Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00357 005944 13111951 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Kulturowe oraz społeczne aspekty zdrowia i obrazu ciała - ebook/pdf
Kulturowe oraz społeczne aspekty zdrowia i obrazu ciała - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron:
Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-235-1921-8 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> psychologia i filozofia >> socjologia
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Zbiór artykułów prezentujących problematykę zdrowia i obrazu ciała – na przykładach takich grup, jak dzieci z dysfunkcją słuchu, osoby rozważające możliwość wszczepienia implantu ślimakowego, chorzy na reumatoidalne zapalenie stawów, ludzie cierpiący na choroby zapalne jelit - przyjmując perspektywę interdyscyplinarną, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia czynników psychologicznych, społecznych oraz kulturowych.

Zebrane tu teksty są owocem badań nad zjawiskami związanymi z postrzeganiem zdrowia, choroby i niepełnosprawności, a także nad czynnikami warunkującymi radzenie sobie w sytuacji występowania problemów zdrowotnych i zmian w obrazie własnego ciała. Publikacja adresowana do psychologów, socjologów, pedagogów, lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów, pracowników socjalnych oraz wszystkich osób zainteresowanych społeczno-kulturowym kontekstem zdrowia i obrazu własnego ciała.

Teksty zebrane w pierwszej części książki poświęcone są analizie społeczno-kulturowych uwarunkowań obrazu ciała i jego funkcji z perspektywy podmiotu poddawanego ingerencji medycznej. W rozdziale Barbary Szóstyk i Katarzyny Schier znaleźć można wnikliwą analizę specyfiki obrazu ciała u dzieci z dysfunkcją narządu ruchu. W kolejnym rozdziale Ewa Młożniak i Katarzyna Schier omawiają zjawisko uprzedmiotowienia ciała - ściśle związane ze współczesną kulturą. Wioletta Potrzebka, Ewelina Moroń, Piotr Tomaszewski oraz Tomasz Piekot omawiają zagadnienie o istotnym znaczeniu społecznym – możliwość implantacji ślimakowej, jej konsekwencje oraz związane z nią dylematy.

W drugiej części książki przedstawione zostały koncepcje i wyniki badań, które wskazują na związek zdrowia, duchowości oraz zjawiska wzrostu potraumatycznego. Eliza Frankowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz wskazują w swojej pracy na znaczenie wsparcia społecznego dla akceptacji choroby oraz sposobów radzenia sobie ze stresem związanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Tej samej grupy chorych dotyczy rozdział Anny Trzcienieckiej-Green i Elżbiety Szymankiewicz, które koncentrują się na znaczeniu stanu psychicznego dla efektów rehabilitacji. Milena Pyra i Ewa Pisula omawiają w szerokim kontekście psychospołeczne skutki nieswoistych chorób zapalnych jelit. W zamykającym ten tom rozdziale Bernadeta Gołębiowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz przedstawiają koncepcje i wyniki badań, które wskazują na związek zdrowia, duchowości oraz zjawiska wzrostu potraumatycznego.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

ciaOK 4/8/76 8:28 PM Page 1 Zbiór artyku∏ów prezentujàcych problematyk´ zdrowia i obrazu cia∏a – na przyk∏adach takich grup, jak dzieci z dysfunkcjà narzàdu ruchu, osoby rozwa˝ajàce mo˝liwoÊç wszczepienia implantu Êlimakowego, chorzy na reumatoidalne zapalenie stawów, ludzie cierpiàcy na choroby zapalne jelit – opracowanych z przyj´ciem perspektywy interdyscyplinarnej, ze szczególnym uwzgl´dnieniem znaczenia czynników psychologicznych, spo∏ecznych oraz kulturowych. Zebrane tu teksty sà owocem badaƒ nad zjawiskami zwiàzanymi z postrzeganiem zdrowia, choroby i niepe∏nosprawnoÊci, a tak˝e nad czynnikami warunkujàcymi radzenie sobie w sytuacji wyst´powania problemów zdrowotnych i zmian w obrazie w∏asnego cia∏a. Publikacja adresowana do psychologów, socjologów, pedagogów, lekarzy, piel´gniarek, fizjoterapeutów oraz wszystkich osób zainteresowanych spo∏eczno-kulturowym kontekstem zdrowia i obrazu w∏asnego cia∏a. Teksty zebrane w pierwszej cz´Êci ksià˝ki poÊwi´cone sà analizie spo∏eczno-kulturowych uwarunkowaƒ obrazu cia∏a i jego funkcji z perspektywy podmiotu poddawanego ingerencji medycznej. W rozdziale Barbary Szóstyk i Katarzyny Schier znaleêç mo˝na wnikliwà analiz´ specyfiki obrazu cia∏a u dzieci z dysfunkcjà narzàdu ruchu. W kolejnym rozdziale Ewa M∏o˝niak i Katarzyna Schier omawiajà zjawisko uprzedmiotowienia cia∏a – ÊciÊle zwiàzane ze wspó∏czesnà kulturà. Wioletta Potrzebka, Ewelina Moroƒ, Piotr Tomaszewski oraz Tomasz Piekot omawiajà zagadnienie o istotnym znaczeniu spo∏ecznym – mo˝liwoÊç implantacji Êlimakowej, jej konsekwencje oraz zwiàzane z nià dylematy. W drugiej cz´Êci ksià˝ki przedstawione zosta∏y koncepcje i wyniki badaƒ, które dotyczà znaczenia psychospo∏ecznych skutków chorób somatycznych, uwarunkowaƒ radzenia sobie z ich konsekwencjami oraz czynników sprzyjajàcych zdrowiu. Eliza Frankowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz wskazujà w swojej pracy na znaczenie wsparcia spo∏ecznego dla akceptacji choroby oraz sposobów radzenia sobie ze stresem zwiàzanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Tej samej grupy chorych dotyczy rozdzia∏ Anny Trzcienieckiej-Green i El˝biety Szymankiewicz, które koncentrujà si´ na znaczeniu stanu psychicznego dla efektów rehabilitacji. Milena Pyra i Ewa Pisula omawiajà w szerokim kontekÊcie psychospo∏eczne skutki nieswoistych chorób zapalnych jelit. W zamykajàcym ten tom rozdziale Bernadeta Go∏´biowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz przedstawiajà koncepcje i wyniki badaƒ, które wskazujà na zwiàzek zdrowia, duchowoÊci oraz zjawiska wzrostu potraumatycznego. ze Wst´pu K U L T U R O W E O R A Z S P O ¸ E C Z N E A S P E K T Y Z D R O W I A I O B R A Z U C I A ¸ A K U LT U R O W E O R A Z S P O ¸ E C Z N E A S P E K T Y ZDROWIA I OBRAZU CIA¸ A r e d a k c j a n a u k o w a K A M I L L A B A R G I E L - M AT U S I E W I C Z P I O T R T O M A S Z E W S K I E W A P I S U L A www.wuw.pl/ksiegarnia ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ciaST 4/8/76 8:23 PM Page 1 K U LT U R O W E O R A Z S P O ¸ E C Z N E A S P E K T Y ZDROWIA I OBRAZU CIA¸ A ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ciaST 4/8/76 8:23 PM Page 2 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ciaST 4/8/76 8:23 PM Page 3 K U LT U R O W E O R A Z S P O ¸ E C Z N E A S P E K T Y ZDROWIA I OBRAZU CIA¸ A r e d a k c j a n a u k o w a K A M I L L A B A R G I E L - M AT U S I E W I C Z P I O T R T O M A S Z E W S K I E W A P I S U L A Warszawa 2015 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Recenzenci prof. dr hab. Tadeusz Ga‡kowski prof. dr hab. Roman Ossowski Redaktor prowadz„cy Ma‡gorzata Yamazaki Redakcja i opracowanie indeksów Maria I. Zarzycka Redakcja techniczna Zofia Kosiæska Korekta Elwira Wyszyæska Projekt ok‡adki i stron tytu‡owych Wojciech Markiewicz Sk‡ad i ‡amanie LOGOSCRIPT ISBN 978-83-235-1921-8 (PDF) # Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015 Publikacja dofinansowana przez Wydzia‡ Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Œwiat 4 www.wuw.pl e-mail: wuw@uw.edu.pl KsiŒgarnia internetowa: www.wuw.pl/ksiegarnia Wydanie 1 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Spis treœci WstŒp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 CZE˛S´C´ I. Obraz ciała i jego funkcji w konteks´cie proceso´w społeczno- -kulturowych ROZDZIA£ 1. Obraz cia‡a u dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu – Barbara Szo´styk, Katarzyna Schier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZDZIA£ 2. Psychospo‡eczne aspekty uprzedmiotowienia cia‡a – Ewa Młoz˙niak, Katarzyna Schier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZDZIA£ 3. Implantacja œlimakowa z perspektywy krytycznej – Wioletta Potrzebka, Ewelina Moron´, Piotr Tomaszewski, Tomasz Piekot . . . . . . . . . . CZE˛S´C´ II. Zdrowie fizyczne i psychiczne w konteks´cie proceso´w społeczno-kulturowych ROZDZIA£ 4. Wsparcie spo‡eczne oraz akceptacja i radzenie sobie z chorob„ wœród osób chorych na reumatoidalne zapalenie stawów – Eliza Frankowska, Kamilla Bargiel-Matusiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZDZIA£ 5. Wp‡yw depresji na proces rehabilitacji u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów – Anna Trzcieniecka-Green, Elz˙bieta Szymankiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZDZIA£ 6. Psychospo‡eczne skutki nieswoistych chorób zapalnych jelit – Milena Pyra, Ewa Pisula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 42 67 91 113 121 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 6 Spis treœci ROZDZIA£ 7. Zdrowie a wzrost potraumatyczny i duchowoœæ – Bernadeta Gołe˛biowska, Kamilla Bargiel-Matusiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INDEKS OSÓB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INDEKS RZECZOWY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 159 166 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== WstŒp Niniejsza praca jest kontynuacj„ zbioru pod tytu‡em Kulturowe i spo‡eczne aspekty niepe‡nosprawnoœci wydanego równie¿ nak‡adem Wydawnictw Uni- wersytetu Warszawskiego. Celem kolejnego tomu jest zaprezentowanie w sposób interdyscyplinarny zagadnieæ zwi„zanych ze zdrowiem i obrazem cia‡a. Siedem prac pogrupowano w dwóch czŒœciach. Pierwsza obejmuje analizŒ spo‡eczno-kulturowych uwarunkowaæ obrazu cia‡a i jego funkcji. W rozdziale Barbary Szóstyk i Katarzyny Schier mo¿na znalez·æ wnikliw„ analizŒ specyfiki obrazu cia‡a u dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu. W kolejnym rozdziale Ewa M‡o¿niak i Katarzyna Schier omawiaj„ zjawisko uprzedmioto- wienia cia‡a – œciœle zwi„zane ze wspó‡czesn„ kultur„. Autorki zwracaj„ uwagŒ na psychospo‡eczne aspekty tej problematyki. Wioletta Potrzebka, Ewelina Moroæ, Piotr Tomaszewski oraz Tomasz Piekot omawiaj„ zagadnienie o istotnym znaczeniu spo‡ecznym – mo¿liwoœæ implanta- cji œlimakowej, jej konsekwencje oraz zwi„zane z ni„ dylematy. Autorzy dokonuj„ analizy z perspektywy podmiotu poddawanego ingerencji medycznej. Zwracaj„ uwagŒ na kwestiŒ poczucia wolnoœci w decydowaniu o swoim ciele oraz przynale¿noœci kulturowej. W drugiej czŒœci ksi„¿ki przedstawione zosta‡y koncepcje i wyniki badaæ, które dotycz„ znaczenia psychospo‡ecznych skutków chorób somatycznych, uwarunko- waæ radzenia sobie z ich konsekwencjami oraz czynników sprzyjaj„cych zdrowiu. Eliza Frankowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz wskazuj„ w swojej pracy na znaczenie wsparcia spo‡ecznego dla akceptacji choroby oraz sposobów radzenia sobie ze stresem zwi„zanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Tej samej grupy chorych dotyczy rozdzia‡ Anny Trzcienieckiej-Green i El¿biety Szyman- kiewicz, które koncentruj„ siŒ na znaczeniu stanu psychicznego dla efektów rehabilitacji. Milena Pyra i Ewa Pisula omawiaj„ w szerokim kontekœcie psychospo‡eczne skutki nieswoistych chorób zapalnych jelit. Normy kulturowe decyduj„ce, ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 8 WstŒp o jakich problemach zdrowotnych wypada rozmawiaæ, sprawiaj„, ¿e objawy tych chorób i ich konsekwencje s„ dla osób choruj„cych szczególnie trudne. Natomiast Bernadeta Go‡Œbiowska i Kamilla Bargiel-Matusiewicz przedstawiaj„ koncepcje i wyniki badaæ, które wskazuj„ na zwi„zek zdrowia, duchowoœci oraz zjawiska wzrostu potraumatycznego. Adresatami zbioru s„ psychologowie, socjolodzy, pedagodzy, lekarze, pielŒgniarki, fizjoterapeuci, pracownicy socjalni oraz wszystkie osoby zaintere- sowane spo‡eczno-kulturowym kontekstem zdrowia i obrazu w‡asnego cia‡a. Redaktorzy Kamilla Bargiel-Matusiewicz Piotr Tomaszewski Ewa Pisula ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== CZE˛S´C´ I Obraz ciała i jego funkcji w konteks´cie proceso´w społeczno-kulturowych ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== R O Z D Z I A £ 1 Obraz cia‡a u dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu Barbara Szo´styk, Katarzyna Schier Dysfunkcja narz„du ruchu u dziecka to wielkie wyzwanie dla niego samego i jego rodziny. Dotyczy ono zarówno organizacji dnia codziennego, koniecz- noœci sta‡ej opieki doros‡ych nad dzieckiem, ma te¿ zwi„zek z obci„¿eniem o charakterze psychicznym. Informacja o chorobie dziecka stanowi niejedno- krotnie zdarzenie traumatyczne, które latami nie mo¿e byæ przepracowane, zarówno przez dziecko, jak i przez jego opiekunów. Naszym zdaniem, wœród ró¿nych elementów funkcjonowania psychicznego dziecka znacz„c„ rolŒ odgrywa jego obraz w‡asnego cia‡a, czyli reprezentacja cia‡a w umyœle. Ta problematyka nie by‡a dotychczas podejmowana w piœmiennictwie polskim. W jaki sposób dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu myœl„ o swoim ciele, o swoich niepe‡nosprawnych koæczynach i jaki maj„ do nich stosunek emocjonalny? A jak o ciele i cielesnoœci dzieci myœl„ ich rodzice? Co odczuwaj„ w zwi„zku z niepe‡nosprawnym cia‡em dziecka? Jak doœwiadczaj„ swojego w‡asnego cia‡a? Poszukiwanie odpowiedzi na te pytania sta‡o siŒ przedmiotem naszych badaæ. Dysfunkcje uk‡adu narz„dów ruchu PojŒcie uk‡adu narz„dów ruchu jest rozumiane jako anatomiczna podstawa dla ró¿nych aktywnoœci ruchowych cz‡owieka. S„ to czynnoœci zorientowane na œwiat zewnŒtrzny, dotycz„ce lokomocji, motoryki ma‡ej, a wiŒc czynnoœci manipulacyjnych, oraz elementy zwi„zane z utrzymywaniem prawid‡owej postawy cia‡a, w tym tak¿e zdolnoœci kontrolowania poszczególnych jego czŒœci (Szychowiak, 2001). Narz„dy ruchu s„ równie¿ odpowiedzialne za komunikowanie siŒ, gdy¿ umo¿liwiaj„ zarówno werbaln„, jak i niewerbaln„ ekspresjŒ emocji. Do uk‡adu narz„dów ruchu mo¿na zaliczyæ Ðkoœci, stawy, wiŒzad‡a, miŒœnie oraz po‡„czenia nerwowo-miŒœniowe, nerwy obwodowe i oœrodki ruchowe centralnego uk‡adu nerwowego” (Arusztowicz, B„kowski, 1989, s. 9). ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 12 Barbara Szóstyk, Katarzyna Schier Œwiatowa Organizacja Zdrowia stworzy‡a definicjŒ pojŒcia Ðdziecko nie- pe‡nosprawne”, okreœlaj„c„ Ðtakie dziecko, które bez specjalnych ulg ani pomocy z zewn„trz jest ca‡kowicie, d‡ugotrwale lub w znacznym stopniu niezdolne do uczestnictwa w grupie prawid‡owo rozwiniŒtych i zdrowych rówieœników” (Borkowska, 2005, s. 7). Niepe‡nosprawnoœci„ ruchow„ okreœla siŒ Ðwszelkie zaburzenia w funkcjo- nowaniu narz„du ruchu cz‡owieka” (Borkowska, 2005, s. 9). Etiologia i dyna- mika tych zaburzeæ s„ bardzo zró¿nicowane, to znaczy niepe‡nosprawnoœæ mo¿e wyst„piæ na skutek ró¿nych przyczyn, np. wad wrodzonych, uwarunko- waæ genetycznych, zapalenia, urazów, wypadków, nowotworów, a tak¿e uszko- dzeæ lub zaburzeæ uk‡adu nerwowego. Ich konsekwencj„ jest ograniczenie sprawnoœci motorycznej. Specyfika niepe‡nosprawnoœci ruchowej polega na fizycznej odmiennoœci dziecka, dotycz„cej wygl„du zewnŒtrznego i rozwoju motorycznego. Uszkodzenia lub deformacje cia‡a s„ zauwa¿alne i wi„¿„ siŒ z obni¿eniem sprawnoœci ruchowej (Obuchowska, 1999). Ró¿norodnoœæ przyczyn, zarówno wrodzonych, jak i nabytych pokazuje, ¿e ka¿d„ dysfunkcjŒ nale¿y traktowaæ indywidualnie. Analizuj„c przyczyny wrodzonych i rozwojowych dysfunkcji narz„dów ruchu z perspektywy me- dycznej, mo¿na wyró¿niæ mutacje genowe, chromosomowe lub w obrŒbie listków zarodkowych. Mo¿liwe jest tak¿e oddzia‡ywanie ró¿nych szkodliwych czynników w okresie oko‡oporodowym i porodowym, a tak¿e w pierwszych miesi„cach i latach ¿ycia dziecka. NajczŒstsze z nich to m.in. porody urazowe, powik‡ania dzia‡aæ leczniczych, uszkodzenia rdzenia mózgowego oraz urazy termiczne powoduj„ce oparzenia (Arusztowicz, B„kowski, 1989). W analizie funkcjonowania dziecka z dysfunkcj„ narz„du ruchu ma znaczenie to, ¿e wady mog„ pojawiæ siŒ w ró¿nych etapach ¿ycia dziecka. Zdarza siŒ, ¿e dziecko przychodzi na œwiat z widocznym defektem lub te¿ uszkodzenie pojawia siŒ b„dz· uwidacznia w znacznie póz·niejszym okresie rozwoju. Istotny jest tak¿e zakres uszkodzenia cia‡a. Mo¿e byæ on ograniczony i dotyczyæ jednej, konkretnej czŒœci cia‡a lub te¿ obejmowaæ znaczne odcinki narz„dów ruchu, utrudniaj„c ich podstawowe funkcje (Arusztowicz, B„kowski, 1989). Ponadto, jak podkreœlaj„ niektórzy autorzy, np. Kowalik (2005), niepe‡no- sprawnoœæ nie dotyczy wy‡„cznie dysfunkcji w obrŒbie narz„du ruchu. Zaburzenia czynnoœci motorycznych wi„¿„ siŒ tak¿e ze spo‡ecznym funkcjono- wanie cz‡owieka. Osoby niepe‡nosprawne maj„ czŒsto ograniczon„ zdolnoœæ do pe‡nego uczestnictwa w ¿yciu spo‡ecznym. Niepe‡nosprawni ruchowo do- œwiadczaj„ wielu problemów psychicznych, które mo¿na rozpatrywaæ w dwóch aspektach. Po pierwsze, u osoby z dysfunkcj„ narz„du ruchu mog„ wyst„piæ zaburzenia niektórych funkcji uk‡adu nerwowego i hormonalnego, mog„ce bezpoœrednio zaburzaæ funkcjonowanie psychiczne. Drugi aspekt problemów psychicznych osób niepe‡nosprawnych jest nieco bardziej z‡o¿ony. Uszkodzenia ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rozdzia‡ 1. Obraz cia‡a u dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu 13 cia‡a s„ zauwa¿alne dla dorastaj„cych dzieci. Obcowanie z rówieœnikami sprawnymi ruchowo sprzyja dokonywaniu oceny w‡asnej osoby. Dzieci nie- pe‡nosprawne, przebywaj„ce w otoczeniu osób sprawnych, s„ konfrontowane z w‡asn„ dysfunkcj„, do której musz„ siŒ œwiadomie ustosunkowaæ. Zatem, niepe‡nosprawnoœæ ruchowa mo¿e nieœæ ze sob„ niepe‡nosprawnoœæ Ðpsycho- logiczn„”. PojŒcie to okreœla siŒ jako wtórne ograniczenie, sprzyjaj„ce izolacji od œrodowiska spo‡ecznego, i jest zwi„zane z prze¿ywaniem negatywnych emocji (Kowalik, 2005). Funkcjonowanie dziecka z dysfunkcj„ narz„du ruchu Dziecko z niepe‡nosprawnoœci„ narz„du ruchu czŒsto przebywa w szpitalach i oœrodkach rehabilitacji. W oœrodkach leczniczych doœwiadczenia dzieci nie- pe‡nosprawnych s„ zwi„zane przede wszystkim z odczuwaniem ograniczenia i spo‡ecznej. Obni¿ona aktywnoœæ jest skutkiem stymulacji sensorycznej przyjmowania œrodków farmakologicznych, wykonywania mniejszej liczby czynnoœci samoobs‡ugowych, wi„¿e siŒ ze zmniejszeniem mo¿liwoœci podejmo- wania dzia‡aæ, do których dziecko by‡o przyzwyczajone w domu, jak równie¿ z monotoni„ rytmu szpitalnej codziennoœci i ma‡ej liczby osób wchodz„cych w interakcje z dzieckiem (Kowalik, 2005). Cech„ charakterystyczn„ œrodowisk szpitalnych jest atmosfera ci„g‡ego oczekiwania na ró¿ne zdarzenia. Dzieci niepe‡nosprawne czekaj„ na zabiegi, badania lekarskie, operacje, wizytŒ lekarza, posi‡ki i przede wszystkim na po- wrót do domu. Ponadto, specyficzn„ w‡aœciwoœci„ œrodowiska szpitalnego jest poczucie braku kontroli nad w‡asnym cia‡em. D‡ugotrwa‡e przebywanie w ‡ó¿ku i ma‡a aktywnoœæ ruchowa os‡abiaj„ napiŒcie miŒœniowe dziecka. Jest to tym bardziej uci„¿liwe, gdy towarzyszy mu uszkodzenie cia‡a wywo‡uj„ce ból, mog„ce tym samym ograniczaæ wykonywanie prostych czynnoœci. Koniecznoœæ d‡ugoletnie- go le¿enia w ‡ó¿ku, poruszanie siŒ na wózku inwalidzkim lub o kulach nie sprzyjaj„ zawieraniu kontaktów spo‡ecznych. Dzieci niepe‡nosprawne pobieraj„ naukŒ w specjalnych warunkach, zazwyczaj korzystaj„c z lekcji indywidualnych, bez obecnoœci rówieœników (Kowalik, 2005). Na doœwiadczanie przez dziecko trudnoœci zwi„zanych z niepe‡no- sprawnoœci„ zwraca‡a uwagŒ SŒkowska (2001). Jej zdaniem funkcjonowanie dziecka z dysfunkcj„ narz„du ruchu zale¿y w du¿ej mierze od jego zdolnoœci adaptacyjnych i sytuacji ¿yciowej. WiŒcej – istotna jest g‡Œbokoœæ uszkodzenia cia‡a dziecka (SŒkowska, 2001). Czas, czyli wiek rozwojowy dziecka w chwili pojawienia siŒ uszkodzenia cia‡a, jest istotnym kryterium rozró¿niaj„cym doœwiadczenia dzieci z nabyt„ i wrodzon„ dysfunkcj„ ruchu (Kowalik, 2005). ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 14 Barbara Szóstyk, Katarzyna Schier W literaturze psychologicznej szczególnie podkreœlane s„ prze¿ycia dzieci, które utraci‡y sprawnoœæ fizyczn„ w wyniku wypadku lub nag‡ej choroby. Ich pierwsze doœwiadczenia z niepe‡nosprawnoœci„ zazwyczaj maj„ miejsce w szpitalu. Dzieci, choæ nie zawsze w pe‡ni œwiadome stanu swojego zdrowia, maj„ poczucie, ¿e s„ osobami chorymi. Pocz„tkowo pobyt w szpitalu jest okresem oczekiwania na wyleczenie i powrót do domu. Z czasem oczekiwanie przechodzi w niepewnoœæ dotycz„c„ przysz‡oœci i ewentualnych szans na odzyskanie sprawnoœci. W momencie pojawienia siŒ bolesnych i czasoch‡onnych zabiegów rehabilitacyjnych dziecko zaczyna doœwiadczaæ siebie jako osoby niepe‡nosprawnej. Liczba zwi„zanych z tym negatywnych uczuæ narasta szczególnie po powrocie do domu, gdy dziecko konfrontuje swoje potrzeby i aspiracje z rzeczywistymi mo¿liwoœciami (Kowalik, 2005). U dzieci z nabyt„ dysfunkcj„ narz„du ruchu mo¿e dojœæ do trudnoœci w od- czuwaniu zwi„zku z w‡asnym cia‡em. Aktualizuj„c obraz siebie sprzed czasu niepe‡nosprawnoœci i nie mog„c w pe‡ni konfrontowaæ siŒ ze stanem rzeczy- wistym, dzieci doœwiadczaj„ w‡asnego cia‡a jako obcego, z‡ego i nierzeczywis- tego. Prze¿ycia te s„ wynikiem utraty kontroli nad niektórymi funkcjami cielesnymi. Kowalik (2005) sugeruje, ¿e zaburzenia w doœwiadczeniu siebie na poziomie cielesnym mog„ powodowaæ wstrŒt i odrazŒ w stosunku do ca‡ego cia‡a lub czŒœci objŒtych niepe‡nosprawnoœci„. Brak mo¿liwoœci zmiany œrodowiska i unieruchomienie dziecka mog„ po- wodowaæ u niego wzmo¿one napiŒcie. Przebywaj„c nieustannie w tych samych warunkach, odczuwaj„c cierpienie fizyczne i samotnoœæ, dziecko staje siŒ bar- dziej mŒczliwe i pobudliwe. Niektórzy autorzy zauwa¿aj„ (za: SŒkowska, 2001), ¿e negatywne emocje dzieci niepe‡nosprawnych bardzo rzadko znajduj„ ujœcie na zewn„trz. Broni„ siŒ one bowiem przed zachowaniami, które mog‡yby naraziæ je na dezaprobatŒ ze strony innych osób. Narz„d ruchu jest czynnie zaanga¿owany w zaspokajanie potrzeb i realizacjŒ ró¿nych zadaæ dnia codziennego. Przyjmuje siŒ, ¿e Ðpotrzeby psychospo‡eczne osób niepe‡nosprawnych nie ró¿ni„ siŒ od potrzeb osób zdrowych, jednak¿e ich zaspokojenie czŒsto wymaga wiŒkszego wysi‡ku” (Doæska-Olszko, 2005, s. 12). Niektóre z potrzeb maj„ jednak nieco inne nasilenie u dzieci niepe‡nosprawnych ni¿ u ich sprawnych rówieœników (Doæska-Olszko, 2005). Z przegl„du literatury psychologicznej wynika, ¿e wiele dzieci nie- pe‡nosprawnych doœwiadcza silnej potrzeby bezpieczeæstwa, która przejawia siŒ w d„¿eniu do uzyskania opieki, oparcia ze strony innych, redukcji niepokoju i chaosu, przestrzegania okreœlonych regu‡ i porz„dku (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Ponadto, zdaniem autorów, na skutek lŒku dotycz„cego urazów fizycznych i uszkodzenia cia‡a dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu bardzo czŒsto unikaj„ sytuacji gro¿„cych zranieniem i s„ przesadnie ostro¿ne. W prze¿yciach dzieci niepe‡nosprawnych przejawia siŒ równie¿ ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rozdzia‡ 1. Obraz cia‡a u dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu 15 wzmo¿ony lŒk przed zabiegami operacyjnymi oraz ich rezultatami (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Potrzeba bezpieczeæstwa jest zwi„zana tak¿e z unikaniem potencjalnej negatywnej oceny ze strony innych osób. Dzieci niepe‡nosprawne maj„ œwiadomoœæ, ¿e ich wygl„d ró¿ni siŒ od powierzchownoœci zdrowych dzieci, a ich mo¿liwoœci radzenia sobie s„ znacznie mniejsze (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Jak utrzymuje Soroka-Fedorczuk (2004), podczas zabawy ze sprawnymi ruchowo rówieœnikami dziecko z dysfunkcj„ narz„du ruchu doznaje swojej od- miennoœci. Nieudane dzia‡ania i pora¿ki mog„ powodowaæ odczuwanie wstydu, zak‡opotania i upokorzenia. Soroka-Fedorczuk (2004) podkreœla wp‡yw spo‡ecznego spostrzegania niepe‡nosprawnoœci na funkcjonowanie dziecka w œrodowisku. Bior„c pod uwagŒ czŒsto oceniaj„cy aspekt spostrzegania niepe‡nosprawnoœci przez innych, dziecko mo¿e doœwiadczaæ poczucia w‡asnej odmiennoœci w sposób negatywny. Zdaniem Arusztowicz i B„kowskiego (2001), dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu nieœwiadomie d„¿„ do tego, by traktowano je na równi ze sprawnymi ruchowo rówieœnikami. Ponadto, unikanie urazu psychicznego wyra¿a siŒ w nadmiernej wra¿liwoœci na opiniŒ publiczn„ i spo‡eczn„, jak równie¿ w postawie uprzejmej i pe‡nej respektu. Wed‡ug tych autorów, takie zachowanie ma na celu unikniŒcie pogardy, szyderstwa lub oœmieszenia ze strony innych osób. Bardzo czŒsto dzieci niepe‡nosprawne cechuje podejrzliwoœæ i wrogoœæ w stosunku do innych ludzi, a tak¿e próby unikania sytuacji oceny poprzez izolacjŒ od zdrowych rówieœników (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Ró¿ne strategie obronne przyjmowane przez dzieci dla ochrony przed nap‡ywem negatywnych uczuæ pozwalaj„ na swoiste manipulowanie przykroœ- ci„, tak by przesta‡a ona boleæ (SŒkowska, 2001), lecz nie usuwaj„ jej z·ród‡a. W procesie regulacji emocji dziecka wa¿na jest empatyczna obecnoœæ jego opiekuna (Schier, 2005). DostŒpnoœæ psychiczna matki daje dziecku mo¿liwoœæ doœwiadczania siebie i poczucie istnienia, a tym samym wyra¿ania wszelkich emocji, równie¿ tych, których dziecko nie jest w stanie samodzielnie przetworzyæ (Zalewska, 1998). Potrzeba samorealizacji przejawia siŒ w d„¿eniu do rozwoju w‡asnego potencja‡u i mo¿liwoœci. U dziecka niepe‡nosprawnego ta potrzeba jest silnie rozwiniŒta. D„¿y ono do uzyskania dobrych wyników w nauce, chce byæ grzeczne i pos‡uszne, chce byæ chwalone. Poprzez wykorzystanie mo¿liwoœci intelektualnych stara siŒ kompensowaæ swoje deficyty fizyczne (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Jednym z przejawów kompensacji jest ucieczka w fantazjŒ i zaspokojenie w marzeniach tych potrzeb, które nie mog„ byæ realizowane w rzeczywistoœci (SŒkowska, 2001). Wiele dzieci niepe‡nosprawnych doœwiadcza uczucia samotnoœci. Jak wska- zuj„ wyniki badaæ Arusztowicz i B„kowskiego (2001), dzieci niepe‡nosprawne ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 16 Barbara Szóstyk, Katarzyna Schier s„ czŒsto ma‡omówne i introwertyczne, maj„ tak¿e trudnoœci w nawi„zywaniu kontaktów. Zdaniem badaczy, dzieci z dysfunkcj„ narz„du ruchu niekiedy lepiej czuj„ siŒ w grupie osób z podobnymi problemami, wœród których maj„ poczucie przynale¿noœci wynikaj„cej z podobnych doœwiadczeæ i zbli¿onych cech wygl„du fizycznego (Arusztowicz, B„kowski, 2001). W literaturze psychologicznej, dotycz„cej problematyki funkcjonowania spo‡ecznego osób niepe‡nosprawnych, mo¿na znalez·æ informacje wskazuj„ce na potrzebŒ powtórnego procesu socjalizacji osób z dysfunkcj„ narz„du ruchu (za: Kowalik, 2005). Sytuacja ta dotyczy szczególnie osób, których niepe‡nospraw- noœæ jest wynikiem wypadku lub choroby, nie zaœ defektem wrodzonym. Niepe‡nosprawnoœæ wi„¿e siŒ z koniecznoœci„ reorganizacji w‡asnych postaw, wiŒzi spo‡ecznych, w tym – szczególnie – opanowania nowych umiejŒtnoœci interpersonalnych. Powtórnej socjalizacji mo¿e towarzyszyæ wiele przykrych dla dziecka doœwiadczeæ (Kowalik, 2005). Wsparcie ze strony empatycznego opiekuna odgrywa w tym procesie zasadnicz„ rolŒ (Schier, 2009). Obraz siebie dziecka z niepe‡nosprawnoœci„ ruchow„ Rozpatruj„c obraz dziecka niepe‡nosprawnego, wa¿ne wydaje siŒ zwrócenie uwagi na reprezentacjŒ siebie jako dziecka chorego. Postrzeganie siebie mo¿na okreœliæ jako œwiadomoœæ w‡asnej osoby, która przejawia siŒ jako s„dy o sobie (Kirenko, 2007). Treœæ tych s„dów mo¿e zostaæ przyjŒta od otoczenia, szczególnie od osób znacz„cych. Dzieci najczŒœciej przyjmuj„ wprost opiniŒ o sobie ze strony innych ludzi i dopiero w trakcie rozwoju nabywaj„ zdolnoœci do samodzielnej oceny siebie (Kirenko, 2007). Dysfunkcja narz„du ruchu ró¿nie odbija siŒ w psychice dziecka. Defekt fizyczny mo¿e byæ z·ród‡em aktywnoœci maj„cych na celu kompensacjŒ dysfunkcji ruchowych, a jednoczeœnie – przy- czyn„ tworzenia Ðnegatywnych wzmocnieæ dla poczucia w‡asnej wartoœci” (Szychowiak, 2001, s. 212). Wygl„d zewnŒtrzny stanowi punkt odniesienia w porównaniach miŒdzy dzieæmi niepe‡nosprawnymi a ich rówieœnikami (Aru- sztowicz, B„kowski, 2001). Wyniki badaæ Arusztowicz i B„kowskiego (2001) pokazuj„, ¿e w obrazie siebie u dzieci niepe‡nosprawnych dominuj„ cechy negatywne. Mo¿na te¿ zaobserwowaæ ró¿nice miŒdzyp‡ciowe. Dziewczynki z dysfunkcj„ narz„du ruchu oceniaj„ siebie bardziej negatywnie ni¿ ch‡opcy. Opisuj„ siebie jako mniej zdolne, niezgrabne, bardziej z‡oœliwe, mniej sprawne fizycznie, bardziej nieœmia‡e i zazdrosne, brzydsze, mniej zrównowa¿one i bardziej smutne ni¿ ch‡opcy. Dziewczynki zwracaj„ wiŒksz„ uwagŒ na swój wygl„d zewnŒtrzny i wykazuj„ siŒ wy¿szym poczuciem krytycyzmu wobec siebie w porównaniu z ch‡opcami (Arusztowicz, B„kowski, 2001). Zjawisko to szczególne siŒ nasila ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Kulturowe oraz społeczne aspekty zdrowia i obrazu ciała
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: