Darmowy fragment publikacji:
spis treści
wstęp 3
Twój warsztat 5 • Zanim przystąpisz do pracy 8
Słownik pojęć 10
Wiosna 13
Wake up, spring! 14 • Biegające jajka 18 • Hiacyntowy
zawrót głowy 22 • Z włóczką w parze 24 • Dekoracja
z jajem 26 • Filc z jajem 30 • Skrzynka z kwiatami 34
Wszystko może się przydać… 38 • Jaja ze słomy 42
Jajo w formacie maxi 46
Lato 51
Wspomnienie lata 52 • PasteLOVE lato 56 • Małe
jest piękne 60 • Na zakupy 62 • Po krakowsku 64
Vintage górą 66 • Kwiatowa palisada 68 • Filcu czar 70
Wytworna waza 74 • Modern rustic 78 • Nowoczesna
łąka 82 • Natura w butelce 84 • Z sercem na dłoni 86
Wianek pachnący latem 90 • Eko, eko 94 • Bukiet
z łąki 96 • Letni koktajl barw 98 • Lato na talerzu 102
Jesień 107
Wytworny wieniec 108 • Dyniowa misa pełna
słońca 110 • Jabłko w roli głównej 114 • Nowoczesna
prostota 116 • Rajska misa... 120 • Dmuchawce,
latawce… 124 • Flirt jarzębiny z topolą 128
Eko tort 132 • Pałka wodna inaczej 136 • Serwetka
w bransoletkach 138 • Jesienny świecznik 140
Oczarowani czernią 142
Zima 145
Gwiazda na bożonarodzeniowy stół 146 • Walentynkowy
czar 150 • Nowoczesne Boże Narodzenie 154
Rajskie Boże Narodzenie 158 • Ministroik na Boże
Narodzenie 162 • Stroik na Boże Narodzenie 166
Aromatycznie i elegancko 170 • Adwentu czas 172
Serce na Boże Narodzenie 176 • Witamy Święta 180
Spis roślin 184
Piękno wokół nas
Dekorowanie przestrzeni za pomocą kwiatów i innych
roślin ma długą historię. Nasi najdawniejsi przodkowie
doceniali ich piękno, zakładali ogrody i używali
hodowanych w nich roślin do zdobienia wnętrz,
a także podczas najważniejszych uroczystości
religijnych. Można powiedzieć, że tworzenie
kompozycji kwiatowych i dekoracji to najstarsza
moda świata, bo przetrwała całe tysiąclecia.
W dzisiejszych czasach, gdy zewsząd otaczają nas
nowoczesne technologie, wielu z nas mieszka w dużych
i zanieczyszczonych miastach, a czas pracy spędza
w zamkniętych pomieszczeniach, obcowanie z naturą
nabiera dodatkowego znaczenia. Rośliny dzięki swej
urodzie poprawiają nastrój i samopoczucie, wprowadzają
do pomieszczenia świeżość oraz wspaniałe zapachy.
Natomiast sam proces tworzenia z nich kompozycji
uspokaja i relaksuje. W zabieganym świecie godzina
spędzona na układaniu kompozycji w gąbce
czy wyplataniu wianka na drzwi może podziałać
na nasz organizm równie dobrze jak spacer po lesie.
Niniejsza książka powstała, by stanowić źródło inspiracji
i pomysłów przy tworzeniu domowych dekoracji.
Znajdą w niej coś dla siebie zarówno osoby całkowicie
początkujące, które po raz pierwszy stykają się ze sztuką
florystyczną, jak i te, które już mają pewne doświadczenie.
Z myślą o nowicjuszach w przystępny sposób omówiono
podstawowe techniki i narzędzia potrzebne do
wykonywania kompozycji, a także niektóre rośliny.
Poruszanie się po książce ułatwi podział na pory roku.
W rozdziałach poświęconych konkretnym sezonom
pojawiają się przede wszystkim te rośliny, które są
dostępne w danym okresie, co uprości dobór składników
potrzebnych do stworzenia aranżacji. Przy każdej
kompozycji krok po kroku opisano proces jej tworzenia,
gatunki roślin oraz narzędzia potrzebne do pracy.
Techniki wykonania mogą być oczywiście zastosowane
także do stworzenia dekoracji według własnych
pomysłów, do czego serdecznie zachęcamy.
AUTORZY
3
1
4
2
3
5
6
9
7
8
10
11
12
18
17
14
15
16
13
4
Twój
warsztat
W miarę rozwoju umiejętności florystycznych w warsztacie z pewnością
będzie przybywać narzędzi. Poniżej opisano pulę podstawowych, które
są niezbędne do rozpoczęcia przygody z układaniem kompozycji.
1. ProbóWki to szklane lub plastikowe
naczynka o różnej średnicy i wysokości,
do których nalewamy wodę i umieszcza
my w nich rośliny. Probówki mogą
stanowić alternatywę dla gąbki
florystycznej. Praca z probówkami jest
bardziej wymagająca niż praca z gąbką,
gdyż wymaga większych umiejętności
technicznych. Najpierw musimy
odpowiednio przymocować probówki,
a następnie tak dociąć i rozmieścić kwiaty,
aby rośliny ładnie się komponowały.
2. kombinerki to narzędzie służące
do wyginania, formowania i trzymania
drutu.
3. nożyczki to powszechnie stosowane
narzędzie, używane w każdym domu.
Służy m.in. do cięcia wstążeczek,
suchych elementów itp. Warto pamiętać,
że nożyczek nigdy nie używamy do
podcinania roślin.
4. nóż do krojenia gąbki to
odpowiednio wyprofilowany długi
nóż, dzięki któremu łatwo i estetycznie
dotniemy gąbkę do kompozycji.
Oczywiście, aby dociąć gąbkę,
możemy użyć każdego ostrego
noża kuchennego.
5. cążki do drutu to narzędzie do
precyzyjnego przycinania drutu. Ważne
jest, aby drutu nie ciąć np. nożyczkami
lub sekatorem, gdyż bardzo szybko
je stępimy i nie będą spełniać swoich
funkcji.
6. drut aluminioWy jest giętki
i plastyczny. Dostępny niemal we
wszystkich kolorach, służy jako
element dekoracyjny w kompozycji.
7. nożyk florystyczny
to podstawowe narzędzie
każdego prawdziwego florysty
oraz początkującego amatora, który
we właściwy sposób chce podcinać
kwiaty. Czysty i odpowiednio ostry nóż
nie tylko umożliwi podcięcie rośliny,
ale również sprawi, że miejsce cięcia
będzie gładkie. Dzięki zachowaniu
powyższych zasad, roślina będzie
5
1
2
1. gąbka florystyczna do kWiatóW
żyWych (zielona) to jedno z głównych narzędzi
florystycznych, które stanowi bazę kompozycji.
dzięki gąbce w prosty sposób możemy umieścić
kwiaty w wybranym miejscu i nie będą się one
przesuwać. Przy wykonywaniu kompozycji w gąbce
należy zwrócić uwagę, aby łodyga nie przeszła na
drugą stronę gąbki, ponieważ nie będzie pobierać
odpowiedniej ilości wody. zanim zaczniemy
umieszczać kwiaty w gąbce, musimy dopasować
jej wielkość do naczynia, a następnie odpowiednio
namoczyć ją w wodzie (jeżeli gąbka ma napis, to
napisem do góry). gąbka bardzo łatwo się kroi,
więc dopasowanie jej do naczynia nie stanowi
problemu. do krojenia gąbki najlepiej używać
specjalnego noża. ze względu na jego odpowiednie
wyprofilowanie i długość w łatwy i estetyczny
sposób uda się dopasować gąbkę do naczynia.
2. gąbka florystyczna do kWiatóW
suchych (szara) to baza służąca do układania
kompozycji głównie ze sztucznych kwiatów
i suszu. często możemy wykorzystać suchą gąbkę
florystyczną do stworzenia różnego rodzaju
kształtek (koło, gwiazdka itp.). W tym celu
odpowiednio docinamy gąbkę, a ewentualne
elementy łączymy ze sobą klejem na gorąco.
6
mogła w optymalny sposób
pobierać wodę poprzez wiązki
przewodzące.
8. sekator to narzędzie
służące do podcinania
zdrewniałych łodyg. Jeżeli
sekator jest z dwoma ostrzami
(dwie części tnące), możemy go
również używać do podcinania
roślin zamiast nożyka
florystycznego.
9. Pin holder to
element techniczny, który
wykorzystujemy m.in. do
mocowania gąbki florystycznej
na dnie naczynia.
10. taśma florystyczna
to specjalistyczne tworzywo
o lepiącej strukturze (taśma
z jednej strony jest nasączona
woskiem). Ma bardzo szerokie
zastosowanie – od maskowania
miejsca ścięcia drutowanej
rośliny, przez łączenie drutów
podczas robienia np. wianka,
po mocowanie elementów.
Jej swoistą cechą jest to, że
z jednej strony jest lepiąca, co
uwidacznia się dopiero po jej
odpowiednim naciągnięciu.
11. drut florystyczny
zielony to giętki drut
nawinięty na kołek, najczęściej
używany do wiązania
konstrukcji i wyplatania
elementów technicznych
12. Plastelina
florystyczna to specjalna,
lepiąca, wodoodporna
masa, która służy np. do
przyczepienia pin holdera
do dna naczynia. Należy pamiętać,
aby przed przyczepieniem plasteliny
odtłuścić miejsce jej przyklejenia
(może być czystą wodą). Wbrew
powszechnemu przekonaniu plasteliny
przed użyciem nie należy rozgrzewać,
rozgniatając w palcach, gdyż wtedy
przykleja się do niej tłuszcz z naszych
rąk i jej właściwości klejące są mniejsze.
Po odklejeniu fragmentu plasteliny
z paska zabezpieczającego najlepiej
nanieść go bezpośrednio na wybrane
miejsce i odpowiednio mocno docisnąć.
13. drut florystyczny czarny
to wypalany, sztywny drut o różnej
grubości, przeznaczony głównie do
tworzenia sztywnych technicznych
konstrukcji lub elementów mocowania
(np. małe kawałki drutu można
odpowiednio zagiąć i wykorzystać
jako haftki rzymskie).
14. klej PolimeroWy do kWiatóW
żyWych to klej o specjalnych
właściwościach, za pomocą którego
można kleić żywe kwiaty, nie powodując
ich uszkodzenia (poparzenia).
Klej również świetnie nadaje się do
przyklejania różnego rodzaju wstążeczek
i elementów dekoracyjnych do szkła
lub innych naczyń. Klej bardzo łatwo
możemy usunąć pod bieżącą wodą,
nie powodując uszkodzenia naczynia.
15. drut bulionoWy to cienki,
karbowany drucik, dostępny w niemal
wszystkich kolorach. Używany jest
głównie do ozdobnego wykończenia
konstrukcji.
16. haftki rzymskie to odpowiednio
uformowany drut w kształcie litery U,
używany do mocowania różnych
elementów do podłoża np. słomianego
wianka.
17. Pistolet do kleju na gorąco
i klej to specjalny pistolet, do którego
wkładamy laski kleju, a po rozgrzaniu do
odpowiedniej temperatury używamy
do klejenia różnorodnych elementów
florystycznych (np. sztuczne kwiaty,
susz egzotyczny, elementy dekoracyjne,
sucha gąbka florystyczna). Nigdy nie
wykorzystujemy go do klejenia żywych
roślin, gdyż spowoduje to ich poparzenie
i uszkodzenie. Używając kleju na gorąco,
zawsze pamiętajmy o zasadach
bezpieczeństwa. Rozgrzany klej jest
bardzo gorący. Jeżeli kropla spadnie
na rękę, lepiej nie zrywać jej od razu,
ponieważ razem z nią oderwiemy
także kawałek skóry. W takiej sytuacji
najlepiej włożyć rękę pod zimną wodę
i poczekać, aż klej sam odejdzie.
Nie zapobiegnie to poparzeniu,
ale zmniejszy dyskomfort i ból.
Klej produkowany jest w specjalnych
laskach o różnych średnicach, które
wkłada się bezpośrednio do pistoletu.
Przed zakupem warto dokładnie się
im przyjrzeć, ponieważ najlepsze są
te najbardziej przezroczyste – klej
mniej się leje i w mniejszym stopniu
narażamy ręce na poparzenia.
18. gumka recePturka dzięki swojej
elastyczności bardzo dobrze sprawdza
się w wiązaniu świeżych gałęzi, które
z czasem tracąc wodę, zmniejszają
objętość. Dzięki gumce nadal będą
solidnie umocowane.
Oprócz wyżej wymienionych narzędzi
floryści wykorzystują bardzo często
także klej w spreju (do klejenia bardzo
delikatynych, rozproszonych elementów),
folię przeźroczystą (m.in. do wykładania
np. koszyków, w których układana
jest kompozycja kwiatowa na mokrej
gąbce) oraz wiertarkę (do tworzenia
oryginalnych konstrukcji).
7
zanim przystąpisz
do pracy
Przed rozpoczęciem przygody z florystyką warto się zapoznać z kilkoma
informacjami potrzebnymi do zrozumienia tego pięknego, wymagającego
i szlachetnego zawodu. są one niezbędne do uchwycenia sensu
pracy i nabycia umiejętności obcowania z roślinami.
czy układanie kWiatóW
jest skomPlikoWane?
Sztuka układania i komponowania
kwiatów to bardzo złożony proces,
wymagający zdobycia doświadczenia,
odpowiedniej wiedzy, cierpliwości
i jeszcze więcej wyobraźni.
skąd Wziąć rośliny?
Sposobów pozyskiwania roślin jest
wiele, a wybór jest uzależniony od
zapotrzebowania. Przy ilościach
hurtowych najlepiej rozważyć zakup
na giełdach i w hurtowniach kwiatów,
które znajdują się w każdym większym
mieście. Po mniejsze ilości roślin
wygodniej jest się wybrać do najbliższej
kwiaciarni, na targ lub bazar, gdzie
z pewnością można kupić wiązki tanich,
sezonowych kwiatów. Jednak na samym
początku warto połączyć przyjemne
z pożytecznym – wybrać się na najbliższe
pola i łąki, pooddychać świeżym
powietrzem oraz nazbierać roślin do
pierwszych przygód florystycznych.
Problem będzie z pewnością częściowo
rozwiązany, jeśli dysponuje się
własnym kwiatowym ogródkiem.
kiedy kuPoWać kWiaty?
Każdy rejon ma swoją specyfikę. Na giełdy
najczęściej towar jest przywożony dwa
razy w tygodniu, we wtorki oraz czwartki,
na targowiskach i bazarach największy
wybór jest zwykle przed weekendem.
kiedy zryWać kWiaty?
Zarówno w ogrodzie, jak i na łące
rośliny najlepiej zrywać wczesnym
rankiem. Na pewno nie wolno tego
robić w południowym słońcu. Rośliny
zerwane rano mają większe szanse
na przetrwanie i dłuższe zdobienie
domu. Kwiaty po nocy są wypoczęte,
najbardziej napojone wieczorną
i poranną rosą i jeszcze niespalone
słońcem, dlatego mają więcej turgoru.
czy są takie rośliny,
których nie Wolno zryWać?
Takich roślin jest oczywiście mnóstwo.
Jedne są bardzo rzadkie i ich
8
występowanie jest ograniczone,
inne to rośliny chronione lub trujące.
Dodatkowo istnieje grupa kwiatów,
których zrywanie jest nieopłacalne,
gdyż są bardzo delikatne i szybko
zwiędną, jak np. maki. Przed
wyprawą na łąkę warto się zaopatrzyć
w przewodnik do ich oznaczania.
gdzie kuPoWać narzędzia?
Większość narzędzi można kupić
na giełdach i w hurtowniach
kwiatowych. Zestaw dla
początkujących, czyli nożyk
florystyczny, nożyczki, cążki
do drutu, gąbka florystyczna i sekator,
są dostępne w dużych marketach
budowlanych.
jak PoWinno Wyglądać
miejsce Pracy florysty?
W profesjonalnej pracowni zwykle
stoi duży, wodoodporny, stabilny
stół, ustawiony na odpowiedniej
wysokości. Najlepiej taki, pod
którym zmieści się obszerny
kosz na odpady. W zasięgu ręki
powinny się znajdować podstawowe
narzędzia oraz kontakt elektryczny
i odpowiednie oświetlenie.
W domowych warunkach powinien
wystarczyć rozkładany stół z ceratką
i skrzynką z narzędziami oraz
przedłużacz. Można też wykorzystać
stół kuchenny, tylko należy pamiętać
o zabezpieczeniu go papierem lub
łatwo zmywalną ceratą.
jak dobierać rośliny
do komPozycji i bukietu?
W zależności od kompozycji trzeba
trzymać się odpowiednich zasad.
Przy kompozycji wielogatunkowej
najważniejsze jest wybranie głównej
rośliny. Najczęściej jest to największy
kwiat, jednak nie zawsze. Czasami
są kwiaty w podobnych rozmiarach,
ale jeden z nich ma znacznie bardziej
intensywną barwę. Wtedy cechą, która
zdecyduje o wyborze głównej rośliny
będzie intensywny kolor. Następnie
należy dobrać rośliny uzupełniające
i wypełniające. Wypełniaczem
najczęściej jest zieleń dekoracyjna,
natomiast uzupełnieniem – mniejsze
rośliny.
jak dobierać naczynia?
Przy wyborze naczynia do kompo
zycji należy brać pod uwagę jego
przeznaczenie, np. niskie naczynie
pasuje do kwiatów układanych na
krótkich łodygach, natomiast wysokie
– do kompozycji z długimi łodygami.
Przykładów i możliwości jest naprawdę
wiele. Więcej informacji zamieszczono
przy opisie kompozycji w dalszej części
książki.
co zrobić, żeby komPozycja
długo Pozostała śWieża?
Podstawowa zasada zachowania
świeżości roślin to zadbanie
o dostateczną ilość wody. Przed
przystąpieniem do pracy należy
rośliny odpowiednio nawodnić
(podciąć łodygi i włożyć kwiaty
do świeżej wody na kilkadziesiąt
minut). Można również zastosować
preparaty do przedłużania trwałości
kwiatów ciętych. Trzeba pamiętać
o właściwym umieszczeniu łodygi
w gąbce florystycznej, aby jej nie
przebijała. Przed rozpoczęciem
układania kompozycji gąbka musi
być odpowiednio namoczona i należy
ją ponownie podlać po zakończeniu
układania kwiatów. W miarę potrzeby
w kolejnych dniach wodę można
uzupełniać. Kompozycji nie powinno
się stawiać w miejscu, gdzie jest duże
nasłonecznienie lub duży ruch.
9
Słownik
pojęć
oto podstawowe pojęcia i zagadnienia, z którymi zetkniesz się podczas
nauki florystyki i pracy z kwiatami. zapoznanie się z nimi ułatwi stawianie
pierwszych kroków na drodze do tworzenia coraz bardziej wymagających
kompozycji.
zasady komPozycji to zestawienie
różnych elementów w taki sposób,
aby stworzyły harmonijną całość.
Komponowanie polega na właściwym
i umiejętnym dobraniu poszczególnych
elementów, takich jak kolor, kształt,
wielkość, stopień rozwinięcia rośliny,
sposób ułożenia, rodzaj rozmieszczenia
itp. Zasady kompozycji bardzo szeroko
omawia różnorodna literatura. Poniżej
przedstawiono reguły najczęściej
stosowane podczas wykonywania
kompozycji z tej publikacji.
gruPoWanie elementóW
W komPozycji to podstawowa zasada
w tworzeniu dekoracji o nieregularnym
ułożeniu elementów. Takie kompozycje
są dość popularne i znacznie lepiej
odbierane wizualnie. Zasada polega
na łączeniu w pary lub w większe
grupy elementów, np. dwie róże obok
siebie lub większy i mniejszy kwiat
tego samego rodzaju. Nieodłączne
w grupowaniu elementów jest
również ich powtarzanie.
10
PoWtarzalność elementóW
W komPozycji to zasada, która
mówi o tworzeniu w kompozycji kilku
lub więcej grup albo pojedynczych
elementów, które są jednorodne
(np. w jednej kompozycji używamy
dwóch róż obok siebie, następnie trzech
róż, a w innym miejscu ponownie
powtarzamy dwie róże). Zabieg ten
powoduje, że kompozycja staje się
bardziej plastyczna i ciekawsza.
trWałość roślin Po ścięciu to
stan uwarun ko wany genetycznie, który
zależy od gatunku i odmiany. Poprzez
odpowiednie postępowanie z rośliną
po ścięciu możemy wydłużyć ten
czas nawet o kilka dni. W większości
przypadków pomoże częste
wymienianie wody oraz podcinanie
roślin. Jednak niektórym roślinom,
takim jak hortensja, kalina, lilak, rośliny
polne, róże i inne o zdrewniałych
łodygach, pomagają również inne
metody, np. zaparzanie lub wkładanie
do odpowiednich roztworów z odżywką.
turgor to stan nasycenia komórek
roślinnych wodą. Jeśli rośliny są mało
jędrne i wiotkie, mówimy o braku
turgoru.
zaParzanie roślin to metoda,
która służy do zwiększenia trwałości
niektórych roślin, polegająca na
wkładaniu końcówek świeżo podciętej
łodygi na kilkanaście sekund do gorącej
wody. Podczas takiego zabiegu należy
osłonić np. papierem pozostałą część
rośliny, aby para nie poparzyła kwiatów
i liści. Gdy włożymy roślinę do gorącej
wody, zalegające w łodydze powietrze
wydostanie się z niej w postaci bąbelków.
W ten sposób udrożni się wiązki
przewodzące w łodydze i roślina będzie
mogła efektywniej pobierać wodę.
defoliacja jest to oczyszczanie
rośliny ze zbędnych, złamanych oraz
skancerowanych liści, aby uwidocznić
jej pokrój i przygotować do użycia
w kompozycji lub bukiecie.
Podcinanie roślin to podstawowa
czynność, którą powinien dobrze
opanować każdy, kto zajmuje się
roślinami. Odpowiednie podcięcie roślin
ostrym nożykiem pod kątem około 45°
spowoduje, że roślina będzie estetycznie
wyglądać i odpowiednio udrożnią się
wiązki przewodzące, którymi pobiera
wodę. Cięcie pod skosem będzie nam
znacznie łatwiej wykonać niż cięcie na
prosto. Przy zdecydowanym ruchu nie
powstaną żadne zadry, zmiażdżenia
i złamania łodygi, co znacznie zmniejszy
możliwość nagromadzenia się tam
bakterii.
sztaPloWanie we florystyce oznacza
układanie tego samego materiału
florystycznego w różnych miejscach
i na różnych poziomach kompozycji
(zdjęcie powyżej).
koło barW to graficzne przedstawienie sposobu, w jaki
mieszają się i powstają barwy. Wszystkie umieszczone na kole
barw powstały w wyniku mieszania się trzech podstawowych
kolorów: czerwonego, żółtego i niebieskiego. W procesie
zmieszania dwóch barw podstawowych w proporcji 1:1
powstają barwy pochodne. barwy trzeciorzędowe powstają
w wyniku zmieszania w różnych proporcjach barw
podstawowych i barw pochodnych.
11
Wiosna
Wake up, spring!
Wiosną ziemia robi swoistego rodzaju wake up
i wywołuje uśmiech na twarzy wielu z nas.
14
wiosnaWykonanie:
W pierwszej kolejności docinamy
odpowiedniej wielkości gąbkę
oraz moczymy tak długo,
aż samoczynnie opadnie na
dno pojemnika. Umieszczamy
ją w naczyniu ok. 1 cm poniżej
górnej krawędzi, co zapobiegnie
wylewaniu się wody podczas
podlewania kompozycji.
Naczynie obwiązujemy kilka razy
bawełnianym sznurkiem i na końcu
wiążemy kokardkę.
Następnie w gąbce umieszczamy
rośliny oraz suche patyki w taki
sposób, aby łodygi były ułożone
równolegle do siebie. Ponieważ
hiacynt ma miękką łodygę, warto
najpierw zrobić bambusem otwór
w gąbce, do którego następnie
włożymy roślinę.
Na sam koniec na gąbkę wsypujemy
ozdobny piasek, który wypełni
przestrzeń pomiędzy roślinami.
Składniki :
• naczynie betonowe z dwoma otworami
• gąbka florystyczna do roślin żywych
• patyki bambusa
• ozdobny żwirek
• nożyk florystyczny
• ozdobny bawełniany sznurek
• kraspedia kulista (Craspedia globosa)
• hiacynt (Hyacinthus)
1
15
2
3
16
4
17
a
n
s
o
w
i
Biegające jajka
Wśród ozdób wielkanocnego stołu nie
może zabraknąć jajek, bukszpanu oraz
żółtych narcyzów. Wydmuszki gęsich
i strusich jaj posłużą jako naczynia
do tworzenia mikrokompozycji.
Poza funkcją ozdobną ta ciekawa
forma sprawdzi się także jako
podstawa do winietki lub życzeń
wielkanocnych dla gości. Może
również stanowić mały prezent
świąteczny.
18
wiosna
Pobierz darmowy fragment (pdf)