Darmowy fragment publikacji:
KPKP
Kodeks
pracy
Stan prawny: wrzesień 2014 roku
Wydanie 2
SPIS TREŚCI
KODEKS PRACY
– ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
DZIAŁ PIERWSZY. PRZEPISY OGÓLNE (art. 1–21) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przepisy wstępne (art. 1–91) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Rozdział II.
Podstawowe zasady prawa pracy (art. 10–183) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIa. Równe traktowanie w zatrudnieniu (183a–183e) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIb. Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy (art. 184–185) . . . . .
Rozdział III. Związki zawodowe i załogi pracownicze (art. 19–21) . . . . . . . . . . .
DZIAŁ DRUGI. STOSUNEK PRACY (art. 22–77) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Przepisy ogólne (art. 22–24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Umowa o pracę (art. 25–67) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 1. Zawarcie umowy o pracę (art. 25–292) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 2. Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę (art. 30–31) . . . . .
Oddział 3. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem (art. 32–43) . .
Oddział 4. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgod-
nego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodaw-
cę (art. 44–51) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 5. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52–55) . . .
Oddział 6. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem roz-
wiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia
(art. 56–61) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oddział 6a. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania
przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 611–62)
Oddział 7. Wygaśnięcie umowy o pracę (art. 63–67) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIa. Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa będącego
członkiem Unii Europejskiej (art. 671–674) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIb. Zatrudnianie pracowników w formie telepracy (art. 675–6717) . . .
Rozdział III. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania
10
10
13
16
19
20
20
20
24
24
28
29
33
36
38
40
40
42
43
oraz spółdzielczej umowy o pracę (art. 68–77) . . . . . . . . . . . . . .
48
3
K.P. Oddział 1. Stosunek pracy na podstawie powołania (art. 68–72) . . . . . . . . . .
Oddział 2. Stosunek pracy na podstawie wyboru (art. 73–75) . . . . . . . . . . . .
Oddział 3. Stosunek pracy na podstawie mianowania (art. 76) . . . . . . . . . . .
Oddział 4. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej
umowy o pracę (art. 77) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DZIAŁ TRZECI. WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA
Rozdział I.
(art. 771–93) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związa-
nych z pracą (art. 771–775) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział Ia. Wynagrodzenie za pracę (art. 78–83) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę (art. 84–91) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział III. Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności
do pracy (art. 92) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIIa. Odprawa rentowa lub emerytalna (art. 921) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IV. Odprawa pośmiertna (art. 93) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DZIAŁ CZWARTY. OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA
(art. 94–1131) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Obowiązki pracodawcy (art. 94–99) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Obowiązki pracownika (art. 100–101) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIa. Zakaz konkurencji (art. 1011–1014) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział III. Kwalifikacje zawodowe pracowników (art. 102–1036) . . . . . . . . . .
Rozdział IV. Regulamin pracy (art. 104–1044) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział V. Nagrody i wyróżnienia (art. 105–107) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział VI. Odpowiedzialność porządkowa pracowników (art. 108–1131) . . .
48
50
51
51
52
52
55
57
60
62
62
63
63
68
68
69
72
74
75
DZIAŁ PIĄTY. ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW
(art. 114–127) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
Rozdział I.
Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodaw-
cy (art. 114–123) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
(art. 124–127) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DZIAŁ SZÓSTY. CZAS PRACY (art. 128–15112) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Przepisy ogólne (art. 128) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Normy i ogólny wymiar czasu pracy (art. 129–131) . . . . . . . . . . . .
Rozdział III. Okresy odpoczynku (art. 132–134) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IV. Systemy i rozkłady czasu pracy (art. 135–150) . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział V.
Praca w godzinach nadliczbowych (art. 151–1516) . . . . . . . . . . . .
Rozdział VI. Praca w porze nocnej (art. 1517–1518) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
79
80
80
81
83
84
90
93
4
Spis treściK.P. Rozdział VII. Praca w niedziele i święta (art. 1519–15112) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DZIAŁ SIÓDMY. URLOPY PRACOWNICZE (art. 152–175) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
94
96
Rozdział I.
Urlopy wypoczynkowe (art. 152–173) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II. Urlopy bezpłatne (art. 174–175) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
105
DZIAŁ ÓSMY. UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE
Z RODZICIELSTWEM (art. 176–1891) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
DZIAŁ DZIEWIĄTY. ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH (art. 190–206) . . . . . . .
123
Rozdział I.
Rozdział II.
Przepisy ogólne (art. 190–193) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania
zawodowego (art. 194–196) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział III. Dokształcanie (art. 197–200) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IIIa. Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie
zawodowe (art. 2001–2002) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IV. Szczególna ochrona zdrowia (art. 201–204) . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział V. Urlopy wypoczynkowe (art. 205) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział VI. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe (art. 206) . . . . . . . . . . .
123
125
126
127
128
130
131
DZIAŁ DZIESIĄTY. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY (art. 207–23715) . . . .
131
Podstawowe obowiązki pracodawcy (art. 207–2093) . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Rozdział II.
Prawa i obowiązki pracownika (art. 210–212) . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział III. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy (art. 213–214) . . . . . . .
Rozdział IV. Maszyny i inne urządzenia techniczne (art. 215–219) . . . . . . . . . .
Rozdział V.
Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie
dla zdrowia lub życia (art. 220–225) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział VI. Profilaktyczna ochrona zdrowia (art. 226–233) . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział VII. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe (art. 234–2371) . . . . . . .
Rozdział VIII. Szkolenie (art. 2372–2375) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział IX. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
(art. 2376–23710) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 23711) . . . . . . . . . . . .
Rozdział X.
Rozdział XI. Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
131
135
138
138
140
144
149
154
155
158
komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 23711a–23713a) . . . . .
159
Rozdział XII. Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwa-
mi lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo
samorządowymi (art. 23714) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział XIII. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania
prac w różnych gałęziach pracy (art. 23715) . . . . . . . . . . . . . . . . .
161
162
5
Spis treściK.P. DZIAŁ JEDENASTY. UKŁADY ZBIOROWE PRACY (art. 238–24130) . . . . . . . . . . .
164
Przepisy ogólne (art. 238–24113) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Rozdział II.
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy (art. 24114–24121) . . . . . . .
Rozdział III. Zakładowy układ zbiorowy pracy (art. 24122–24130) . . . . . . . . . . .
164
173
177
DZIAŁ DWUNASTY. ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA
ZE STOSUNKU PRACY (art. 242–280) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
182
Przepisy ogólne (art. 242–243) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I.
Postępowanie pojednawcze (art. 244–261) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział II.
Rozdział III. Sądy pracy (art. 262–280) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
182
182
185
DZIAŁ TRZYNASTY. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA
PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA (art. 281–283) . . . . . . . .
186
DZIAŁ CZTERNASTY. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ (art. 291–295) . . . . . . . . . .
189
DZIAŁ CZTERNASTY a. GRUPOWA ORGANIZACJA PRACY (art. 2951–29512) . . . . .
190
DZIAŁ PIĘTNASTY. PRZEPISY KOŃCOWE (art. 296–305) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
191
Wykaz aktów zmieniających Kodeks pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
197
Wykaz aktów wykonujących Kodeks pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
203
* * *
* * *
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks pracy
(Dz.U. Nr 24, poz. 142 ze zm.) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ustawa z 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 675) (wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
217
222
Skorowidz przedmiotowy do Kodeksu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
227
* * *
6
Spis treściK.P. KODEKS PRACY
1)
USTAWA
z dnia 26 czerwca 1974 r.
(tekst pierwotny Dz.U. z 5 lipca 1974 r. Nr 24, poz. 141; tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94; zm.: Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 113, poz. 717; z 1999 r. Nr 99, poz. 1152;
z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127, Nr 120, poz. 1268; z 2001 r.
Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123,
poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i 1405, Nr 154, poz. 1805; z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135,
poz. 1146 i 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679; z 2003 r. Nr 166,
poz. 1608, Nr 213, poz. 2081 i 2081; z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120,
poz. 1252, Nr 240, poz. 2407; z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 86, poz. 732, Nr 167, poz. 1398;
z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587, Nr 221, poz. 1615;
z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288; z 2008 r.
Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460, Nr 237, poz. 1654; z 2009 r. Nr 6,
poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958,
Nr 157, poz. 1241, Nr 219, poz. 1704; z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182,
poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655, Nr 254, poz. 1700, Nr 36, poz. 181, Nr 63,
poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887, Nr 232, poz. 1378; z 2012 r.,
poz. 908, poz. 1110; z 2013 r., poz. 2, poz. 675, poz. 896, poz. 1028; z 2014 r., poz. 208)
1) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 959);
zmiana weszła w życie 1 maja 2004 r.
Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dy-
rektyw Wspólnot Europejskich:
1) dyrektywy 83/477/EWG z 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników
przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga
dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz.Urz. WE L 263
z 24.09.1983, z późn. zm.),
2) dyrektywy 86/188/EWG z 12 maja 1986 r. w sprawie ochrony pracowników przed
ryzykiem związanym z narażeniem na działanie hałasu w miejscu pracy (Dz.Urz. WE L 137
z 24.05.1986),
7
K.P.
Kodeks pracy
3) dyrektywy 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków
w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz.Urz. WE L 183
z 29.06.1989),
4) dyrektywy 89/654/EWG z 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań
w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza dyrektywa szcze-
gółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 393 z 30.12.1989),
5) dyrektywy 89/655/EWG z 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowni-
ków podczas pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 393 z 30.12.1989, z późn. zm.),
6) dyrektywy 89/656/EWG z 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań
w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposa-
żenia ochrony osobistej (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dy-
rektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 393 z 30.12.1989),
7) dyrektywy 90/269/EWG z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania cię-
żarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa
pracowników (czwarta szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 156 z 21.06.1990),
8) dyrektywy 90/270/EWG z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań
w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażo-
nymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1
dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 156 z 21.06.1990),
9) dyrektywy 90/394/EWG z 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed
zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pra-
cy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz.Urz. WE L 196 z 26.07.1990, z późn. zm.),
10) dyrektywy 91/322/EWG z 29 maja 1991 r. w sprawie ustalenia indykatywnych
wartości granicznych w wykonaniu dyrektywy 80/1107/EWG w sprawie ochrony pracow-
ników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych,
fizycznych i biologicznych w miejscu pracy (Dz.Urz. WE L 177 z 05.07.1991),
11) dyrektywy 91/383/EWG z 25 czerwca 1991 r. uzupełniającej środki mające wspierać
poprawę bezpieczeństwa i zdrowia w pracy pracowników pozostających w stosunku pracy
na czas określony lub w czasowym stosunku pracy (Dz.Urz. WE L 206 z 29.07.1991),
12) dyrektywy 91/533/EWG z 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku praco-
dawcy dotyczącym informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub
stosunku pracy (Dz.Urz. WE L 288 z 08.07.1992),
13) dyrektywy 92/57/EWG z 24 czerwca 1992 r. w sprawie wprowadzenia w życie
minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach tym-
czasowych lub ruchomych budów (ósma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16
ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 245 z 26.08.1992),
14) dyrektywy 92/58/EWG z 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewiąta dyrekty-
wa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 245
z 26.08.1992),
8
K.P. Kodeks pracy
15) dyrektywy 92/85/EWG z 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środ-
ków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic
w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią (dziesiąta
dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz.
WE L 348 z 28.11.1992),
16) dyrektywy 93/104/WE z 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów
organizacji czasu pracy (Dz.Urz. WE L 307 z 13.12.1993),
17) dyrektywy 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób
młodych (Dz.Urz. WE L 216 z 20.08.1994),
18) dyrektywy 96/34/WE z 3 czerwca 1996 r. w sprawie Porozumienia ramowego
dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Prze-
mysłowych i Pracodawców /UNICE/, Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych
/CEEP/ oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych /ETUC/ (Dz.Urz. WE L 145
z 19.06.1996),
19) dyrektywy 96/71/WE z 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników
w ramach świadczenia usług (Dz.Urz. WE L 18 z 21.01.1997),
20) dyrektywy 97/80/WE z 15 grudnia 1997 r. dotyczącej ciężaru dowodu w sprawach
dyskryminacji ze względu na płeć (Dz.Urz. WE L 14 z 20.01.1998),
21) dyrektywy 98/24/WE z 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpie-
czeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu
pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/
EWG) (Dz.Urz. WE L 131 z 05.05.1998),
22) dyrektywy 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego
w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Prze-
mysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych
(CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) (Dz.Urz. WE L 175
z 10.07.1999),
23) dyrektywy 1999/92/WE z 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stano-
wiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (piętnasta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 23
z 28.01.2000),
24) dyrektywy 2000/34/WE z 22 czerwca 2000 r. zmieniającej dyrektywę 93/104/WE
dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy w celu objęcia sektorów i działal-
ności wyłączonej z tej dyrektywy (Dz.Urz. WE L 195 z 01.08.2000),
25) dyrektywy 2000/39/WE z 8 czerwca 2000 r. ustanawiającej pierwszą listę in-
dykatywnych wartości granicznych narażenia na czynniki zewnętrzne podczas pracy
– w związku z wykonaniem dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia
i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi
w miejscu pracy (Dz.Urz. WE L 142 z 16.06.2000),
26) dyrektywy 2000/43/WE z 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie zasadę
równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz.Urz. WE
L 180 z 19.07.2000),
27) dyrektywy 2000/54/WE z 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników
przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu
9
K.P. Art. 1–2
Kodeks pracy
Preambuła (uchylona)
DZIAŁ PIERWSZY
Przepisy ogólne
Rozdział I
Przepisy wstępne
Zakres regulacji
Art. 1. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Definicja pracownika
Art. 2. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę,
powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
pracy (siódma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz.Urz. WE L 262 z 17.10.2000),
28) dyrektywy 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warun-
ki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.Urz. WE L 303
z 02.12.2000),
29) dyrektywy 2002/44/WE z 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań
w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ry-
zyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegółowa
w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 177 z 6.07.2002),
30) dyrektywy 2003/10/WE z 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w za-
kresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko
spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa szczegółowa
w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.Urz. WE L 42 z 15.02.2003),
31) dyrektywy 2010/18/UE z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie wdrożenia zmienione-
go porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSI-
NESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC oraz uchylającej dyrektywę 96/34/WE (Dz.Urz.
UE L 68 z 18.3.2010, str. 13).
Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej
ustawie – z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europej-
skiej – dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – wy-
danie specjalne.
Punkt 31 w odnośniku 1 dodany przez ustawę z 26 lipca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1028); zmiana weszła w życie 1 października 2013 r.
10
K.P. Przepisy wstępne
Definicja pracodawcy
Art. 3–8
Art. 3. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała oso-
bowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Czynności z zakresu prawa pracy
Art. 3 1. § 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą
jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.2)
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizycz-
ną, jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.
Art. 4 (uchylony).
Pragmatyki pracownicze
Art. 5. Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują prze-
pisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi
przepisami.
Art. 6 (uchylony).3)
Art. 7 (uchylony).
Nadużycie prawa podmiotowego
Art. 8. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny
ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współży-
cia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane
za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
2) Patrz upoważnienie z 16 października 2007 r. (Dz.Urz. MON Nr 21, poz. 220).
3) Uchylony przez ustawę z 4 lutego 2011 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 432); zmiana weszła
w życie 16 maja 2011 r.
11
K.P. Art. 9–91
Źródła prawa pracy
Kodeks pracy
Art. 9. § 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie
się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wyko-
nawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także
postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie poro-
zumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki
stron stosunku pracy.
§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych
oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż
przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.
§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne
dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień
zbiorowych.
§ 4.4) Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie
porozumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obo-
wiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrud-
nieniu, nie obowiązują.
Zawieszenie stosowania zakładowych przepisów prawa pracy
Art. 9 1.5) § 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może
być zawarte porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części prze-
pisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy; nie
dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wy-
konawczych.
§ 2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, zawiera pracodawca i reprezentu-
jąca pracowników organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty
działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i przedstawi-
cielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
§ 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej
niż przez okres 3 lat. Przepis art. 24127 § 3 stosuje się odpowiednio.
4) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 14 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 213,
poz. 2081); zmiana weszła w życie 1 stycznia 2004 r.
5) Dodany przez ustawę z 26 lipca 2002 r. (Dz.U. Nr 135, poz. 1146); zmiana weszła
w życie 29 listopada 2002 r.
12
K.P. Podstawowe zasady prawa pracy
Art. 10–112
§ 4.6) Pracodawca przekazuje porozumienie właściwemu okręgowemu in-
spektorowi pracy.
§ 5. Przepisy § 1–4 nie naruszają przepisów art. 24127.
Rozdział II
Podstawowe zasady prawa pracy
Prawo do pracy
Art. 10. § 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wy-
jątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania
zawodu.
§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego za-
trudnienia.
Swoboda nawiązania stosunku pracy
Art. 11.7) Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy,
bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadcze-
nia woli pracodawcy i pracownika.
Poszanowanie dóbr osobistych pracownika
Art. 11 1. Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobi-
ste pracownika.
Zasada równego traktowania pracowników
Art. 11 2.8) Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania
takich samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania
mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.
6) Ostatnio w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 13 kwietnia 2007 r. (Dz.U. Nr 89,
poz. 589); zmiana weszła w życie 1 lipca 2007 r.
7) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 14 listopada 2003 r. (Dz.U. Nr 213,
poz. 2081); zmiana weszła w życie 1 stycznia 2004 r.
8) W brzmieniu ustalonym przez ustawę z 24 sierpnia 2001 r. (Dz.U. Nr 128, poz. 1405);
zmiana weszła w życie 1 stycznia 2002 r.
13
K.P.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
