Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00077 005416 20988199 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia - ebook/pdf
Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 231
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-1637-6 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> europejskie
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

 

Prawo gospodarcze Unii Europejskiej stanowi rozległą regulację odnoszącą się nie tylko do działań ludzi i przedsiębiorstw. Determinuje ono w ogóle model społeczny, w którym te podmioty funkcjonują. Ta książka opisuje najważniejsze składniki tej regulacji. Co jednak ważniejsze, daje również odpowiedź na szereg wręcz fundamentalnych pytań dotyczących tworzenia i stosowania prawa gospodarczego UE. Niniejsza pozycja adresowana jest do wszystkich osób, które są zainteresowane wyższego poziomu analizą tworzenia i stosowania prawa Unii Europejskiej; może znakomicie służyć formułowaniu argumentacji sądowej oraz naukowej, uwzględnia również porządek prawny wynikający z wejścia w życie Traktatu z Lizbony

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

ZARYS PRAWA KONSTYTUCJA GOSPODARCZA UNII EUROPEJSKIEJ. AKSJOLOGIA ARTUR NOWAK-FAR (red.) C. H. BECK ZARYS PRAWA Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia Polecamy nasze publikacje z serii Zarys Prawa: Bart³omiej Nowak WEWNÊTRZNY RYNEK ENERGII W UNII EUROPEJSKIEJ Jan Barcz (red.) OCHRONA PRAW PODSTAWOWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ Bart³omiej Kurcz (red.) POMOC PAÑSTWA. WYBRANE ZAGADNIENIA Rafa³ Szczêsny REKLAMA FARMACEUTYCZNA I POKREWNA Wojciech Popio³ek AKCJA – PRAWO PODMIOTOWE Tomasz Koncewicz AKSJOLOGIA UNIJNEGO KODEKSU PROCEDURALNEGO www.sklep.beck.pl KONSTYTUCJA GOSPODARCZA UNII EUROPEJSKIEJ. AKSJOLOGIA Pod redakcj¹ ARTURA NOWAK-FARA Autorzy: KATARZYNA CZAPRACKA, MATEUSZ GRABIEC, AGNIESZKA GRZELAK, ARTUR NOWAK-FAR, JADWIGA STANISZKIS, PIOTR ZAPADKA Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia Stan prawny: 30 kwietnia 2010 r. Redakcja: Dagna Kordyasz Poszczególne czêœci opracowali: – Przedmowa Jadwiga Staniszkis – Rozdzia³y I, II, III, IV, V i Wnioski Artur Nowak-Far – Rozdzia³ VI Mateusz Grabiec Katarzyna Czapracka – Rozdzia³ VII – Rozdzia³ VIII Piotr Zapadka – Rozdzia³ IX Agnieszka Grzelak © Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: TimPrint Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1637-6 Spis tre(cid:286)ci Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IX Przedmowa (Jadwiga Staniszkis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI Rozdział I. Ponadnarodowe ramy konstytucyjnej regulacji gospodarczej a system gospodarczy Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Regulacja systemu gospodarczego: relacja narz(cid:266)dzia oddziaływania do jego przedmiotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 2. Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej jako zespół 5 9 15 22 25 25 27 29 31 31 33 35 37 40 40 41 48 50 54 V fundamentalnych reguł gospodarczego funkcjonowania systemu ponadnarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Model zarz(cid:261)dzania gospodarczego w Raporcie Delorsa . . . . . . . . . . . 4. Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej w (cid:286)wietle modelu traktatowego Unii: regulacyjna tre(cid:286)ć wyzwania . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej w (cid:286)wietle modelu traktatowego Unii: ramy kompetencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział II. Konstytucyjno(cid:286)ć i konstytucjonalizacja reguł prawnych acquis de l’IUnion (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kryteria konstytucyjno(cid:286)ci reguł prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Konstytucja gospodarcza jako regulacja współzale(cid:298)no(cid:286)ci . . . . . . . . . 3. Narz(cid:266)dzia prawne konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej . . . . . Rozdział III. Podstawowe składniki konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Delorsowski model gospodarczy jako program gospodarczy . . . . . . . 2. Unia walutowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Koordynacja polityk makroekonomicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Inne elementy europejskiego modelu dobrobytu . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział IV. Uzasadnienie „konstytucyjnych” reguł współdziałania w dziedzinie polityk gospodarczych Unii Europejskiej (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kooperatywna natura współczesnych stosunków gospodarczych . . . 2. Model ogólny kooperacji – formułowanie i realizacja polityk makroekonomicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Model szczegółowy kooperacji – przykład polityk podatkowych . . . 4. Okoliczno(cid:286)ci wymuszaj(cid:261)ce kooperacj(cid:266) w warunkach Unii Gospodarczej i Walutowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. „Naturalna” kooperacja a suwerenno(cid:286)ć pa(cid:276)stwa . . . . . . . . . . . . . . . . Spis tre(cid:286)ci Rozdział V. Konstytucyjne procedury koordynacji polityk gospodarczych – reguły tworzenia i utrwalania Unii Gospodarczej i Walutowej (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Pakt Stabilno(cid:286)ci i Wzrostu a zintegrowanie poszczególnych obszarów polityki gospodarczej w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . 2. „Integracja” polityk gospodarczych w konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Zakres „integracji” poszczególnych polityk gospodarczych . . . . 2.2. Procedura przej(cid:286)cia do nowych etapów integracji gospodarczej w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Niezale(cid:298)no(cid:286)ć banków centralnych w Unii Europejskiej . . . . . . . 2.4. „Konstytucyjne” reguły alokacji uprawnie(cid:276) do prowadzenia polityki fiskalnej i ich ramy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Traktatowy model wielostronnego monitorowania sytuacji gospodarczej (PWM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. Traktatowa procedura unikania nadmiernego deficytu . . . . . . . . 3. Konstytucyjna konstrukcja rynku wewn(cid:266)trznego . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Konstytucyjne składniki polityki konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Konstytucyjne składniki polityki spójno(cid:286)ci i strukturalnej . . . . . . . . . 5.1. Polityka strukturalna a polityka spójno(cid:286)ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Logika polityki spójno(cid:286)ci – model Komitetu Delorsa . . . . . . . . . 5.3. Podstawowe zało(cid:298)enia regulacyjne polityki spójno(cid:286)ci . . . . . . . . 5.4. Miejsce polityki spójno(cid:286)ci i strukturalnej w konstytucji 57 57 59 59 64 69 71 75 78 86 89 96 96 97 98 gospodarczej Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdział VI. Konstytucyjna ranga traktatowej zasady stabilno(cid:286)ci cen (Mateusz Grabiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 1. Zasada stabilno(cid:286)ci cen jako cel Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 101 2. Aksjologiczne uzasadnienie regulacji prawnej dotycz(cid:261)cej 99 stabilno(cid:286)ci cen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3. Aksjologia regulacji traktatowej: hipoteza podsystemu prawa Unii Gospodarczej i Walutowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 4. Traktatowe uj(cid:266)cie zasady utrzymania stabilno(cid:286)ci cen . . . . . . . . . . . . 106 5. Stabilno(cid:286)ć cen jako dobro publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 6. Prawne konsekwencje wł(cid:261)czenia zasady utrzymania stabilno(cid:286)ci cen do systemu prawa unijnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Rozdział VII. Aksjologiczne ramy unijnego prawa konkurencji (Katarzyna Czapracka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 1. Wst(cid:266)p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 2. Konkurencja i teorie ekonomiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 2.1. Wolno(cid:286)ć ekonomiczna i ordoliberalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 2.2. Efektywno(cid:286)ć ekonomiczna i szkoła chicagowska . . . . . . . . . . . . 126 2.3. Efektywno(cid:286)ć dynamiczna: Schumpeter i apologia monopolu . . . 129 3. Zagadnienia natury politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 3.1. Rynek wewn(cid:266)trzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 4. Aksjologia unijnego prawa konkurencji. Pytania o priorytety . . . . . . 133 VI Spis tre(cid:286)ci Rozdział VIII. Sieć bezpiecze(cid:276)stwa finansowego (safety net) jako element konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej (Piotr Zapadka) . . . . . . . . . 139 1. Wst(cid:266)p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 2. Unijny rynek finansowy – zagadnienia wst(cid:266)pne . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 3. Safety net. Analiza poj(cid:266)cia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 4. Gwarancje bezpiecze(cid:276)stwa finansowego w prawie unijnym . . . . . . . 159 5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Rozdział IX. Prawnokarna ochrona obrotu gospodarczego jako element konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej (Agnieszka Grzelak) . . . . . 170 1. Wst(cid:266)p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 2. Prawo karne a obrót gospodarczy. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . 172 3. Metaregulacja: problemy zastosowania (cid:286)rodków prawa karnego w acquis de l’Union . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 4. Przykłady regulacji prawnokarnych Unii Europejskiej relewantnych dla obrotu gospodarczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 4.1. Zwalczanie korupcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 4.2. Zwalczanie prania brudnych pieni(cid:266)dzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 4.3. Zwalczanie fałszerstw zwi(cid:261)zanych z bezgotówkowymi (cid:286)rodkami płatniczymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 4.4. Zwalczanie ataków na systemy informatyczne . . . . . . . . . . . . . . 184 4.5. Zwalczanie nadu(cid:298)yć na szkod(cid:266) interesów finansowych Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 5. Przepisy proceduralne – współpraca mi(cid:266)dzy pa(cid:276)stwami członkowskimi Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 6. Wnioski: Istota prawnokarnego komponentu konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Wnioski (Artur Nowak-Far) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 VII Wykaz skrótów 1. Akty prawne KC ............................. ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, KK ............................. ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 93 ze zm.) poz. 553 ze zm.) KKS ........................... ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. PrBank ....................... ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. TEWG ....................... Traktat ustanawiaj(cid:261)cy Europejsk(cid:261) Wspólnot(cid:266) Gospodar- TFUE ......................... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej TK ............................. Traktat Konstytucyjny (traktat ustanawiaj(cid:261)cy Konstytucj(cid:266) Nr 111, poz. 765 ze zm.) Nr 72, poz. 665 ze zm.) cz(cid:261) dla Europy) TUE ........................... Traktat o Unii Europejskiej 2. Publikatory i czasopisma BiK ............................ Bank i Kredyt Dz.U. ......................... Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE ................ Dziennik Urz(cid:266)dowy Unii Europejskiej (Official Journal of the European Union) Gl. .............................. Glosa MoRiF ....................... Monitor Rachunkowo(cid:286)ci i Finansów OSNKW .................... Orzecznictwo S(cid:261)du Najwy(cid:298)szego Komisja Wojskowa OTK .......................... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PiP ............................. Pa(cid:276)stwo i Prawo Pr. Bank. .................... Prawo Bankowe Sp. Mi(cid:266)dz. ................. Sprawy Mi(cid:266)dzynarodowe Zb. Orz. ..................... Zbiór Orzecze(cid:276) Trybunału Europejskiego 3. Organy, organizacje i instytucje EBC ........................... Europejski Bank Centralny ESBC ......................... Europejski System Banków Centralnych ETS ........................... Europejski Trybunał Sprawiedliwo(cid:286)ci EWG ......................... Europejska Wspólnota Gospodarcza EWEA ....................... Europejska Wspólnota Energii Atomowej EWWiS ..................... Europejska Wspólnota W(cid:266)gla i Stali IX Wykaz skrótów TS .............................. Trybunał Sprawiedliwo(cid:286)ci UE ............................. Unia Europejska UGiW ........................ Unia Gospodarcza i Walutowa WE ............................ Wspólnota Europejska 4. Inne art. ............................. artykuł BEPGs ....................... Broad Economic Policy Guidelines (szerokie wskazówki polityki gospodarczej) nast. ........................... nast(cid:266)pny Nr .............................. numer pkt ............................. punkt PND ........................... procedura unikania nadmiernego deficytu PSW .......................... Pakt Stabilno(cid:286)ci i Wzrostu PWBiS ....................... Przestrze(cid:276) Wolno(cid:286)ci, Bezpiecze(cid:276)stwa i Sprawiedliwo(cid:286)ci PWM ......................... Procedura Wzajemnego Monitorowania ust. ............................. ust(cid:266)p s. ................................ strona zob. ............................ zobacz ZPW .......................... Zintegrowany Pakiet Wskazówek X Przedmowa Prezentowana Czytelnikom ksi(cid:261)(cid:298)ka ma – rzadk(cid:261) w przypadku naukowych prac prawniczych – dynamik(cid:266) i sił(cid:266) prognozy. Z jednej strony unaocznia i anali- zuje dyskretne przekształcenia i reinterpretacje rozwi(cid:261)za(cid:276) prawnych składaj(cid:261)cych si(cid:266) na – jak j(cid:261) okre(cid:286)laj(cid:261) Autorzy – „konstytucj(cid:266) gospodarcz(cid:261)” Unii Europejskiej oraz na sam mechanizm zmiany prawa w Unii. Owa zmiana dokonuje si(cid:266) bo- wiem zazwyczaj nie przez symboliczne ci(cid:266)cie, ale przez przesuni(cid:266)cie akcentów w ramach istniej(cid:261)cego prawa i jego selekcj(cid:266) zmieniaj(cid:261)c(cid:261) mas(cid:266) krytyczn(cid:261), ze stop- niowym przesuwaniem si(cid:266) ku postpolitycznej, funkcjonalnej integracji. Głównym wehikułem tej zmiany (i – jak pokazuje prezentowana tu praca pod redakcj(cid:261) Pana Profesora Artura Nowaka-Fara – prawnicy rozumiej(cid:261) to lepiej ni(cid:298) adepci poli- tologii) jest reinterpretacja zało(cid:298)e(cid:276) ontologicznych dotycz(cid:261)cych tego, co nale(cid:298)y kontrolować, by zachować sterowno(cid:286)ć w sensie zdolno(cid:286)ci osi(cid:261)gania zało(cid:298)onych celów. To wła(cid:286)nie tak – jak poka(cid:298)(cid:266) dalej – dokonuje si(cid:266) obserwowane obecnie przej(cid:286)cie do fazy, któr(cid:261) okre(cid:286)lamy mianem „postlizbo(cid:276)skiej”. I wła(cid:286)nie to przej(cid:286)cie wydobywa drugi, dynamiczny i prognostyczny, walor prezentowanej tu pracy. Jej Autorzy poło(cid:298)yli bowiem nacisk na dwa elementy, które dzi(cid:286) – ju(cid:298) po sko(cid:276)czeniu ksi(cid:261)(cid:298)ki – wysuwaj(cid:261) si(cid:266) na czoło kolejnej reinter- pretacji unijnego prawa i procedur. Reinterpretacji – dodajmy – wywołanej przez szok zwi(cid:261)zany z globalnym kryzysem. Gdy ksi(cid:261)(cid:298)ka powstawała, mo(cid:298)na było do- strzec tylko pierwsze sygnały owej zmiany. Mo(cid:298)na wi(cid:266)c pogratulować Autorom znakomitej intuicji i gł(cid:266)bokiej znajomo(cid:286)ci prawa UE. Owe dwa elementy, na które zwrócili uwag(cid:266) Autorzy, to – z jednej strony, pro- pozycje Raportu Delorsa z 1989 r. (wtedy w powa(cid:298)nym stopniu uznawane za zbyt radykalne), a z drugiej strony, przyj(cid:266)te w ramach Unii, i dzi(cid:286) kolejny raz reinterpre- towane, zasady konkurencji. Lektura pracy pozwala zrozumieć co(cid:286), co wydarzyło si(cid:266) ju(cid:298) po jej uko(cid:276)czeniu. A jest to główny sprawdzian warto(cid:286)ci naukowej! Chodzi o powrót krajów strefy euro do Delorsowskiej koncepcji znaczenia gł(cid:266)bszej integra- cji, ze wspóln(cid:261) polityk(cid:261) gospodarcz(cid:261) i społeczn(cid:261) i intensyfikacj(cid:261) wysoko technolo- gicznych inwestycji na własnym obszarze, z ograniczeniem redystrybucji i solidary- zmu w skali całej Unii Europejskiej. Chodzi tak(cid:298)e o zwi(cid:261)zany z powy(cid:298)szym powrót do dawnej formuły „konkurencyjno(cid:286)ci” (równie(cid:298) przedstawionej w ksi(cid:261)(cid:298)ce), w ra- mach której – zgodne z unijnym prawem o konkurencji jest wszystko, co ow(cid:261) kon- kurencyjno(cid:286)ć realnie podnosi, a nie to – co przyj(cid:266)to a priori, w imi(cid:266) doktrynalnych, ideologicznych zało(cid:298)e(cid:276), eliminuj(cid:261)cych aktywn(cid:261) polityk(cid:266) gospodarcz(cid:261). Dzi(cid:286) chodzi bowiem o radykalne zwi(cid:266)kszenie szans krajów strefy euro (traktowanych zgodnie z sugestiami Delorsa jak jeden organizm) w globalnym współzawodnictwie. Intuicyjny nacisk Autorów ksi(cid:261)(cid:298)ki na elementy, które dzi(cid:286) rzeczywi(cid:286)cie wy- suwaj(cid:261) si(cid:266) na plan pierwszy, to nie jedyny walor ksi(cid:261)(cid:298)ki. Równie(cid:298) metodologiczne XI Przedmowa rozwa(cid:298)ania zawarte w publikacji trafnie chwytaj(cid:261) obecny stan unijnych regulacji i ich otwarty charakter, pozwalaj(cid:261)cy na dyskretn(cid:261) ich zmian(cid:266) przez reinterpreta- cj(cid:266). Autorzy umiej(cid:266)tnie wydobywaj(cid:261) synkretyczne współistnienie w Unii ró(cid:298)nych logik (czy – jak je nazywam – kontekstów władzy), z zmieniaj(cid:261)cymi si(cid:266) nieustan- nie relacjami mi(cid:266)dzy nimi i brakiem stałej hierarchii. Pokazuj(cid:261) te(cid:298) nieobecno(cid:286)ć, w zwi(cid:261)zku z powy(cid:298)szym, wcze(cid:286)niejszej, autopojetycznej zdolno(cid:286)ci samorozpo- znawania si(cid:266) systemu i procedur eliminuj(cid:261)cych zakłócenia. I znowu nale(cid:298)y pod- kre(cid:286)lić rzadk(cid:261) umiej(cid:266)tno(cid:286)ć rejestrowania zmiany, która dopiero si(cid:266) dokonuje, wraz z odchodzeniem prawa od systemowo(cid:286)ci i przechodzeniem do zło(cid:298)ono(cid:286)ci, z naci- skiem na ci(cid:261)gł(cid:261) adaptacj(cid:266) i kontekstualizacj(cid:266) – a nie na zachowanie okre(cid:286)lonej to(cid:298)samo(cid:286)ci. Ten, uchwycony w pracy, kres wcze(cid:286)niejszego, narcystycznego sku- piania si(cid:266) Europy na samej sobie z silnym naciskiem (widocznym jeszcze w Trak- tacie Lizbo(cid:276)skim) na wymiar aksjologiczny, ł(cid:261)czy si(cid:266) mi(cid:266)dzy innymi z wywoła- nym przez kryzys, nowym pragmatyzmem „Pi(cid:266)tnastki” i przej(cid:286)ciem od dwóch modeli integracji w ramach Unii – czyli do jeszcze gł(cid:266)bszego ni(cid:298) w sygnalizowa- nej wcze(cid:286)niej formule „dwóch pr(cid:266)dko(cid:286)ci”, p(cid:266)kni(cid:266)cia Unii Europejskiej. Jak si(cid:266) wydaje, obecnie mo(cid:298)emy mówić o czterech współwyst(cid:266)puj(cid:261)cych płaszczyznach regulacji, z pa(cid:276)stwami obecnymi na ka(cid:298)dej z tych płaszczyzn w odmienny sposób. Po pierwsze, jest to wspomniana ju(cid:298) formuła „delorsowska” integruj(cid:261)ca w (cid:286)cisły sposób „Pi(cid:266)tnastk(cid:266)”, z wykorzystaniem wszystkich, ekono- micznych i logicznych, konsekwencji unii walutowej. Władz(cid:266) w tym obszarze sprawuje nie do ko(cid:276)ca sformalizowane konsorcjum składaj(cid:261)ce si(cid:266) z przywódców politycznych tego obszaru, ale te(cid:298) – elit biznesowych i przemysłowych. Jest to ju(cid:298) znacznie (cid:286)ci(cid:286)lejsza koordynacja ni(cid:298) wcze(cid:286)niejsza „mi(cid:266)dzyrz(cid:261)dowo(cid:286)ć”. Reszta członków Unii Europejskiej jest wykluczona z tego gremium nie na zasadzie za- mkni(cid:266)tego wej(cid:286)cia (co byłoby niezgodne z Traktatem Lizbo(cid:276)skim), ale – w wy- niku niekompatybilno(cid:286)ci w zakresie poziomu rozwoju. Drug(cid:261) płaszczyzn(cid:266) mo(cid:298)na okre(cid:286)lić jako „postlizbo(cid:276)sk(cid:261)”, z selektywnym tylko wprowadzeniem rozwi(cid:261)za(cid:276) Traktatu do praktyki: przede wszystkim osobowo(cid:286)ci prawnej Unii, nowych stano- wisk i zmian reguł głosowania z odej(cid:286)ciem od konsensualno(cid:286)ci. Nowe kraje, nie- obecne na płaszczy(cid:296)nie „delorsowskiej”, tu pełni(cid:261) rol(cid:266) „wypełniaczy”, dodaj(cid:261)c masy ewentualnej wspólnej polityce zagranicznej czy obronnej. Zało(cid:298)ony w Trak- tacie z Lizbony silny status Komisji Europejskiej (maj(cid:261)cej dbać o interesy całej Unii i solidarno(cid:286)ć w jej ramach) jest ju(cid:298) – w ramach tej selektywnej implemen- tacji TL – wyra(cid:296)nie osłabiony, bo wchodzi w kolizj(cid:266) z, racjonaln(cid:261) z perspektywy „Pi(cid:266)tnastki”, formuł(cid:261) „delorsowsk(cid:261)”. Trzecia płaszczyzna to dopełnienie pierw- szej, czyli regionalne konfiguracje w obszarze poszczególnych polityk (np. ener- getycznej), z pa(cid:276)stwem – regionalnym hegemonem jako centrum i klientami. Wreszcie wymiar czwarty, to – silniejszy na mocy Traktatu Lizbo(cid:276)skiego – Par- lament Europejski, współpracuj(cid:261)cy (via frakcje) z parlamentami krajowymi. Tu poszczególne pa(cid:276)stwa narodowe s(cid:261) przede wszystkim (cid:296)ródłem energii dla pro- wadzonych na tej płaszczy(cid:296)nie gier i negocjacji. Siła frakcji Parlamentu Euro- pejskiego zale(cid:298)y bowiem nie tylko od ich liczebno(cid:286)ci, ale równie(cid:298) od tego, czy ich komponenty (partie z poszczególnych krajów) s(cid:261) partiami rz(cid:261)dz(cid:261)cymi, czy opozycyjnymi. To bowiem decyduje o jako(cid:286)ci relacji (i zdolno(cid:286)ci mobilizacji, czy XII Przedmowa demobilizacji) parlamentów krajowych. Zgodnie z Traktatem Lizbo(cid:276)skim parla- menty krajowe mog(cid:261) przecie(cid:298) ewentualnie tworzyć „ koalicje blokuj(cid:261)ce”. W ramach tej wielowymiarowej i dynamicznej konstrukcji czterech równo- cze(cid:286)nie działaj(cid:261)cych płaszczyzn regulacji wygrywaj(cid:261) te kraje, które s(cid:261) obecne na wszystkich polach i/lub które potrafi(cid:261) spowodować, aby ich interes był brany w tych polach pod uwag(cid:266) – choćby jako ograniczenie (warunek brzegowy), który nale(cid:298)y respektować. Okre(cid:286)liłam te nowe reguły gry, do których zrozumienia walnie przyczyniła si(cid:266) prezentowana ksi(cid:261)(cid:298)ka, jako ju(cid:298) „postlizbo(cid:276)skie”. Traktat Lizbo(cid:276)ski był bo- wiem – moim zdaniem – idealistycznym, przedkryzysowym projektem, staraj(cid:261)- cym si(cid:266) w lekki sposób zintegrować zło(cid:298)ono(cid:286)ć powstał(cid:261) po rozszerzeniu Unii. Zintegrować – powa(cid:298)nie traktuj(cid:261)c odmienno(cid:286)ci kulturowe i rozwojowe. St(cid:261)d pro- ponowane w TL (i obecnie – jak si(cid:266) wydaje – zarzucone) przej(cid:286)cie do nowej fi- lozofii władzy i integracji z to(cid:298)samo(cid:286)ci(cid:261) UE pojmowan(cid:261) jako synkretyczna prze- strze(cid:276) odmiennych hierarchii warto(cid:286)ci, ograniczona przez wspólne dla wszystkich, minimalne standardy, traktowane jako warunki brzegowe. Warunki – dodajmy – wci(cid:261)(cid:298) poddawane negocjacjom i reinterpretacjom, bo tu wła(cid:286)nie miała si(cid:266) skupiać władza w trójk(cid:261)cie: Komisja Europejska – Europejski Trybunał Sprawiedliwo(cid:286)ci – pa(cid:276)stwa narodowe. Powy(cid:298)sze wyra(cid:298)a, moim zdaniem, hobbesia(cid:276)sk(cid:261) intuicj(cid:266) obecn(cid:261) w Traktacie, i(cid:298) po „u(cid:286)mierceniu” uniwersaliów w sferze norm musz(cid:261) pojawić si(cid:266), ró(cid:298)norodne i arbitralne, „teologie obywatelskie” i, z konieczno(cid:286)ci – równie(cid:298) arbitralna wła- dza, wyznaczaj(cid:261)ca granice owej ró(cid:298)norodno(cid:286)ci. W swojej ksi(cid:261)(cid:298)ce „Antropologia władzy” okre(cid:286)liłam Traktat Lizbo(cid:276)ski jako dokument pokantowski. Po raz pierw- szy bowiem, moim zdaniem, zinstytucjonalizował on dwa narz(cid:266)dzia, którymi mo(cid:298)e posłu(cid:298)yć si(cid:266) kantowski „rozum praktyczny”, próbuj(cid:261)cy zredukować wyj- (cid:286)ciowe antynomie w sferze normatywnej. Owe dwa narz(cid:266)dzia w TL to „ekono- mia norm” i nowa ontologia prawa. Oba pozwalaj(cid:261) tworzyć na poziomie pa(cid:276)stw indywidualne kombinacje poziomów efektywno(cid:286)ci poszczególnych norm i sposo- bów obecno(cid:286)ci unijnego prawa. Na t(cid:266) innowacyjn(cid:261), wprowadzon(cid:261) przez Traktat Lizbo(cid:276)ski, formuł(cid:266) regulacji, (w której ka(cid:298)dy element – pa(cid:276)stwo narodowe – miał być indywidualnym wariantem, konfiguracj(cid:261) – norm i warto(cid:286)ci charakteryzuj(cid:261)- cych Uni(cid:266) pojmowan(cid:261) jako synkretyczne pole równoległych systemów aksjolo- gicznych) miała si(cid:266) – zgodnie z TL – nakładać (cid:286)cisła integracja funkcjonalna całej Unii. Miała ona zwi(cid:266)kszyć prawdopodobie(cid:276)stwo zmierzania w jednym kierunku, ale ju(cid:298) bez ujednolicania struktur. Zarysowane wy(cid:298)ej cztery płaszczyzny realnego funkcjonowania Unii „post- lizbo(cid:276)skiej” rujnuj(cid:261) to idealistyczne podej(cid:286)cie. Jednak równocze(cid:286)nie tworz(cid:261) now(cid:261) przestrze(cid:276) do walki o interesy poszczególnych krajów. Jak pokazuje ksi(cid:261)(cid:298)ka od- dawana w r(cid:266)ce Czytelników, głównymi sprzymierze(cid:276)cami polityków w tej walce mog(cid:261) być prawnicy. Pod warunkiem jednak (cid:298)e s(cid:261) obdarzeni tak(cid:261) wiedz(cid:261) i wy- obra(cid:296)ni(cid:261) jak Autorzy. Jadwiga Staniszkis XIII Rozdział I. Ponadnarodowe ramy konstytucyjnej regulacji gospodarczej a system gospodarczy Unii Europejskiej 1. Regulacja systemu gospodarczego: relacja narz(cid:266)dzia oddziaływania do jego przedmiotu Temat „konstytucji gospodarczej” jest jednym z w(cid:261)tków prawnoteo­ retycznego dyskursu prowadzonego na gruncie prawa gospodarczego pu- blicznego. Dyskurs ten intensywnie odwołuje si(cid:266) do regulacji konstytucyj- nej1. Z uwagi na sam przedmiot argumentacja teoretycznoprawna w nim przedstawiana zasadniczo dotyczy okre(cid:286)lenia systemowych zale(cid:298)no(cid:286)ci pomi(cid:266)dzy dwoma systemami społecznymi: gospodarczym i prawnym. Jej centralnym zagadnieniem jest wybór po(cid:298)(cid:261)danego systemu funkcjo- nowania i zarz(cid:261)dzania gospodarczego oraz zapewnienie im odpowiedniej ochrony prawnej, w tym systemowych gwarancji stało(cid:286)ci dokonanych wy- borów – zarówno w aspekcie instytucjonalnym (gdzie podstawow(cid:261) funk- cj(cid:266) konstytucji mo(cid:298)na okre(cid:286)lić jako zapewnienie wewn(cid:266)trznej stabilno(cid:286)ci i to(cid:298)samo(cid:286)ci systemu), jak i w operacyjnym (gdzie podstawowa funkcja systemu jest zwrócona do u(cid:298)ytkowników jego norm materialnych i gdzie polega ona na zapewnieniu pełnego wykonania tych norm w taki spo- sób, (cid:298)e tak(cid:298)e zachowane s(cid:261) zamierzone powi(cid:261)zania przyczynowo­skut- kowe). Poczyniony w tak rozumianym zasobie normatywnym wybór nie jest jednak nigdy ostateczny – ulega bowiem zmianom odzwierciedlaj(cid:261)- cym zarówno uwarunkowania zewn(cid:266)trzne, jak i – w kontek(cid:286)cie UE – we- wn(cid:266)trzn(cid:261) (przede wszystkim polityczn(cid:261)) dynamik(cid:266) jej rozwoju. Ujawnia on tak(cid:298)e nierozerwany zwi(cid:261)zek pomi(cid:266)dzy gospodark(cid:261) a polityk(cid:261), znajdu- j(cid:261)cym swoisty ł(cid:261)cznik komunikacyjny w postaci regulacji prawnej. 1 Zob. np. W. Frotscher, U. Kramer, Wirtschaftsverfassungs und Wirtschaftsverwal­ tungsrecht. Eine systematische Einführung anhand von Grundfällen, München 1999, s. 6–21; K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2007, s. 48–50. W kontek(cid:286)cie prawa wspólnotowego np.: J. Scherer, Die Wirschaftsverfassung der EWG, Baden­Baden 1970, L.-J. Constantinesco, La Constitution Économique de la CEE, „Revue Trimeestrielle de Droit Europeén” 1977, No 13, s. 244. Artur Nowak-Far 1 Rozdział I. Ponadnarodowe ramy konstytucyjnej regulacji... W uj(cid:266)ciach konstytucji gospodarczej daje si(cid:266) zauwa(cid:298)ać niejasno(cid:286)ć u(cid:298)ywanych sformułowa(cid:276), przy jednoczesnej niezmiennie podejmowa- nej próbie umieszczenia tego poj(cid:266)cia na styku systemu gospodarczego i prawnego. Pomijaj(cid:261)c dyskusj(cid:266) dotycz(cid:261)c(cid:261) tego, co w takim uj(cid:266)ciu ma mieć charakter konstytucyjny (i co pozakonstytucyjny), trzeba zwrócić uwag(cid:266), (cid:298)e w funkcji ł(cid:261)cznika dwu systemów konstytucja ma być swo- istym zapisem normatywnym kształtowanego na gruncie polityki sys- temu gospodarczego, zawieraj(cid:261)cym jednocze(cid:286)nie gwarancje stabilno(cid:286)ci jego podstawowych zało(cid:298)e(cid:276) i najbardziej akceptowanego sposobu działa- nia. W takim uj(cid:266)ciu ów zapis wtórnie determinuje tak(cid:298)e kierunek rozwoju systemu gospodarczego, wykluczaj(cid:261)c – na bardzo wysokim poziomie hie- rarchii norm – niektóre z kierunków, które w tym kontek(cid:286)cie zaakcepto- wane być nie mog(cid:261). Skoro w odniesieniu do konstytucji gospodarczej mowa jest o jej funkcji swoistego komunikacyjnego ł(cid:261)cznika dwu systemów społecz- nych – prawnego i ekonomicznego – nale(cid:298)y po pierwsze, wskazać, czy jej normy do którego(cid:286) z tych systemów nale(cid:298)(cid:261) oraz po drugie, okre(cid:286)lić, czy oba systemy daj(cid:261) si(cid:266) rozł(cid:261)cznie delimitować. Jest to pytanie doniosłe na- ukowo, z uwagi na to, (cid:298)e ekonomia (rozumiana jako nauka formułuj(cid:261)ca zasady dobrego gospodarowania, w tym i władczego organizowania (cid:298)y- cia gospodarczego) tak(cid:298)e formułuje twierdzenia normatywne – w takiej funkcji staje si(cid:266) przecie(cid:298) nauk(cid:261) prakseologiczn(cid:261), wskazuj(cid:261)c(cid:261), jak nale(cid:298)y prowadzić np. polityk(cid:266) gospodarcz(cid:261) pa(cid:276)stwa, aby osi(cid:261)gać okre(cid:286)lone cele społeczne. Ta gał(cid:261)(cid:296) nauki aspiruje tak(cid:298)e do tego, by formułować doniosłe wskazówki dotycz(cid:261)ce równie(cid:298) zasad wyboru wspomnianych celów spo- łecznych. Z kolei szeroko poj(cid:266)te prawo gospodarcze nie jest – z punktu widzenia jego aksjologii – w pełni autonomiczne od ekonomii i samej gospodarki jako zjawiska, które wymaga interwencji regulacyjnej. Musi przecie(cid:298) odzwierciedlać okre(cid:286)lony paradygmat funkcjonowania gospo- darki i jego rozlicznych podmiotów (tak(cid:298)e tych, wobec których ekono- mia pozostaje jedynie nauk(cid:261) opisow(cid:261)), a tak(cid:298)e jest narz(cid:266)dziem realizacji okre(cid:286)lonych wyborów politycznych (i w ich nast(cid:266)pstwie prakseologicz- nych) wykraczaj(cid:261)cych poza ten paradygmat. St(cid:261)d rozró(cid:298)nienie obu dzie- dzin nie mo(cid:298)e si(cid:266) opierać jedynie na analizie ich funkcji. Raczej – w za- kresie, w jakim i ekonomia formułuje twierdzenia normatywne – owo rozró(cid:298)nienie mo(cid:298)e si(cid:266)gać do społecznego uzasadnienia norm. W przy- padku istnienia uzasadnienia tetycznego (tj. opieraj(cid:261)cego si(cid:266) na stwier- dzeniu, (cid:298)e dana norma została ustanowiona przez kompetentny do tego podmiot) – mo(cid:298)na wtedy przyj(cid:261)ć, (cid:298)e norma nale(cid:298)y do systemu prawnego. Gdy natomiast dana norma post(cid:266)powania znajduje si(cid:266) jedynie w sferze naukowych uzasadnie(cid:276) formułowanych w oparciu o prakseologi(cid:266) ekono- mii, mo(cid:298)na j(cid:261) zaliczyć do norm ekonomicznych. 2 Artur Nowak-Far 1. Regulacja systemu gospodarczego: relacja… W tak prostym uj(cid:266)ciu problem rozdziału dwu systemów jednak pozo- staje. Delimitacja systemów opieraj(cid:261)ca si(cid:266) na tej zasadzie jest w znacznym stopniu jałowa. Jest taka przede wszystkim dlatego, (cid:298)e (w sposób ukryty) nie uznaje, albo przynajmniej niewystarczaj(cid:261)co uznaje, autonomi(cid:266) norm eko- nomicznych od norm prawnych. Nie odkrywa bowiem mechanizmu prze- j(cid:266)cia lub przynajmniej uznania norm ekonomicznych przez system prawny. W konsekwencji, zaciemnia relacj(cid:266) mi(cid:266)dzy dwoma systemami społecz- nymi, o których tu mowa, ignoruj(cid:261)c zjawisko transformacji norm wywodz(cid:261)- cych si(cid:266) z systemu gospodarczego w normy systemu prawnego i odwrotnie. Jest to o tyle wa(cid:298)ne, (cid:298)e przecie(cid:298) pewne normy ekonomiczne i prawne si(cid:266) nawzajem przenikaj(cid:261), nie trac(cid:261)c swojej przynale(cid:298)no(cid:286)ci do odr(cid:266)bnych syste- mów normatywnych. Z punktu widzenia funkcjonowania prawnej regulacji gospodarki (zwłaszcza na poziomie makroekonomicznym) normy ekono- miczne s(cid:261) elementami interpretacji przyj(cid:266)tego kodu prawnego. Co wi(cid:266)- cej, mog(cid:261) być tak(cid:298)e implicite „powinowacane” z normami prawnymi w ten sposób, (cid:298)e b(cid:266)d(cid:261) one dla nich normami – konsekwencjami, a być mo(cid:298)e tak(cid:298)e b(cid:266)d(cid:261) obecne jako zakładany element mechanizmu transmisji prawi- dłowo wykonywanej normy prawnej w jej zamierzony przez prawodawc(cid:266) efekt. Z tego powodu rozdział systemów normatywnych musi opierać si(cid:266) raczej na bardziej solidnych zasadach. Wydaje si(cid:266), (cid:298)e takie daj(cid:261) teorie uj- muj(cid:261)ce poszczególne systemy społeczne jako systemy komunikacyjne. To, co widać najszybciej w takim kontek(cid:286)cie, to przecie(cid:298) odr(cid:266)bny dla ekonomii i prawa sposób komunikowania norm (przy czym dotyczy to tak(cid:298)e sposobu ich na potrzeby komunikacji formułowania, a tak(cid:298)e odr(cid:266)bnej struktury sa- mego aktu komunikacji i odr(cid:266)bnej jego funkcji). Id(cid:261)c (cid:286)cie(cid:298)k(cid:261) wyznaczon(cid:261) przez Luhmanna1, mo(cid:298)na tak(cid:298)e dodać, (cid:298)e odr(cid:266)bny dla tych dwu systemów społecznych jest schemat operacyjnego zamkni(cid:266)cia wiod(cid:261)cy do autopoiezy (operacyjnej autonomii) ka(cid:298)dego z nich. Bierze si(cid:266) on z odr(cid:266)bnego kodu komunikacyjnego ka(cid:298)dego z tych systemów – odr(cid:266)bnej wewn(cid:266)trznej podstawy identyfikacji własnych spo- sobów reakcji na bod(cid:296)ce zewn(cid:266)trzne i ich wyboru (selekcji). Dotyczy to tak(cid:298)e wyboru wzajemnych reakcji prawa i gospodarki – te dwa systemy społeczne oddziałuj(cid:261) na siebie nawzajem – ich reakcje polegaj(cid:261) jednak na komunikacyjnej modyfikacji ich własnego zasobu komunikacyjnego (a wi(cid:266)c i normatywnego). To ta wła(cid:286)nie cecha systemów decyduje o ich wzajemnej autonomii – ich reakcje s(cid:261) bowiem kreowane w oparciu o od- r(cid:266)bny zasób komunikacyjny (a wi(cid:266)c i normatywny) ka(cid:298)dego z tych syste- mów. Autonomia ta nie oznacza jednak zamkni(cid:266)cia systemów na siebie. S(cid:261) one bowiem kognitywnie na siebie otwarte, co implikuje, (cid:298)e zmiany 1 N. Luhmann, Law as a Social System, Oxford 2004, szczególnie s. 76–141 oraz te- go(cid:298) Social Systems, Stanford 1995, szczególnie s. 137–209. Artur Nowak-Far 3 Rozdział I. Ponadnarodowe ramy konstytucyjnej regulacji... w innych systemach traktowane s(cid:261) przez nie jako potencjalne bod(cid:296)ce re- akcji. Wewn(cid:266)trzna struktura systemu decyduje, czy dany bodziec b(cid:266)dzie potraktowany jako istotny, czy ambiwalentny, a wi(cid:266)c niewymagaj(cid:261)cy od- zwierciedlaj(cid:261)cej go zmiany. W przypadku prawa owo odzwierciedlenie (dotycz(cid:261)ce jedynie zdarze(cid:276) nieambiwalentnych prawnie) ma postać pro- cesualn(cid:261): zdarzenia gospodarcze s(cid:261) w nim traktowane jako fakty konfron- towane z binarnym, kwalifikuj(cid:261)cym kodem komunikacyjnym „prawnie akceptowany–prawnie nieakceptowany”1. Jest to wi(cid:266)c kod wymagaj(cid:261)cy subsumcji istniej(cid:261)cych norm prawnych. Reakcja systemu jest tu z koniecz- no(cid:286)ci bardzo uproszczona i wymaga tak(cid:298)e uproszczonego zakodowania mo(cid:298)liwych zdarze(cid:276) systemu gospodarczego w upraszczaj(cid:261)cy – bo stypi- zowany – sposób (przez co prawo staje si(cid:266) łatwiejsze do zastosowania, bo niekazuistyczne). W odró(cid:298)nieniu od systemu prawnego, system gospodar- czy ma zupełnie inn(cid:261) struktur(cid:266). Składa si(cid:266) bowiem z faktów (które s(cid:261) czyn- nikiem natury obiektywnej) i reguł natury normatywnej (które s(cid:261) czynni- kiem subiektywnym, w tym sensie, (cid:298)e wyra(cid:298)aj(cid:261) okre(cid:286)lony paradygmat modelu działania indywidualnego i grupowego uznany w danym czasie za wła(cid:286)ciwy do osi(cid:261)gni(cid:266)cia celów jednostkowych i zbiorowych). W odniesie- niu do tego drugiego czynnika, który poj(cid:266)ciowo jest – z uwagi na swoj(cid:261) normatywno(cid:286)ć – bliski prawu, mo(cid:298)na jednak dostrzec najistotniejsze ró(cid:298)- nice w stosunku do prawa. Pierwsza ró(cid:298)nica, ju(cid:298) zreszt(cid:261) zasygnalizowana, polega na, przynajmniej deklaratywnym, prakseologicznym charakterze norm ekonomicznych. Druga ró(cid:298)nica polega natomiast na konkurencyj- no(cid:286)ci modeli prakseologicznych, w ramach których formułowane s(cid:261) nor- matywne twierdzenia ekonomii. W tym kontek(cid:286)cie nie byłoby oczywi(cid:286)cie prawdziwe twierdzenie, (cid:298)e normy prawne niezmiennie odzwierciedlaj(cid:261) jednolity model racjonalno(cid:286)ci ich obecnych i potencjalnych u(cid:298)ytkowników i (cid:298)e w rozmaito(cid:286)ci składaj(cid:261)cych si(cid:266) na system prawny regulacji nie wyst(cid:266)- puj(cid:261) jakie(cid:286) inne, konkurencyjne modele w tym zakresie. System prawny jest w tym sensie sam bardzo uproszczony i jest budowany na uproszczaj(cid:261)- cych zało(cid:298)eniach. St(cid:261)d konkurencyjnych modeli racjonalno(cid:286)ci wiele tu nie b(cid:266)dzie, w znacznej ró(cid:298)nicy od tego, co ma miejsce w odniesieniu do nor- matywnego (subiektywnego) składnika systemu gospodarczego. Ró(cid:298)nice te determinuj(cid:261) tak(cid:298)e tre(cid:286)ć komunikacji pomi(cid:266)dzy systemem prawnym i gospodarczym. W pewnym sensie przecie(cid:298) komunikacja jest w tym przypadku jednostronna – to system prawny reguluje funkcjonowa- nie systemu gospodarczego, a nie odwrotnie. Z drugiej jednak strony de- klaratywne wymogi prakseologii systemu prawnego (wymogi jego racjo- 1 W uj(cid:266)ciu Luhmannowskim t(cid:266) koncepcj(cid:266) ujmuje si(cid:266) jako „Recht–Unrecht”. Mo(cid:298)li- we tłumaczenie tych kluczowych dla jego teorii poj(cid:266)ć to tak(cid:298)e (prawnie) „prawidłowe” – (prawnie) „nieprawidłowe”. Zob. np. komentarz dotycz(cid:261)cy tej kwestii w: N. MacCor- mick, Institutions of Law: An Essay in Legal Theory, Oxford 2008, s. 177. 4 Artur Nowak-Far 2. Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej… nalno(cid:286)ci, w tym efektywno(cid:286)ci i sprawno(cid:286)ci oddziaływania) musz(cid:261) skłaniać prawodawc(cid:266) do choćby uproszczonej analizy funkcjonowania systemu go- spodarczego i adekwatnej do stwierdzonych zjawisk oraz zało(cid:298)onych celów (sformułowanych przecie(cid:298) nie autonomicznie w ramach systemu prawnego, ale raczej poprzez odniesienie do systemu gospodarczego) interwencji na- tury legislacyjnej. Z punktu widzenia systemu gospodarczego modyfikacje regulacji gospodarczej s(cid:261) natomiast składnikiem w miar(cid:266) uporz(cid:261)dkowa- nego, ale z zało(cid:298)enia ci(cid:261)gle zmieniaj(cid:261)cego si(cid:266) obrazu (cid:286)rodowiska zewn(cid:266)trz- nego, wymagaj(cid:261)cego okre(cid:286)lonego przystosowania si(cid:266) (być mo(cid:298)e wr(cid:266)cz na- ruszaj(cid:261)cego przyj(cid:266)ty przez prawodawc(cid:266) – uproszczony przecie(cid:298) – model racjonalno(cid:286)ci funkcjonowania podmiotów systemu gospodarczego). Prawna regulacja gospodarcza w takim uj(cid:266)ciu jest jedynie swoistym po(cid:286)rednikiem (interfejsem) pomi(cid:266)dzy dwoma systemami społecznymi: prawnym i gospodarczym, traktowanymi jako cało(cid:286)ci. Jest tak dlatego, (cid:298)e z punktu widzenia potencjału komunikacyjnego systemu gospodarczego, po pierwsze, system prawny stanowi jedynie jeden z czynników deter- minuj(cid:261)cych decyzje, a po drugie z oczywistego powodu, (cid:298)e na system prawny składaj(cid:261) si(cid:266) tak(cid:298)e normy niegospodarcze. Z kolei na system go- spodarczy składaj(cid:261) si(cid:266) fakty i prawidłowo(cid:286)ci (oraz twierdzenia o nich) na- tury prakseologicznej – w obu przypadkach b(cid:266)d(cid:261)ce – z punktu widzenia systemu prawnego – zasadniczo zjawiskami ambiwalentnymi, tzn. takimi, wobec których, w danym momencie, system ten nie formułuje (cid:298)adnych wypowiedzi normatywnych. Ambiwalentno(cid:286)ć ta ma jednak charakter wa- runkowy, dlatego (cid:298)e system prawny (odró(cid:298)nieniu od pasywnego w tym uj(cid:266)ciu systemu gospodarczego) dysponuje własnymi regułami ustalania relewancji pozwalaj(cid:261)cymi mu wł(cid:261)czyć okre(cid:286)lone zjawiska do zasobu fak- tów nieambiwalentnych prawnie przy jednoczesnym okre(cid:286)leniu zakresu tej nieambiwalentno(cid:286)ci – tzn. sposobu i tre(cid:286)ci komunikacyjnej reakcji norm własnego systemu na te fakty. 2. Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej jako zespół fundamentalnych reguł gospodarczego funkcjonowania systemu ponadnarodowego Najwcze(cid:286)niejsze konceptualizacje konstytucji gospodarczej (jako ta- kiej) dała nauka niemiecka. Miały one charakter bardzo ogólny – nawi(cid:261)- zywały do funkcji norm konstytucyjnych maj(cid:261)cych doniosło(cid:286)ć w (cid:298)yciu gospodarczym. Były przy tym silnie spowinowacone w ogóle z poj(cid:266)ciem gospodarowania rozumianego jako działania, które niezmiennie podejmo- wane s(cid:261) w konkretnym, determinuj(cid:261)cym je, a zarazem nimi determinowa- Artur Nowak-Far 5
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: