Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00536 006268 14090315 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Narkotyki i paranarkotyki - perspektywa polska - ebook/pdf
Narkotyki i paranarkotyki - perspektywa polska - ebook/pdf
Autor: , Liczba stron:
Wydawca: Aspra Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7545-243-3 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> socjologia
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Książka powstała we współpracy z Mazowieckim Centrum Profilaktyki Uzależnień, Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Śląską Wyższą Szkołą Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach.

W przygotowaniu:
Narkotyki i kierowcy
Dziecko a multimedia
Marihuana - fakty i mity

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Narkotyki i paranarkotyki (perspektywa polska) ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== S E R I A TOM 1 © Copyright by Ofi cyna Wydawnicza ASPRA-JR ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Mazowieckie Centrum Profi laktyki Uzależnień Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach Piotr Jabłoński, Mariusz Jędrzejko Narkotyki i paranarkotyki (perspektywa polska) Warszawa 2011 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Redaktor naukowy serii dr hab. Mariusz Jędrzejko, prof. SGGW Recenzent prof. SWSZ dr hab. Marek Walancik Opracowanie grafi czne mgr Anna Chaberska Projekt okładki Zbigniew Pindor © Copyright by Mariusz Jędrzejko Piotr Jabłoński © Copyright by Ofi cyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2011 Wydawca Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR 03-982 Warszawa, ul. Dedala 8/44 tel. 0-602-247-367. fax 615-34-21 e-mail: oficyna@aspra.pl www.aspra.pl ISBN 978-83-7545-243-3 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Spis treści Narkomania - zagrożenie wieloaspektowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Część pierwsza Problemy defi nicyjne i pojęciowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Część druga Polskie regulacje prawne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2. 1. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii . . . . . . . . . . . . . . 25 2. 2. Kodeks Karny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2. 3. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii . . . . . . . 30 Część trzecia Przyczyny sięgania po narkotyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 3.1. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące w używaniu narkotyków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 3.1.1. Czynniki ryzyka – sfera psychologiczna. . . . . . . . . 40 3.1.2 Sfera społeczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 3.1.3. Sfera biologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 3.2. Destrukcyjny charakter uzależnienia od narkotyków . . . . 46 3.3. Narkomania jako forma ograniczenia wolności . . . . . . . . 49 3.4 Używanie narkotyków w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Część czwarta Procedury postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Część piąta Charakterystyka substancji psychoaktywnych. . . . . . . . . . . . . . . 63 5.1. Kannabis – preparaty otrzymywane z konopi indyjskich . 63 5.2. Stymulanty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 5.2.1. Amfetamina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 5.2.2. Metamfetamina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 5.2.3. Kokaina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5.2.4. Ecstasy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 5.3 Środki halucynogenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.3.1. LSD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.3.2. Meskalina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 5.3.3. Grzyby halucynogenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 5 5.4. Opioidy (opiaty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 5.5. Inhalanty – wziewne środki odurzające . . . . . . . . . . . . . . 81 5.6. Narkotyki wykorzystywane w celach przestępczych . . . . 83 5.6.1. GHB (kwas gamma-hydroksymasłowy) . . . . . . . . . 84 5.6.2. Rohypnol (fl unitrazepam) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 5.6.3. Ketamina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 5.7. Nowe narkotyki syntetyczne – narkotyki klubowe . . . . . 89 5.7.1. PMA, PMMA (parametoksyamfetamina) . . . . . . . . 90 5.7.2. mCPP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 5.7.3. Fentanyl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 5.7.4. DXM (dekstrometorfan) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 5.7.5. PCP (fencyklidyna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 5.7.6. Poppers (azotan amylu, azotan butylu) . . . . . . . . . . 95 5.8. Dopalacze – paranarkotyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 5.9. Leki uspokajające i nasenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.9.1. Barbiturany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.9.2. Benzodiazepiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 5.10. Sterydy anaboliczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Część szósta Politoksykomania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Część siódma Ostre zatrucia – podstawowe pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Część ósma Narkomania i nowe uzależnienia – konteksty i problemy . . . . . 117 Część dziewiąta Rozpoznanie zachowań narkotykowych (paranarkotykowych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 9.1. Obserwacje zachowań osoby i jej twarzy . . . . . . . . . . . . 131 Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 6 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Narkomania – zagrożenie wieloaspektowe Pomimo setek badań i analiz nie znamy rzeczywistej liczby osób się- gających po narkotyki i substancje działające podobnie. Najprawdopo- dobniej w każdym roku ponad pół miliona osób w Polsce zażywa przy- najmniej jedną z substancji narkotycznych (wliczamy w to także środki określane jako dopalacze). Być może liczba ta oscyluje około miliona, na co wskazywałby bardzo dynamiczny rozwój sieci sklepów dopala- czowych (na początku września 2010 było ich około 1000). Jak się uwa- ża, większość z sięgających po narkotyki stanowią ludzie młodzi, a w tej grupie dominują chłopcy. Z kolei osób zażywających narkotyki w sposób okresowy, bardziej regularny (tworzą ją szczególnie tzw. weekendowcy oraz osoby używające narkotyków dla osiągnięcia określonego stanu psychicznego lub/i fi zycznego) jest ok. 150-160 tys. osób. Narkomanów w pełnym tego słowa znaczeniu (osób o zdefi niowanych cechach trawłe- go uzależnienia) jest natomiast kilkadziesiąt tysięcy. Jednak każda z tych liczb może być myląca, bowiem badania w tym zakresie obarczone są ry- zykiem dużego błędu. Jak wskazują autorzy ostatniego raportu o sytuacji narkotykowej w Polsce, 12 respondentów miało kontakt z marihuaną lub haszyszem a 2 z amfetaminą (Struzik, Malczewski, 2010). Z kolei w przeprowadzonym przez SMG/KRC badaniu populacji 15–17-latków (2008) 7 członków tej grupy miało kontakt z marihuaną a 3 z haszy- szem (tamże). Jeszcze inne dane przynoszą nam liczne, bardzo ciekawe opracowania przygotowane w ośrodkach akademickich, w ramach prac doktorskich i magisterskich. Z zamieszczonych tam analiz wynika, iż w populacji nastolatków od 7 do 16 miało w ciągu ostatniego roku kontakt z jednym z narkotyków (SGGW, WSP ZNP, UŚ, UAM, UW). Problem narkomanii można analizować wielu perspektywach i płasz- czyznach: np. badając przyjęcia pacjentów do placówek stacjonarnych 7 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== otrzymujemy interesujące dane dotyczące struktury tej choroby. Z ko- lei analiza eksperymentów narkotykowych nastolatków przynosi ważne informacje o zmianie tendencji używania tych substancji. Od kliku lat pojawiają się też nowe płaszczyzny diagnozy tego problemu np. poprzez analizowanie czynów przestępczych, wyroków z ustawy o przeciwdzia- łaniu narkomanii, czy też diagnozy środowiskowe bądź grup zawodo- wych (wojsko, pracownicy korporacji, kierowcy). Jakkolwiek by badać problem narkomanii otrzymujemy szereg nowych wiadomości. Bez względu na to jakie będziemy przytaczali liczby nie ulega wąt- pliwości, że skala zjawiska jest poważna, tak w wymiarze społecznym, prawnym, zdrowotnym, jak i moralnym. Bardzo ciekawe dane w tym zakresie przynoszą nam opracowania medyczne, zwłaszcza dotyczące leczenia stacjonarnego osób uzależnionych od narkotyków. Według naj- nowszych dostępnych danych w roku 2007 do leczenia stacjonarnego przyjęto ponad 12 500 osób uzależnionych od narkotyków. Blisko ¾ przyjmowanych do takiego leczenia stanowią mężczyźni, co ma zna- czenie przy planowaniu i realizacji zamierzeń profi laktycznych. Skalę problemu można oceniać także w perspektywie bazy leczniczej. W Pol- sce działa 85 ośrodków stacjonarnych i 295 placówek ambulatoryjnych zajmujących się osobami uzależnionymi od narkotyków. A przecież wsparciem dla tych osób zajmują się także liczne organizacje non-profi t i kościoły. Okazuje się też, że wydolność tego systemu jest coraz bardziej ograniczona, a w niektórych sytuacjach wręcz niewydolna (np. polski system penitencjarny nie jest w stanie zapewnić leczenia osób uzależ- nionych od narkotyków i substancji działających podobnie, spośród od- bywających kary pozbawienia wolności) Dokonując wprowadzenia do niniejszego opracowania, przezna- czonego przede wszystkim dla pedagogów, psychologów szkolnych, nauczycieli oraz studentów kierunków pedagogicznych, chcielibyśmy zwrócić uwagę na wielowymiarowość zagrożeń narkotykowych. Tylko takie ujęcie daje bowiem możliwość ukazania złożonego charakteru tych zagrożeń, jak i zaproponowanie rozwiązań ograniczających tę patologię społeczną (Juczyński, 2004). Problem ten prezentujemy w ujęciu gra- fi cznym. 8 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rys. 1. Zagrożenia narkotykowe – perspektywa holistyczna Narkomania jako problem: prawny (kryminologiczny, kryminalistyczny), ekonomiczny, społeczny, moralny, zdrowotny Nowe narkotyki i substancje działające podobnie (dopalacze). Przechodzenie narkomanii w plitoksyko- manię Wyraźny spadek wieku pierwszej inicjacji narkotyko- wej Oczekiwanie wielu środowisk na legalizację tzw. lek- kich narkotyków Źródło grafi ki: http://www.bing.com/images/search?q=drugs+problem FORM=BIFD#focal2Fteenage- drug-addiction.jpg Nie ulega wątpliwości, że problem uzależnienia lub używania sub- stancji odurzających nie sprowadza się tylko do wąskiego kręgu samych użytkowników tych substancji lub ich najbliższego środowiska (Szukal- ski, 2005; Walancik, 2009; Ruden, Byalick, 2003; Cekiera, 1997, 2004). Skutki działania osoby będącej pod wpływem substancji odurzających, zarówno tych legalnych, jak i nielegalnych, można porównać do kręgów o coraz większej średnicy, które rozchodzą się na wodzie po wrzuceniu do niej kamienia. Początkowo konsekwencje są widoczne głównie w naj- bliższym otoczeniu, ale skutki najczęściej dotykają także rodzinę, współ- pracowników, przyjaciół oraz społeczność lokalną, w której funkcjonuje osoba uzależniona. Diagnozując problem narkomanii rzadko wskazuje się, iż generuje ona szczególnie niebezpieczne następstwa: rozwój prze- stępczości (produkcja nielegalnych substancji i ich dystrybucja; obni- żenie wyników ekonomicznych; dezorganizacja rodzin). Bardzo rzadko w analizach omawianej tu problematyki ujmowane są konsekwencje dalekosiężne w postaci niższych szans zawodowych, problemów zdro- wotnych w wieku dojrzałym bądź konieczności opieki społecznej nad ofi arami choroby narkotykowej. Współczesna literatura poświęca wiele miejsca konsekwencjom rozprzestrzeniania się zjawiska narkomanii i zjawisk jej pochodnych (Hołyst, 2008; Juczyński, 2006; Cekiera, 2004; Jędrzejko, 2007; Nie- wiadomska, 2007; Walancik, 2009; Łuczak 2004, KBdsPN 2006–2009; Rada Europy, 2009), zwłaszcza w odniesieniu do braku kontroli zacho- 9 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rys. 2. Niektóre konsekwencje uzależnienia od narkotyków i paranarkotyków Zaburzenia relacji społecznych – problemy interpersonalne – degradacja społeczna Problemy zdrowotne – większa podatność na choroby – zwiększone ryzyko zakażeń HIV – wy- sokie koszty leczenia. Wysokie ryzyko wypad- ków i kalectwa Problemy szkolne i zawodowe, niższe szanse ekonomiczne, niższe perspektywy społeczno-zawodowe. Koszty ekonomiczne wynikające z absencji w pracy. Stygmatyzacja – wykluczenie społeczne – zacho- wania kompulsywne – kryminogenność Źródło grafi ki: http://www.bing.com/images/search?q=drugs+problem FORM=BIFD#focal=988793fa439 d0fba66027a103b8f05e furl=http 3A 2F 2Fi222.photobucket.com 2Falbums 2Fdd106 2FTheAu- tark 2FDrugWarPoster.jpg wań osób uzależnionych Podkreślmy bowiem, że używanie substancji psychoaktywnych zakłóca relacje społeczne, jest czynnikiem dezinte- gracji rodziny, ogranicza, a w przypadku pełnego uzależnienia – unie- możliwia naukę i pracę, wpływa negatywnie na poziom wzajemnego zaufania, który jest fundamentem relacji społecznych i zawodowych. Od czasu zwiększenia podaży narkotyków i substancji działających podob- nie, ich używanie wywołuje także coraz poważniejsze zagrożenia w ru- chu drogowym (około 5 kierowców w Europie prowadzi raz w roku pojazd pod wpływem substancji psychoaktywnej, innej niż alkohol) oraz posługiwaniu się sprzętem technicznym. Jeszcze innym problemem jest używanie narkotyków przez żołnierzy biorących udział w operacjach bojowych (wszystkie armie NATO posiadają specjalne programy pre- wencji narkotykowej). Nie bez znaczenia jest problem powierzania żoł- nierzom (specjalistom, przełożonym) znajdującym się pod wpływem substancji psychoaktywnej, uprawnień do wpływania na zdrowie i życie 10 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== innych oraz korzystania z kosztownego, zaawansowanego technologicz- nie sprzętu i wyposażenia wojskowego (Jabłoński, 2009). Wychodząc z założenia, że narkotyki choć niepożądane, stały się obecne w przestrzeni społecznej, postanowiliśmy przygotować opra- cowanie dotyczące zagrożeń narkotykowych. Mamy świadomość, iż w ostatnich latach liczba publikacji o podobnym charakterze jest ogrom- na (tylko w latach 2008–2010 na polskim rynku wydawniczym ukazało się 27 nowych publikacji podejmujących problem narkomanii w ujęciu cząstkowym lub ogólnym). Postanowiliśmy więc, korzystając z dorobku wielu naukowców, a także własnej praktyki, przedstawić opracowanie możliwie najbardziej syntetyczne, ze szczególnym naciskiem na charak- terystykę substancji, pod kątem ich wpływu na zdrowie człowieka. Konstrukcja opracowania zmierza nie tylko do ukazania zjawiska od strony wpływu narkotyków na zachowania człowieka (z uwzględnie- niem substancji najnowszych), ale także zaprezentowania naszych za- wodowych doświadczeń w obszarze profi laktyki narkotykowej. Układ opracowania zmierza również do zaprezentowania podstawowych infor- Rys. 3. Zasadnicze kryteria skutecznej profi laktyki narkotykowej na poziomie szkolnym Systematyczność działań – powtarzalność przedsięwzięć w kolejnych rocznikach Treści i metody dostosowane do realiów oraz percepcji odbiorcy Profesjonalizm lektorów – unikanie straszenia. Przekaz ukierunkowany na świadome zrozumienie problemu i jego konsekwencje w wymiarze osobistym Równoległe działanie w trzech grupach odbiorców: na- uczyciele (rozpoznawanie zachowań, nowa wiedza, postę- powanie w sytuacjach krytycznych; uczniowie (wiedza o skutkach zdrowotnych, psychicznych, kształtowanie aser- tywności; umiejętność postępowania w sytuacjach krytycz- nych); rodzice (rozpoznawanie zachowań, kształtowanie zachowań dzieci, postępowanie w sytuacji narkotykowej) Źródło grafi ki: http://www.bing.com/images/search?q=drugs+problem FORM=BIFD#focal=308ef53e4- d8ec70f962e2e969889c5c3 furl =http 3A 2F 2Fhomepage.eircom.net 2F~araknie 2Fsite_image- s 2Fdrugs.jpg 11 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== macji niezbędnych, a nierzadko koniecznych do rozpoznania zjawiska, jego skutków i następstw oraz sposobów podejmowania działań prewen- cyjnych. Chcielibyśmy przy tym podkreślić, że pomimo licznych działań – zwłaszcza w 2010 roku – skierowanych na profi laktykę narkotykową i dopalaczową – jej skuteczność jest bardzo zróżnicowana. Niestety, w znaczącej części przestrzeni społecznej problem ten jest niedostrzega- ny, nierzadko traktowany jako okres „młodzieńczego wybryku”, a w te- rapii uzależnień ujawnia się problem współuzależnienia najbliższych, którzy za wszelką cenę chcą „chronić” bliską osobę. Z analizy licznych programów zapobiegających, leczniczych i tera- peutycznych wynika, że istota powodzenia wszelkich działań profi lak- tycznym polega na zrozumieniu zasady podstawowej: efektywność za- leży od ich systematyczności i budowania długofalowych oddziaływań a także edukacji kadr. Należy wystrzegać się działań doraźnych i akcyj- nych, które nie mają charakteru wystarczającego do skutecznego ogra- niczania szkód, jakie niesie ze sobą używanie substancji psychoaktyw- nych. Stąd na poziomie szkolnym konieczne jest działanie trzypłaszczy- znowe: edukacja nauczycieli, edukacja uczniów oraz kształtowanie ich umiejętności asertywnych a także pedagogizacja rodziców. Konieczne jest przy tym dostosowanie treści, formy oraz zakresu problematyki do zdolności percepcyjnych poszczególnych grup. Podejmowany przez nas problem jest niewątpliwie wieloaspektowy i wielowymiarowy. Dostrzegać należy w nim tragedię pojedynczego człowieka (jako skutek uzależnienia) ale również ogromne koszty ekono- miczne ponoszone przez państwo (zwalczanie przestępczości narkotyko- wej, penalizacja sprawców tych przestępstw, koszty leczenia). W diagno- zie zjawiska często podejmuje się kwestie konieczności zdecydowanego zwalczania dystrybucji narkotyków i przeciwdziałania przestępczości, zapominając, iż należy również pamiętać o niezwykle ważnej kwesti: najpopularniejszą substancją psychoaktywną w Polsce nadal pozostaje alkohol. Zgodnie z obserwowanymi trendami epidemiologicznymi jest on, jako substancja legalna, coraz częściej używany w połączeniu z sub- stancjami nielegalnymi. Mamy także pierwsze podstawy do postwienia tezyo wyraźnym narastaniu używania alkoholu wśród młodzieży. Prezentowane w opracowaniu treści mają również zastosowanie do coraz powszechniejszego zjawiska politoksykomanii, tj. używania łącz- nie lub w sekwencji czasowej substancji legalnych i nielegalnych – alko- holu, narkotyków, leków i innych substancji zastępczych. 12 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ! Polska narkomania ma coraz częściej obraz politoksykomanii, tj uza- leżnienia od kilku substancji jednocześnie. Najczęściej łączone są al- kohol i narkotyki; alkohol i substancje wzmacniająco-energetyzujące; alkohol i dopalacze; alkohol i leki. Leczenie uzależnień o charakterze politoksykomanicznym jest znacznie trudniejsze niż „klasycznej” narkomanii Zjawisko narkomanii nie jest tylko problemem naszego kraju. Okazu- je się, że od lat 90. XX wieku narasta on u wszystkich naszych sąsiadów, a w niektórych krajach ma swoje specyfi czne cechy. Np. z analizy litera- tury niemieckiej widać ścisłe powiązanie wzrostu używania narkotyków z wielką zmianą społeczno-polityczno-ekonomiczną, jaką była integracja obu państw niemieckich. Kryzys ekonomiczny we wschodnich landach doprowadził do ujawnienia wielu zaburzeń i patologii społecznych, któ- rych tłem były szybko rosnące bezrobocie oraz bieda. Podkreślamy ten problem, bowiem narkomania jest patologią o silnym powiązaniu przy- czynowo-skutkowym z innymi problemami społecznymi. Dynamiczny rozwój narkomanii dostrzegamy również w krajach powstałych po roz- padzie Związku Radzieckiego, gdzie nastąpiło zwiększenie produkcji narkotyków syntetycznych oraz nielegalnych upraw. Rosja i Ukraina stały się także częścią nowego wielkiego szlaku przemytniczego narko- tyków z Azji Mniejszej. Rosnące problemy narkotykowe obserwuje się także w Wielkiej Brytanii (80 banknotów jednofuntowych nosi ślady kokainy) oraz Hiszpanii, która ze względu na swoje położenie jest „mor- ską bramą” przemytu narkotyków (kokaina z Ameryki Południowej, ma- rihuana z Maroka). W tytule pracy, obok znanego terminu narkotyki, użyliśmy także określenia „pranarkotyki”. Nie jest to przypadkowe, bowiem rynek sub- stancji psychoaktywnych ulega tak wielkiemu rozszerzeniu, że ich pro- ducenci skutecznie wyprzedzają rozwiązania prawne. Dopiero ostatnie (październik 2010) rozwiązania prawne dają szansę na skuteczniejsze przeciwdziałanie temu zjawisku w kontekście dopalaczy. Z omawianą tu kwestią związane są także liczne sygnały przekazywane przez toksy- kologów, lekarzy i terapeutów o stosowaniu coraz to nowych substancji, które nierzadko w dawkach leczniczych dobrze służą człowiekowi (np. syropy i leki na kaszel). Stąd właśnie określenie – paranarkotyki. Piszemy zatem nieprzypadkowo w tytule rozdziału, że narkomania jest zagrożeniem wieloaspektowym, tak jak w jej etiologii możemy wy- ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 13 U W A R U N K O W A N I A MAKROSTRUKTURALNE Cywilizacja konsumpcyjno-przemysłowa Gwałtowana zmiana społeczna w obszarze funkcjonowania rodzin Współczesne trendy kulturowe Narkotyk jako towar masowego obrotu handlowego Wzorce kultury masowej MIKROSTRUKTURALNE Środowisko sąsiedzkie Środowisko rówieśnicze Środowisko szkolne Środowisko pracy Dostępność narkotyków (substancji działających podobnie) RODZINNE Występowanie uzależnienia w rodzinie (rodzeństwo, rodzice, najbliższa rodzina) Patologie i zaburzenia życia rodzinnego (przemoc, alkoholizm, rozwody, rodzinne środowisko przestępcze, zaniedbania, porzucenia) – rodzina dysfunkcyjna Traumy, urazy, choroby somatyczne, choroby i zaburzenia psychiczne Zaburzenia procesu wychowania (brak wzorów pozytywnych, zaburzenia komunikacji rodzice – dziecko) Brak lub wadliwe kompetencje wychowawcze rodziców (niewydolność wychowawcza) INDYWIDUALNE – PERSONALNE Niedojrzałość emocjonalna Niska samoocena Brak odporności na stres i problemy Niska wiedza Negatywne przekonania Niskie kompetencje interpersonalne różnić złożone, silnie z sobą powiązane źródła. Poniżej prezentujemy niektóre z nich. Powyższe zestawienie nie zamyka listy czynników mających wpływ na eksperymenty narkotykowe oraz substancjami działającymi podob- nie. W trwającej od wielu dziesięcioleci diagnozie problemu narkotyko- wego przyjęto, że patologia ta ujawnia się w ścisłym powiązaniu trzech elementów – człowiek – narkotyk – środowisko. Czynnik drugi – nar- kotyk, jego podaż – ma tutaj kluczowe znaczenie (Wojcieszek, 2009; Juczyński, 2006). Stąd – o czym szerzej w dalszej części – wobec sil- 14 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== nego naporu starych i nowych substancji, licznych ofert internetowych i z rynku nielegalnego, kluczowe znaczenie dla ograniczania zjawiska uzależnienia od narkotyków i niebezpiecznych następstw eksperymen- towania z nimi będą miały: sprawność państwa w zwalczaniu przestęp- czości narkotykowej, edukacja (wiedza jakie czynią spustoszenie) oraz kształtowanie umiejętności asertywnych dzieci i młodzieży. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Część pierwsza Problemy defi nicyjne i pojęciowe Narkotyki są znane od ok. 10 tysięcy lat, a pierwsze zapiski o nich pochodzą z okresu starożytnej Babilonii, Egiptu i terenów dzisiejszych Indii (Ariowie). Podróżujący po krajach środkowego wschodu najwięk- szy starożytny historyk Herodot, w swoich „Dziejach” opisuje niezwy- kłe zwyczaje wdychania oparów i picia napojów, po których wojownicy i niewiasty ruszali w ekstatyczne tańce. Im bliżej współczesności tym takich opisów więcej. Sam termin narkotyk wywodzi się z greckiego słowa narcotikos – oszałamiający. We współczesnej nauce pod tym pojęciem rozumie się substancje powodujące zniesienie bólu, euforię i oszołomienie, której częste stosowanie prowadzi do uzależnienia, tj. narkomanii. Pojęcie po- wyższe odnosi się zwykle do substancji otrzymywanych z maku lekar- skiego lub jego sztucznie pozyskiwanych chemicznych odpowiedników. Współcześnie, szczególnie w mowie potocznej, jak i w języku prawni- czym, termin ten używany jest często nieprecyzyjnie w znaczeniu każ- da nielegalna substancja farmakologiczna używana w celach innych niż medyczne, niezależnie od jej właściwości farmakologicznych i kierunku działania. Rodzi to często niezrozumienie lub nadużywanie tego poję- cia. Terminem znacznie szerszym jest określenie substancja psychoaktyw- na, lub też zamiennie używane środek psychoaktywny. Dodajmy w tym miejscu, że pojęcie „psychoaktywny” nie oznacza, że środek ten bezwa- runkowo wywołuje uzależnienie. Obecnie dość często terminu „substan- cje (środki) psychoaktywne” używa się wymienne z terminem „narko- tyki”, który oznacza związek chemiczny, który wpływa na pracę mózgu i procesy umysłowe, w tym na funkcje poznawcze, ocenne i nastrój. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 17
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Narkotyki i paranarkotyki - perspektywa polska
Autor: ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: