W każdej placówce oświatowej może dojść do kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Inspektorzy badają przestrzeganie przepisów czasu pracy, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub legalność i prawidłowość zatrudniania pracowników. Jeśli pojawią się bez zapowiedzenia (do czego mają prawo), dla dyrektora placówki wizyta taka może skończyć się poważnymi konsekwencjami prawnymi. Istnieją jednak sposoby, dzięki którym można ograniczyć stres związany z obecnością kontrolerów i doprowadzić do pozytywnego zakończenia postępowania kontrolnego. Warto znać również swoje prawa w trakcie kontroli oraz zagadnienia, którymi prawie zawsze zainteresuje się inspektor w trakcie kontroli.
Darmowy fragment publikacji:
KATARZYNA CZAJKOWSKA-MATOSIUK
KONTROLA
PAŃSTWOWEJ
INSPEKCJI PRACY
W PLACÓWCE OŚWIATOWEJ
ISBN 978-83-7440-664-2
Spis treści
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy
w placówce oświatowej
1. Regulacje prawne ................................................................. 4
2. Przeprowadzenie kontroli .................................................... 4
2.1. Czynności dyrektora przed planowaną kontrolą ...................... 5
2.2. Termin przeprowadzania kontroli ............................................ 7
2.3. Powody przeprowadzania kontroli ........................................... 8
2.4. Miejsce przeprowadzania kontroli ........................................... 10
2.5. Osoby uprawnione do przeprowadzania kontroli ..................... 12
2.6. Postanowienie o zachowaniu w tajemnicy ............................... 15
2.7. Obowiązki inspektora pracy w czasie kontroli ........................ 17
2.8. Obowiązki dyrektora placówki w czasie kontroli .................... 18
2.9. Przebieg kontroli ...................................................................... 19
3. Treść protokołu kontroli ...................................................... 24
3.1. Podpisanie protokołu ................................................................ 33
3.2. Wniesienie zastrzeżeń do protokołu ........................................ 36
4. Pokontrolne środki prawne ................................................. 37
4.1. Wystąpienia .............................................................................. 39
4.2. Nakazy ..................................................................................... 44
4.3. Ustne pouczenie ....................................................................... 50
5. Zakres kontroli ..................................................................... 51
5.1. Kontrola legalności zatrudnienia .............................................. 51
5.2. Kontrola bezpieczeństwa i higieny pracy ................................ 53
5.3. Kontrola przestrzegania czasu pracy ....................................... 57
marzec 2016 r.
1
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
6. Wykroczenia .......................................................................... 61
6.1. Kary za wykroczenia ................................................................ 62
6.2. Organ prowadzący postępowanie w sprawach
o wykroczenia .......................................................................... 63
6.3. Tryby postępowania ................................................................. 64
6.4. Przedawnienie karalności za wykroczenie .............................. 69
6.5. Osoba ukarana za wykroczenie ............................................... 69
6.6. Czynności wyjaśniające ........................................................... 70
6.7. Wniosek o ukaranie ................................................................. 71
6.8. Kary za wykroczenia przeciwko prawom pracowników ......... 74
2
marzec 2016 r.
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
Katarzyna CzajKowsKa-MatosiuK
0a67976f-660c-492d-9c89-879ba9eb7c15
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy
w placówce oświatowej
Wstęp
W każdej placówce oświatowej może dojść do kontroli Państwowej
Inspekcji Pracy. Inspektorzy badają przestrzeganie przepisów czasu
pracy, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub legalność i prawid
łowość zatrudniania pracowników. Jeśli pojawią się bez zapowie
dzenia (do czego mają prawo), dla dyrektora placówki wizyta taka
może skończyć się poważnymi konsekwencjami prawnymi. Istnieją
jednak sposoby, dzięki którym można ograniczyć stres związany
z obecnością kontrolerów i doprowadzić do pozytywnego zakoń
czenia postępowania kontrolnego. Warto znać również swoje prawa
w trakcie kontroli oraz zagadnienia, którymi prawie zawsze zainte
resuje się inspektor w trakcie kontroli.
W celu zapoznania dyrektorów oraz pracowników placówek
oświatowych z tematem kontroli w publikacji zostały szczegółowo
omówione m.in. następujące zagadnienia:
●● w jaki sposób przebiega kontrola,
●● jakie mogą być powody i zakres przeprowadzenia kontroli,
●● jakie są prawa i obowiązki inspektorów pracy oraz dyrektora
placówki,
podpisania,
●● co zawiera protokół pokontrolny i kto jest uprawniony do jego
●● kiedy można wnieść zastrzeżenia do protokołu,
●● jakie nieprawidłowości ujawniają najczęściej w trakcie kontroli
inspektorzy pracy,
●● jakie są kary za wykroczenia przeciwko prawom pracowników.
marzec 2016 r.
3
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
1. Regulacje prawne
Zasady i sposób przeprowadzania kontroli uregulowane w ustawie
z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: ustawa
o swobodzie działalności gospodarczej) odnoszą się wyłącznie do dzia
łalności gospodarczej przedsiębiorców. Chodzi zatem o osoby fizycz
ne, prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawny
mi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące
we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólnicy spółki
cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
(art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Jeśli zaś chodzi
o tzw. sferę budżetową, w tym publiczne placówki oświatowe, regulacje
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie znajdują zastosowa
nia, w związku z czym kontrole są tu przeprowadzane wyłącznie na pod
stawie przepisów ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji
Pracy (dalej: ustawa o PIP). A zatem dyrektor szkoły publicznej musi
liczyć się z tym, że inspektor pracy nie ma obowiązku uprzedzenia
go o zamiarze przeprowadzenia kontroli, jak również przedłożenia
upoważnienia do kontroli. W tym wypadku inspektora nie ograniczają
także zasady co do długości trwania takiej kontroli, wynikające z ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej.
2. Przeprowadzenie kontroli
Inspektorzy pracy kontrolują przede wszystkim te jednostki organizacyjne,
które zatrudniają pracowników (art. 13 ustawy o PIP w związku z art. 3
ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy; dalej: k.p.). Wystarczy zatem,
że pracodawca zatrudnia choć jedną osobę na podstawie umowy o pracę, po
wołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, aby zostać
skontrolowanym przez Państwową Inspekcję Pracy (dalej: PIP) – art. 2 k.p.
Państwowa Inspekcja Pracy może przeprowadzić kontrolę stanu za
pewnienia przez pracodawcę lub inny podmiot zatrudniający bezpiecz
nych i higienicznych warunków pracy również dla:
●● osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek
pracy oraz osobom wykonującym na własny rachunek działalność gos
4
marzec 2016 r.
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
podarczą w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, na rzecz którego
taka praca jest świadczona,
●● osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek
pracy w ramach prac społecznie użytecznych,
●● osób przebywających w zakładach karnych i zakładach poprawczych,
wykonujących pracę,
●● żołnierzy w służbie czynnej, wykonujących powierzoną im pracę,
●● studentów i uczniów niebędących pracownikami, odbywających zaję
cia na terenie zakładu pracy
– art. 10 ust. 2 i 3 ustawy o PIP.
2.1. Czynności dyrektora przed planowaną kontrolą
Każda placówka oświatowa może zostać skontrolowana przez PIP pod
względem przestrzegania przepisów prawa pracy, legalności zatrudniania
pracowników oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (da
lej: bhp). Może się zdarzyć, że wizyta inspektorów PIP będzie niezapowie
dziana, często jednak informują oni o zamiarze przeprowadzenia kontroli.
W tym drugim przypadku kluczowe staje się odpowiednie przygotowanie
do kontroli. Może bowiem zadecydować o jej wynikach. Jeżeli PIP uzna,
że nie ma przesłanek do niespodziewanej kontroli w placówce oświatowej,
dyrektor zostanie zawiadomiony o zamiarze jej przeprowadzenia. W powia
domieniu, które dokonywane jest zazwyczaj w formie telefonicznej, inspek
torzy PIP wskazują datę planowanej kontroli i ewentualnie proszą o przygo
towanie niezbędnych dokumentów na potrzeby postępowania kontrolnego.
Przede wszystkim dyrektor powinien zebrać wszystkie dokumenty
pracownicze i przeanalizować je z odpowiednią osobą, np. kadrową.
Inspektorzy sprawdzają, czy pracownicy zostali przeszkoleni w zakresie
bhp, a w szczególności, czy mają aktualne szkolenia wstępne przed do
puszczeniem do wykonywania pracy oraz szkolenia okresowe.
Zapamiętaj!
Szczególnie ważną kwestią przed kontrolą pip jest sprawdzenie, czy wszys cy
pracownicy mają aktualne zaświadczenia lekarskie, potwierdzające zdolność
do wykonywania pracy na określonym stanowisku pracy.
marzec 2016 r.
5
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
Brak zaświadczeń lekarskich czy brak przeszkolenia w zakresie bhp są
w praktyce najczęściej spotykanymi zaniedbaniami dyrektorów placówek.
W efekcie kontrola kończy się nałożeniem mandatu karnego w wysokoś
ci nie mniejszej niż 1000 zł lub skierowaniem do sądu karnego wniosku
o ukaranie.
Bardzo ważne będzie także sprawdzenie, czy prawidłowo jest
prowadzona dokumentacja pracownicza. Jeśli okaże się, że braku
je np. oświadczeń woli dotyczących rozwiązywania stosunku pracy
lub zmiany jego treści, dyrektor może jeszcze uzupełnić te dokumen
ty. Warto też zweryfikować, czy dokumentacja prowadzona jest zgod
nie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja
1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumenta
cji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadze
nia akt osobowych pracownika. Kolejną kwestią, którą będą sprawdzać
inspektorzy, jest terminowa wypłata wynagrodzeń dla pracowników
oraz innych świadczeń płynących ze stosunku pracy. Warto zwrócić
na to szczególną uwagę, ponieważ jest to bardzo często spotykane wśród
pracodawców wykroczenie.
Zanim dojdzie do kontroli, dyrektor powinien też sprawdzić, czy
w placówce przestrzegane są przepisy dotyczące czasu pracy pracow-
ników. Niemniej ważne jest także stosowanie się do zasad bhp. Placów
ka powinna posiadać ważne okresowe przeglądy instalacji i przewodów
kominowych, odpowiednie zabezpieczenie tablic rozdzielczych prądu
elektrycznego, a przede wszystkim ogólne oględziny stanu technicznego
budynku szkoły i innych zabudowań integralnie związanych ze szkołą.
Dzięki analizie dokumentów związanych z tymi kwestiami możliwe bę
dzie uniknięcie niepotrzebnych konsekwencji.
To oczywiście tylko jedne z podstawowych spraw, na które dyrektor
powinien zwrócić uwagę przed wizytą kontrolerów. Trzeba jednak pamię
tać, że zazwyczaj dyrektor nie zna celu wizyty w placówce inspektorów
pracy. Ich obecność może być przecież wynikiem zamiaru przeprowadze
nia kontroli rutynowej lub też następstwem złożonej skargi. W związku
z tym warto się wcześniej zabezpieczyć na wszystkich płaszczyznach, któ
re będą podlegały kontroli.
6
marzec 2016 r.
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w placówce oświatowej
2.2. Termin przeprowadzania kontroli
Kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, przepisów dotyczą
cych legalności zatrudnienia oraz stanu bezpieczeństwa i higieny może
zostać przeprowadzona przez PIP o każdej porze dnia i nocy. Zazwyczaj
jednak kontrole przeprowadzane są w godzinach pracy placówki, tj. mię
dzy 7.30–15.30 lub 8.00–16.00.
Zapamiętaj!
inspektor pracy nie ma obowiązku uprzedzania pracodawcy (tj. dyrektora pla-
cówki) o zamiarze przeprowadzenia kontroli w jego zakładzie pracy (art. 24
ust. 1 ustawy o pip).
W praktyce nieprzewidziane kontrole stosowane są rzadko. Dotyczy to
zazwyczaj następujących sytuacji:
●● gdy uprzedzenie pracodawcy o zamiarze skontrolowania placówki mo
głoby znacząco wpłynąć na wynik kontroli,
●● jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kon
troli (np. względy bhp).
PRZyKład
Inspektor pracy uzyskał informację, że szkoła podstawowa nr 5 zatrudnia
bez umowy (tzw. na czarno) trzy kucharki. W takim przypadku uprzedze
nie pracodawcy o zamiarze przeprowadzenia kontroli w zakresie legalnoś
ci zatrudnienia mogłoby spowodować, że ewentualne nielegalne pracow
nice zostałyby zwolnione z obowiązku świadczenia pracy na czas trwania
kontroli PIP w szkole.
W większości przypadków dyrektorzy szkół są jednak uprzedzani przez
PIP o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Zazwyczaj jest to informacja
telefoniczna w przeddzień zaplanowanej kontroli. Jeśli bowiem kontrola
ma dotyczyć zagadnień prawnych (np. czasu pracy, wynagrodzeń, urlopów
itp.), to w ciągu jednego dnia dyrekcja szkoły nie jest w stanie uzupełnić
lub wyprostować wszystkich nieprawidłowości w dokumentacji pracow
marzec 2016 r.
7
Pobierz darmowy fragment (pdf)
