmowa do Suplementu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przedmowa do wydania trzeciego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII
IX
XI
Przedmowa do wydania drugiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIII
Przedmowa do wydania pierwszego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XVII
Tabele zmian do Kodeksu postępowania karnego i ustawy – Prze-
pisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego . . . . . . . .
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kodeks postępowania karnego
Dział VII. Postępowanie przygotowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 33. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 297 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 297–302 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 34. Wszczęcie śledztwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 303 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 303–308 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 35. Przebieg śledztwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 309 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 309–320 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 36. Zamknięcie śledztwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 321 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 321–325 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 36a. Dochodzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 325a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 325a–325i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 37. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygoto-
wawczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 326 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 326–328 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIX
XLV
3
9
12
12
12
33
37
38
86
88
89
147
149
150
182
184
185
231
233
234
V
Spis treści
Rozdział 38. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowaw-
czym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 329 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 329–330 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 39. Akt oskarżenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 331 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 331–336 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział VIII. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji . . . .
Przed Art. 337 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 40. Wstępna kontrola oskarżenia . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 337–347 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 41. Przygotowanie do rozprawy głównej . . . . . . . . . . .
Przed Art. 348 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 348–354 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 42. Jawność rozprawy głównej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 355 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 355–364 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 43. Przepisy ogólne o rozprawie głównej . . . . . . . . . .
Przed Art. 365 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 365–380 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 44. Rozpoczęcie rozprawy głównej . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 381 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 381–384 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 45. Przewód sądowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 385 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 385–405 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 46. Głosy stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 406 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 406–407 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 47. Wyrokowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 408 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 408–424 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dział IX. Postępowanie odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 48. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 425 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 425–443 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 49. Apelacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 444 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 444–458 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 50. Zażalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przed Art. 459 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Art. 459–467 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI
252
255
260
275
279
279
324
329
330
330
405
407
408
430
432
433
452
453
454
499
500
501
510
513
514
610
611
611
616
620
620
703
703
704
709
709
885
887
887
967
968
970
Przedmowa do wydania czwartego
Kiedy opublikowano trzecie wydanie naszego Komentarza, szybko uzu-
pełnione w kilka miesięcy później tomem IV zawierającym aktualizacje,
wydawało się nam, że tempo nowelizowania Kodeksu nie może być już
szybsze. Czas pokazał jednak, że bardzo się myliliśmy. Pomiędzy 2007 r.
a sierpniem 2011 r. opublikowano 36 ustaw nowelizacyjnych, z których 9
uchwalono w 2009 r. (!). Oczywiście, tak jak poprzednio, zakres nowelizacji
był rozmaity: począwszy od dużych ustaw nowelizujących KPK (największą
spośród tych nowel była z pewnością nowela z 5.11.2009 r. oznaczona przez
nas Nr 52, poprzez ustawy, którymi wprowadzono nowe instytucje w zakre-
sie obrotu prawnego z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej
(w szczególności ustawy z 24.10.2008 r. oraz z 19.12.2008 r., oznaczone
jako nowele Nr 37 i 41), poprzez zmiany, które wynikały z konieczno-
ści dostosowania przepisów Kodeksu do innych nowych lub gruntownie
nowelizowanych ustaw (zwłaszcza regulujących problematykę ochrony in-
formacji niejawnych i zwalczanie przemocy w rodzinie), coraz bogatsze
orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, aż do drobnych, kosmetycznych
niekiedy zmian, dokonywanych przy okazji innych nowelizacji. Cztery lata
od ukazania się trzeciego wydania Komentarza to okres wystarczająco długi,
by ponownie się nad tym dziełem pochylić, analizując nie tylko dokonane
zmiany ustawowe, ale także niezmiernie bogaty dorobek piśmiennictwa i ju-
dykatury. Rzecz jasna, praca nad kolejnym wydaniem była też okazją do
poprawienia szeregu potknięć, od których Komentarz nie jest i pewnie ni-
gdy nie będzie wolny.
Obecne, czwarte wydanie Komentarza, opracowane zostało w zmienio-
nym zespole autorów. W pracach nad tym wydaniem nie mogła uczestniczyć
nasza Koleżanka, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku Elżbieta
Sadzik, której w tym miejscu pragniemy z całego serca podziękować za
dotychczasową współpracę i życzyć powrotu do zdrowia.
Warszawa, sierpień 2011 r.
Autorzy
VII
Przedmowa do Suplementu
Niniejszy tom I naszego Komentarza oddajemy do rąk Użytkowników
w kilka zaledwie miesięcy po ukazaniu się trzeciego, pełnego wydania.
Proces nowelizacji Kodeksu postępowania karnego przybrał niezwykłej dy-
namiki, odzwierciedlającej nieco inną od dotychczasowej optykę odnoszącą
się do ścigania przestępstw. Pierwsza połowa 2007 r. przyniosła aż siedem
nowel, z których tylko pierwszą zdołaliśmy uwzględnić w aneksie załączo-
nym do III tomu trzeciego wydania Komentarza. Niniejszy tom uwzględnia
pozostałe sześć. Najogólniej rzecz ujmując, zmiany zmierzają ku dalszemu
usprawnieniu postępowania karnego, zarówno w jego fazie przygotowaw-
czej, jak i w fazie jurysdykcyjnej, przy czym dokonane zostały bez należytej
troski o poszanowanie podstawowych gwarancji procesowych uczestników
postępowania. W poczynaniach ustawodawcy wyraźnie widać nie tylko brak
konsekwencji, lecz także pewną nieporadność, czego rezultatem będą z pew-
nością liczne wątpliwości interpretacyjne na tle stosowania znowelizowanych
przepisów. Przykładem może być choćby sposób rozwiązania zagadnień
intertemporalnych w noweli Nr 32 i nieudolne próby poprawiania nieprze-
myślanych rozwiązań (ustawa z 23.8.2007 r., Dz.U. Nr 178, poz. 1250).
Najważniejsza spośród wspomnianych wyżej nowel (Nr 32) kolejny raz
przemodelowuje postępowanie przygotowawcze, odbierając Policji upraw-
nienia do samodzielnego prowadzenia śledztwa, rozszerza właściwość rze-
czową sądów okręgowych i zmienia przepisy dotyczące stosowania i przedłu-
żania tymczasowego aresztowania. Nowelą Nr 31 w sposób bardzo radykalny
ograniczono udział ławników w rozpoznawaniu spraw w sądach I instan-
cji, praktycznie eliminując składy ławnicze w sądach rejonowych, natomiast
w sądach okręgowych pozostawiając je jedynie w sprawach o najcięższe
przestępstwa. W końcu nowelą Nr 34 podjęto radykalne próby zdyscypli-
nowania uczestników postępowania karnego, w tym obrońców i pełnomoc-
ników, a także organów, od których wymaga się kolaboracji z aparatem
ścigania. Mniejsze znaczenie mają nowele Nr 30, 33 i 35. Pierwsza stanowi
reakcję na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym zakwestiono-
wano zgodność art. 632 z Ustawą Zasadniczą, druga związana jest z nowym
ukształtowaniem zadań Państwowej Inspekcji Pracy, której organy uzyskały
możliwość wykonywania uprawnień pokrzywdzonego w postępowaniu kar-
nym. Trzecia w końcu dostosowuje rozwiązania kodeksowe do nowych
IX
Przedmowa do Suplementu
rozwiązań przyjętych w ustawie z 15.6.2007 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 849
ze zm.) o lekarzu sądowym.
Przy opracowaniu tomu posłużyliśmy się tą samą metodą, co uprzednio.
Zamieszczamy w nim pełny komentarz do przepisów, które znowelizowano
w okresie po ukazaniu się trzeciego wydania Komentarza. „Przy okazji”
uwzględniamy także najnowsze orzecznictwo i dorobek doktryny w za-
kresie odnoszącym się do komentowanych przepisów. Wadą tej metody
jest niewątpliwie to, że pomijamy konsekwencje, jakie ostatnie nowelizacje
spowodowały w zakresie interpretacji innych przepisów kodeksu, które zno-
welizowane ostatnio nie zostały. Czytelników musimy prosić o uzbrojenie
się w cierpliwość i obiecujemy, że wszechstronne konsekwencje dokona-
nych zmian, a także zmian, które nas jeszcze niewątpliwie czekają, zostaną
uwzględnione w kolejnym, czwartym już wydaniu Komentarza.
Katowice–Kraków–Warszawa, listopad 2007 r.
Autorzy
X
Przedmowa do wydania trzeciego
Dynamizm rozwoju prawa karnego procesowego skłonił Wydawcę i au-
torów do podjęcia trudu opracowania i zaoferowania Czytelnikom trzeciego
już wydania Komentarza. Wystarczy rzut oka na spis tabel nowelizacyjnych,
aby przekonać się, że od połowy 2003 r., kiedy światło dzienne ujrzało
drugie wydanie Komentarza, uchwalono 15 ustaw, które w mniejszym lub
większym stopniu nowelizowały Kodeks postępowania karnego.
Zakres dokonanych nowelizacji był rozmaity. Część z nich miała charak-
ter cząstkowy; stanowią reakcję na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego,
z których wynika niezgodność przepisów Kodeksu z Konstytucją RP (taki
charakter mają nowele Nr 20, 23, 24 i 28). Niektóre ustawy nowelizacyjne
dotyczą Kodeksu tylko „przy okazji” w tym sensie, że nowelizacja innej
dziedziny prawa spowodowała konieczność dokonania uzupełniająco zmian
w KPK (nowele Nr 13, 17, 21, 25 i 26). Ponadto, w życie weszła długo
oczekiwana nowelizacja Kodeksu karnego skarbowego, która z kolei przy-
nosi przede wszystkim dostosowanie tego aktu normatywnego do Kodeksu
postępowania karnego, przebudowanego gruntownie nowelą Nr 11 (nowela
Nr 22). Najważniejsze zmiany dotyczą postępowania w sprawach ze stosun-
ków międzynarodowych (Dział XV). Z dniem 1.5.2004 r. Polska stała się
członkiem Unii Europejskiej, co spowodowało konieczność implementacji
szeregu instrumentów współpracy w sprawach karnych między Państwami
Członkowskimi Unii, w tym przede wszystkim europejskiego nakazu aresz-
towania (nowela Nr 14), międzynarodowych zespołów śledczych (nowela
Nr 15) oraz wzajemnego wykonywania postanowień o zatrzymaniu dowodów
i zabezpieczeniu mienia na poczet przepadku (nowela Nr 18). Wprowadzono
także kilka drobniejszych zmian, związanych z koniecznością dostosowania
Kodeksu do standardów unijnych, w szczególności w zakresie ochrony ofiar
przestępstw (nowele Nr 15 i 19). Polska stała się też stroną Rzymskiego Sta-
tutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, co spowodowało konieczność
zmian w Dziale XV KPK, polegających na wprowadzeniu specjalnego me-
chanizmu współpracy z Trybunałem (nowela Nr 16). Do części tych zmian
opublikowaliśmy Komentarz w Suplemencie do wydania drugiego w 2004 r.
Obecnie, przygotowując trzecie, pełne wydanie Komentarza, „wtapiamy”
Suplement w strukturę trzeciego tomu. Dwiema ostatnimi nowelami, które
udało się w niniejszym wydaniu Komentarza uwzględnić, są nowele: Nr 27,
którą wprowadzono ponownie, nieznany od 1.9.1998 r., tryb przyspieszony
XI
Przedmowa do wydania trzeciego
(Rozdział 54a), oraz Nr 28, która stanowi konsekwencję nowelizacji art. 55
Konstytucji RP. W chwil złożenia Komentarza u Wydawcy nowele te nie zo-
stały jeszcze opublikowane w Dzienniku Ustaw i z tego powodu oznaczamy
je numerami Druków sejmowych.
Opracowując trzecie wydanie Komentarza, nie zapomnieliśmy oczywiście
o znaczącym dorobku judykatury i piśmiennictwa. Opublikowano w mię-
dzyczasie kilka obszernych Komentarzy do Kodeksu postępowania karnego
(a w zasadzie nowych wydań tych Komentarzy), co skłoniło nas do zaję-
cia stanowiska co do wielu sformułowanych tam tez. Pojawiło się na rynku
wiele interesujących opracowań monograficznych i artykułów. Wszystkie
uwzględniamy w naszych wykazach, a większość zgłoszonych tam zapatry-
wań uwzględniamy w tekście Komentarza.
Konsekwentnie trzymamy się założenia, iż zadaniem Komentarza jest nie
tylko informowanie o bieżących kierunkach orzecznictwa i wykładni dok-
trynalnej, lecz także ukazanie historycznego rozwoju Kodeksu postępowania
karnego od chwili jego uchwalenia w 1997 r. Z tego powodu zamiesz-
czamy przed Komentarzem do każdego przepisu informację o jego zmianach
i podajemy jego poprzednie brzmienia z uwzględnieniem czasookresów obo-
wiązywania. Nie rezygnujemy także z tych fragmentów Komentarza, które
dziś mają już znaczenie jedynie historyczne. Czynimy to, pamiętając, że wy-
kładnia historyczna stanowi ważną metodę odczytywania sensu przepisów
obowiązujących.
Wyrażamy nadzieję, że rosnąca objętość Komentarza nie utrudnia Czy-
telnikom korzystania z niego. Wierzymy, że najważniejszą wartością jest
wszechstronność i kompletność informacji, jaką dostarczamy. Nieustannie
oczekujemy na wszelkie uwagi polemiczne, czy krytyczne, które postaramy
się wziąć pod uwagę, przygotowując kolejne, czwarte wydanie Komentarza.
Autorzy
Warszawa, luty 2007 r.
XII
Przedmowa do wydania drugiego
Od chwili oddania do rąk użytkowników pierwszego wydania Komen-
tarza upłynęło już kilka lat. Dynamika, z jaką rozwija się prawo karne
procesowe, czyni korzystanie z tego wydania wielce uciążliwym. Kodeks
i przepisy wprowadzające ten Kodeks zmieniono w międzyczasie dwunasto-
krotnie, przy czym przynajmniej dwie nowele miały zasięg bardzo poważny,
a nowelę ze stycznia 2003 r. można wręcz nazwać rekodyfikacją. Wpraw-
dzie po wejściu w życie noweli z lipca 2000 r. oddaliśmy do rąk czytelników
Suplement do wydania pierwszego, niemniej miał on z założenia charakter
cząstkowy, ponieważ zawierał tylko te partie Komentarza, które bezpośred-
nio odnosiły się do przepisów znowelizowanych w lipcu 2000 r. i zaledwie
sygnalizował konsekwencje ówczesnej nowelizacji dla interpretacji niezmie-
nionych wówczas przepisów kodeksu.
Uchwalenie w styczniu 2003 r. wielkiej noweli do KPK nie mogło za-
owocować kolejnym Suplementem. Wynikało to nie tylko z zasięgu tej no-
welizacji (blisko 250 zmian), lecz także i z tego, że od czasu opublikowania
pierwszego wydania Komentarza narosło orzecznictwo sądowe, opubliko-
wano setki opracowań dotyczących nowego KPK, zmieniło się w sposób
zasadniczy „otoczenie normatywne” kodeksu (by wymienić tu tylko nowy
KPW, KKS, czy nowe ustawy ustrojowe dotyczące sądownictwa: PrUSP,
SNU). Wszystko to spowodowało, że podjęliśmy trud opracowania Komen-
tarza niemal od nowa.
Mamy pełną świadomość tego, że składając maszynopis tego wydania
u Wydawcy, czynimy to zaledwie w cztery miesiące po wejściu w życie
noweli ze stycznia 2003 r. Problemy, jakie ujawniają się na tle interpretacji
przepisów kodeksu po wejściu w życie tej noweli, zaledwie zatem sygnalizu-
jemy. Brak, jak dotąd, wypowiedzi judykatury, a doktryna nie miała jeszcze
(poza małymi wyjątkami) okazji do szerszej wypowiedzi.
Przystępując do pracy nad nowym wydaniem Komentarza, przyjęliśmy
szereg założeń, które – jak sądzimy – powinny ułatwić korzystanie z tego
dzieła. Przede wszystkim zatem założyliśmy, że wartością samą w sobie
jest możliwość ukazania rozwoju prawa karnego procesowego na podsta-
wie ewolucji poszczególnych unormowań kodeksu. W związku z tym, nie
tylko zachowaliśmy otwierające komentarz do każdego przepisu odniesienia
do poprzednio obowiązującego KPK z 1969 r., ale także unaoczniliśmy
dalsze losy każdego z przepisów. Czynimy to, nie tylko omawiając po-
XIII
Przedmowa do wydania drugiego
szczególne zmiany kolejnych przepisów, lecz także zamieszczając przed
komentarzem do każdego przepisu wszystkie obowiązujące jego redakcje,
sygnalizując okresy obowiązywania przepisu w danym brzmieniu oraz no-
wele, którymi przepis zmieniano. To rozwiązanie powinno być pomocne nie
tylko badaczom procedury karnej, lecz także (a może przede wszystkim)
praktykom, dla których przecież niezmiernie ważne jest sprawne ustalenie,
w jakim czasokresie i w jakim brzmieniu dany przepis obowiązywał. Prezen-
tując ewolucję kodeksu, posługujemy się – dla uproszczenia – opracowaną
przez nas numeracją wszystkich aktów prawnych, którymi zmieniano KPK
i PWKPK, nazwanych przez nas „nowelą Nr 1”, „nowelą Nr 2” itd. Rozszy-
frowanie tych kodów jest łatwe dzięki zamieszczeniu w każdym z tomów
Komentarza tabeli zmian skonstruowanej według porządku ustaw noweliza-
cyjnych. Obok tej tabeli zamieszczamy (także w każdym z tomów) tabelę
zmian, w której kojarzymy poszczególne przepisy KPK i PWKPK z no-
welami. Dzięki tej tabeli użytkownik bez trudu będzie mógł prześledzić
dotychczasową historię każdego z przepisów.
Przyjęta koncepcja Komentarza „ewoluującego” postawiła przed nami
konieczność rozstrzygnięcia, czy należy zachować uwagi do przepisów uchy-
lonych. „Dla potomności” zdecydowaliśmy się nie usuwać z Komentarza
przepisów uchylonych (sygnalizując oczywiście, że nie obowiązują), jed-
nak uwagi do tych przepisów zachowaliśmy jedynie w postaci szczątkowej,
uznając, że warto jest wiedzieć przynajmniej to, dlaczego dany przepis (czy
przepisy) został uchylony i jakie to wywołuje konsekwencje, gdy chodzi
o interpretację pozostawionych w mocy przepisów kodeksu. W szerszym
zakresie pozostawiliśmy jedynie komentarz do tych uchylonych przepisów
KPK, które zachowują swoją aktualność ze względu na uwarunkowania in-
tertemporalne.
Praca nad drugim wydaniem Komentarza nie była wolna od szeregu trud-
ności, z którymi musieliśmy się uporać. Poważny problem wyłonił się na
tle dostosowania do nowego KPK przepisów KPW oraz przepisów KKS.
Obydwa te akty prawne (aczkolwiek przy wykorzystaniu innej techniki le-
gislacyjnej) bazują na rozwiązaniach przyjętych w KPK. Było w związku
z tym jasne, że obydwa te akty prawne muszą być wraz z wejściem w życie
KPK dostosowane do nowych realiów normatywnych. Ponieważ w naszym
Komentarzu wskazujemy na odpowiednie stosowanie komentowanych prze-
pisów w reżimach proceduralnych obu tych aktów prawnych, zamierzaliśmy
czekać na opublikowanie nowel do KPW oraz do KKS. Doczekaliśmy się
jedynie pierwszej z nich i – rzecz jasna – uwzględniliśmy ją w naszych uwa-
gach. Z niejasnych dla nas przyczyn do dnia wejścia w życie styczniowej
noweli do KPK nie przedstawiono zaś nawet projektu ustawy „dostoso-
wującej” ten akt prawny (a ściślej jego Tytuł II) do zmienionego KPK.
Spowodować to może niewyobrażalne trudności w praktyce w sprawach
XIV
Przedmowa do wydania drugiego
o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, jako że KPK i KKS są teraz zupeł-
nie niekompatybilne. Konsekwencji tego stanu rzeczy nie jesteśmy w stanie
w ogóle ogarnąć. Sygnalizujemy jedynie niektóre trudności. Nasze uwagi
dotyczące tej kwestii należy traktować jako mające charakter przejściowy.
Mamy nadzieję, że po wejściu w życie ustawy nowelizującej KKS, co musi
przecież kiedyś nastąpić, uwagi te w poważnej części się zdezaktualizują.
Oddając do rąk użytkowników drugie wydanie Komentarza, mamy na-
dzieję, że będzie on pomocnym narzędziem w pracy sędziów, prokurato-
rów, adwokatów, aplikantów, policjantów oraz studentów. Wszystkim, którzy
z niego korzystają, będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi i spostrzeżenia
przekazane na adres Wydawcy. Zgłoszone uwagi, jak też dalsze wypowiedzi
judykatury i doktryny (a pewnie i kolejne nowele) uwzględnimy w kolejnym
wydaniu Komentarza, gdy tylko okaże się on praktyce potrzebny.
Autorzy
Warszawa, listopad 2003 r.
XV
Przedmowa do wydania pierwszego
Uchwalenie 6.6.1997 r. nowego KPK jest wyzwaniem dla wszystkich zaj-
mujących się postępowaniem karnym. W szczególności jednak jest takim
wyzwaniem dla prawników stosujących prawo karne procesowe na co dzień.
Mamy co prawda do czynienia z ustawą wywodzącą się z polskich doświad-
czeń przed- i powojennych (tj. doświadczeń związanych z obowiązywaniem
Kodeksów postępowania karnego z 1928 r. oraz 1969 r.), to jednak jest to
ustawa opierająca się na zupełnie odmiennych założeniach aksjologicznych.
Właściwe jej rozumienie i stosowanie wymaga pewnych przewartościowań,
umiejętności oderwania się od utrwalonych schematów myślenia i procedo-
wania. Mając to na uwadze, oddajemy do rąk zainteresowanych pierwsze
wydanie Komentarza, przepełnieni nadzieją, że przyczyni się on do pełniej-
szego zrozumienia nowych rozwiązań przyjętych w ustawie i pełniejszego
ich wykorzystania w praktyce.
Nowy KPK z pewnością nie jest tworem idealnym. Jeszcze w toku prac
nad projektem zgłaszano pod jego adresem szereg zastrzeżeń, z których nie-
wiele znalazło posłuch projektodawców, a następnie parlamentarzystów. Po
jego uchwaleniu i wejściu w życie, praktyka ujawniła już jego wcale niemałe
mankamenty i potwierdziła istnienie pojawiających się na tle wielu jego roz-
wiązań, licznych wątpliwości. Staramy się wyjść na przeciw zarówno tym
brakom, jak i wyłaniającym się z nich potrzebom, wiemy jednak, że wielu
problemów nie można dziś jeszcze dostrzec i rozwiązać. Zdajemy sobie po-
nadto sprawę, że niektóre proponowane przez nas rozwiązania i wykładnia
wielu przepisów mogą wzbudzać wątpliwości. Nikt nie ma monopolu na
rację. W kolejnych wydaniach Komentarza, mamy nadzieję uwzględnić po-
stanowienia orzecznictwa wynikające z nowych rozwiązań, a także liczne
wypowiedzi tak bogato rozwijającego się piśmiennictwa.
Zadaniem, które stanęło przed nami, było wskazanie, co nowa kodyfika-
cja zmieniła. Pragnęliśmy także przybliżyć jej użytkownikom racje, jakimi
kierowano się w formułowaniu nowych rozwiązań, oraz zwrócić uwagę na
implikacje, jakie te rozwiązania niosą. Rzeczą pilną było również zweryfiko-
wanie dorobku judykatury i piśmiennictwa wypracowanego na tle Kodeksu
z 1969 r. Część tych opracowań zachowuje w pełni swoją aktualność i nie
ma powodu do odrzucenia go czy niedoceniania. Niekiedy jednak, już to
ze względu na zasadniczą przebudowę określonej instytucji procesowej, już
to ze względu na zmianę jej „otoczenia normatywnego”, zachodzi potrzeba
XVII
Przedmowa do wydania pierwszego
nowego spojrzenia na dany problem, dokonania pewnych przewartościowań.
Naszą ambicją było potrzebę taką dostrzec.
Pierwsze wydanie Komentarza składamy do druku w kilka miesięcy po
wejściu w życie KPK. Nie opublikowano jeszcze wielu orzeczeń odnoszą-
cych się do wyłaniających się na tle tego Kodeksu problemów. W miarę
naszych możliwości staraliśmy się jednak zwrócić uwagę Czytelników na
pierwsze, nawet te dotąd jeszcze nieopublikowane judykaty. Odsyłamy też do
pierwszych publikowanych stwierdzeń doktryny, także tych, które wypowie-
dziane zostały pod adresem publikowanych projektów. Mamy świadomość
tego, że cała ta problematyka wymaga zapewne lepszego usystematyzo-
wania, przyjdzie nam to uczynić w toku prac nad kolejnymi wydaniami
Komentarza.
Mamy nadzieję, że Komentarz będzie pomocnym narzędziem w pracy
sędziów, prokuratorów, adwokatów, aplikantów przygotowujących się do
wykonywania prawniczego trudu, a także policjantów i innych podmio-
tów wykorzystujących w swej pracy zawodowej normatywne rozwiązania
zamieszczone w nowym KPK. Wierzymy, że Komentarz przydatny będzie
także przedstawicielom nauki polskiego prawa karnego procesowego, a także
studentom Wydziałów Prawa. Komentarz nasz jest dziełem zbiorowym
i wspólnym. Sposób ujęcia niektórych kwestii jest wynikiem burzliwych
dyskusji członków zespołu autorskiego.
Autorzy
Warszawa, wrzesień 1999 r.
XVIII
Tabele zmian do Kodeksu postępowania karnego i ustawy
– Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego
Porządek według ustaw nowelizujących
Nazwa ustawy
Data wejścia
w życie
Miejsce
publikacji
2
Ustawa z 12.12.1997 r. o zmianie
ustawy – Przepisy wprowadzające
Kodeks karny, ustawy – Przepisy
wprowadzające Kodeks postępowania
karnego, ustawy – Kodeks karny
wykonawczy oraz o zmianie
niektórych innych ustaw
Ustawa z 10.9.1999 r. – Przepisy
wprowadzające Kodeks karny
skarbowy
Ustawa z 24.5.2000 r. o Krajowym
Rejestrze Karnym
Ustawa z 20.7.2000 r. o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania
karnego, ustawy – Przepisy
wprowadzające Kodeks postępowania
karnego oraz ustawy – Kodeks karny
skarbowy
Ustawa z 21.7.2000 r. – Prawo
telekomunikacyjne
Ustawa z 9.9.2000 r. o zmianie ustawy
– Kodeks karny, ustawy – Kodeks
postępowania karnego, ustawy
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
ustawy o zamówieniach publicznych
oraz ustawy – Prawo bankowe
3
29.12.1997 r.
4
Dz.U.
Nr 160,
poz. 1083
17.10.1999 r.
Dz.U. Nr 83,
poz. 931
21.6.2001 r.
Dz.U. Nr 50,
poz. 580
1.9.2000 r.
Dz.U. Nr 62,
poz. 717
1.1.2001 r.
Dz.U. Nr 73,
poz. 852
3.2.2001 r.
Dz.U. Nr 93,
poz. 1027
Ustawa z 27.7.2001 r. o kuratorach
sądowych
1.1.2002 r.
Dz.U. Nr 98,
poz. 1071
Nr
no-
weli
1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)