Darmowy fragment publikacji:
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Rozdział 1. Zasady rachunkowości finansowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1. Istota, podstawy prawne i zasady prowadzenia rachunkowości . . . . . . . . . . . . . 9
1.1.1. Rachunkowość i jej podstawy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1.2. Nadrzędne zasady rachunkowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.1.3. Zakładowy plan kont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2. Dokumentowanie operacji gospodarczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.3. Charakterystyka składników aktywów i pasywów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.3.1. Charakterystyka aktywów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.3.2. Charakterystyka pasywów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.4. Bilans przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.5. Wpływ operacji gospodarczych na bilans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.6. Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach bilansowych . . . . . . . . 36
1.6.1. Konto księgowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.6.2. Konta bilansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
1.6.3. Zestawienie obrotów i sald . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
1.6.4. Podział poziomy i pionowy kont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
1.6.5. Poprawianie błędów księgowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
1.7. Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach wynikowych . . . . . . . . 56
1.7.1. Konta wynikowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1.7.2. Ewidencja kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
1.7.3. Ewidencja przychodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
1.7.4. Ewidencja pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych . . . . . . . . . . 79
1.7.5. Ewidencja przychodów i kosztów finansowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
1.7.6. Ewidencja wyniku finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
3
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2. Środki pieniężne i rozrachunki w przedsiębiorstwie . . . . 91
2.1. Istota i formy obrotu pieniężnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
2.2. Ewidencja obrotu gotówkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
2.3. Ewidencja obrotu bezgotówkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
2.3.1. Ewidencja innych środków pieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
2.3.2. Ewidencja weksli własnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
2.3.3. Ewidencja transakcji kartami płatniczymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
2.4. Rozrachunki i ich rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
2.5. Ewidencja rozrachunków z dostawcami i odbiorcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
2.5.1. Rozrachunki z dostawcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
2.5.2. Rozrachunki z odbiorcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.5.3. Ewidencja faktur korygujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
2.6. Ewidencja rozrachunków z pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
2.6.1. Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
2.6.2. Pozostałe rozrachunki z pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
2.7. Ewidencja rozrachunków publicznoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
2.7.1. Rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
2.7.2. Ewidencja rozrachunków z tytułu podatku VAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
2.7.3. Rozrachunki z budżetami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.7.4. Rozrachunki publicznoprawne właściciela przedsiębiorstwa
jednoosobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Rozdział 3. Aktywa trwałe w przedsiębiorstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
3.1. Istota i podział aktywów trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
3.2. Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
3.2.1. Pojęcie, klasyfikacja i wycena środków trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
3.2.2. Amortyzacja środków trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
3.2.3. Ewidencja środków trwałych w budowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
3.2.4. Ewidencja zwiększeń w stanie środków trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
3.2.5. Ewidencja zmniejszeń w stanie środków trwałych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
3.2.6. Ewidencja środków trwałych użytkowanych w formie leasingu . . . . . . . . 182
3.3. Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
3.4. Ewidencja należności długoterminowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
3.5. Ewidencja inwestycji długoterminowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
4
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości
przedsiębiorstwa produkcyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
4.1. Ewidencja obrotu materiałami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
4.1.1. Ewidencja zakupu materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
4.1.2. Ewidencja zużycia materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
4.1.3. Ewidencja sprzedaży materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.2. Ewidencja i rozliczanie kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
4.2.1. Ewidencja kosztów w przedsiębiorstwie prowadzącym
tylko konta zespołu 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
4.2.2. Ewidencja kosztów w przedsiębiorstwie prowadzącym
tylko konta zespołu 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
4.2.3. Ewidencja kosztów w przedsiębiorstwie prowadzącym ewidencję na
kontach zespołu 4 z rozliczeniem na konta zespołu 5 . . . . . . . . . . . . . . . . 248
4.2.4. Ewidencja i rozliczanie kosztów działalności pomocniczej . . . . . . . . . . . . 255
4.2.5. Rozliczenia międzyokresowe kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
4.3. Kalkulacja kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
4.3.1. Kalkulacja podziałowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
4.3.2. Kalkulacja doliczeniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
4.3.3. Kalkulacja fazowa (procesowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
4.3.4. Ewidencja wyników kalkulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
4.4. Ewidencja obrotu wyrobami gotowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
4.5. Ewidencja wyniku finansowego w przedsiębiorstwie produkcyjnym . . . . . . . . . . 299
4.5.1. Zmiana stanu produktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
4.5.2. Podatek dochodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
4.5.3. Podział wyniku finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Rozdział 5. Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości
przedsiębiorstwa handlowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
5.1. Istota i wycena obrotu towarowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
5.2. Ewidencja obrotu towarowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
5.2.1. Ewidencja zakupu towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
5.2.2. Ewidencja sprzedaży towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
5.2.3. WNT, WDT, eksport towarów, import towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
5.2.4. Przeceny towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
5.2.5. Reklamacje w obrocie towarowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
5.2.6. Ewidencja opakowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
5
Poleć książkęKup książkę 5.3. Ewidencja i rozliczanie kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
5.4. Ewidencja wyniku finansowego w przedsiębiorstwie handlowym . . . . . . . . . . . . 374
Rozdział 6. Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości
przedsiębiorstwa usługowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
6.1. Charakterystyka działalności przedsiębiorstwa usługowego . . . . . . . . . . . . . . . . 380
6.2. Ewidencja działalności przedsiębiorstwa usługowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
6.2.1. Rachunek kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
6.2.2. Przychody przedsiębiorstwa usługowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
6.3. Ewidencja wyniku finansowego w przedsiębiorstwie usługowym . . . . . . . . . . . . 394
Rozdział 7. Kapitały i fundusze w przedsiębiorstwach . . . . . . . . . . . . . 405
7.1. Ewidencja kapitałów własnych spółek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
7.1.1. Spółka akcyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
7.1.2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
7.2. Ewidencja funduszy własnych przedsiębiorstwa państwowego i spółdzielni . . . 417
7.2.1. Przedsiębiorstwo państwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
7.2.2. Spółdzielnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
7.3. Kapitały przedsiębiorstwa osoby fizycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
7.4. Ewidencja kredytów i pożyczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
Rozdział 8. Zadania przygotowujące do egzaminu
z kwalifikacji A.36. Prowadzenie rachunkowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Dodatek A. Przykładowy wykaz kont księgi głównej . . . . . . . . . . . . . . . . 471
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
6
Poleć książkęKup książkę 1.5. Wpływ operacji gospodarczych na bilans
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 1.5
Sporządź bilans na dzień 31.12.2016 r. w postaci jednostronnej tabeli dla Przedsiębior-
stwa Produkcyjnego MAX sp. z o.o. w Katowicach (dane w zadaniu 1.2).
Zadanie 1.6
Sporządź bilans na dzień 30.06.2016 r. w postaci dwustronnej tabeli dla Spółdzielni
Produkcyjnej OWOCOWY RAJ sp. z o.o. w Gliwicach (dane w zadaniu 1.3).
Zadanie 1.7
Sporządź bilans uproszczony na początek pierwszego dnia 2016 roku dla Przedsię-
biorstwa Handlowego AB-HURT sp. z o.o. w Zabrzu (dane w zadaniu 1.4).
Operacje
gospodarcze
Zdarzenia
gospodarcze
1.5. Wpływ operacji gospodarczych
na bilans
W przedsiębiorstwie dochodzi do różnych
zdarzeń gospodarczych, takich jak: wpływ
oferty od kontrahenta, wysłanie zamówie-
nia do dostawcy, wypłata wynagrodzeń
pracownikom, sprzedaż towarów, wypła-
ta gotówki z rachunku bankowego, zakup
materiałów. Nie wszystkie z wymienionych
zdarzeń są operacjami gospodarczymi,
a tym samym nie wszystkie są ujmowane
w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa.
Dwóch pierwszych przykładów nie zaliczy-
my do operacji gospodarczych. Zależność
między zdarzeniem a operacją gospodarczą
przedstawia rysunek 1.2.
Operacje gospodarcze to takie zdarzenia gospodarcze, które zmieniają wartość składników
bilansowych. Wyróżniamy cztery typy tych operacji.
Operacje I typu — aktywne, czyli takie, które powodują zmiany wyłącznie w składnikach
aktywów bilansu; wartość jednego składnika aktywów rośnie, a drugiego składnika aktywów
maleje o tę samą kwotę operacji gospodarczej. Suma bilansowa nie zmienia się.
Operacje II typu — pasywne, czyli takie, które powodują zmiany wyłącznie w składnikach
pasywów bilansu; wartość jednego składnika pasywów rośnie, a drugiego składnika pasywów
maleje o tę samą kwotę operacji gospodarczej. Suma bilansowa nie zmienia się.
Rysunek 1.2. Zdarzenia a operacje
gospodarcze
31
Poleć książkęKup książkę Rozdział 1. t Zasady rachunkowości finansowej
Operacje III typu — aktywno-pasywne zwiększające, czyli takie, które powodują wzrost
wartości jednego składnika aktywów i jednego składnika pasywów o tę samą kwotę operacji
gospodarczej. Suma bilansowa zwiększa się o kwotę operacji gospodarczej.
Operacje IV typu — aktywno-pasywne zmniejszające, czyli takie, które powodują zmniej-
szenie wartości jednego składnika aktywów i jednego składnika pasywów o tę samą kwotę
operacji gospodarczej. Suma bilansowa zmniejsza się o kwotę operacji gospodarczej.
Na rysunku 1.3 przedstawiono graficznie wpływ poszczególnych typów operacji gospo-
darczych na bilans. Natomiast w tabeli (przykład 1.4) pokazano, jak zmieniły się wartości
poszczególnych składników aktywów i pasywów po operacjach gospodarczych.
I typ
II typ
III typ
IV typ
A
+
–
P
A
P
+
–
A
+
P
+
A
–
P
–
Suma bilansowa
nie zmienia się
A = P
Suma bilansowa
nie zmienia się
A = P
Suma bilansowa
rośnie
A = P
Suma bilansowa
maleje
A = P
Rysunek 1.3. Wpływ operacji gospodarczych na bilans
Przykład 1.4
W tabeli przedstawiono wpływ operacji gospodarczych na bilans przedsiębiorstwa handlo-
wego. W kolejnych kolumnach zapisano wartość składników bilansu po każdej operacji
gospodarczej.
Operacje gospodarcze (w zł):
1. Wypłacono z kasy gotówkę i wpłacono ją na rachunek bankowy: 500 (operacja typu I).
2. Przelewem uregulowano zobowiązanie wobec dostawcy: 2 200 (operacja typu IV).
3. Zysk przedsiębiorstwa przeznaczono na utworzenie kapitału rezerwowego: 16 000
(operacja typu II).
4. Za środki z otrzymanego kredytu zakupiono towary: 14 000 (operacja typu III).
32
Poleć książkęKup książkę Wyszczegól-
nienie
Aktywa
Środki
trwałe
Towary
Należności
od odbiorców
Rachunek
bieżący
Kasa
SUMA
Pasywa
Kapitał
zakładowy
Kapitał
rezerwowy
Wynik
finansowy
(zysk)
Kredyty
bankowe
Zobowiąza-
nia wobec
dostawców
SUMA
1.5. Wpływ operacji gospodarczych na bilans
Wartość (w zł) po operacji
1
2
3
4
Wartość
początkowa
(w zł)
80 000
10 000
15 000
23 000
1 200
129 200
80 000
10 000
15 000
23 500
700
129 200
80 000
10 000
15 000
21 300
700
127 000
80 000
10 000
15 000
21 300
700
127 000
80 000
24 000
18 000
21 300
700
141 000
90 000
90 000
90 000
90 000
90 000
0
0
0
16 000
16 000
16 000
16 000
16 000
0
0
20 000
20 000
20 000
20 000
34 000
3 200
3 200
1 000
1 000
1 000
129 200
129 200
127 000
127 000
141 000
33
Poleć książkęKup książkę Rozdział 1. t Zasady rachunkowości finansowej
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 1.8
Określ typy operacji gospodarczych oraz oblicz wartość składników bilansu po kolej-
nych operacjach. Wyniki obliczeń zapisz w tabeli w zeszycie przedmiotowym.
Wyszczególnienie
Aktywa
Środki trwałe
Towary
Należności od odbiorców
Rachunek bieżący
Kasa
SUMA
Pasywa
Kapitał zakładowy
Wynik finansowy (zysk)
Kredyty bankowe
Zobowiązania
wobec dostawców
SUMA
Wartość
początkowa
(w zł)
Wartość (w zł) po operacji
1
2
3
4
5
6
80 000
10 000
15 000
23 000
1 200
129 200
90 000
16 000
20 000
3 200
129 200
Operacje gospodarcze (w zł):
1. Pobrano z banku do kasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 000
2. Spłacono gotówką zobowiązanie wobec dostawcy . . . . . . . . . . . . . . 3 200
3. Za środki z otrzymanego kredytu zakupiono wyposażenie
do hurtowni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 000
4. Sprzedano towary — odbiorca zapłaci w terminie późniejszym . . . 6 000
5. Zakupiono towary, za które zapłata nastąpi
w terminie późniejszym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 500
6. Odbiorca wpłacił należność z poprzedniego miesiąca
na rachunek bankowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 500
34
Poleć książkęKup książkę 1.5. Wpływ operacji gospodarczych na bilans
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 1.9
Określ typ operacji gospodarczej i wskaż składniki bilansu, które się zmieniły pod
wpływem operacji gospodarczych. Tabelę przerysuj do zeszytu przedmiotowego.
Lp. Treść operacji gospodarczych
1 Odprowadzono utarg z kasy do banku
Typ operacji Zwiększenie Zmniejszenie
2
3
4
5
Zakupiono materiały — zapłata nastąpi
w terminie późniejszym
Część zysku przeznaczono na utworzenie
kapitału rezerwowego spółki
Sprzedano wyroby gotowe — odbiorca
zapłaci w terminie późniejszym
Zaciągnięto kredyt, którym spłacono
zobowiązanie wobec dostawcy materiałów
Zakupiono za gotówkę materiały
do produkcji
6
7 Odbiorca wpłacił należność na rachunek
bankowy
Przyjęto nowego wspólnika, który wniósł
do spółki aport w postaci samochodu
dostawczego
Uregulowano przelewem zobowiązanie
wobec dostawcy towarów
8
9
Zadanie 1.10
W zeszycie przedmiotowym wpisz treść operacji gospodarczych, na podstawie których
doszło do następujących zmian w składnikach aktywów i pasywów. Określ typ każdej
operacji gospodarczej.
Lp. Zwiększenie
1
2
3
Towary
Kredyty bankowe
Kasa
Wartości niematerialne i prawne
Zobowiązania wobec dostawców
Inwestycje długoterminowe
Fundusz zasobowy
4
5
6 Należności od odbiorców
7
8
Towary
Rachunek bieżący
Zmniejszenie
—
Wyroby gotowe
—
Rachunek bieżący
Zysk netto
Towary
Należności od odbiorców
Inne środki pieniężne
35
Poleć książkęKup książkę Rozdział 1. t Zasady rachunkowości finansowej
1.6. Ewidencjonowanie operacji
gospodarczych na kontach bilansowych
1.6.1. Konto księgowe
Księgi rachunkowe są źródłem informacji dla kadry zarządzającej przedsiębiorstwem i pod-
stawą wielu decyzji podejmowanych przez tę kadrę. Muszą być na bieżąco aktualizowane.
W poprzednim podrozdziale przedstawiono wpływ operacji gospodarczych na bilans. Zmiany
w składnikach bilansu skutkowały wprowadzaniem zmian do bilansu przedsiębiorstwa po
każdej operacji gospodarczej. W praktyce takie rozwiązanie byłoby czasochłonne, dlatego
do bieżącego rejestrowania zmian w składnikach bilansu służą konta księgowe prowadzone
odrębnie dla każdego składnika aktywów i pasywów.
Konto księgowe jest urządzeniem księgowym służącym do ewidencjonowania zmian w ak-
tywach, pasywach i wyniku finansowym przedsiębiorstwa w ujęciu wartościowym, a czasami
także ilościowym.
Do nauczania rachunkowości jest stosowane uproszczone konto przypominające kształtem
literę T, zwane kontem teowym. Elementy konta księgowego przedstawiono na rysunku 1.4.
Nazwa konta
Strona Winien
Saldo początkowe
Wn
Sp
Obroty Winien
Kasa
Ma
Strona Ma
1 000
400
200
1 600
1 600
700
700
900
1 600
Sk
Obroty Ma
Saldo końcowe
Rysunek 1.4. Elementy konta księgowego
Elementami konta księgowego są:
q nazwa i oznaczenie cyfrowe;
q dwie przeciwstawne strony konta:
» strona lewa — Winien (Wn) lub Debet (Dt),
» strona prawa — Ma (Ma) lub Credit (Ct);
q saldo początkowe konta — Sp;
q obroty konta — suma kwot zapisanych po jednej stronie konta;
q saldo końcowe konta — Sk.
36
Poleć książkęKup książkę 1.6. Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach bilansowych
Saldo początkowe to stan konta przeniesiony z bilansu początkowego. Saldo końcowe to
różnica między większymi a mniejszymi obrotami. W zależności od różnicy obrotów na
kontach wystąpi jedna z podanych niżej sytuacji:
q obroty strony Winien konta obroty strony Ma konta: saldo końcowe Winien (debetowe)
konta;
q obroty strony Ma konta obroty strony Winien konta: saldo końcowe Ma (kredytowe)
konta;
q obroty strony Winien konta = obroty strony Ma konta: saldo końcowe zerowe.
Układ graficzny może być:
q jednostronny
Nazwa i symbol konta
Kwota
Data
Rodzaj i nr dowodu księgowego
Treść
Winien
Ma
q dwustronny
Nazwa i symbol konta
Winien
Ma
Data
Rodzaj i nr dowodu
księgowego
Treść
Kwota Data
Rodzaj i nr dowodu
księgowego
Treść
Kwota
Zapis operacji gospodarczej na koncie składa się z:
q daty dokonania zapisu;
q oznaczenia dowodu księgowego stanowiącego podstawę księgowania (np. Faktura nr 15);
q treści operacji gospodarczej i jej wartości wynikających z dowodu księgowego.
Zasady obowiązujące na kontach księgowych
Otwarcie konta następuje poprzez zapisanie salda początkowego lub kwoty pierwszej operacji
gospodarczej.
Zaksięgowanie operacji po stronie Winien (debetowej) konta to inaczej:
q zapisanie w ciężar konta,
q obciążenie konta.
Zaksięgowanie operacji po stronie Ma (kredytowej) konta to inaczej:
q zapisanie w dobro konta,
q uznanie konta.
37
Poleć książkęKup książkę Rozdział 1. t Zasady rachunkowości finansowej
ZAPAMIĘTAJ
Podstawową zasadą księgowania operacji na kontach jest zasada podwójnego zapisu:
• każdą operację gospodarczą księguje się po przeciwnych stronach kont (Winien i Ma);
• każdą operację księguje się przynajmniej na dwóch kontach;
• suma zapisów na stronie (stronach) Winien musi być równa sumie zapisów na stronie
(stronach) Ma kont powiązanych ze sobą zapisem.
Zamknięcie konta odbywa się poprzez obliczenie i zapisanie salda końcowego po stronie
mniejszych obrotów konta. Prowadzi to do wyrównania obrotów i zamknięcia konta.
Saldo końcowe jest obliczane według następującego równania:
saldo końcowe = saldo początkowe + zwiększenia – zmniejszenia
1.6.2. Konta bilansowe
Konta bilansowe służą do księgowania zmian wartości składników bilansowych. Ich otwarcie
następuje na początku każdego roku obrotowego saldem początkowym przyjętym z bilansu
początkowego lub w trakcie roku poprzez zapisanie kwoty pierwszej operacji gospodarczej.
Następnie są księgowane operacje gospodarcze zgodnie z zasadą podwójnego księgowania.
Na ostatni dzień roku obrotowego następuje obliczenie sald końcowych i ich porównanie ze
stanem rzeczywistym. Salda końcowe kont są przenoszone do bilansu.
Konta bilansowe są prowadzone dla składników aktywów i pasywów. W związku z tym
dzielimy je na konta aktywne i pasywne.
Konta aktywne działają następująco:
q po stronie Winien (debetowej) konta jest księgowany stan początkowy danego składnika
aktywów oraz zwiększenia wartości tego składnika;
q po stronie Ma (kredytowej) konta są księgowane wszystkie zmniejszenia wartości skład-
nika aktywów;
q saldo końcowe konta jest debetowe, tj. obroty debetowe konta są większe od obrotów
kredytowych; saldo konta może być również zerowe, jeżeli obroty debetowe są równe
obrotom kredytowym.
Konta pasywne działają następująco:
q po stronie Ma (kredytowej) konta jest księgowany stan początkowy danego składnika
aktywów oraz zwiększenia wartości tego składnika;
q po stronie Winien (debetowej) konta są księgowane wszystkie zmniejszenia wartości
składnika pasywów;
q saldo końcowe konta jest kredytowe, tj. obroty kredytowe konta są większe od obrotów
debetowych; saldo konta może być również zerowe, jeżeli obroty kredytowe są równe
obrotom debetowym.
38
Poleć książkęKup książkę 1.6. Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach bilansowych
Podane zasady funkcjonowania kont bilansowych przedstawiono na rysunku 1.5.
Wn
Konto aktywne
Ma
Wn
Konto pasywne
Ma
Saldo
początkowe
Zwiększenia
Zmniejszenia
Zmniejszenia
Saldo
początkowe
Zwiększenia
Obroty Wn
Obroty Ma
Obroty Wn
Obroty Ma
Sk – saldo końcowe
Wn lub zerowe
Sk – saldo końcowe
Ma lub zerowe
Rysunek 1.5. Zasady funkcjonowania kont bilansowych
W przykładach 1.5 i 1.6 przedstawiono zasady funkcjonowania kont aktywnych i kont pa-
sywnych. Pełna ewidencja operacji gospodarczej odbywa się zgodnie z zasadą podwójnego
zapisu, nazywaną także zasadą podwójnego księgowania. Zasady prowadzenia poprawnej
ewidencji operacji gospodarczych na kontach bilansowych przedstawia przykład 1.7.
Przykład 1.5
Saldo początkowe konta Kasa wynosi 2 500 zł. Na koncie dokonano ewidencji następujących
operacji gospodarczych:
500 zł
1. Pobranie gotówki z rachunku bieżącego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Zapłata gotówką za zakupione materiały biurowe . . . . . . . . . . . . . . .
200 zł
3. Odprowadzenie z kasy na rachunek bieżący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 500 zł
Wn
Sp
1/
Kasa
2 500
500
3 000
3 000
200
1 500
1 700
1 300
3 000
Ma
/2
/3
Sk
Saldo końcowe Wn na koncie oznacza, że stan gotówki w kasie wynosi 1 300 zł.
Przykład 1.6
Saldo początkowe konta Zobowiązania wobec dostawców wynosi 5 000 zł. Na koncie dokonano
ewidencji następujących operacji gospodarczych:
1. Zakupiono materiały do produkcji — termin zapłaty 21 dni . . . . . 2 000 zł
2. Opłacono przelewem bankowym zobowiązania
wobec dostawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 500 zł
39
Poleć książkęKup książkę Rozdział 1. t Zasady rachunkowości finansowej
3. Otrzymano rachunek za energię elektryczną —
termin zapłaty 7 dni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Spłacono zobowiązanie wobec dostawcy energii elektrycznej . . . . .
800 zł
800 zł
Wn
2/
4/
Sk
Zobowiązania
wobec dostawców
5 000
2 000
800
3 500
800
Ma
Sp
/1
/3
4 300
3 500
7 800
7 800
7 800
Saldo końcowe Ma na koncie oznacza stan zobowiązań wobec dostawców, który wynosi
3 500 zł.
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 1.11
Saldo początkowe konta Należności od odbiorców wynosi 6 500 zł. Dokonaj na koncie
ewidencji następujących operacji gospodarczych:
1. Sprzedano towary — odbiorca zapłaci w terminie późniejszym . . . 2 000 zł
2. Odbiorca zapłacił gotówką należność z poprzedniego miesiąca . . . 3 500 zł
3. Odbiorca wpłacił należność na rachunek bankowy . . . . . . . . . . . . . 1 200 zł
Po zakończonej ewidencji zmian na koncie ustal wartość salda końcowego i podaj
jego treść ekonomiczną.
Zadanie 1.12
Wartość zaciągniętego przez przedsiębiorstwo kredytu inwestycyjnego wynosi 35 000 zł.
Otwórz konto Kredyty bankowe, zapisz saldo początkowe, a następnie zaksięguj na
koncie zmiany powstałe na skutek operacji gospodarczych.
1. Zaciągnięto kredyt obrotowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 000 zł
2. Spłacono gotówką pierwszą ratę kredytu obrotowego . . . . . . . . . . .
700 zł
3. Przelano z rachunku bieżącego ratę
kredytu inwestycyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 850 zł
Po zakończonej ewidencji zmian na koncie ustal wartość salda końcowego i podaj
jego treść ekonomiczną.
40
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2. t Środki pieniężne i rozrachunki w przedsiębiorstwie
2.7.2. Ewidencja rozrachunków z tytułu
podatku VAT
Regulacje dotyczące zasad opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT) zawiera
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej
oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą.
Przedmiotem opodatkowania jest:
q odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
q eksport towarów;
q import towarów;
q wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
q wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Podstawą opodatkowania VAT jest obrót, czyli kwota należna ze sprzedaży pomniejszona
o kwotę należnego podatku.
Stawki podatku VAT to stawka podstawowa 23 oraz stawki obniżone: 8 , 5 , 0 .
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Zwolnieni z VAT są podatnicy, których obroty nie przekroczyły w ciągu roku określonego
w ustawie limitu (w 2016 r. — 150 000 zł) oraz którzy nie wykonują takich czynności jak np.
sprzedaż wyrobów z metali szlachetnych, usługi jubilerskie. Ze zwolnienia korzystają również
ci podatnicy, którzy wykonują wyłącznie czynności zwolnione z VAT, np. usługi w zakresie
opieki medycznej, pocztowe, kulturalne.
Jednostka realizująca sprzedaż wystawia dowody sprzedaży (faktura, paragon fiskalny) i do-
konuje obliczenia podatku VAT należnego, który stanowi zobowiązanie wobec urzędu skar-
bowego. Z kolei dokonując zakupu, otrzymuje dowody, w których wykazano podatek VAT
naliczony. Mechanizm funkcjonowania podatku VAT polega na odliczeniu VAT-u naliczo-
nego od VAT-u należnego w zakresie, w jakim nabyte dobra i usługi są wykorzystywane do
wykonywania czynności opodatkowanych. Ogólne zasady ewidencji i rozliczania podatku
VAT przedstawiono na schemacie 2.13.
Schemat 2.13. Ogólny schemat ewidencji i rozliczania podatku VAT
221
VAT naliczony
Wn
Zwiększenia
podatku
Ma
Zmniejszenia
podatku
Wn
1
142
223
Rozrachunki z tytułu
podatku VAT
222
VAT należny
Wn
Zmniejszenia
podatku
Ma
Zwiększenia
podatku
Ma
2
Poleć książkęKup książkę 2.7. Ewidencja rozrachunków publicznoprawnych
Opis schematu:
1. PK — przeniesienie na koniec okresu podatku VAT naliczonego
2. PK — przeniesienie na koniec okresu podatku VAT należnego
Konto aktywne VAT naliczony może wykazywać saldo Wn, które oznacza kwotę podatku
naliczonego do odliczenia w innym okresie rozliczeniowym. Konto pasywne VAT należny
może wykazywać saldo Ma oznaczające kwotę podatku należnego od czynności, dla których
obowiązek podatkowy powstanie w innym okresie rozliczeniowym. Rozrachunki z tytułu po-
datku VAT to konto aktywno-pasywne, na którym po stronie Wn księguje się VAT naliczony
i spłatę zobowiązania z tytułu VAT, a po stronie Ma — VAT należny i zwrot bezpośredni na
rachunek bankowy. Konto może wykazywać saldo Ma oznaczające stan zobowiązań wobec
urzędu skarbowego oraz saldo Wn oznaczające wysokość nadwyżki VAT naliczonego nad
należnym. Podstawą zapisów na koncie są dokumenty PK i Wb.
ZAPAMIĘTAJ
VAT należny VAT naliczony = zobowiązanie z tytułu podatku VAT
VAT naliczony VAT należny = należność z tytułu podatku VAT
Przeniesienie podatku VAT naliczonego i należnego wykonuje się, zaokrąglając kwoty do
pełnego złotego. Różnice groszowe należy księgować na kontach Pozostałe przychody opera-
cyjne i Pozostałe koszty operacyjne.
Pozostałe przychody operacyjne są księgowane, gdy następuje:
q zaokrąglenie podatku VAT naliczonego „w górę”;
q zaokrąglenie podatku VAT należnego „w dół”.
Pozostałe koszty operacyjne są księgowane, gdy następuje:
q zaokrąglenie podatku VAT naliczonego „w dół”;
q zaokrąglenie podatku VAT należnego „w górę”.
W przykładach 2.11 oraz 2.12 przedstawiono sposoby ewidencji zaokrągleń podczas prze-
noszenia podatku VAT naliczonego i należnego na koniec okresu.
Podatnicy podatku VAT prowadzą, obok ewidencji na kontach syntetycznych, ewidencję
szczegółową w formie rejestrów zakupu i rejestrów sprzedaży. Umożliwia ona sporządzenie
deklaracji VAT oraz deklaracji INTRASTAT (do celów statystycznych).
143
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2. t Środki pieniężne i rozrachunki w przedsiębiorstwie
Przykład 2.11
W przedsiębiorstwie dokonano księgowań związanych z przeniesieniem podatku VAT nali-
czonego (operacja 1.) oraz podatku VAT należnego (operacja 2.) na koniec miesiąca.
Wn
Sp
Wn
221
VAT naliczony
800,60
800,60
761
Pozostałe przychody
operacyjne
0,40
Ma
/1
Ma
/1
Wn
1/
Wn
2/
223
Rozrachunki z tytułu
podatku VAT
801
1 155
762
Pozostałe koszty
operacyjne
0,25
222
VAT należny
1 154,75
1 154,75
Ma
Sp
Wn
2/
Ma
/2
Ma
Ustalenie wartości rozrachunków z tytułu podatku VAT:
1 155 zł – 801 zł = 354 zł (wartość zobowiązania z tytułu podatku VAT)
Przykład 2.12
W przedsiębiorstwie dokonano księgowań związanych z przeniesieniem podatku VAT nali-
czonego (operacja 1.) oraz podatku VAT należnego (operacja 2.) na koniec miesiąca.
223
Rozrachunki z tytułu
podatku VAT
956
891
Ma
/2
Wn
2/
222
VAT należny
890,85
890,85
Ma
Sp
Wn
1/
Ma
/1
Ma
221
VAT naliczony
956,20
956,20
762
Pozostałe koszty
operacyjne
0,20
0,15
Wn
Sp
Wn
1/
2/
Ustalenie wartości rozrachunków z tytułu podatku VAT:
956 zł – 891 zł = 65 zł (należność z tytułu podatku VAT)
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 2.15
W przedsiębiorstwie handlowym salda wybranych kont wynoszą (w zł):
Rachunek bieżący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 000
Towary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 000
Rozrachunki z dostawcami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 250
144
Poleć książkęKup książkę 2.7. Ewidencja rozrachunków publicznoprawnych
ZADANIA DO WYKONANIA
Operacje gospodarcze (w zł):
1. Faktura za zakupione i przyjęte do magazynu towary
a) netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 250,00
b) VAT 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
287,50
c) brutto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 537,50
2. Faktura za sprzedane towary
989,00
a) netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) VAT 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
227,47
c) brutto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 216,47
760,00
3. Wz — wydanie sprzedanych towarów z magazynu . . . . . . . . . . . . . .
4. PK — przeniesienie podatku VAT naliczonego oraz różnic groszowych …….
5. PK — przeniesienie podatku VAT należnego oraz różnic groszowych . …….
Polecenia:
1. Zadekretuj dowody księgowe oraz zaksięguj operacje gospodarcze na kontach.
2. Ustal oraz zinterpretuj saldo końcowe konta Rozrachunki z tytułu podatku
VAT.
Zadanie 2.16
W przedsiębiorstwie produkcyjnym salda wybranych kont wynoszą (w zł):
Rachunek bieżący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 000
Materiały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 000
Wyroby gotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 500
Operacje gospodarcze (w zł):
1. Faktura za zakupione i przyjęte do magazynu materiały
a) netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 230,00
b) VAT 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
512,90
c) brutto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 742,90
2. Faktura za zużytą energię elektryczną
a) netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) VAT 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) brutto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
758,00
174,34
932,34
145
Poleć książkęKup książkę 4
Wybrane
zagadnienia
z zakresu
rachunkowości
przedsiębiorstwa
produkcyjnego
W tym rozdziale podręcznika omówiono prowadzenie ksiąg rachunkowych w przedsiębior-
stwie produkcyjnym. W działalności takiego przedsiębiorstwa można wyodrębnić trzy fazy:
I) Zaopatrzenie i gospodarka magazynowa,
II) Proces produkcji,
III) Sprzedaż wyrobów gotowych.
W tych fazach występuje w przedsiębiorstwie wiele zdarzeń gospodarczych, które w postaci
operacji gospodarczych ujmowane są w ewidencji księgowej. Przykłady różnych zdarzeń
i operacji gospodarczych w przedsiębiorstwie produkcyjnym przedstawia rysunek 4.1.
Po III fazie należy ocenić wynik finansowy przedsiębiorstwa i rentowność sprzedaży. Na
ostatni dzień roku dokonuje się zamknięcia ksiąg rachunkowych. Jest ustalany wynik
finansowy, sporządza się sprawozdanie finansowe oraz przeprowadzana jest całościowa
analiza finansowa.
209
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. t Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości przedsiębiorstwa produkcyjnego
I FAZA
Zaopatrzenie
i gospodarka
magazynowa
(cid:127) Gromadzenie
materiałów i ich
magazynowanie
(cid:127) Przygotowanie
linii technologicznej
i zapewnienie
jej obsługi
(cid:127) Zorganizowanie
transportu
wewnętrznego
(cid:127) Zakup materiałów
(cid:127) Wydawanie
materiałów
do zużycia
(cid:127) Sprzedaż
materiałów
niewykorzystanych
II FAZA
Proces
produkcji
(cid:127) Przetwarzanie
materiałów
w wyroby gotowe
RACHUNKOWOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA
(cid:127) Ewidencja
i rozliczanie kosztów
(cid:127) Kalkulacja
kosztów produktów
zakończonych
i niezakończonych
(cid:127) Przekazywanie
wyrobów gotowych
do magazynu
III FAZA
Sprzedaż
wyrobów
(cid:127) Oferowanie
i dostarczanie
wyrobów gotowych
odbiorcom
(cid:127) Organizowanie
reklamy
(prowadzenie
działań
marketingowych)
(cid:127) Ustalenie cen
sprzedaży
wyrobów gotowych
(cid:127) Sprzedaż
wyrobów gotowych
(cid:127) Rozpatrywanie
reklamacji
Rysunek 4.1. Fazy działalności przedsiębiorstwa produkcyjnego
4.1. Ewidencja obrotu materiałami
Materiały, zaliczane do zapasów, są to aktywa nabywane przez przedsiębiorstwo lub wytwa-
rzane we własnym zakresie i przeznaczone do zużycia jako składnik produktów. Mogą być
wykorzystane na cele ogólnogospodarcze przedsiębiorstwa. Materiały zużywają się w jednym
cyklu produkcyjnym i przekazują całą swoją wartość wytworzonym produktom.
Można je klasyfikować według różnych kryteriów. Biorąc pod uwagę ich rolę w prowadzonej
działalności gospodarczej, wyodrębniono następujące grupy rodzajowe:
q materiały podstawowe,
q materiały pomocnicze,
q paliwa,
q części zapasowe maszyn i urządzeń,
210
Poleć książkęKup książkę 4.1. Ewidencja obrotu materiałami
q materiały wielokrotnego użytkowania,
q opakowania,
q odpadki.
Przyjmując za kryterium podziału przydatność zapasów materiałowych w przedsiębiorstwie,
wyróżniono zapasy:
q prawidłowe (bieżące, sezonowe, rezerwowe);
q nieprawidłowe (nadmierne, zbędne).
Ze względu na miejsce przechowywania materiały można podzielić na:
q materiały na składzie, czyli znajdujące się w magazynie;
q materiały w przerobie, czyli przekazane innemu przedsiębiorstwu w celu wykonania
operacji technologicznych;
q materiały w drodze, czyli wysłane i zafakturowane przez dostawcę, lecz jeszcze nieprzyjęte
przez odbiorcę.
Ewidencję materiałów można prowadzić w formie uproszczonej lub bieżącej. W ewidencji
uproszczonej materiały są w całości odpisywane w zużycie bezpośrednio po nabyciu. Na
koniec okresu sprawozdawczego jest przeprowadzana ich inwentaryzacja i stan niezużytych
materiałów jest księgowany na koncie 310 Materiały. Ewidencja bieżąca polega na rejestro-
waniu wszystkich przychodów i rozchodów materiałów na koncie 310 Materiały. O wyborze
formy ewidencji i o prowadzeniu ewidencji analitycznej materiałów decyduje kierownik,
zatwierdzając politykę rachunkowości przedsiębiorstwa. Powinny się w niej znaleźć zasady
wyceny materiałów. Materiały przyjęte do magazynu mogą być wyceniane w:
q zmiennych cenach ewidencyjnych, czyli w rzeczywistych cenach zakupu lub nabycia;
q stałych cenach ewidencyjnych, czyli cenach stałych w danym okresie (np. w danym
roku), ustalonych przez przedsiębiorstwo na poziomie cen przewidywanych; różnice
pomiędzy stałą ceną ewidencyjną a ceną zakupu materiałów są odchyleniami od cen
ewidencyjnych materiałów.
Cena zakupu jest ceną podaną przez dostawcę, pomniejszoną o podlegający odliczeniu
podatek VAT oraz o otrzymane rabaty, opusty, skonta.
Cena nabycia to cena zakupu powiększona o koszty zakupu (np. koszty transportu, ubez-
pieczenia, załadunku) obciążające nabywcę materiałów.
W sytuacji, gdy do wyceny materiałów przyjęto zmienne ceny ewidencyjne (zakupu lub
nabycia), wartość rozchodu materiałów jest ustalana według jednej z metod:
q FIFO, czyli „pierwsze przyszło — pierwsze wyszło” — rozchód składnika wycenia się
kolejno po cenach tych składników, które przyjęto do magazynu najwcześniej;
q LIFO, czyli „ostatnie przyszło — pierwsze wyszło” — rozchód składnika wycenia się
kolejno po cenach tych składników, które przyjęto do magazynu najpóźniej;
211
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. t Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości przedsiębiorstwa produkcyjnego
q cen przeciętnych ustalonych na poziomie średniej ważonej cen;
q rzeczywistej ceny zakupu materiałów ustalonej na podstawie szczegółowej identyfikacji
materiałów.
Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi wycenę przyjętych materiałów w stałych cenach ewidencyj-
nych, to ich rozchód jest również wyceniany w stałych cenach ewidencyjnych.
Przykład 4.1 przedstawia wycenę materiałów według rzeczywistych cen zakupu.
Przykład 4.1. Wycena materiałów w rzeczywistych cenach zakupu
Data Dowód Cena
(w zł)
03.06 Pz nr 1
05.06 Pz nr 2
09.06 Pz nr 3
10.06 Rw nr 1
15
13
16
Kartoteka magazynowa ilościowo-wartościowa
Ilość (w kg)
Wartość (w zł)
przychód
rozchód
stan
przychód
rozchód
200
360
170
3 000
4 680
2 720
200
560
730
480
250
stan
3 000
7 680
10 400
Wycena rozchodu materiału według metody FIFO:
200 kg ∙ 15 zł + 50 kg ∙ 13 zł = 3 650 zł
Wycena rozchodu materiału według metody LIFO:
170 kg ∙ 16 zł + 80 kg ∙ 13 zł = 3 760 zł
Wycena rozchodu materiału według średniej ważonej cen:
(200 kg ∙ 15 zł + 360 kg ∙ 13 zł + 170 kg ∙ 16 zł) : 730 kg = 14,25 zł
14,25 zł ∙ 250 kg = 3 562,50 zł
Na dzień bilansowy materiały wycenia się w cenach nabycia, nie wyższych od ich cen sprze-
daży netto. Materiały mogą być także wyceniane według cen zakupu, jeżeli nie zniekształca
to stanu aktywów oraz wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
212
Poleć książkęKup książkę 4.1. Ewidencja obrotu materiałami
ZADANIE DO WYKONANIA
Zadanie 4.1
Przedsiębiorstwo wycenia materiały produkcyjne według rzeczywistych cen zakupu.
W bieżącym miesiącu zakupiono i przyjęto do magazynu:
1. 03.03.2016 r. — 200 szt. materiału „Z” w jednostkowej cenie zakupu wynoszącej
4,00 zł (Pz 1/03/16).
2. 07.03.2016 r. — 300 szt. materiału „Z” w jednostkowej cenie zakupu wynoszącej
4,50 zł (Pz 2/03/16).
3. 10.03.2016 r. — 150 szt. materiału „Z” w jednostkowej cenie zakupu wynoszącej
4,20 zł (Pz 3/03/16).
W tym samym okresie wydano do produkcji:
1. 04.03.2016 r. — 120 szt. materiału „Z” (Rw 1/03/16).
2. 08.03.2016 r. — 250 szt. materiału „Z” (Rw 2/03/16).
3. 11.03.2016 r. — 180 szt. materiału „Z” (Rw 3/03/16).
Polecenia:
1. Sporządź w zeszycie kartotekę magazynową ilościowo-wartościową dla materiału
„Z”, przyjmując do wyceny rozchodu materiałów metodę FIFO.
2. Wyceń rozchody materiałów według metody LIFO oraz według metody cen
przeciętnych.
4.1.1. Ewidencja zakupu materiałów
Zakup materiałów składa się z dwóch operacji gospodarczych:
q przyjęcia dostawy do magazynu na podstawie dowodu Pz;
q powstania zobowiązania wobec dostawcy materiałów na podstawie faktury.
Często te operacje nie występują w tym samym terminie, stąd do ich księgowania jest sto-
sowane konto 300 Rozliczenie zakupu. Po stronie Wn konta jest księgowana wartość netto
faktur od dostawców w korespondencji z kontem 202 Rozrachunki z dostawcami. Po stronie
Ma konta jest księgowana wartość dowodów Pz w korespondencji z kontem 310 Materiały.
Na koniec okresu sprawozdawczego konto 300 Rozliczenie zakupu może wykazywać:
q saldo Wn, które oznacza materiały w drodze (otrzymano faktury od dostawców mate-
riałów, lecz nie potwierdzono dowodem Pz przyjęcia materiałów do magazynu);
q saldo Ma, które oznacza dostawy niefakturowane (przyjęcie materiałów do magazynu
potwierdzono dowodem Pz, lecz nie otrzymano faktur od dostawców materiałów).
213
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. t Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości przedsiębiorstwa produkcyjnego
Konto 310 Materiały może wykazywać wyłącznie saldo Wn, które odpowiada wartości po-
siadanych przez przedsiębiorstwo zapasów materiałowych.
Sposób ewidencji materiałów uwarunkowany jest przyjętą metodą ich wyceny. Na schemacie
4.1 oraz w przykładzie 4.2 przedstawiono ewidencję materiałów wycenianych w rzeczywistych
cenach zakupu.
Schemat 4.1. Ewidencja zakupu materiałów wycenionych
w rzeczywistych cenach zakupu
202
Rozrachunki
z dostawcami
Wn
Ma
1d
Wn
1a, b
300
Rozliczenie
zakupu
221
VAT
naliczony
Wn
1c
2
Ma
3
Ma
Wn
310
Materiały
Ma
403
Usługi obce
Ma
Wn
3
490
Rozliczenie
kosztów
Wn
Ma
Wn
510
Koszty zakupu
Ma
4
Opis schematu:
1. Faktura za materiały zakupione do produkcji wyrobów
a) wartość netto materiałów
b) wartość netto usługi transportowej
c) podatek VAT
d) wartość brutto
2. Pz — przyjęcie do magazynu materiałów wycenionych w rzeczywistej cenie zakupu
3. PK — wyksięgowanie kosztów transportu
4. PK — rozliczenie kosztów transportu w koszty zakupu
Przykład 4.2
Zakład Produkcji Oświetlenia LIGHT-LUX sp. z o.o. w Gliwicach zamówił u dostawcy za-
silacze uniwersalne. Wartość zamówienia według cen katalogowych wynosi 2 000 zł netto
(400 szt. ∙ 5 zł/szt.).
214
Poleć książkęKup książkę 4.1. Ewidencja obrotu materiałami
Zdarzenia gospodarcze:
q 05.09.2016 r. — zakupiono zasilacze uniwersalne do lamp; otrzymano od dostawcy fakturę,
wartość netto: 2 000 zł, VAT 23 : 460 zł, wartość brutto: 2 460 zł;
q 05.09.2016 r. — przyjęto do magazynu zakupione materiały i wyceniono je w rzeczywistej
cenie zakupu (sporządzono dowód Pz);
q 06.09.2016 r. — otrzymano fakturę za transport materiałów na kwotę 450 zł; sporządzono
dowód PK w celu rozliczenia kosztów zakupu.
Dekretacja
Lp.
Treści operacji gospodarczych
1
2
3
4
Faktura za zakupione zasilacze uniwersalne
a) wartość netto 400 szt. ∙ 5 zł/szt.
b) VAT 23
c) wartość brutto
Pz — przyjęcie zakupionych materiałów według
rzeczywistej ceny zakupu
Faktura za transport materiałów
PK — rozliczenie kosztu transportu w koszty zakupu
Ewidencja na kontach księgowych
Konto
Wartość
(w zł)
2 000
460
2 460
2 000
450
450
Wn
300
221
310
403
510
Ma
202
300
202
490
300
Rozliczenie
zakupu
2 000
2 000
310
Materiały
2 000
Ma
/2
Ma
Wn
1b/
Wn
3/
221
VAT naliczony
460
Ma
Wn
202
Rozrachunki
z dostawcami
2 460
450
403
Usługi obce
450
Ma
Wn
490
Rozliczenie
kosztów
450
Ma
/1c
/3
Ma
/4
510
Koszty zakupu
Ma
450
Wn
1a/
Wn
2/
Wn
4/
Na koncie 300 Rozliczenie zakupu oprócz wartości netto zakupionych materiałów oraz wartości
ich przyjęcia do magazynu są księgowane i rozliczane koszty zakupu materiałów. Dodatkowa
215
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. t Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości przedsiębiorstwa produkcyjnego
ewidencja na tym koncie pojawia się przy zastosowaniu do wyceny materiałów stałych cen
ewidencyjnych (zobacz schemat 4.2). Ustalane są wtedy odchylenia od cen ewidencyjnych
materiałów, które mogą być:
q odchyleniami Wn (debetowe), gdy stała cena ewidencyjna materiałów jest niższa od ich
rzeczywistej ceny zakupu (zobacz przykład 4.3);
q odchyleniami Ma (kredytowe), gdy stała cena ewidencyjna materiałów jest wyższa od
ich rzeczywistej ceny zakupu (zobacz przykład 4.4).
Schemat 4.2. Ewidencja zakupu materiałów wycenionych w stałych
cenach ewidencyjnych
202
Rozrachunki
z dostawcami
Wn
Wn
221
VAT
naliczony
1b
Wn
1a
Ma
1c
Ma
300
Rozliczenie
zakupu
Ma
Wn
310
Materiały
Ma
2
3a
3b
Wn
341
Odchylenia od cen
ewidencyjnych
materiałów
Ma
Opis schematu:
1. Faktura za materiały produkcyjne
a) wartość netto
b) podatek VAT
c) wartość brutto
2. Pz — przyjęcie do magazynu materiałów wycenionych w stałych cenach ewidencyjnych
3. PK — odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
a) odchylenia Wn (debetowe)
b) odchylenia Ma (kredytowe)
Przykład 4.3
Zdarzenia gospodarcze w przedsiębiorstwie produkującym meble MEBLO-ART S.A.
w Pszczynie:
q 07.03.2016 r. — zakupiono 100 szt. płyt laminowanych białych; otrzymano od dostawcy
fakturę, wartość netto: 5 000 zł, usługa transportowa: 400 zł, VAT 23 : 1 242 zł, wartość
brutto: 6 642 zł;
216
Poleć książkęKup książkę 4.1. Ewidencja obrotu materiałami
q 07.03.2016 r. — przyjęto do magazynu zakupione materiały i wyceniono je w stałej cenie
ewidencyjnej na kwotę 4 650 zł (sporządzono dowód Pz);
q 07.03.2016 r. — sporządzono dowód PK w celu zaksięgowania odchyleń od cen ewiden-
cyjnych materiałów oraz rozliczenia kosztów transportu.
Dekretacja
Lp.
Treści operacji gospodarczych
1
2
3
Faktura za zakupione płyty laminowane białe
a) wartość netto 100 szt. ∙ 50 zł/szt.
b) usługa transportowa
c) VAT 23
d) wartość brutto
Pz — przyjęcie materiałów według stałej ceny
ewidencyjnej: 100 szt. ∙ 46,50 zł/szt.
PK
a) odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów:
100 szt. ∙ 3,5 zł/szt.
b) usługa transportowa
c) rozliczenie kosztów transportu w koszty zakupu
Ewidencja na kontach księgowych
Wartość
(w zł)
5 000
400
1 242
6 642
4 650
350
400
400
Wn
300
300
221
310
341
403
510
Konto
Ma
202
300
300
300
490
Wn
1a/
1b/
Wn
2/
Wn
300
Rozliczenie
zakupu
5 000
400
4 650
350
400
310
Materiały
4 650
490
Rozliczenie
kosztów
400
Ma
/2
/3a
/3b
Ma
221
VAT naliczony
1 242
Wn
1c/
Ma
Wn
202
Rozrachunki
z dostawcami
6 642
341
Odchylenia od cen
ewidencyjnych
materiałów
350
Wn
3a/
Ma
Wn
3b/
403
Usługi obce
400
Ma
/3c
Wn
3c/
510
Koszty zakupu
Ma
400
Ma
/1d
Ma
217
Poleć książkęKup książkę Rozdział 4. t Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości przedsiębiorstwa produkcyjnego
Saldo na koncie nr 341 oznacza odchylenia debetowe od cen ewidencyjnych materiałów.
Wartość zapasu materiałów wycenionych według stałej ceny ewidencyjnej: 4 650 zł
Wartość zapasu materiałów wycenionych według rzeczywistej ceny zakupu (po korekcie
wartości):
4 650 zł + 350 zł = 5 000 zł
Na koncie 310 Materiały (konto korygowane) są ujmowane przychody i rozchody tych
składników wycenionych po stałych cenach ewidencyjnych. Różnice wynikające z równo-
ległej wyceny materiałów po cenie zakupu (lub po cenie nabycia) są księgowane na koncie
341 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów (konto korygujące do konta 310 Materiały).
Wymienione konta są wynikiem stosowania podzielności pionowej kont, co zostało omówione
w podrozdziale 1.6.4.
ZAPAMIĘTAJ
Wartość bilansowa zapasu materiałów jest ustalana według następującej zasady:
wartość zapasu według stałej ceny ewidencyjnej
+
odchylenia Wn (debetowe) od cen ewidencyjnych materiałów
−
odchylenia Ma (kredytowe) od cen ewidencyjnych materiałów
=
wartość bilansowa zapasu materiałów
Przykład 4.4
Przedsiębiorstwo OKNO-VIP sp. z o.o. w Katowicach zajmujące się produkcją okien zamó-
wiło u dostawcy 3 000 m.b. uszczelki do okna w cenie netto 1 zł/m.b. Stała cena ewidencyjna
ustalona dla uszczelki do okien wynosi 1,15 zł/m.b.
Zdarzenia gospodarcze:
q 02.02.2016 r. — otrzymano dostawę zamówionej uszczelki do okien wraz z fakturą;
wartość netto: 3 000 zł, VAT 23 : 690 zł, wartość brutto: 3 690 zł;
q 02.02.2016 r. — przyjęto do magazynu zakupioną uszczelkę do okien i wyceniono ją
w stałej cenie ewidencyjnej na kwotę 3 450 zł (sporządzono dowód Pz);
q 02.02.2016 r. — sporządzono dowód PK w celu zaksięgowania odchyleń od cen ewiden-
cyjnych materiałów.
218
Poleć książkęKup książkę Dekretacja
Lp.
Treści operacji gospodarczych
1
2
3
Faktura za uszczelkę do okien
a) wartość netto 3 000 m.b. ∙ 1 zł/m.b.
b) VAT 23
c) wartość brutto
Pz — przyjęcie materiału według stałej ceny
ewidencyjnej: 3 000 m.b. ∙ 1,15 zł/m.b.
PK — odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów:
3 000 m.b. ∙ 0,15 zł/m.b.
Ewidencja na kontach księgowych
4.1. Ewidencja obrotu materiałami
Konto
Wartość
(w zł)
3 000
690
3 690
3 450
450
Wn
300
221
310
300
Ma
202
300
341
300
Rozliczenie
zakupu
3 000
450
3 450
Ma
/2
Wn
1b/
221
VAT naliczony
690
Ma
Wn
202
Rozrachunki
z dostawcami
3 690
Ma
/1c
310
Materiały
3 450
Ma
Wn
341
Odchylenia od cen
ewidencyjnych
materiałów
450
Ma
/3
Wn
1a/
3/
Wn
2/
Saldo na koncie nr 341 oznacza odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych materiałów.
Wartość zapasu materiałów według ceny ewidencyjnej: 3 450 zł
Wartość zapasu materiałów według rzeczywistej ceny zakupu (po korekcie wartości):
3 450 zł – 450 zł = 3 000 zł
ZADANIA DO WYKONANIA
Zadanie 4.2
Operacje gospodarcze w przedsiębiorstwie produkcyjnym (w zł):
1. Faktura za zakupione materiały „A”
a) wartość netto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 000
b) VAT 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 530
c) wartość brutto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 530
219
Poleć książkęKup książkę 7.4. Ewidencja kredytów i pożyczek
7.4. Ewidencja kredytów i pożyczek
Kredyty i pożyczki to obce źródła finansowania aktywów przedsiębiorstwa i wykazywane
są w bilansie jako pasywa obce.
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na okre-
ślony czas kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca
zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty
kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzie-
lonego kredytu. Kredytobiorca składa w banku wniosek kredytowy, a bank dokonuje oceny
jego zdolności kredytowej, czyli zdolności do spłaty kredytu wraz z odsetkami w terminach
określonych w umowie.
Kredyty można podzielić według różnych kryteriów. Wybrane kryteria ich podziału zesta-
wiono w tabeli 7.2.
Tabela 7.2. Rodzaje kredytów bankowych
Kryterium podziału
Rodzaje kredytów
Przeznaczenie
Waluta
Okres spłaty
Forma uruchomienia
• kredyt obrotowy na sfinansowanie bieżących potrzeb przedsiębiorstwa
związanych z jego działalnością gospodarczą
• kredyt inwestycyjny na sfinansowanie zakupu, budowy, modernizacji
środków trwałych
• kredyt w walucie krajowej
• kredyt w walucie obcej
• kredyt krótkoterminowy o okresie spłaty do 1 roku
• kredyt długoterminowy o okresie spłaty powyżej 1 roku
• kredyt w rachunku kredytowym — suma kredytowa jest przekazana
do dyspozycji kredytobiorcy na odrębnym rachunku
• kredyt w rachunku bieżącym — bank reguluje płatności kredytobiorcy
wobec jego kontrahentów w kwotach przewyższających saldo rachunku
bankowego, do wysokości ustalonego limitu kredytowego
Kredytobiorca ponosi koszty kredytu w postaci prowizji za udzielenie przez bank kredytu
i odsetek, które zwykle są spłacane w ratach miesięcznych łącznie z częścią kapitałową.
Prowizja za udzielenie kredytu jest pobierana przez bank w momencie udzielania kredytu.
W przypadku kredytów obrotowych prowizje i odsetki są rozliczane na konto 752 Koszty
finansowe. W przypadku kredytów przeznaczonych na finansowanie środków trwałych przed
ich przekazaniem do użytkowania prowizje i odsetki obciążają konto 080 Środki trwałe w bu-
dowie, natomiast po przekazaniu środków trwałych do użytkowania odsetki od kredytów są
zaliczane do kosztów finansowych.
Na dzień bilansowy kredyty są wyceniane w kwocie wymagającej zapłaty, czyli łącznie z od-
setkami naliczonymi na dzień 31 grudnia danego roku.
425
Poleć książkęKup książkę Rozdział 7. t Kapitały i fundusze w przedsiębiorstwach
Ewidencję operacji gospodarczych związanych z kredytami bankowymi przedstawia
schemat 7.8.
Schemat 7.8. Ewidencja kredytów bankowych
130
Rachunek
bieżący
Wn
Ma
Wn
134
Kredyty
bankowe
3
1
2
3a
Wn
3b
752
Koszty
(cid:29)nansowe
Ma
Ma
Opis schematu:
1. Wb — wpływ środków z tytułu otrzymanego kredytu bankowego
2. Wb — pobranie przez bank prowizji od kredytu
3. Wb — spłata raty kredytu
a) część kapitałowa
b) część odsetkowa
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego
określoną ilość pieniędzy lub liczbę rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobo-
wiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą liczbę rzeczy tego samego gatunku
i tej samej jakości.
Zaciągnięte pożyczki są ewidencjonowane w księgach rachunkowych według wartości no-
minalnej jako pozostałe rozrachunki. Ewidencja operacji gospodarczych związanych z po-
życzkami przedstawia się następująco:
q zaciągnięcie pożyczki: Wn — 130 Rachunek bieżący, Ma — 249 Pozostałe rozrachunki;
q zwrot pożyczki (raty kapitałowej): Wn — 249 Pozostałe rozrachunki, Ma — 130 Rachunek
bieżący;
q zwrot odsetek od pożyczki: Wn — 752 Koszty finansowe, Ma — 130
Pobierz darmowy fragment (pdf)
