Darmowy fragment publikacji:
Autorzy przewodnika: Agnieszka Sobolewska, Aleksander Hryniuk
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Autorzy przewodnika: Agnieszka Sobolewska, Aleksander Hryniuk
Redakcja: Katarzyna Humeniuk
Autorzy przewodnika: Agnieszka Sobolewska, Aleksander Hryniuk
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
© OpenStreetMap contributors; www.opendatacommons.org/licenses/odbl
Redakcja: Katarzyna Humeniuk
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Opieka techniczna: Katarzyna Leja
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
Redakcja: Katarzyna Humeniuk
Skład: Krzysztof Hosaja
© OpenStreetMap contributors; www.opendatacommons.org/licenses/odbl
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
Projekt okładki: ULABUKA
Opieka techniczna: Katarzyna Leja
© OpenStreetMap contributors; www.opendatacommons.org/licenses/odbl
Skład: Krzysztof Hosaja
Opieka techniczna: Katarzyna Leja
Projekt okładki: ULABUKA
Skład: Krzysztof Hosaja
Projekt okładki: ULABUKA
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej pu-
blikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną,
a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej pu-
autorskich niniejszej publikacji.
blikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną,
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej pu-
a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
blikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną,
autorskich niniejszej publikacji.
właścicieli.
a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
autorskich niniejszej publikacji.
Autorzy oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
właścicieli.
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za zwią-
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autorzy oraz wydawnictwo He-
Autorzy oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
właścicieli.
lion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania in-
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za zwią-
Autorzy oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
formacji zawartych w książce.
zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autorzy oraz wydawnictwo He-
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za zwią-
lion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania in-
zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autorzy oraz wydawnictwo He-
formacji zawartych w książce.
lion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania in-
formacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
Wydawnictwo Helion
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
Wydawnictwo Helion
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
tel.: 32 2309863
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
tel.: 32 2309863
Drogi Czytelniku!
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bemdt1
Drogi Czytelniku!
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
Drogi Czytelniku!
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bemdt1
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
Wydanie I
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bemdt1
ISBN: 978-83-283-2206-6
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Copyright © Helion, 2016
Wydanie I
ISBN: 978-83-283-2206-6
Wydanie I
Copyright © Helion, 2016
ISBN: 978-83-283-2206-6
Copyright © Helion, 2016
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to!
Nasza społeczność
Madryt
PRZY
ZAKUPIE
ebook
gratis
Kup książkę
Poleć książkę
El Retiro
Park o powierzchni 118 ha z 15 tys.
drzew oraz 7 tys. krzewów jest zieloną
oazą w centrum Madrytu. To ulubione
miejsce spacerowe mieszkańców sto-
licy i turystów. El Retiro jest nie tylko
jednym z zielonych płuc miasta (drugie
to Casa de Campo), ale również miej-
scem związanym z kulturą, rozrywką
i sportem. Na jego terenie znajdują
się zabytkowe: Palacio de Velázquez
i Palacio de Cristal, należące do Museo
Reina Sofia, w których prezentowane są
bezpłatnie wystawy czasowe. W week-
endy i dni świąteczne na terenie El Re-
tiro odbywają się występy artystów
i muzyków ulicznych, a każdego dnia
można spotkać tu ludzi uprawiających
różne sporty. Niemniej jednak najważ-
niejszym wydarzeniem sportowym,
które ma tu miejsce, jest kwietniowy
madrycki maraton.
Paseo del Prado
Aleja, zwana też Paseo del Arte, szczyci
się największą na świecie koncentra-
cją miejsc związanych ze sztuką. Naj-
bardziej znane są trzy muzea: Museo
del Prado, Thyssen-Bornemisza i Re-
ina Sofia, odwiedzane co roku przez
miliony turystów. Można w nich obej-
rzeć prace sławnych artystów, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem wielkich mi-
strzów hiszpańskich – Velázqueza, Goi,
Picassa i Dalego.
Tapas
Jednym z obowiązkowych punktów
podczas spaceru po Madrycie jest prze-
rwa na tapas. To nie tylko przekąska, ale
i styl życia. Warto zajrzeć na Mercado de
San Miguel lub przejść się wieczorem
po ulicy Cava Baja.
Estadio Santiago Bernabéu
Stadion piłkarski, macierzysty obiekt
klubu Real Madryt. Miejsce święte dla
fanów tego zespołu, których na świe-
cie jest ok. 125 mln (dane wg magazynu
„Marca” z 2015 r.). Przy obiekcie działa
ciekawe muzeum.
Kup książkę
Poleć książkę
MADRYT
ALTERNATYWNY
MADRYT
DLA DZIECI
Malasaña
Po odwiedzeniu typowych atrakcji
turystycznych Madrytu warto zajrzeć
do mniej znanych dzielnic, takich jak
Malasaña. Jest ona jednym z ciekaw-
szych zakątków stolicy – ze swoimi
oryginalnymi sklepikami, barami, uro-
czym placem 2 de Mayo i barokowymi
kościołami.
Lavapiés
Lavapiés, zamieszkana przez manolos
i manolas, jest jedną z ciekawszych
dzielnic Madrytu. Przyciąga swoją wie-
lokulturowością i aktywnością na polu
szeroko pojętej sztuki. Znajduje się tu
wiele alternatywnych centrów kultury,
klubów i barów. W obrębie Lavapiés
można zobaczyć tradycyjną madrycką
zabudowę, nazywaną corralas.
Madrid Rio
Jeden z najmłodszych parków w Ma-
drycie, oferujący nie tylko przechadzkę
wzdłuż rzeki z widokiem na starą część
Madrytu, ale również umożliwiający
dotarcie do zabytkowych mostów i no-
wego centrum kultury Matadero.
Wesołe miasteczka
Wesołe miasteczko Parque de Atrac-
ciones znajduje się w parku Casa de
Campo. Drugi podobny obiekt leży poza
miastem – to park tematyczny Parque
Warner Mardrid, położony 20 km od
centrum, w miejscowości San Martin
de la Vega.
Zoo Aquarium De Madrid
Zoo jest nie lada gratką dla małych
i dużych miłośników zwierząt. Mie-
ści się ono na terenie parku Casa de
Campo i stanowi schronienie dla blisko
6 tys. zwierząt reprezentujących ponad
500 gatunków. W jego skład wchodzą
delfinarium i akwarium. W madryckim
ogrodzie zoologicznym miały miejsce
narodziny rzadkich gatunków zwie-
rząt – przyszły tu na świat m.in. panda,
foka szara, kobra nepalska i orangutan
z Borneo.
Faunia
Ciekawe połączenie ogrodu zoolo-
gicznego i botanicznego. Park leży na
przedmieściach Madrytu i zajmuje te-
ren o powierzchni ok. 14 ha. Jest on po-
dzielony na części reprezentujące różne
ekosystemy: dżunglę, lasy afrykańskie,
koło podbiegunowe... Żyją tu m.in.
rzadko spotykane w niewoli manaty.
Kup książkę
Poleć książkę
72
Kup książkę
Poleć książkę
73
Kup książkę
Poleć książkę
114
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
Puerta del Sol,
Alcalá i Gran Via
Od bramy do placu. Tak właśnie zaczyna
się historia obecnego placu, który jest
centralnym punktem Madrytu. Tutaj
miało miejsce wiele istotnych wyda-
rzeń w historii miasta. Plac Puerta del
Sol znany jest również z tradycji jedze-
nia 12 winogron w noc sylwestrową. Jest
również miejscem, od którego liczy się ki-
lometry dróg wychodzących z Madrytu.
„Puerta del Sol” to dosłownie „Brama
Słońca”. W XV w. przez środek dzisiej-
szego placu przechodziły mury, a na
jego środku znajdowała się brama. Jej
wylot był skierowany na wschód – o ju-
trzence wpadały przez nią pierwsze pro-
mienie słońca, stąd wzięła się nazwa.
W dokumentach nazwa „Puerta del Sol”
występuje już w 2. poł. XV w. Dzisiaj ani
bramy, ani murów już nie ma, ale nazwa
pozostała. Kiedyś było to jedno z waż-
niejszych miejsc w Madrycie. To tutaj
znajdowało się jedno z mentideros daw-
nego Madrytu. Mentir znaczy „kłamać”,
a mentideros oznaczało miejsce, w któ-
rym mieszkańcy Madrytu spotykali się,
aby wymienić się informacjami o życiu
codziennym miasta i dowiedzieć się, co
słychać na królewskim dworze. Pełniło
rolę dzisiejszego Internetu, telewizji czy
codziennej prasy.
Plac był również miejscem wielu waż-
nych wydarzeń w historii miasta. Tutaj zo-
stało zapalone pierwsze miejskie oświe-
tlenie gazowe (1830) oraz elektryczne
(1875). Z Puerta del Sol wyruszył tram-
waj elektryczny (1897), a także pierwsza
linia metra (1919). Tutaj również powstał
pierwszy... publiczny pisuar miejski.
W centrum placu, którego półokrą-
gły układ zawdzięczamy moderniza-
▲▲ Fontanna na placu Puerta del Sol
Kup książkę
Poleć książkę
115
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
▲▲ Kilometr „0” – drogowe serce Hiszpanii
cji przeprowadzonej w XIX w., stoi po-
mnik Karola III. Puerta del Sol jest jednym
z najczęściej odwiedzanych miejsc, tutaj
umawia się większość mieszkańców Ma-
drytu. Schodzi się tu aż 10 ulic, a pod na-
wierzchnią krzyżują się trzy linie metra;
tu też znajduje się najdłuższy peron pod-
ziemny kolejki podmiejskiej Cercanías.
Kilometr „0”
To właśnie stąd w XVIII w. Filip V, pierw-
szy król z rodziny Burbonów wyznaczył
sześć dróg, które miały połączyć stolicę
z królestwem. Podczas jego panowania
zostały wybudowane gościńce, które
wychodziły z Madrytu i rozchodziły się
gwieździście po całym kraju. Później,
podczas rządów Karola III, nadano im
rzymskie numery od I do VI – dziś są to
autostrady od A1 do A6.
W 1950 r. pod głównym wejściem
do dawnego budynku poczty głównej
umieszczono tablicę, która oznacza miej-
sce początkowe, skąd liczy się kilometry
autostrad, a także dróg wychodzących
Kup książkę
z Madrytu, tzw. kilometr zero. Podróżu-
jąc po Hiszpanii i jadąc np. autostradą
A3 z Walencji, zobaczymy znak informu-
jący nas, że mamy 124 km do Madrytu.
Oznacza to dokładnie odległość 124 km
do Puerta del Sol. Ciekawostką jest, że
na większości autostrad i dróg numery
zjazdów odpowiadają liczbie kilometrów,
np. zjazd 124 znajduje się na 124. kilome-
trze autostrady A3.
Real Casa de Correos
Z miejsca, gdzie znajduje się kilometr
zero rozchodziły się drogi wyznaczone
przez Filipa V. Król Karol III nakazał wy-
budować w tym miejscu Królewską
Pocztę Główną. Budynek powstał w la-
tach 1766–68, a w 1847 r. został przezna-
czony na siedzibę Ministerstwa Spraw We-
wnętrznych. Po wojnie domowej mieściła
się w nim Generalna Dyrekcja Bezpieczeń-
stwa. Jest dziełem francuskiego architekta
Jaima Marqueta. Obecnie w tym budynku
znajduje się siedziba prezydencji Autono-
micznej Wspólnoty Madrytu.
Poleć książkę
116
12 winogron na Nowy Rok
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
To właśnie tutaj, na Puerta del Sol, 31 grudnia każdego roku, tuż przed północą
przychodzą turyści i mieszkańcy Madrytu, aby przywitać nadejście Nowego
Roku, stojąc twarzą do budynku poczty głównej i wpatrując się w zegar au-
torstwa Losady. Wszyscy obowiązkowo przychodzą z 12 winogronami, aby tuż
przed północą, w takt 12 uderzeń zegara zjeść winogrona. Tradycja pochodzi
z 1909 r., kiedy z jesiennych zbiorów winogron pozostały bardzo duże nadwyżki.
Powstał wtedy pomysł, aby winogrona rozdać wszystkim tym, którzy w noc syl-
westrową przyszli na plac Puerta del Sol świętować nadejście Nowego Roku. Ktoś
wpadł na pomysł, aby za każdym uderzeniem zegara zjeść jedno winogrono.
Wezwanie to zostało podjęte przez inne osoby, które podążyły za przykładem.
Rok później, aby przywitać kolejny Nowy Rok, niektórzy przyszli już z własnymi
winogronami. Tak powstał zwyczaj jedzenia 12 winogron w rytm bijącego przed
północą zegara, który ma przynieść szczęście w nadchodzącym Nowym Roku.
Budynek ma kształt prostokąta,
z dwoma dużymi tarasami. Fasada wy-
konana jest z białego kamienia i poma-
rańczowej cegły. W centrum znajduje
się duża brama wjazdowa tworząca łuk,
nad którym wznosi się balkon wsparty na
czterech lwich głowach. U góry bramy
widnieje królewski herb Karola III. Ele-
gancka kompozycja budynku została
zmieniona wiek później, kiedy dodano
▲▲ Królewska Poczta Główna
Kup książkę
wieżę, na której został zainstalowany
słynny zegar, informujący 31 grudnia
o nadejściu Nowego Roku. Obecny zegar
to prezent od słynnego hiszpańskiego
zegarmistrza Jose Rodrigeza Conejero,
znanego bardziej jako Losada, miesz-
kającego w Londynie. Kiedy podczas
jednej ze swoich wizyt w Madrycie za-
trzymał się w hotelu przy Puerta del Sol
i zobaczył z okna zegar na ówczesnym
budynku Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych, (który wska-
zywał złą godzinę) postanowił
coś z tym zrobić. Po kilku spo-
tkaniach z przedstawicielami
władz zobowiązał się do wyko-
nania zegara, który będzie odpo-
wiedni dla jednego z głównych
placów stolicy Hiszpanii. Prace
nad zegarem trwały sześć lat,
a jego inauguracja odbyła się
w 1866 r., w asyście ówczesnej
królowej Izabeli II.
Ostatnie poważne prace re-
montowe w budynku zostały
przeprowadzone w 1985 r.,
Poleć książkę
117
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
Niedźwiadek – herb Madrytu
Od wschodniej strony, u wylotu ulicy
Alcalá znajduje się posąg, który przed-
stawia herb Madrytu: niedźwiedzia
i drzewo poziomkowe. Pomnik został
wykonany z brązu w latach 60. i kilka-
krotnie zmieniał swoje położenie, aż
do ostatniej modernizacji placu, kiedy
stanął w aktualnym miejscu. W herbie
Madrytu znajduje się drzewo chróścina
jagodna (madroño), ze względu na
kształt owoców zwane również drze-
wem poziomkowym. Nie jest znana
dokładna data powstania herbu Madrytu. Wiadomo jedynie, że na początku
XIII w. podczas walk w ramach rekonkwisty wojska z Madrytu miały sztandar
z obecnym herbem. Historycy upatrują wybór drzewa madroño do herbu Ma-
drytu w podobieństwie obu nazw. Nazwa madroño kojarzy się nazwą Madryt.
Natomiast w przypadku niedźwiedzia (lub jak niektóry uważają – niedźwiedzicy),
istnieją dwie wersje legendy. Jedna mówi o tym, że Madryt – tak jak wiele innych
miast, m.in. Rzym – jest zbudowany na siedmiu wzgórzach. Siedem wzgórz to
siedem gwiazd. Tyle właśnie liczy gwiazdozbiór Małej Niedźwiedzicy. Z tego
też powodu część badaczy uważa, że w herbie jest niedźwiedzica, a nie niedź-
wiedź. Druga teoria głosi, że w lasach w okolicy Madrytu dawniej było dużo
niedźwiedzi. To właśnie tutaj królowie przyjeżdżali polować na te zwierzęta
i stąd też w herbie Madrytu znalazł się ten dostojny drapieżnik.
w celu dostosowania go do jego obecnej
roli, czyli siedziby prezydenta regionu.
Real Casa de Correos; Puerta del
Sol 7; metro: Sol (L1, L2, L3); Cercanías:
Sol; www.madrid.org
Casa Museo Ratón Pérez
Niedaleko Puerta del Sol znajduje się
niecodzienne miejsce przeznaczone
dla dzieci. Pewnie każdy kiedyś słyszał
historię o Zębowej Wróżce lub Wróżce
Zębuszce, a niektórzy o myszce, która
w zamian za nasze zęby mleczne zosta-
wione pod poduszką przynosiła nam
Kup książkę
w dzieciństwie pieniążek, smakołyk lub
inną nagrodę. Dzięki temu o wiele łatwiej
przychodziło nam przeżyć czasy wypa-
dania zębów mlecznych. O ile w Polsce
popularne są obie historie, to w Hiszpa-
nii i krajach hiszpańskojęzycznych prym
wiedzie opowieść o Myszce Pérez (Ra-
toncito Pérez), w niektórych krajach zna-
nej jako myszka od zębów.
Popularność myszki Hiszpanie za-
wdzięczają zakonnikowi, ojcu Luisowi
Coloma, który został poproszony o napi-
sanie bajki dla będącego jeszcze dziec-
kiem przyszłego króla Alfonsa XIII. Akcję
Poleć książkę
118
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
▲▲ Ulica Alcalá
opowieści umiejscowił on w Madrycie,
przy ulicy Arenal 8, w dawnej cukierni
Carlos Prast. To właśnie tam, w jednym
z pudełek po ciastach mieszkała Myszka
Pérez. Dzisiaj cukierni już nie ma, ale
w budynku znajduje się posąg myszki,
a na pierwszym piętrze dom-muzeum
naszego bohatera. W muzeum możemy
zobaczyć m.in. makietę domu myszki,
a także inne słynne myszki świata, takie
jak Myszka Miki.
Casa Museo Ratón Pérez; Calle Are-
nal 8; 1 piętro; metro: Sol (L1, L2, L3); Cer-
canías: Sol, otwarte: pn. 17.00–20.00, wt–
pt. 11.00–14.00 i 17.00–20.00, sb. 11.00–15.00
i 16.00–20.00, godz. otwarcia w nd. na-
leży sprawdzić na stronie: www.casa-
museoratonperez.es w zakładce: „Blog
de información”, bilety: normalny 3 EUR
calle alcala´
Ulica Alcalá jest jedną z najważniejszych,
a jednocześnie najdłuższych (10,2 km)
Kup książkę
i najstarszych arterii miasta. Jej początki
sięgają okresu panowania dynastii Habs-
burgów, a zwłaszcza momentu, kiedy
rozpoczęto zabudowę placu Puerta del
Sol. Droga, która wówczas istniała pro-
wadziła do Acalá de Henares i Aragonii,
i dała później początek obecnej ulicy.
W XVII i XVIII w. wzdłuż tego traktu bu-
dowano klasztory i pałace, natomiast na
początku XX w. ten odcinek stał się cen-
trum finansowym Madrytu. Ulica Alcalá
obecnie przebiega przez najważniejsze
punkty miasta: plac Cibeles, bramę Alcalá
i arenę do walki z bykami Las Ventas.
Idąc od strony placu Puerta del Sol,
pierwszym interesującym obiektem
który napotkamy jest budynek daw-
nego Real Casa de la Aduan (Królew-
skiego Domu Celnego), obecnej siedziby
Ministerstwa Skarbu. Budynek został
zaprojektowany w 2. poł. XVIII w. przez
Francesca Sabatiniego, który wyraźnie
inspirował się w swojej pracy włoskimi
pałacami z XVI w.
Poleć książkę
119
I
A
V
N
A
R
G
I
Á
L
A
C
L
A
,
L
O
S
L
E
D
A
T
R
E
U
P
Real Academia de Bellas Artes
de San Fernando
Na ulicy Alcalá pod nr. 13 znajduje się
gmach powstałej w 1752 r. Real Academia
de Bellas Artes de San Fernando, obecnie
zamienionej na muzeum. Budynek został
zaprojektowany przez José de Churrigu-
erę, a następnie zbudowany według jego
projektu w 1773 r. przez Diega de Villanuevę.
Studiowali tu Picasso i Dali, i mimo że obaj
zostali ze szkoły wyrzuceni, to ich prace
można oglądać w tutejszych zbiorach.
Muzeum posiada dużą kolekcję
sztuki hiszpańskiej, w tym obrazy Luisa
de Moralesa, Antonia de Peredy, José de
Ribery, Francisca de Zurbarána, Francisca
de Goi (w tym Pogrzeb sardynki i auto-
portret malarza z 1815 r.), Joaquina Sorolla
i Juana Grisa. Wśród artystów zagranicz-
nych należy wymienić Giovanniego Bel-
liniego, Arcimbolda (jedyny zachowany
na terenie Hiszpanii obraz zatytułowany
Wiosna), Rubensa, Louisa Michela van
Loo, Rafaela Mengsa i Antona van Dycka.
W muzeum zgromadzono również wiele
rzeźb, rysunków i grafik.
▲▲ Budynek Hiszpańskiego Banku
Kredytowego
Kup książkę
Real Academia de Bellas Artes de San
Fernando; Calle de Alcalá 13; metro: Sol
(L1, L2, L3); otwarte: wt.–nd. 10.00–15.00;
zamkn. pn., 1 I, 6 I , 30 V, 9 XI, 24 XII, 25 XII,
31 XII oraz cały sierpień, bilety: normalny
6 EUR, ulgowy 3 EUR, www.realacade-
miabellasartessanfernando.com/es
Casino de Madrid
Eklektyczny budynek przy ulicy Alcalá 15
od 1910 r. był siedzibą kasyna madryc-
kiego, klubu dla dżentelmenów, gdzie
spotykano się, aby porozmawiać o inte-
resach lub po prostu miło spędzić czas.
Obecnie kasyno nie jest udostępnione do
zwiedzania. Na jego terenie od 1998 r. znaj-
duje się restauracja La Terraza del Casino,
szczycąca się jedną gwiazdką Michelina.
Edificio del Banco Español
de Crédito
Budynek na planie trójkąta znajdujący się
pod nr. 14 powstał pod koniec XIX w. jako
siedziba filii amerykańskiego towarzystwa
ubezpieczeniowego, powszechnie nazy-
wanego La Equitativa. Następnie został
kupiony przez Hiszpański Bank Kredytowy.
Po kliku przekształceniach i fuzjach banko-
wych, gmach wszedł w posiadanie banku
Santander, który sprzedał go w 2012 r.
Obecnie budynek jest gruntownie re-
montowany w ramach projektu o nazwie
„operacja Canalejas”, w wyniku którego
w przyszłości ma powstać w tym miej-
scu luksusowy hotel i galeria handlowa.
Edificio del Banco de Bilbao
Pod nr. 16 znajduje się budynek Banku
Bilbao (obecnie BBVA) wybudowany
w latach 1920–23. Ogromny gmach ma
18 tys. m² powierzchni. Wieże górujące
nad fasadą główną zdobią dwie im-
ponujące kwadrygi. Przed wybuchem
Poleć książkę
154
I
E
C
L
O
K
O
I
I
O
R
T
E
R
L
E
K
R
A
P
Park El Retiro
i okolice
Ulica biegnąca wzdłuż Królewskiego
Ogrodu Botanicznego, łącząca Paseo
del Prado z parkiem Retiro nosi nazwę
La Cuesta de Moyano. Zakątek ten znany
jest z drewnianych kiosków, w których
sprzedawane są używane książki i sta-
rodruki. Na krańcach uliczki znajdują się
pomniki: Caludia Moyano, polityka i ini-
cjatora wprowadzenia w 1855 r. prawa re-
gulującego kształcenie w Hiszpanii oraz
Pia Baroja, baskijskiego pisarza.
el parque del retiro
Park El Retiro, zajmujący powierzchnię
118 ha, nazywany jest często „zielonymi
płucami Madrytu”. Historia parku sięga
1. poł. XVII w., a więc okresu panowania
Filipa IV (1605–65). Na zlecenie władcy po-
wstał wówczas pałac Buen Retiro. Część
kompleksu pałacowego stanowiły tereny
zielone, prawdziwy powód do dumy dla
Filipa IV. Do realizacji założenia zapro-
szono ogrodników z całej Europy. W tym
okresie park wyglądał zupełnie inaczej niż
obecnie. Przede wszystkim był znacznie
bardziej obszerny, poprzecinany kana-
łami, z licznymi kapliczkami. Posadzono
tu drzewa cytrynowe i pomarańczowe,
migdałowce, leszczyny, czereśnie, wiśnie,
dęby i topole. Do parku sprowadzano
również rośliny egzotyczne. Najstarsze
drzewo w Retiro zasadzono w 1633 r. Ro-
śnie tu ono do dziś. Jest to cypryśnik mek-
sykański, Taxodium mucronatum (hiszp.
ahuehuete), który pochodzi z Meksyku,
gdzie żyje od 2 do 6 tys. lat. Ten rzadki
egzemplarz można podziwiać przy wej-
▼▼ Pomnik Alfonsa XII
Kup książkę
Poleć książkę
155
I
E
C
L
O
K
O
I
I
O
R
T
E
R
L
E
K
R
A
P
▼▲ W parku El Retiro
ściu do parku, które znajduje się przy ulicy
Alfonsa XII, naprzeciwko budynku Cason
del Buen Retiro. W czasach Filipa IV park
Retiro służył jako miejsce do organizacji
zabaw, przedstawień teatralnych i opero-
wych. Otrzymanie zaproszenia na wyda-
rzenia odbywające się na terenie pałacu
i parku było dla mieszkańców Madrytu
szczególnym wyróżnieniem.
Po pożarze starego Alkazaru (pałacu
Królewskiego), król Filip V de Burbon
(1683–1746) przeniósł się w 1734 r. wraz
z rodziną do pałacu Buen Retiro. W tym
okresie zarówno sam pałac, jak i przylega-
jący do niego park zostały przystosowane
do roli tymczasowej rezydencji królew-
skiej. Na terenie parku organizowane były
przedstawienia, w tym słynne przedsta-
wienia operowe, w których występował
legendarny „ostatni kastrat”, Farinelli. Jego
śpiew miał podobno zbawienny wpływ
na pogrążonego w depresji Filipa V.
Kolejny okres świetności park Retiro
zawdzięcza Karolowi III (1716–88), który
zanim zasiadł na tronie hiszpańskim spra-
wował rządy w Neapolu i Sycylii. Karol III,
nazywany również „królem burmistrzem”,
Kup książkę
przybył do Madrytu w wieku 44 lat. Jego
małżonką była Maria Amalia, córka elek-
tora Saksonii i króla Polski, Augusta III
Sasa. Dzięki żonie, Karol III zapałał pasją
do wytwarzanej w Miśni porcelany. I to
do tego stopnia, że polecił otworzyć na
terenie parku Retiro manufakturę, w któ-
rej wytwarzano porcelanę, a także pro-
dukty luksusowe: wyroby z brązu, kości
słoniowej oraz mozaiki. W tym celu spro-
wadzono do Madrytu ok. 50 specjalistów
wraz z rodzinami (głównie Włochów).
Niektóre wyroby z królewskiej manufak-
tury możemy dzisiaj podziwiać w pałacu
Królewskim w Madrycie.
W 1764 r. Karol III, pierwszy władca
z dynastii Burbonów zamieszkał w no-
wym pałacu. W tym czasie pałac Buen
Retiro został przeznaczony częściowo na
kwatery dla gwardii szwajcarskiej i hisz-
pańskiej. W 1781 r. w okolicy parku Retiro
powstał ogród botaniczny, a w 1785 r.
zaczęto budowę obecnego gmachu
Muzeum Prado. Karol III jako prawdziwy
„dobry burmistrz” Madrytu udostępnił
częściowo park Retiro dla mieszkań-
ców miasta. Pod warunkiem jednak, że
Poleć książkę
156
I
E
C
L
O
K
O
I
I
O
R
T
E
R
L
E
K
R
A
P
odwiedzający byli odpowiednio ubrani
i zachowali się nienagannie.
Za panowania Karola IV (1748–1819)
w parku ustawiono 2200 słomianych
krzeseł, które były udostępniane od-
wiedzającym za opłatą. Za jego rządów
otworzono na terenie parku trzy kioski
z napojami bezalkoholowymi. W 1792 r. na
terenie parku Retiro odbył się pierwszy lot
balonem. Mistrzem ceremonii był kapitan
Vincente Lunardii, który po przeprowa-
dzeniu udanych lotów w Londynie i Ne-
apolu, postanowił zorganizować również
lot w Madrycie. Trwał on godzinę, a ba-
lon wzniósł się na wysokość ok. 300 m.
Podczas inwazji napoleońskiej, która
miała miejsce w 1808 r., pałac Buen Re-
tiro został prawie doszczętnie zniszczony.
Mocno ucierpiał również teren przylega-
jącego do niego parku.
W okolicy dzisiejszego ogrodu bota-
nicznego Karol III założył w 1770 r. ogród
zoologiczny. Zwierzyniec zamieszkiwały
zwierzęta sprowadzone z hiszpańskich
kolonii w Ameryce Południowej, z terenu
Półwyspu Iberyjskiego oraz pojedyncze
egzemplarze z Azji i Afryki. Krótko przed
inwazją napoleońską Ferdynad VII prze-
niósł zoo do północnej części parku Re-
tiro, miejsca nazwanego później Casa de
Fieras (Domu Bestii). Za panowania Iza-
beli II (1830–1904) ogród został powięk-
szony i wzbogacony o kolekcję ptaków.
Po 1868 r. park Retiro został w pełni
udostępniony dla publiczności. W tym
okresie wybudowano również wybieg
dla lwów. „Złoty okres” dla ogrodu zoo-
logicznego przypada na rządy króla Al-
fonsa XIII (1886–1941). Wówczas kolekcję
zwierząt powiększono o leopardy, małpy,
Słonica Pizarro
Do 1972 r. na terenie parku Retiro znajdowało się zoo o nazwie Casa de Fieras.
W 2. poł. XIX w. jedną z ulubienic publiczności madryckiego ogrodu zoologicz-
nego była słonica Pizarro. Zdobyła ona sławę, walcząc na arenach z bykami, lwami
i tygrysami. Do historii przeszła jej walka z 1865 r. na madryckiej arenie Puerta
de Alcalá, podczas której zmierzyła się z pięcioma bykami rasy toros bravos. Na-
stępnie została zakupiona przez niejakiego Mr. Millera i stała się atrakcją w jego
spektaklu pokazywanym w dzielnicy Salamanca. Numerem popisowym Pizarro
było odkorkowywanie butelki i wypijanie jej zawartości na oczach widzów.
Jej sława wzrosła jeszcze bardziej, gdy pewnego dnia zerwała się z łańcucha
i uciekła w stronę budek rozłożonych z okazji odbywającego się w tej okolicy
festynu. Na miejscu odkorkowała kilka butelek wina, które opróżniła, jako że
była specjalistką w tej dziedzinie. Następnie lekko wstawiona udała się w stronę
ulicy Alcalá, gdzie wzbudziła postrach wśród przechodniów i pracujących tam
dorożkarzy. Zwabiona zapachem świeżo upieczonego chleba z okolicznej pie-
karni, włamała się do środka i zjadła pieczywo przeznaczone do sprzedaży. Po
tym incydencie wróciła do swojego opiekuna, a kilka lat później została prze-
kazana do zoo znajdującego się na terenie parku Retiro. Tam spędziła resztę
swojego życia. Kiedy w 1873 r. zakończyła swój żywot, według niektórych źródeł
została wypchana i przekazana jako eksponat do Muzeum Historii Naturalnej.
Kup książkę
Poleć książkę
157
I
E
C
L
O
K
O
I
I
O
R
T
E
R
L
E
K
R
A
P
hieny, zebry, strusie, dwa słonie, hipopo-
tama o wdzięcznym imieniu Pipo, a na-
wet o niedźwiedzie polarne. W okresie
wojny domowej (1936–39) większość
zwierząt poniosła śmierć w wyniku bom-
bardowań. Po wojnie ogród stał się po-
nownie jedną z atrakcji Madrytu. Spro-
wadzono do niego sporą gromadkę
nowych zwierząt. Ciekawostką jest, że
po zakończeniu zdjęć do filmu Lawrence
z Arabii, które częściowo były realizo-
wane w Hiszpanii, producenci podaro-
wali zoo występujące w nim wielbłądy.
W 1972 r. zoo przeniesiono na teren Casa
del Campo, gdzie wybiegi i klatki dla
zwierząt były obszerniejsze i bardziej
nowoczesne. Na terenie parku Retiro
możemy dzisiaj odnaleźć pozostało-
ści po ogrodzie zoologicznym, w tym
dawne wejście ozdobione posągami
lwów, klatki dla zwierząt, fosę czy wy-
bieg dla niedźwiedzi.
Współczesne Retiro to nie tylko róż-
norodne założenia parkowe, ale również
korty tenisowe, boisko do gry w piłkę
nożną, przystań dla łódek i małego statku
pasażerskiego. Trzy duże budynki znajdu-
jące się na jego terenie: pałac Velázqueza,
pałac Kryształowy i Casa de Vacas wyko-
rzystywane są przez cały rok jako miej-
sca wystawowe.
Na terenie parku znajduje się wiele
pomników dedykowanych sławnym
hiszpańskim pisarzom, artystom i bo-
haterom narodowym. Na szczególną
uwagę zasługuje pomnik Upadłego
Anioła wykonany w 1885 r. przez Ricarda
Bellvera. W parku odnaleźć można rów-
nież pozostałości dawnego młyna wod-
nego i manufaktury porcelany. Ponadto
jest to wspaniały teren do uprawiania
przeróżnych sportów i po porostu do
wypoczynku. W kwietniu właśnie tutaj
ma swój początek i metę słynny ma-
drycki maraton.
El Parque del Retiro; Plaza de la Inde-
pendencia 7; metro: Retiro (L2), Atocha
Renfe (L1); Cercanías: Atocha, otwarte:
codz. X–IV 6.00–22.00, V–IX 6.00–24.00,
wstęp wolny;
Palacio de Cristal
Pałac Kryształowy znajduje się na terenie
parku Retiro. Został zbudowany w 1887 r.
przez architekta Ricarda Velázqueza Bo-
sco, który był również twórcą znajdu-
▼▼ Pałac Kryształowy
Kup książkę
Poleć książkę
Pobierz darmowy fragment (pdf)