Darmowy fragment publikacji:
KPKKPK
Kodeks
postępowania
karnego
Stan prawny: wrzesień 2014 roku
Wydanie 2
SPIS TREŚCI
KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO
– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.
(Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
DZIAŁ I.
DZIAŁ II.
Przepisy wstępne (art. 1–23a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sąd (art. 24–44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Właściwość i skład sądu (art. 24–39) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Wyłączenie sędziego (art. 40–44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DZIAŁ III.
Strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciel społeczny
(art. 45–91) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Oskarżyciel publiczny (art. 45–48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4.
Pokrzywdzony (art. 49–52) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Oskarżyciel posiłkowy (art. 53–58) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Oskarżyciel prywatny (art. 59–61) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7.
Powód cywilny (art. 62–70) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Oskarżony (art. 71–81) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Obrońcy i pełnomocnicy (art. 82–89) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 10. Przedstawiciel społeczny (art. 90–91) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynności procesowe (art. 92–166) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 11. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia (art. 92–107) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 12. Narada i głosowanie (art. 108–115) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 13. Porządek czynności procesowych (art. 116–121) . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 14. Terminy (art. 122–127) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 15. Doręczenia (art. 128–142) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 16. Protokoły (art. 143–155) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 17. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów (art. 156–159) . . . . . . .
Rozdział 18. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt (art. 160–166) . . .
Dowody (art. 167–242) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 19. Przepisy ogólne (art. 167–174) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 20. Wyjaśnienia oskarżonego (art. 175–176) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 21. Świadkowie (art. 177–192a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 22. Biegli, tłumacze, specjaliści (art. 193–206) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 23. Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment procesowy
DZIAŁ IV.
DZIAŁ V.
9
19
19
23
26
26
27
29
32
33
36
43
46
47
47
52
54
56
58
63
68
71
74
74
77
78
88
(art. 207–212) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
3
K.P.K. DZIAŁ VI.
Rozdział 24. Wywiad środowiskowy i badanie osoby oskarżonego
(art. 213–216) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 25. Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie (art. 217–236a) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 26. Kontrola i utrwalanie rozmów (art. 237–242) . . . . . . . . . . . . . . . .
Środki przymusu (art. 243–296) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 27. Zatrzymanie (art. 243–248) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 28. Środki zapobiegawcze (art. 249–277) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 29. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy (art. 278–280) . . . . . . . .
Rozdział 30. List żelazny (art. 281–284) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 31. Kary porządkowe (art. 285–290) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 32. Zabezpieczenie majątkowe (art. 291–296) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie przygotowawcze (art. 297–336) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 33. Przepisy ogólne (art. 297–302) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 34. Wszczęcie śledztwa (art. 303–308) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 35. Przebieg śledztwa (art. 309–320) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 36. Zamknięcie śledztwa (art. 321–325) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 36a. Dochodzenie (art. 325a–325i) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 37. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym
DZIAŁ VII.
(art. 326–328) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
Rozdział 38. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym
95
97
108
113
113
117
133
135
136
138
142
142
145
149
154
157
165
166
171
171
179
183
186
192
193
203
204
211
211
219
225
228
228
231
234
DZIAŁ VIII.
(art. 329–330) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 39. Akt oskarżenia (art. 331–336) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie przed sądem pierwszej instancji (art. 337–424) . . .
Rozdział 40. Wstępna kontrola oskarżenia (art. 337–347) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 41. Przygotowanie do rozprawy głównej (art. 348–354) . . . . . . . . . . .
Rozdział 42. Jawność rozprawy głównej (art. 355–364) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 43. Przepisy ogólne o rozprawie głównej (art. 365–380) . . . . . . . . . . .
Rozdział 44. Rozpoczęcie rozprawy głównej (art. 381–384) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 45. Przewód sądowy (art. 385–405) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 46. Głosy stron (art. 406–407) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 47. Wyrokowanie (art. 408–424) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie odwoławcze (art. 425–467) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 48. Przepisy ogólne (art. 425–443) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 49. Apelacja (art. 444–458) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 50. Zażalenie (art. 459–467) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowania szczególne (art. 468–517j) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 51. Postępowanie uproszczone (art. 468–484) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 52. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego
DZIAŁ IX.
DZIAŁ X.
(art. 485–499) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 53. Postępowanie nakazowe (art. 500–507) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
K.P.K.Spis treści DZIAŁ XI.
Rozdział 54. Postępowanie w sprawach o wykroczenia (art. 508–517) . . . . . . . .
Rozdział 54a. Postępowanie przyspieszone (art. 517a–517j) . . . . . . . . . . . . . . . .
Nadzwyczajne środki zaskarżenia (art. 518–548) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 55. Kasacja (art. 518–539) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 56. Wznowienie postępowania (art. 540–548) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia (art. 549–577) . .
Rozdział 57. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego (art. 549–551) . .
Rozdział 58. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowa
DZIAŁ XII.
DZIAŁ XIII.
nie lub zatrzymanie (art. 552–559) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 59. Ułaskawienie (art. 560–568) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 60. Wyrok łączny (art. 569–577) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodo
wych (art. 578–615) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Immunitety osób należących do przedstawicielstw dyplomatycz
nych i urzędów konsularnych państw obcych (art. 578–584) . . . . .
Rozdział 62. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych (art. 585–589f) . .
Rozdział 62a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wy
Rozdział 61.
konanie postanowienia o zatrzymaniu dowodów lub mającego
na celu zabezpieczenie mienia (art. 589g–589k) . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 62b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyko
nanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu
zabezpieczenie mienia (art. 589l–589u) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 63. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego (art. 590–592f) . . . . . . .
Rozdział 64. Wystąpienie o wydanie lub przewóz osób ściganych lub skaza
nych przebywających za granicą oraz o wydanie przedmiotów
(art. 593–601) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 65. Wydanie oraz przewóz osób ściganych albo skazanych lub wyda
238
238
247
247
254
260
260
261
266
269
271
271
273
279
281
286
291
nie przedmiotów na wniosek państw obcych (art. 602–607) . . . . .
293
Rozdział 65a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej
o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania (art. 607a–607j) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 65b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o prze
kazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu
aresztowania (art. 607k–607zc) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 65c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wy
konanie środka zapobiegawczego (art. 607zd–607zg) . . . . . . . . .
Rozdział 65d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyko
nanie orzeczenia wydanego w celu zapewnienia prawidłowego
toku postępowania (art. 607zh–607zn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 66. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania (art. 608–611f) . . .
Rozdział 66a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie orzeczenia dotyczącego grzywny, środków karnych
298
303
314
316
321
5
K.P.K.Spis treści w postaci nawiązki lub świadczenia pieniężnego lub też orzecze
nia zasądzającego od sprawcy koszty procesu (art. 611fa–611fe). .
Rozdział 66b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyko
nanie orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym
(art. 611ff–611fm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
326
329
Rozdział 66c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie orzeczenia przepadku (art. 611fn–611ft) . . . . . . . . .
333
Rozdział 66d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyko
nanie orzeczenia przepadku (art. 611fu–611fze) . . . . . . . . . . . . .
336
Rozdział 66e. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym
(art. 611g–611s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
341
Rozdział 66f. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie kary pozbawienia wolności (art. 611t–611tf) . . . . .
345
Rozdział 66g. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyko
nanie kary pozbawienia wolności (art. 611tg–611ts) . . . . . . . . . .
350
Rozdział 66h. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej
o wykonanie orzeczenia skazującego na karę pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,
karę ograniczenia wolności, samoistnie orzeczony środek
karny, a także orzeczenia o warunkowym zwolnieniu
oraz warunkowym umorzeniu postępowania karnego
(art. 611u–611uc) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 66i. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wy
DZIAŁ XIV.
konanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy
próbie (art. 611ud–611uj) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 67. Przepisy końcowe (art. 612–615) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koszty procesu (art. 616–645) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 68. Przepisy ogólne (art. 616–622) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 69. Zwolnienie od kosztów sądowych (art. 623–625) . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 70. Zasądzenie kosztów procesu (art. 626–641) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 71. Koszty procesu związane z powództwem cywilnym i zasądze
DZIAŁ XV.
niem odszkodowania z urzędu (art. 642–645) . . . . . . . . . . . . . . .
Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu
sądów wojskowych (art. 646–682) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 72. Przepisy ogólne (art. 646–662) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 73. Środki przymusu i postępowanie przygotowawcze
(art. 663–668) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 74. Postępowanie przed sądem (art. 669–673) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 75. Postępowanie w sprawach o wykroczenia (art. 674–682) . . . . . . . .
356
359
364
366
366
374
375
380
381
381
388
390
392
Wykaz aktów zmieniających Kodeks postępowania karnego . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz aktów wykonujących Kodeks postępowania karnego . . . . . . . . . . . . . . . . .
393
398
* * *
6
K.P.K.Spis treści Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego
– ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) . . . . . . . . . . .
402
* * *
* * *
Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego (Dz.U. Nr 225, poz. 1485) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 234, poz. 1571) (wyciąg) . . . . . . . . . .
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 237, poz. 1651) (wyciąg) . . . . . . . . . .
408
409
411
Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 1247) (wyciąg) . . . . . . . . .
413
Skorowidz przedmiotowy do Kodeksu postępowania karnego . . . . . . . . . . . . .
421
Schematy do Kodeksu postępowania karnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1–479
* * *
* * *
K.P.K.
Spis treści KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO
USTAWA
z dnia 6 czerwca 1997 r.
(Dz.U. z 4 sierpnia 1997 r. Nr 89, poz. 555; zm.: Dz.U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931; z 2000 r.
Nr 50, poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852, Nr 93, poz. 1027; z 2001 r. Nr 98,
poz. 1071, Nr 106, poz. 1149; z 2002 r. Nr 74, poz. 676; z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111,
poz. 1061, Nr 130, poz. 1188; z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889,
Nr 240, poz. 2405, Nr 264, poz. 2641; z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77,
poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169,
poz. 1416, Nr 178, poz. 1479; z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659,
Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192, Nr 226, poz. 1647
i 1648; z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99,
poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849, Nr 128, poz. 903; z 2008 r. Nr 27, poz. 162,
Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308,
Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571, Nr 237, poz. 1651; z 2009 r.
Nr 8, poz. 39, Nr 20, poz. 104, Nr 28, poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716, Nr 127,
poz. 1051, Nr 144, poz. 1178, Nr 168, poz. 1323, Nr 178, poz. 1375, Nr 190, poz. 1474,
Nr 206, poz. 1589; z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 98, poz. 626, Nr 106, poz. 669, Nr 122,
poz. 826, Nr 125, poz. 842, Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307; z 2011 r. Nr 48, poz. 245
i 246, Nr 53, poz. 273, Nr 112, poz. 654, Nr 117, poz. 678, Nr 142, poz. 829, Nr 191,
poz. 1135, Nr 217, poz. 1280, Nr 240, poz. 1430, 1431 i 1438, Nr 279, poz. 1645; z 2012 r.,
poz. 886, poz. 1091, poz. 1101, poz. 1327, poz. 1426, poz. 1447, poz. 1529; z 2013 r.,
poz. 480, poz. 765, poz. 849, poz. 1247, poz. 1262, poz. 1282, poz. 1436, poz. 1650;
z 2014 r., poz. 85, poz. 384, poz. 694)
DZIAŁ I
Przepisy wstępne
Podsądność
Art. 1. Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów
toczy się według przepisów niniejszego kodeksu.
9
K.P.K. Art. 2–5
Cele kodeksu
Kodeks postępowania karnego
Art. 2. § 1. Przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie
postępowania karnego, aby:
1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności
karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,
1)1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności kar-
nej, a osoba, której nie udowodniono winy, nie poniosła tej odpowiedzialności,
2) przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz
ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte
zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw,
lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa
i zasad współżycia społecznego,
3) uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego,
4) rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie.
§ 2. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustale
nia faktyczne.
Czynnik społeczny w postępowaniu karnym
Art. 3. W granicach określonych w ustawie postępowanie karne odbywa się
z udziałem czynnika społecznego.
Zasada obiektywizmu
Art. 4. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz
uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na nieko
rzyść oskarżonego.
Zasada domniemania niewinności, in dubio pro reo
Art. 5. § 1.2) Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie
zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem.
§ 2. Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.
§ 2.3) Wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym, rozstrzyga
się na korzyść oskarżonego.
1) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
2) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
3) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
10
K.P.K. Przepisy wstępne
Art. 6–11
Zasada prawa do obrony
Art. 6. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzy
stania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć.
Zasada swobodnej oceny dowodów
Art. 7. Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie
wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnie
niem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia
życiowego.
Zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów
Art. 8. § 1. Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i praw
ne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu.
§ 2. Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek praw
ny są jednak wiążące.
Zasada działania z urzędu
Art. 9. § 1. Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności
z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji
lub organu albo od zezwolenia władzy.
§ 2. Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski
o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek po
dejmować z urzędu.
Zasada legalizmu
Art. 10. § 1. Organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do
wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel
publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia – o czyn ścigany z urzędu.
§ 2. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie między
narodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione
przestępstwo.
Umorzenie absorpcyjne, przesłanki, tryb, wznowienie
Art. 11. § 1. Postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozba
wienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego
kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawo
mocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie
sprzeciwia.
11
K.P.K. Art. 12–14
Kodeks postępowania karnego
§ 2. Jeżeli kara za inne przestępstwo nie została prawomocnie orzeczona,
postępowanie można zawiesić. Zawieszone postępowanie należy umorzyć albo
podjąć przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w spra
wie o inne przestępstwo, o którym mowa w § 1.
§ 3.4) Postępowanie umorzone na podstawie § 1 można wznowić w wypadku
uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego
zostało ono umorzone.
Ściganie na wniosek pokrzywdzonego
Art. 12. § 1. W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek postępowa
nie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę
uprawnioną do złożenia wniosku o przysługującym jej uprawnieniu.
§ 2. W razie złożenia wniosku o ściganie niektórych tylko sprawców obowią
zek ścigania obejmuje również inne osoby, których czyny pozostają w ścisłym
związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym należy uprzedzić skła
dającego wniosek. Przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej
wniosek.
§ 3.5) Wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgo
dą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu – do rozpoczęcia
przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Ponowne złożenie wniosku
jest niedopuszczalne.
Ściganie za zezwoleniem
Art. 13. Uzyskanie zezwolenia władzy, od którego ustawa uzależnia ściganie,
należy do oskarżyciela.
Zasada skargowości
Art. 14. § 1. Wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie upraw
nionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu.
§ 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie
wiąże sądu.
4) Dodany przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2003 r.
5) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 13 czerwca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 849);
zmiana weszła w życie 27 stycznia 2014 r.
12
K.P.K. Przepisy wstępne
Art. 15–16
§ 2.6) Oskarżyciel publiczny może cofnąć akt oskarżenia do czasu rozpoczęcia
przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. W toku przewodu sądowego
przed sądem pierwszej instancji cofnięcie aktu oskarżenia dopuszczalne jest jedynie
za zgodą oskarżonego. Ponowne wniesienie aktu oskarżenia przeciwko tej samej
osobie o ten sam czyn jest niedopuszczalne.
Podległość procesowa Policji i innych organów sądowi i prokuratorowi
Art. 15. § 1.7) Policja i inne organy w zakresie postępowania karnego wyko
nują polecenia sądu i prokuratora oraz prowadzą pod nadzorem prokuratora
śledztwo lub dochodzenie w granicach określonych w ustawie.
§ 1.8) Policja i inne organy w zakresie postępowania karnego wykonują polecenia
sądu, referendarza sądowego i prokuratora oraz prowadzą pod nadzorem prokura-
tora śledztwo lub dochodzenie w granicach określonych w ustawie.
§ 2.9) Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe są obowiązane w za
kresie swego działania do udzielania pomocy organom prowadzącym postępo
wanie karne w terminie wyznaczonym przez te organy.
§ 3.10) Osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości praw
nej inne niż określone w § 2, a także osoby fizyczne są obowiązane do udzielenia
pomocy na wezwanie organów prowadzących postępowanie karne w zakresie
i w terminie przez nie wyznaczonym, jeżeli bez tej pomocy przeprowadzenie
czynności procesowej jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.
Obowiązek pouczania i informowania uczestników postępowania
Art. 16. § 1. Jeżeli organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć
uczestników postępowania o ciążących obowiązkach i o przysługujących im
uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywo
6) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
7) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
8) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
9) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664);
zmiana weszła w życie 20 czerwca 2007 r.
10) Dodany przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664); zmiana weszła w ży
cie 20 czerwca 2007 r.
13
K.P.K. Art. 17
Kodeks postępowania karnego
ływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub innej
osoby, której to dotyczy.
§ 2. Organ prowadzący postępowanie powinien ponadto w miarę potrze
by udzielać uczestnikom postępowania informacji o ciążących obowiązkach
i o przysługujących im uprawnieniach także w wypadkach, gdy ustawa wy
raźnie takiego obowiązku nie stanowi. W razie braku takiego pouczenia, gdy
w świetle okoliczności sprawy było ono nieodzowne, albo mylnego pouczenia,
stosuje się odpowiednio § 1.
Negatywne przesłanki procesowe
Art. 17. § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających
podejrzenie jego popełnienia,
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że
sprawca nie popełnia przestępstwa,
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,
5) oskarżony zmarł,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało pra
womocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela,
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzą
cego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
§ 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których usta
wa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpią
cych zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmie
rzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie
wydane.
§ 3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania
dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.
14
K.P.K. Przepisy wstępne
Art. 18–19
Czyn jako wykroczenie lub przewinienie dyscyplinarne
Art. 18. § 1.11) Jeżeli czyn stanowi tylko wykroczenie, prokurator odmawia
jąc wszczęcia postępowania lub umarzając je przekazuje sprawę Policji w celu
wystąpienia z wnioskiem o ukaranie do właściwego sądu; prokurator może sam
wystąpić z takim wnioskiem.
§ 2. Jeżeli sąd lub prokurator dopatruje się w czynie przewinienia dyscypli
narnego albo naruszenia obowiązków służbowych lub zasad współżycia społecz
nego, może odmawiając wszczęcia postępowania albo umarzając je, zwłaszcza
z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu, przekazać sprawę innemu
właściwemu organowi.
Sygnalizacja uchybień, kara pieniężna, zażalenie
Art. 19. § 1. W razie stwierdzenia w postępowaniu karnym poważnego
uchybienia w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej,
zwłaszcza gdy sprzyja ono popełnieniu przestępstwa, sąd, a w postępowaniu
przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym uchybieniu organ powoła
ny do nadzoru nad daną jednostką organizacyjną, zaś w razie potrzeby także
organ kontroli. Policja powiadamia prokuratora o ujawnionych przez siebie
uchybieniach.
§ 2. Zawiadamiając o uchybieniu, sąd lub prokurator może zażądać nadesła
nia w wyznaczonym terminie wyjaśnień i podania środków podjętych w celu
zapobieżenia takim uchybieniom w przyszłości.
§ 3.12) W razie nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie można na
łożyć na kierownika organu zobowiązanego do wyjaśnień karę pieniężną w wy
sokości do 10 000 złotych.
§ 4.13) Na postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej przysługuje zażalenie.
Zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sąd rejonowy, w którego
okręgu toczy się postępowanie.
11) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 24 sierpnia 2001 r. (Dz.U. Nr 106, poz. 1149);
zmiana weszła w życie 17 października 2001 r.
12) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99,
poz. 664); zmiana weszła w życie 20 czerwca 2007 r.
13) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664);
zmiana weszła w życie 20 czerwca 2007 r.
15
K.P.K. Art. 20
Kodeks postępowania karnego
Reagowanie na naruszenie obowiązków procesowych
Art. 20. § 1.14) W razie rażącego naruszenia przez obrońcę lub pełnomocnika
strony ich obowiązków procesowych sąd, a w postępowaniu przygotowawczym
prokurator, zawiadamia o tym właściwą okręgową radę adwokacką lub radę
okręgowej izby radców prawnych, żądając od dziekana właściwej rady nadesła
nia w wyznaczonym, nie krótszym niż 30 dni, terminie informacji o podjętych
działaniach wynikających z zawiadomienia. Odpis zawiadomienia przesyła się
Ministrowi Sprawiedliwości.
§ 1a.15) W razie nienadesłania w wyznaczonym terminie informacji, o których
mowa w § 1, można nałożyć na dziekana właściwej rady karę pieniężną w wyso
kości do 10 000 złotych.
§ 1b.16) Na postanowienie o ukaraniu przysługuje zażalenie. Na postanowienie
o ukaraniu wydane przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym zaża
lenie przysługuje do sądu rejonowego, w którego okręgu toczy się postępowanie.
§ 2.17) W razie rażącego naruszenia obowiązków procesowych przez oskar
życiela publicznego lub prowadzącego postępowanie przygotowawcze sąd za
wiadamia o tym bezpośredniego przełożonego osoby, która dopuściła się uchy
bienia, żądając nadesłania w wyznaczonym, nie krótszym niż 14 dni, terminie
informacji o podjętych działaniach wynikających z zawiadomienia; w stosunku
do Policji oraz innych organów postępowania przygotowawczego uprawnienie
takie przysługuje również prokuratorowi.
§ 2a.18) Odpis zawiadomienia, o którym mowa w § 2, sąd przesyła Prokurato
rowi Generalnemu, jeżeli uchybienia dopuścił się prokurator, a w wypadku gdy
uchybienia dopuścił się oskarżyciel publiczny niebędący prokuratorem – właś
ciwemu organowi przełożonemu w stosunku do bezpośredniego przełożonego
tego oskarżyciela.
14) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664);
zmiana weszła w życie 20 czerwca 2007 r.
15) Dodany przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664); zmiana weszła w ży
cie 20 czerwca 2007 r.
16) Dodany przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664); zmiana weszła w ży
cie 20 czerwca 2007 r.
17) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99,
poz. 664); zmiana weszła w życie 20 czerwca 2007 r.
18) Dodany przez ustawę z 9 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 99, poz. 664); zmiana weszła w ży
cie 20 czerwca 2007 r.
16
K.P.K. Przepisy wstępne
Art. 21–23a
Zawiadomienie o postępowaniu karnym
Art. 21. § 1. O ukończeniu postępowania toczącego się z urzędu przeciw
osobom zatrudnionym w instytucjach państwowych, samorządowych i społecz
nych, uczniom i słuchaczom szkół oraz żołnierzom należy bezzwłocznie zawia
domić przełożonych tych osób.
§ 2. Prokurator zawiadamia również o wszczęciu postępowania przeciw
funkcjonariuszom publicznym, a o wszczęciu postępowania przeciw innym oso
bom, o których mowa w § 1 – jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny.
Zawieszenie postępowania
Art. 22. § 1. Jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca pro
wadzenie postępowania, a w szczególności jeżeli nie można ująć oskarżonego
albo nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub
innej ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się na czas trwania przeszkody.
§ 2. Na postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania przysługuje
zażalenie.
§ 3. W czasie zawieszenia postępowania należy jednak dokonać odpo
wiednich czynności w celu zabezpieczenia dowodów przed ich utratą lub
zniekształceniem.
Zawiadomienie sądu rodzinnego
Art. 23. W sprawie o przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego, we
współdziałaniu z małoletnim lub w okolicznościach, które mogą świadczyć o de
moralizacji małoletniego albo o gorszącym wpływie na niego, sąd, a w postę
powaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia sąd rodzinny w celu roz
ważenia środków przewidzianych w przepisach o postępowaniu w sprawach
nieletnich oraz w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Mediacja: cel, termin, mediator, sprawozdanie
Art. 23a.19) § 1. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może
z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, skierować sprawę do
instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania me
diacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym.
§ 2. Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, a jego
okresu nie wlicza się do czasu trwania postępowania przygotowawczego.
19) Dodany przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2003 r.
17
K.P.K. Art. 23a
Kodeks postępowania karnego
§ 3. Postępowania mediacyjnego nie może prowadzić osoba, co do której
w konkretnej sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40–42, czynny za
wodowo sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, a także aplikant do tychże
zawodów albo inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze lub innej instytu
cji uprawnionej do ścigania przestępstw.
§ 4. Instytucja lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu po
stępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wyników.
§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, warunki,
jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia
mediacji, sposób ich powoływania i odwoływania, zakres i warunki udostępnia
nia akt instytucjom i osobom uprawnionym do przeprowadzenia mediacji oraz
sposób i tryb postępowania mediacyjnego, mając na uwadze potrzebę skutecz
nego przeprowadzenia tego postępowania.20)
Art. 23a.21) § 1. Sąd lub referendarz sądowy, a w postępowaniu przygotowawczym
prokurator lub inny organ prowadzący to postępowanie, może z inicjatywy lub za
zgodą oskarżonego i pokrzywdzonego skierować sprawę do instytucji lub osoby do
tego uprawnionej w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między po-
krzywdzonym i oskarżonym, o czym się ich poucza, informując o celach i zasadach
postępowania mediacyjnego, w tym o treści art. 178a.
§ 2. Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, a jego okre-
su nie wlicza się do czasu trwania postępowania przygotowawczego.
§ 3. Postępowania mediacyjnego nie może prowadzić osoba, co do której
w sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40 i art. 41 § 1, czynny zawodo-
wo sędzia, prokurator, asesor prokuratorski, a także aplikant wymienionych za-
wodów, ławnik, referendarz sądowy, asystent sędziego, asystent prokuratora oraz
funkcjonariusz instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw. Przepis art. 42
stosuje się odpowiednio.
§ 4. Udział oskarżonego i pokrzywdzonego w postępowaniu mediacyjnym jest
dobrowolny. Zgodę na uczestniczenie w postępowaniu mediacyjnym odbiera organ
kierujący sprawę do mediacji lub mediator, po wyjaśnieniu oskarżonemu i pokrzyw-
dzonemu celów i zasad postępowania mediacyjnego i pouczeniu ich o możliwości
cofnięcia tej zgody aż do zakończenia postępowania mediacyjnego.
§ 5. Mediatorowi udostępnia się akta sprawy w zakresie niezbędnym do przepro-
wadzenia postępowania mediacyjnego.
20) Patrz rozporządzenie z 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. Nr 108, poz. 1020).
21) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U.
z 2013 r., poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
18
K.P.K. Właściwość i skład sądu
Art. 24–25
§ 6. Instytucja lub osoba do tego uprawniona sporządza, po przeprowadzeniu
postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego wyników. Do sprawozdania za-
łącza się ugodę podpisaną przez oskarżonego, pokrzywdzonego i mediatora, jeżeli
została zawarta.
§ 7. Postępowanie mediacyjne prowadzi się w sposób bezstronny i poufny.
§ 8. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy
tryb przeprowadzania postępowania mediacyjnego, warunki, jakim powinny odpo-
wiadać instytucje i osoby uprawnione do jego przeprowadzenia, sposób ich powo-
ływania i odwoływania, zakres i warunki udostępniania im akt sprawy oraz formę
i zakres sprawozdania z wyników postępowania mediacyjnego, mając na uwadze
potrzebę skutecznego przeprowadzenia tego postępowania.
DZIAŁ II
Sąd
Rozdział 1
Właściwość i skład sądu
Sąd rejonowy – właściwość rzeczowa
Art. 24. § 1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich spra
wach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.
§ 2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach
wskazanych w ustawie.
Sąd okręgowy – właściwość rzeczowa i funkcjonalna
Art. 25.22) § 1. Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o na
stępujące przestępstwa:
1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych,
2)23) o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art. 140–142, art. 148
§ 4, art. 149, art. 150 § 1, art. 151–154, art. 156 § 3, art. 158 § 3, art. 163 § 3 i 4,
art. 165 § 1, 3 i 4, art. 166 § 1, art. 173 § 3 i 4, art. 185 § 2, art. 189a § 2, art. 210
§ 2, art. 211a, art. 252 § 3, art. 258 § 1–3, art. 265 § 1 i 2, art. 269, art. 278 § 1
22) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
23) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 20 maja 2010 r. (Dz.U. Nr 98,
poz. 626); zmiana weszła w życie 8 września 2010 r.
19
K.P.K. Art. 26–28
Kodeks postępowania karnego
i 2 w zw. z art. 294, art. 284 § 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 286 § 1 w zw. z art. 294,
art. 287 § 1 w zw. z art. 294, art. 296 § 3 oraz art. 299 Kodeksu karnego,
3) o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu
okręgowego.
§ 2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do roz
poznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde
przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.
§ 3. Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i za
rządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy
przekazane mu przez ustawę.
Sąd apelacyjny – właściwość funkcjonalna
Art. 26.24) Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i za
rządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie okręgowym oraz inne sprawy
przekazane mu przez ustawę.
Sąd Najwyższy – właściwość funkcjonalna
Art. 27. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasacje oraz środki odwoławcze i inne
sprawy w wypadkach określonych w ustawie.
Rozprawa główna – skład sądu
Art. 28.25) § 1. Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sę
dziego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sędzia ma prawa i obowiązki
przewodniczącego.
§ 2. W sprawach o zbrodnie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch
ławników.
§ 3. Ze względu na szczególną zawiłość sprawy sąd pierwszej instancji może
postanowić o rozpoznaniu jej w składzie trzech sędziów.
§ 3.26) Ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę sąd pierwszej in-
stancji może postanowić o jej rozpoznaniu w składzie trzech sędziów albo jednego
sędziego i dwóch ławników.
24) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
25) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 15 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 112,
poz. 766); zmiana weszła w życie 28 lipca 2007 r.
26) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 1247);
zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
20
K.P.K. Właściwość i skład sądu
Art. 29–31
§ 4. W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywot
niego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech
ławników.
Rozprawa apelacyjna i kasacyjna – skład sądu
Art. 29. § 1. Na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd orzeka w składzie
trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
§ 2.27) Apelację lub kasację od wyroku orzekającego karę dożywotniego po
zbawienia wolności rozpoznaje sąd w składzie pięciu sędziów.
Posiedzenie – skład sądu
Art. 30. § 1.28) Na posiedzeniu sąd rejonowy i sąd okręgowy orzeka jedno
osobowo, a sąd apelacyjny i Sąd Najwyższy – w składzie trzech sędziów, jeżeli
ustawa nie stanowi inaczej.
§ 2. Sąd odwoławczy na posiedzeniu orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli
ustawa nie stanowi inaczej.
Art. 30.29) § 1. Na posiedzeniu sąd orzeka jednoosobowo, chyba że ustawa stano-
wi inaczej albo ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę prezes sądu
zarządzi jej rozpoznanie w składzie trzech sędziów.
§ 2. Sąd odwoławczy na posiedzeniu orzeka jednoosobowo, a w składzie trzech
sędziów wówczas, gdy zaskarżone orzeczenie wydano w składzie innym niż jedno-
osobowy, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Właściwość miejscowa – reguły ogólne
Art. 31. § 1. Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego
okręgu popełniono przestępstwo.
§ 2. Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrz
nym, a § 1 nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu
statku.
§ 3. Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten
sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
27) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
28) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 15 marca 2007 r. (Dz.U. Nr 112,
poz. 766); zmiana weszła w życie 28 lipca 2007 r.
29) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1247); zmiana wejdzie w życie 1 lipca 2015 r.
21
K.P.K. Art. 32–34
Kodeks postępowania karnego
Właściwość miejscowa – kryteria dodatkowe
Art. 32. § 1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właś
ciwy jest sąd, w którego okręgu:
1) ujawniono przestępstwo,
2) ujęto oskarżonego,
3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo
przebywał
– zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za
granicą.
§ 3.30) Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepi
sów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmie
ście miasta stołecznego Warszawy.
Łączność podmiotowa
Art. 33. § 1. Jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy
należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest sąd,
w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
§ 2. Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów różnego rzędu, sprawę roz
poznaje sąd wyższego rzędu.
Łączność przedmiotowa
Art. 34. § 1. Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy
dla pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozosta
je w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko
nim toczy się jednocześnie.
§ 2. Sprawy osób wymienionych w § 1 powinny być połączone we wspólnym
postępowaniu; przepis art. 33 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Jeżeli zachodzą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie spraw,
o których mowa w § 1 i 2, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę poszcze
gólnych osób lub o poszczególne czyny; sprawa wyłączona podlega rozpoznaniu
przez sąd właściwy według zasad ogólnych.
30) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
22
K.P.K. Wyłączenie sędziego
Art. 35–40
Właściwość – sprawdzenie z urzędu
Art. 35. § 1. Sąd bada z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej
niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi.
§ 2. Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że nie jest właściwy miej
scowo lub że właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu
sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.
§ 3. Na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie.
Przekazanie sprawy – ekonomia procesowa
Art. 36. Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę
innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na
rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego.
Przekazanie sprawy – dobro wymiaru sprawiedliwości
Art. 37. Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać spra
wę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro
wymiaru sprawiedliwości.
Spory o właściwość
Art. 38. § 1. Spór o właściwość między sądami równorzędnymi rozstrzyga
ostatecznie sąd wyższego rzędu nad sądem, który pierwszy wszczął spór.
§ 2. W czasie trwania sporu każdy z tych sądów przedsiębierze czynności nie
cierpiące zwłoki.
Spór kompetencyjny sądu powszechnego i sądu wojskowego
Art. 39. Jeżeli sąd wojskowy przekaże sprawę sądowi powszechnemu lub nie
przyjmie sprawy przekazanej mu przez sąd powszechny, sprawę rozpoznaje sąd
powszechny.
Rozdział 2
Wyłączenie sędziego
Iudex inhabilis
Art. 40. § 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:
1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,
2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomoc
nika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu
z jedną z tych osób,
23
K.P.K. Art. 41
Kodeks postępowania karnego
3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stop
nia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest
związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,
4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był
przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,
5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawi
ciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
6)31) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone
zarządzenie,
7)32) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,
8) (uchylony)33),
9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,
10)34) prowadził mediację.
§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeń
stwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem
o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego
wniosku lub tej kasacji.
Iudex suspectus
Art. 41. § 1. Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju,
że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej
sprawie.
§ 2. Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpo
częciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczy
na wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu
przewodu.
31) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
32) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155);
zmiana weszła w życie 1 lipca 2003 r.
33) Uchylony przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2003 r.
34) Dodany przez ustawę z 10 stycznia 2003 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 155); zmiana weszła
w życie 1 lipca 2003 r.
24
K.P.K.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
