Darmowy fragment publikacji:
pod redakcją Zdzisława Jasińskiego
MOTYWOWANIE
W
PRZEDSIĘBIORSTWIE
UWALNIANIE LUDZKIEJ PRODUKTYWNOŚCI
e-book
3
Warszawa 2007
WYDAWNICTWO PLACET
Przedmowa
Marketingowa recepta na sukces każdego przedsiębiorstwa to dostarcza-
nie produktów i usług o jak najlepszej użyteczności po jak najniższej cenie.
Prostota tej zasady nie przekłada się jednak na równie łatwą realizację. Prze-
ciwnie, na obydwie te cechy składa się szereg elementów zależnych od wielu
czynników możliwych do uzyskania lub wystąpienia w określonych warun-
kach i czasie. W sumie tworzy to nieskończoną liczbę możliwych kombinacji
warunków i czynników, na kształtowanie których w dużej mierze mamy
wpływ. Tylko świadoma działalność człowieka jest w stanie wpłynąć na ste-
rowanie tym zbiorem niewiadomych i nadać mu pożądany kierunek. Nieza-
leżnie od tego czy, i w jakiej skali, makro lub mikro, możemy wpływać na
otaczającą nas rzeczywistość, musimy przede wszystkim odczuwać potrzebę
działania. Wynika ona z konieczności zaspokojenia podstawowych potrzeb
bytowych, a w dalszej kolejności może wynikać z samej naszej osobowo(cid:1)ci,
ale najczęściej musi być świadomie wywoływana przez odpowiednie czynni-
ki motywujące i to jest właśnie temat tej książki.
Co uczynić, i jak to zrobić, aby ludzie zgodnie ze sobą współpracując,
chcieli, znając misję i cele przedsiębiorstwa, urzeczywistniać je tworząc okre-
ślone dobra zgodnie z pierwszą zasadą marketingu. Nie ma niestety jednolitej
recepty postępowania motywacyjnego i ta książka takiej recepty nie daje.
Autorzy starają się natomiast przedstawić szeroką gamę sposobów motywo-
wania oraz ich znaczenie i wpływ na wykonywaną pracę.
Polskie przedsiębiorstwa państwowe transformujące swój system gospo-
darczy do wymogów rynkowych oraz młode przedsiębiorstwa prywatne, aby
sprostać zagranicznej konkurencji, muszą większą uwagę zwrócić na budowę
właściwych zespołów pracowniczych, permanentne ich kształcenie i moty-
wowanie. Naczelną zasadą jest godziwa zapłata za efekty pracy, a nie za sa-
mą obecność. I tu książka wskazuje różne sposoby kształtowania płac i ich
motywacyjne oddziaływanie. Jednak w miarę jak rynek pracy staje się coraz
bardziej wyrównany i trudny, systemy płac tracą swoje główne motywacyjne
znaczenie na korzyść elementów pozapłacowych, jak właściwy dobór ludzi
do zespołów i zadań, lepsza organizacja, zwiększenie partycypacji w zarzą-
dzaniu, planowanie karier, systemy ocen, szkolenia i rozwoju, itp. Wszystkie
5
te narzędzia jasno i zrozumiale opisane są w tej publikacji natomiast kierow-
nictwu pozostaje ich dobór do konkretnych warunków przedsiębiorstwa.
Tak jak prosta zasada marketingowa w dzisiejszych wysoce turbulentnych
czasach nie wystarcza, tak i ta praca byłaby ułomna ograniczając się do
przedstawionych zagadnień. O sukcesie przedsiębiorstwa na rynkach mię-
dzynarodowych dziś decyduje zdolność do innowacji i permanentne dosko-
nalenie jakości. Cykl życia produktu na rynku skraca się. Produkty bardzo
dobre zastępowane są przez jeszcze lepsze. Postęp ten nie zależy już od jed-
nostki, ale jest udziałem całych załóg. Zgodnie z japońskimi zasadami kształ-
towania jakości każdy na każdym stanowisku tę totalną jakość wypracowuje.
Motywowanie do pracy twórczej i zachowań projakościowych, a także do
przełamywania barier w stosowaniu technik informatycznych i high-tech nie
mogło więc umknąć uwadze autorów tej książki.
Je(cid:1)li dodamy, że zespół autorski współpracuje z wieloma przedsiębior-
stwami współtworząc ich systemy organizacji i motywowania, a tu przedsta-
wia swoje praktyczne doświadczenia będziemy mieli gwarancję rzetelności
i przydatności tej publikacji. Sądzę, że z powodzeniem wiedzę i wskazówki
w niej zawarte mogą służyć studentom i praktyce życia gospodarczego.
czego życzy jej czytelnikom
prof. Kazimierz Perechuda
6
Spis treści
Przedmowa prof. Kazimierza Perechudy
WST(cid:24)P
CZ(cid:3)(cid:4)(cid:5) I (cid:4)RODKI I NARZ(cid:3)DZIA STOSOWANE W PROCESIE
MOTYWACYJNYM
ROZDZIA(cid:22) 1. PROCES MOTYWACYJNY I JEGO PRZEBIEG
1. Istota, miejsce i znaczenie motywowania w dzia alno ci kierowniczej
2. Proces motywacyjny i jego struktura
Literatura:
ROZDZIA(cid:22) 2. P(cid:22)ACE JAKO INSTRUMENT ODDZIA(cid:22)YWANIA
MOTYWACYJNEGO
1. Systemy motywowania p acowego
2. Formy p ac
3. Wewn-trzna struktura p ac
4. Zasady kszta towania sk adników wynagrodzenia
4.1. Kszta towanie p acy zasadniczej
4.2. Premia jako instrument motywowania
4.2.1. Systemy premiowania i ich charakterystyka
4.2.2. Warunki skutecznego premiowania
4.3. Zasady kszta towania pozosta ych sk adników wynagrodzenia
Literatura:
ROZDZIA(cid:22) 3. MOTYWACYJNE ASPEKTY ORGANIZACJI PRACY
1. Organizacja pracy jako 2ród o motywacji
2. Motywacyjne formy organizacji pracy
2.1. Rotacja pracy
2.2. Rozszerzanie pracy
2.3. Wzbogacenie pracy
2.4. Grupowe formy organizacji pracy
Literatura:
ROZDZIA(cid:22) 4. MOTYWACYJNA ROLA UPRAWNIE PRACOWNICZYCH
1. Poj-cie i rola partycypacji pracowniczej w zarz8dzaniu
2. Formy partycypacji pracowniczej
3. Motywacyjny model partycypacji decyzyjnej
4. Partycypacja w praktyce ró9nych firm
Literatura:
7
5
11
17
17
20
24
25
25
27
33
36
36
45
46
51
52
55
57
57
59
59
61
63
63
66
67
67
72
79
83
87
ROZDZIA(cid:22) 5. MOTYWOWANIE ELEMENTAMI PROCESU KADROWEGO 89
89
1. Dobór pracowników
97
2. Planowanie karier
97
2.1. Poj-cie i znaczenie planowania karier
2.2. Motywowanie na poszczególnych etapach kariery pracownika
99
103
2.3. Planowanie karier a problem dostosowania i niedostosowania pracowników
105
2.4. Sposoby oddzia ywania na kariery pracownicze
3. System ocen pracowniczych
110
110
3.1. Motywacyjne cele ocen pracowniczych
112
3.2. Procedura opracowania systemu ocen
120
4. Szkolenie i rozwój personelu
5. Systemy awansowania
133
139
6. Rozwi8zanie stosunku pracy
145
Za 8cznik nr 1 Kwestionariusz osobowy (ankieta personalna)
147
Za 8cznik nr 2 Karta opisu stanowiska
Za 8cznik nr 3 Karta uzgodnie dotycz8ca zatrudnienia
148
149
Za 8cznik nr 4 Arkusz oceny kierowników zak adów
154
Za 8cznik nr 5 Fragment instrukcji dla identyfikacji kryteriów oceny pracowników.
Literatura:
158
ROZDZIA(cid:22) 6. UWARUNKOWANIA PRZEBIEGU PROCESÓW
MOTYWACYJNYCH
1. Uwarunkowania zewn-trzne
1.1. System spo eczno-gospodarczy
1.2. Uwarunkowania socjo-kulturowe
1.3. System prawny
2. Uwarunkowania wewn-trzne
2.1. Wielko B i pozycja ekonomiczna przedsi-biorstwa na rynku
2.2. Cechy zasobów kadrowych
2.3. Specyfika i warunki procesu pracy
Literatura:
CZ(cid:3)(cid:4)(cid:5) II MOTYWOWANIE W WYBRANYCH OBSZARACH
PRZEDSI(cid:3)BIORSTWA
ROZDZIA(cid:22) 7. MOTYWOWANIE DO PRACY TWÓRCZEJ
W PRZEDSI(cid:3)BIORSTWIE
1. Znaczenie pracy twórczej w gospodarce
2. Natura procesu i produktu twórczego
3. Ogólne zasady tworzenia klimatu dla dzia alno ci twórczej
4. Zasady automotywacji do pracy twórczej
8
161
161
161
168
173
177
177
180
185
188
193
193
195
198
200
5. Cechy grup twórczych przydatne dla zarz8dzania
6. Motywatory twórczo ci w biznesie
Uwagi ko cowe
Literatura:
202
204
209
210
ROZDZIA(cid:22) 8. MOTYWOWANIE DO ZACHOWA PROJAKO(cid:4)CIOWYCH 211
1. Motywacja dla jako ci
214
2. Motywowanie a wprowadzanie i podtrzymywanie systemu zarz8dzania
jako ci8 w praktyce gospodarczej
217
218
przyk ad 1 Oracle Deutschland
219
przyk ad 2 Rockwell Body and Chassis Systems
220
przyk ad 3 Zak a Elektrod W-glowych S.A.
221
przyk ad 4 Krakowska Fabryka Kabli
Literatura:
222
ROZDZIA(cid:22) 9. MOTYWOWANIE W PROCESIE IMPLEMENTACJI SYSTEMÓW
223
INFORMATYCZNYCH
1. Psychosocjologiczne uwarunkowania procesu implementacji systemów
informatycznych
2. Tradycyjne podej cie do procesu implementacji systemu informatycznego
3. Wspó czesne podej cie do procesu implementacji systemów informatycznych
3.1. Planowanie zmian
3.2. Edukacja w procesie zmian
3.3. Motywacyjna rola projektu organizacyjno-personalego
Literatura:
225
227
229
230
232
234
237
9
WSTĘP
Przebieg procesu kierowania, jego skuteczność i ostateczne wyniki zależą
w dużej mierze od kierownika, od tego co sobą reprezentuje, jakie posiada
kwalifikacje, umiejętności, jak się zachowuje, jakie przyjmuje postawy
w różnych sytuacjach.
Kierownik będąc głównym ośrodkiem decyzyjnym w systemie pracy wy-
znacza swoim działaniem wyniki systemu w znacznie większym stopniu niż
każdy inny pracownik. On decyduje, jakie i kiedy podjąć działania, kto i w
jaki sposób ma je wykonać, jak przeciwdziałać trudnościom. Do niego należy
rozwiązywanie bieżących problemów. Dobra praca kierownika to duża szan-
sa na prawidłowe funkcjonowanie systemu pracy. Z kolei jego błędy i nie-
udolność mogą zniszczyć wysiłek wszystkich podległych mu pracowników.
Aby system pracy osiągnął zamierzone cele kierownik musi przydzielać
zadania podległym mu pracownikom odpowiednio do ich kwalifikacji i umie-
jętności, musi zorganizować im odpowiednie stanowiska pracy. To jednak nie
wystarczy. Swoim działaniem powinien także wyzwolić wolę i chęć działania
pracowników, powinien kształtować – pożądane przez niego – ich zachowa-
nia i postawy. Sukces na tym polu zależy od tego jak realizuje (w jakim stylu)
proces motywacyjny, czy zna jego mechanizm, jakie zna, jakie posiada i ja-
kich używa środków i narzędzi motywacyjnych, czy uwzględnia w tych dzia-
łaniach uwarunkowania sytuacyjne.
Badania i analizy działalności kierowników w różnych systemach pracy
wykazały wiele zastrzeżeń. Dużo w tej działalności dowolności, błędnych
decyzji wynikających z niewiedzy jak i z faktu, że jedynym ich wyznaczni-
kiem jest własne doświadczenie (nie zawsze dobre), nabyte przez lata w śro-
dowisku pracy.
Rezultaty badań oraz przyjęte założenie, że motywowanie to ważny
i szczególnie trudny element w działaniach każdego kierownika pozwoliły
sformułować cel pracy. Celem pracy jest wyposażenie kadry kierowniczej
w podstawowe wiadomości o narzędziach i instrumentach motywacyjnego
oddziaływania, wskazanie i przekonanie, że oprócz powszechnie uznawa-
nych motywatorów płacowych ważną rolę mogą odgrywać również inne mo-
11
tywatory. Praca ma systematyzować wiedzę praktyczną, być źródłem głęb-
szego poznania problemu i inspiracją do doskonalenia działalności kierow-
niczej.
Praca składa się z dwóch części. Część I wyjaśnia istotę motywowania,
jego cel i zadania. Prezentuje przebieg i strukturę procesu motywacyjnego.
Określa zasady kształtowania składników wynagradzania w przedsiębiorstwie
(płacy zasadniczej, premii oraz pozostałych składników). Wyjaśnia motywa-
cyjne aspekty stosowanych rozwiązań płacowych oraz formułuje warunki ich
skuteczności. Przedstawia organizację pracy jako źródło motywacji pracow-
niczej. Omawia różne motywacyjne formy organizacji pracy i ich siłę moty-
wacyjną, wskazuje sytuacje w których dają one najlepsze rezultaty. Podkreśla
motywacyjne znaczenie udziału pracowników w procesach decyzyjnych
zwracając uwagę na rozmaite formy partycypacji pracowniczej w zarządzaniu
jako cenne i skuteczne narzędzie oddziaływania, zwłaszcza w długim okresie
(np. przyznanie kompetencji stanowiących udział w radach nadzorczych,
kołach jakości, partycypacji finansowej, itp.). Zwraca także uwagę na moty-
wacyjne znaczenie decyzji podejmowanych w procesach kadrowych (dobo-
rze pracowników na stanowiska pracy, planowaniu ich kariery i awansów,
budowaniu systemu ocen pracowniczych, działalności szkoleniowej, a nawet
w rozwiązywaniu stosunku pracy). W tej części pracy omawia się także uwa-
runkowania przebiegu procesów motywacyjnych, zarówno zewnętrzne jak
i wewnętrzne. Wskazuje się tu na elementy, które mogą ułatwiać lub utrud-
niać motywowanie do pracy.
Część II prezentuje problem motywacji w konkretnych obszarach działal-
ności przedsiębiorstwa. Wybrano te obszary, które mają istotne znaczenie dla
firm funkcjonujących wśród konkurencyjnych podmiotów gospodarczych,
które mogą dać im przewagę na rynku. I tak rozdział VII dotyczy obszaru pra-
cy twórczej. Podkreśla jej rolę i znaczenie dla przedsiębiorstwa. Wskazuje
w jaki sposób kierownicy mogą stymulować odkrywcze i innowacyjne za-
chowania swoich pracowników, jak tworzyć klimat sprzyjający kreowaniu
nowych rozwiązań i twórczemu myśleniu. Rozdział VIII z kolei przedstawia,
jak można motywować pracowników firmy do zachowań projakościowych.
Przedstawione są tu przykłady rozwiązań motywacyjnych zastosowanych
w praktyce gospodarczej przez różne firmy. Ostatni rozdział pracy poświęco-
ny jest motywowaniu w procesach implementacji systemów informatycznych.
12
Wiele przedsiębiorstw by sprostać wyzwaniom współczesnej gospodarki
i pokonać trudności w procesach zarządzania wprowadza technologie infor-
matyczne. Z uwagi na „rewolucyjny” charakter tych zmian często powstają
opory wśród użytkowników niwelujące możliwości techniczne sprzętu
i oprogramowania. Jak pokonać te opory, jak motywować szerokie grupy pra-
cowników do zachowań sprzyjających przyjmowaniu rozwiązań opartych na
technologiach informatycznych, to właśnie treść tego rozdziału. Omówione
tu problemy przedstawione zostały na przykładzie implementacji systemów
zarządzania klasy MRP II (Manufacturing Resource Planning).
Książka jest rezultatem wieloletnich własnych prac autorów w dziedzinie
zarządzania pracą wykonywanych w Katedrze Zarządzania Produkcją i Pracą
Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, a także rezultatem ich doświadczeń
zebranych w trakcie realizacji prac badawczych i wdrożeniowych prowadzo-
nych we współpracy z organizacjami gospodarczymi.
Rozważania na temat motywowania zawarte w tej książce adresowane są
do osób zgłębiających ten problem. Mogą być wykorzystane przez kadrę kie-
rowniczą przedsiębiorstw (kierującą zespołami pracowniczymi), jak również
przez tych, którzy przygotowują się do objęcia stanowisk kierowniczych.
Książka może być również wykorzystana jako pomoc dydaktyczna dla
studentów kierunków organizacji i zarządzania.
13
Pobierz darmowy fragment (pdf)
