Darmowy fragment publikacji:
Tytuł oryginału: Intermediate German For Dummies
Tłumaczenie: Wojciech Białas
ISBN: 978-83-283-2749-8
Copyright © 2008 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part any form.
This translation published by arrangement with John Wiley Sons, Inc.
Oryginalne angielskie wydanie © 2008 by Wiley Publishing, Inc., Indianapolis, Indiana
Wszelkie prawa, włączając prawo do reprodukcji całości lub części w jakiejkolwiek formie, zarezerwowane.
Tłumaczenie opublikowane na mocy porozumienia z John Wiley Sons, Inc.
Translation copyright © 2017 by Helion SA
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, Dla Bystrzaków, the Dummies Man logo, A Reference for the
Rest of Us!, The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com, and related trade dress
are trademarks or registered trademarks of John Wiley and Sons, Inc. and/or its affiliates in the United States
and/or other countries. Used by permission.
Wiley, the Wiley Publishing logo, For Dummies, Dla Bystrzaków, the Dummies Man logo, A Reference for the
Rest of Us!, The Dummies Way, Dummies Daily, The Fun and Easy Way, Dummies.com i związana z tym szata
graficzna są markami handlowymi John Wiley and Sons, Inc. i/lub firm stowarzyszonych w Stanach
Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wykorzystywane na podstawie licencji.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means,
electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system,
without permission from the Publisher.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także
kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich
niniejszej publikacji.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane
z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą
również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych
w książce.
Materiały graficzne na okładce zostały wykorzystane za zgodą Shutterstock Images LLC.
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://dlabystrzakow.pl/user/opinie/nibysz
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: dlabystrzakow@dlabystrzakow.pl
WWW: http://dlabystrzakow.pl
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis treści
O autorce ......................................................................................................................13
Podziękowania od autorki .............................................................................................15
Wstęp ............................................................................................................................17
O książce .........................................................................................................................................17
Konwencje stosowane w naszej książce ...............................................................................................18
Niemądre założenia ...........................................................................................................................18
Sposób organizacji materiału prezentowanego w książce ......................................................................19
Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki ......................................................................19
Część II: Zaczynamy od teraz: pisanie w czasie teraźniejszym ..........................................................19
Część III: Szlifowanie stylu wypowiedzi .........................................................................................20
Część IV: Spojrzenie wstecz i do przodu: tajniki czasu przeszłego i przyszłego ..................................20
Część V: Dekalogi ........................................................................................................................20
Dodatki .......................................................................................................................................20
Materiały na FTP.........................................................................................................................20
Oznaczenia stosowane na kartach książki ............................................................................................21
Dokąd teraz? ....................................................................................................................................21
Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki .... 23
Rozdział 1: Podstawowe narzędzia do tworzenia zdań po niemiecku ...........................25
Niemiecka terminologia gramatyczna ..................................................................................................26
Odmiana czasowników i charakterystyka poszczególnych czasów ......................................................26
Rodzaje, liczba mnoga i przypadki .................................................................................................27
Szyk słów w zdaniu ......................................................................................................................28
Pojęcia gramatyczne opisujące słowa, części słów oraz ich połączenia ...............................................29
Identyfikacja części mowy ..................................................................................................................30
Rozpoznawanie znaczenia za pomocą kontekstu ..................................................................................31
Korzystanie z dwujęzycznego słownika ...............................................................................................32
Właściwy wybór (w księgarni) .......................................................................................................33
Wyszukiwanie konkretnego słowa ..................................................................................................34
Klucz z odpowiedziami .....................................................................................................................36
Rozdział 2: Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat rodzajów i przypadków .................39
Rodzaje gramatyczne w pigułce ..........................................................................................................39
Jak zidentyfikować rodzaj w niemieckim i jak poznać, który z nich należy zastosować .........................40
Jak ogarnąć liczbę mnogą ..............................................................................................................42
Jak przyszpilić rodzajnik nieokreślony .............................................................................................44
Nieobecne rodzajniki ....................................................................................................................45
Poleć książkęKup książkę 6 Niemiecki dla bystrzaków. Poziom średnio zaawansowany
Rozróżnianie przypadków: role odgrywane przez rzeczowniki i zaimki ..................................................46
Rozpoznawanie czterech przypadków ............................................................................................46
Różnice i podobieństwa ................................................................................................................47
Odczarowanie zaimków .....................................................................................................................49
Zaimki osobowe ...........................................................................................................................49
Wzgląd na zaimki względne ..........................................................................................................51
Ze wskazaniem na zaimki wskazujące ............................................................................................52
Klucz z odpowiedziami .....................................................................................................................54
Rozdział 3: Budowa fundamentów ................................................................................ 57
Posługiwanie się liczebnikami ............................................................................................................57
Liczebniki główne .........................................................................................................................58
Porządne szkolenie z liczebników porządkowych .............................................................................60
Który dziś jest? Wyrażanie dat ...........................................................................................................62
Posługiwanie się zegarem: odczytywanie czasu ....................................................................................64
Nazwy krajów, narodowości i języków ................................................................................................66
Kraje niemieckojęzyczne ................................................................................................................67
Reguły gramatyczne rządzące użyciem nazw krajów, narodowości i języków ......................................67
Sąsiedzi Niemiec i ich partnerzy handlowi ......................................................................................68
Klucz z odpowiedziami .....................................................................................................................70
Rozdział 4: Zbuduj własny arsenał słów ...................................................................... 71
Wyrazy złożone ................................................................................................................................71
Jak rozpoznać rzeczownik złożony ..................................................................................................72
Rzeczowniki obrazkowe ................................................................................................................74
Czasowniki złożone ......................................................................................................................75
Rodziny i kategorie słów ....................................................................................................................76
Rodziny wyrazów .........................................................................................................................77
Uruchom wyobraźnię! Wykorzystywanie kategorii słów ...................................................................79
Droga na skróty do poszerzenia słownictwa .........................................................................................81
Wyrazy pokrewne .........................................................................................................................81
Klucz z odpowiedziami .....................................................................................................................83
Część II: Zaczynamy od teraz: czas teraźniejszy ............ 85
Rozdział 5: Zrozumieć czas teraźniejszy ....................................................................... 87
Zaimki osobowe i ich związek z czasownikami ....................................................................................88
Ważne, by umieć się zachować: różnice stopnia formalności między „du”, „ihr” i „Sie” ....................89
Rozróżnianie „sie”, „sie” oraz „Sie” ..............................................................................................90
Formowanie czasowników: odmiana w czasie teraźniejszym ..................................................................91
Czasowniki regularne ....................................................................................................................92
Odmiana czasowników z przegłosem ..............................................................................................94
Odmiana nieregularnych czasowników „haben” i „sein”, czyli „mieć” i „być” ...................................97
Bardzo wszechstronny czas teraźniejszy ............................................................................................100
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................102
Poleć książkęKup książkę
Spis treści 7
Rozdział 6: Pytasz czy rozkazujesz? Pytania i polecenia .............................................105
Odwracanie szyku wyrazów w pytaniach rozstrzygnięcia ....................................................................106
Zaimki pytajne służące do gromadzenia informacji: „kto”, „co”, „dlaczego” i wiele innych ..................107
Sprawdzanie informacji: pytania rozłączne. To proste, nieprawdaż? ...................................................110
Łączenie zaimków pytajnych: wyrazy złożone zaczynające się na „wo-” ...............................................111
Dokonaj wyboru: pytanie o rodzaj ....................................................................................................113
Tryb rozkazujący: „Zrób to!” ..........................................................................................................115
Wydawanie poleceń ....................................................................................................................115
Prośby i sugestie: stan pośredni między poleceniem a pytaniem ......................................................116
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................118
Rozdział 7: Jak inteligentnie odpowiadać „tak”, „nie” i „być może” .........................121
Potwierdzanie: odcienie słowa „tak” .................................................................................................122
Odpowiedź przecząca: różnica między „kein” a „nicht” .....................................................................124
Negacja przy użyciu „nicht” ........................................................................................................124
Negacja za pomocą „kein” ..........................................................................................................126
Unikaj bezceremonialnych odpowiedzi przeczących ......................................................................128
Odpowiedzi wykorzystujące złożenia z prefiksem „da-” .....................................................................130
Taktowna odpowiedź: zastosowanie słowa „może” oraz uprzejme sugerowanie i odmowa ....................133
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................136
Rozdział 8: Jak wyrazić swoje nastawienie: podsumowanie Konjunktivu ..................139
Wprowadzenie: odczarowanie terminologii Konjunktivu ....................................................................139
Kwestia nastawienia ....................................................................................................................140
Porównanie trybu łączącego i przypuszczającego ...........................................................................140
Formy Konjunktivu II w czasie teraźniejszym: jak i kiedy ich używać ..................................................141
Tworzenie teraźniejszych form trybu łączącego II przy pomocy „würde” .........................................142
Tworzenie form Konjunktivu II w przypadku „haben”, „sein” i czasowników modalnych ................143
Zastosowania Konjunktivu II w czasie teraźniejszym .....................................................................145
Tworzenie i zastosowanie Konjunktivu II w odniesieniu do przeszłości ................................................147
Tworzenie przeszłego Konjunktivu II ...........................................................................................147
Zastosowania przeszłego Konjunktivu II ......................................................................................148
Kumulacja w przeszłym Konjunktivie II: podwójne bezokoliczniki ..................................................149
Konjunktiv I: mowa zależna .............................................................................................................150
Jak rozpoznać teraźniejszy Konjunktiv I ........................................................................................150
Jak rozpoznać przeszły Konjunktiv I .............................................................................................151
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................153
Rozdział 9: Wyrażanie nastawienia: zwroty z czasownikami modalnymi ....................155
Podstawowe informacje na temat czasowników modalnych .................................................................156
Czasowniki modalne: słowa pomocnicze modyfikujące wymowę orzeczenia .....................................156
Szyk zdania a czasowniki modalne ...............................................................................................157
„Czy mogę?” — „dürfen”, czasownik przyzwolenia ..........................................................................157
„Dasz radę!” — „können”, czasownik wyrażający zdolność ...............................................................159
„Lubię to” — „mögen”, słowo do polubienia ...................................................................................161
„Co byś chciał?” — „möchten”, czasownik z koncertu życzeń ............................................................163
„Czy muszę?” — „müssen”, czasownik wyrażający konieczność .........................................................165
Poleć książkęKup książkę 8 Niemiecki dla bystrzaków. Poziom średnio zaawansowany
„Powinienem czy nie powinienem?” .................................................................................................165
„Chcę być sławny” — „wollen”, czasownik wyrażający intencje .........................................................166
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................169
Rozdział 10: Czasowniki z rozdzielnymi i nierozdzielnymi prefiksami ......................... 171
Czym są niemieckie prefiksy czasownikowe? ......................................................................................171
Czasowniki z rozdzielnymi prefiksami ...............................................................................................172
Czasowniki złożone w czasie teraźniejszym ...................................................................................175
Czasowniki rozdzielne w czasie przeszłym prostym ........................................................................176
Czasowniki rozdzielne w czasie przeszłym złożonym .....................................................................177
Czasowniki z nierozdzielnymi prefiksami ..........................................................................................178
Czasowniki z dwuznacznymi prefiksami: rozdzielne czy nierozdzielne? ...............................................183
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................186
Część III: Szlifowanie stylu wypowiedzi ....................... 189
Rozdział 11: Wyrażenia czasownikowe,
dzięki którym zaczniesz mówić podobnie jak rodowici Niemcy ................................. 191
Stałe punkty na mapie języka — czasownikowe wyrażenia idiomatyczne .............................................191
Czasowniki zwrotne ........................................................................................................................193
Samolubne słowa: zaimki zwrotne ................................................................................................193
Jak rozpoznać, który czasownik potrzebuje zaimka zwrotnego? .......................................................195
Łączenie czasowników i przyimków ..................................................................................................197
Popularne kombinacje czasownikowo-przyimkowe wymagające użycia biernika ...............................198
Popularne kombinacje czasownikowo-przyimkowe wymagające użycia celownika .............................200
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................202
Rozdział 12: Posługiwanie się przymiotnikami ........................................................... 205
Porządkowanie przymiotników: przeciwieństwa, wyrazy pokrewne i kolokacje .....................................206
Przeciwieństwa się przyciągają .....................................................................................................206
Rodzinne podobieństwo: wyrazy pokrewne wśród przymiotników ...................................................209
Towarzysze podróży: kolokacje ....................................................................................................209
Końcówki przymiotników .................................................................................................................211
Końcówki przymiotników niepoprzedzanych rodzajnikami określonymi bądź nieokreślonymi ............211
Przymiotniki poprzedzane rodzajnikami: tworzenie końcówek ........................................................213
Przymiotniki dzierżawcze: czyje to miejsce? ......................................................................................215
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................216
Rozdział 13: Stopień wyższy i najwyższy przymiotników oraz przysłówków ............... 219
Stopniowanie regularnych przymiotników i przysłówków: szybko, szybciej, najszybciej .........................220
Porównywanie dwóch rzeczy .......................................................................................................220
Absolutnie naj! Omówienie stopnia najwyższego ..........................................................................221
Powszechne porównania .............................................................................................................222
Przegłos w regularnych formach stopnia wyższego i najwyższego ....................................................225
Nieregularne formy stopnia wyższego i najwyższego ..........................................................................226
Porównywanie równości i nierówności ..............................................................................................228
Poleć książkęKup książkę
Spis treści 9
Wyjątkowe zastosowania przymiotników i przysłówków ......................................................................229
Przymiotniki zachowujące się jak rzeczowniki ...............................................................................230
Imiesłowy w roli przymiotnika albo przysłówka .............................................................................231
Przysłówki modyfikujące przymiotniki ..........................................................................................232
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................233
Rozdział 14: Spójniki ...................................................................................................235
Spójniki i części składowe zdania złożonego: odczarowanie terminologii ..............................................235
Spójniki współrzędne ......................................................................................................................237
Szyk wyrazów w zdaniach ze spójnikami współrzędnymi ...............................................................237
Sposób użycia spójników współrzędnych ......................................................................................239
Spójniki podrzędne .........................................................................................................................240
Sposób użycia spójników podrzędnych .........................................................................................241
Właściwy szyk wyrazów ..............................................................................................................242
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................245
Rozdział 15: Przyimki ...................................................................................................247
Przyimki — wprowadzenie ..............................................................................................................248
Znaczenie deklinacji ...................................................................................................................248
Co to wszystko znaczy .................................................................................................................249
Biernik, celownik i dopełniacz: jak wpływają na kształt pozostałych elementów zdania .........................249
Przyimki biernikowe ...................................................................................................................250
Przyimki celownikowe .................................................................................................................252
Przyimki dopełniaczowe ..............................................................................................................254
Przyimki o podwójnej przynależności: biernikowej i celownikowej .......................................................256
Nietypowe kombinacje ................................................................................................................258
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................260
Część IV: Spojrzenie wstecz i do przodu:
czas przeszły i przyszły .............................................. 263
Rozdział 16: Konwersacja o przeszłości: czas przeszły złożony ..................................265
Tworzenie czasu przeszłego złożonego za pomocą czasownika „haben” ..............................................265
Tworzenie czasu przeszłego złożonego dla regularnych czasowników o słabej odmianie ...................266
Tworzenie czasu przeszłego złożonego dla nieregularnych czasowników o słabej odmianie ...............268
Tworzenie czasu przeszłego złożonego dla mocnych czasowników ..................................................269
Tworzenie czasu przeszłego złożonego za pomocą czasownika „sein” .................................................271
Buntownicze czasowniki ..................................................................................................................273
Czasowniki z rozdzielnym prefiksem ............................................................................................273
Czasowniki z nierozdzielnym prefiksem ........................................................................................275
Czasowniki kończące się na „-ieren” ............................................................................................276
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................278
Poleć książkęKup książkę 10 Niemiecki dla bystrzaków. Poziom średnio zaawansowany
Rozdział 17: Czas przeszły prosty: literatura faktu i beletrystyka .............................. 281
Koniugacja w czasie przeszłym prostym ............................................................................................281
Odmiana regularnych (słabych) czasowników w czasie przeszłym prostym ......................................282
Odmiana czasowników nieregularnych (mocnych) w czasie przeszłym prostym ...............................284
Czas przeszły prosty czasowników „haben” i „sein” ......................................................................287
Czas przeszły prosty czasowników modalnych ...............................................................................289
Porównanie trzech niemieckich czasów przeszłych .............................................................................291
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................293
Rozdział 18: Czas przyszły (i jego unikanie) ............................................................... 297
Przyszłość jest teraz: czas teraźniejszy w miejsce przyszłego ................................................................297
Wypowiedzi na temat przyszłości, w których całkowicie wystarcza czas teraźniejszy .........................298
Okoliczniki czasu sygnalizujące przyszłość a czas teraźniejszy ........................................................298
Tworzenie czasu przyszłego przy pomocy „werden” ..........................................................................301
Gramatyczny czas przyszły: werden + bezokolicznik .....................................................................302
Zastosowania czasu przyszłego: wyrażanie przypuszczeń i nadziei oraz podkreślanie intencji ...........302
Wykorzystanie czasu przyszłego do wyrażania prawdopodobieństwa ..............................................304
Klucz z odpowiedziami ...................................................................................................................306
Część V: Dekalogi ...................................................... 309
Rozdział 19: Dziesięć sposobów na udoskonalenie swojego niemieckiego .............. 311
Myśl jak tubylcy ..............................................................................................................................311
Naucz się rozpoznawać elementy składowe wyrazów złożonych ..........................................................312
Korzystaj z tego, co Ci znane ...........................................................................................................312
Rozpracuj gramatykę .......................................................................................................................313
Praktykuj aktywne czytanie i słuchanie ..............................................................................................313
Eksperymentuj, by znaleźć to, co sprawdza się najlepiej w Twoim przypadku ......................................314
Zgermanizuj swój dom ....................................................................................................................315
Wplataj niemiecki w swoje codzienne zajęcia .....................................................................................315
Zanurz się w niemiecką kulturę ........................................................................................................316
Stawiaj sobie cele i nagradzaj się za ich realizację ..............................................................................316
Rozdział 20: Dziesięć pułapek, których należy unikać podczas nauki niemieckiego . 317
Tłumaczenie słowo w słowo .............................................................................................................317
Bagatelizowanie rodzaju i przypadków .............................................................................................318
Szyk wyrazów .................................................................................................................................318
Podchwytliwe czasowniki .................................................................................................................319
Podchwytliwe przyimki i prefiksy ......................................................................................................320
Pomijanie pisowni dużą literą i umlautów .........................................................................................320
Podchwytliwe zdania .......................................................................................................................321
Nietrafne zastosowanie języka nieformalnego .....................................................................................322
Zawsze przejrzyj jeszcze raz to, co napisałeś .....................................................................................322
Nie poddawaj się ............................................................................................................................323
Poleć książkęKup książkę
Spis treści 11
Dodatki .................................................................... 325
Dodatek A: Odmiana czasowników .............................................................................327
Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym i przeszłym prostym .....................................................327
Odmiana czasowników w czasie przeszłym złożonym, w czasie przyszłym i w trybie łączącym ...............328
Czas przeszły złożony .................................................................................................................328
Czas przyszły .............................................................................................................................329
Konjunktiv .................................................................................................................................329
Czasowniki o słabej odmianie ...........................................................................................................329
Czasowniki regularne (nieprzejawiające zmian rdzenia w czasie przeszłym prostym) ........................329
Czasowniki regularne (o rdzeniu kończącym się na -d, -t, -fn albo -gn) ...........................................330
Nieregularne czasowniki o słabej odmianie
(zmiany w rdzeniu podczas odmiany w czasie przeszłym prostym) ...............................................330
Odmiana czasowników mocnych ......................................................................................................331
Czasowniki korzystające z czasownika pomocniczego „haben” .......................................................331
Czasowniki korzystające z czasownika pomocniczego „sein” ..........................................................331
Czasowniki, w których następuje zmiana samogłoski rdzenia podczas odmiany
w drugiej i w trzeciej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego .............................................332
Czasowniki z rozdzielnym prefiksem ............................................................................................332
Czasowniki z nierozdzielnym prefiksem (tworzące imiesłów bierny bez przedrostka ge-) .......................333
Czasowniki z imiesłowem kończącym się na -t ...............................................................................333
Czasowniki z imiesłowem kończącym się na -en ............................................................................333
Czasowniki pomocnicze „haben”, „sein” i „werden” .........................................................................334
Czasowniki modalne ........................................................................................................................335
Główne formy czasowników nieregularnych .......................................................................................336
Dodatek B: Tabele deklinacji ......................................................................................339
Rodzajniki ......................................................................................................................................339
Rodzajniki określone ...................................................................................................................339
Rodzajniki nieokreślone, zaimek „kein” i zaimki dzierżawcze .........................................................339
Zaimki ...........................................................................................................................................340
Zaimki osobowe .........................................................................................................................340
Zaimki względne i wskazujące .....................................................................................................341
Różne zaimki odmieniające się podobnie jak rodzajniki określone ...................................................341
Zaimki zwrotne ..........................................................................................................................341
Zaimek pytający „kto” ................................................................................................................342
Przymiotniki ...................................................................................................................................342
Odmiana przymiotników niepoprzedzonych żadnym rodzajnikiem .................................................342
Odmiana przymiotników poprzedzonych rodzajnikiem ..................................................................343
Nieregularne stopniowanie przymiotników i przysłówków ..............................................................344
Przyimki .........................................................................................................................................344
Przyimki biernikowe, celownikowe i dopełniaczowe .......................................................................344
Przyimki o podwójnym zastosowaniu: biernikowo-celownikowe ......................................................345
Poleć książkęKup książkę 12 Niemiecki dla bystrzaków. Poziom średnio zaawansowany
Dodatek C: Słownik polsko-niemiecki ...................................................................... 347
Dodatek D: Słownik niemiecko-polski ...................................................................... 351
Zaimki osobowe .........................................................................................................................355
Regularna odmiana czasowników w czasie teraźniejszym ...............................................................355
Odmiana czasowników modalnych w czasie teraźniejszym .............................................................356
„Haben”, „sein” i nieregularne czasowniki w czasie teraźniejszym .................................................356
Rekcja przyimków ......................................................................................................................357
„Der”, „dieser”, „ein” i słowa odmieniające się wedle tego samego wzoru ......................................357
Skorowidz ................................................................................................................... 355
Poleć książkęKup książkęRozdział 2
Wszystko,
co trzeba wiedzieć na temat
rodzajów i przypadków
W tym rozdziale:
► Oswajanie rodzajów.
► Objaśnienie rodzajników.
► Podmiot, dopełnienie i formy dzierżawcze: wszystko o przypadkach rzeczowników i zaimków.
► Ćwiczenie zaimków.
W
iększość słów w niemieckim zdaniu dostosowuje się do rzeczowników (albo do
ich szacownych reprezentantów, czyli zaimków). Gdy uczysz się niemieckiego,
to możesz uznać, że poznałeś jakiś nowy rzeczownik, dopiero wtedy, kiedy dowiesz się
wszystkiego, co trzeba, na temat jego właściwości, takich jak rodzaj. Dlatego wkuwając
nowe rzeczowniki, musisz zaakceptować to, że rodzaj stanowi nieodłączną część słowa,
którą należy zapamiętać. Aby móc wykorzystywać rzeczowniki i zaimki (oraz przymiotniki
i przyimki) do budowy zdania, musisz wiedzieć, jak je do siebie dopasować; tu właśnie
przydają się przypadki. Przypadki i rodzaje są ze sobą ściśle powiązane; kiedy składam
zdanie po niemiecku, traktuję jego składniki jak fragmenty układanki. Początkowo może
się to wydawać skomplikowane, ale jak tylko zaczniesz łączyć ze sobą poszczególne
elementy, cały obrazek stanie się bardziej czytelny. W tym rozdziale pokażę Ci, jak
rodzaje i przypadki wchodzą ze sobą w interakcje, czego efektem jest kalejdoskop różnych
końcówek w dwóch dużych grupach słów: w grupie rodzajników i w grupie zaimków.
Rodzaje gramatyczne w pigułce
Nie każdy wyraz rodzaju męskiego, żeńskiego lub nijakiego opisuje jakąś żywą,
oddychającą istotę. Rozmawiając o przedmiotach nieożywionych, ludzie często
opowiadają historie o drogim ich sercu, wiernym rowerze, o buntowniczym komputerze,
który najchętniej by udusili, albo o starym gruchocie, który nie chce jechać pod górę,
określając te obiekty słowami on, ona i ono. Podobnie jak te przedmioty, które możesz
darzyć miłością, bądź te, które budzą Twoją nienawiść, również niemieckie słowa mają
określony rodzaj.
Poleć książkęKup książkę40 Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki
W znaczeniu, jakie nadaje temu słowu niemiecka gramatyka, rodzaj to sposób klasyfikacji
rzeczowników i zaimków przypisującej każdy z tych wyrazów do jednej z trzech
kategorii: męskiej, żeńskiej i nijakiej. Rodzaje te często nie mają żadnego związku ze
znaczeniem danego słowa, stanowią po prostu pewną metkę identyfikacyjną. Pamiętaj,
że rodzaj odnosi się do słowa, a nie do tego, co ono reprezentuje. Znajomość rodzaju
danego wyrazu jest nieodzowna dlatego, że może on wpływać na postać innych słów
w obrębie zdania.
Wobec tego jak można ogarnąć rodzaje, by można było poprawnie tworzyć słowa?
Za każdym razem, kiedy trafiasz na nowy rzeczownik, bądź zdyscyplinowany i sprawdzaj
jego rodzaj oraz liczbę mnogą. Po niedługim czasie oswoisz się z tym konceptem.
W tej części książki dowiesz się, jak identyfikować rodzaj danego słowa, jak tworzyć
formy liczby mnogiej (i jaki to ma wpływ na rodzajnik), a poza tym przyjrzymy się
rodzajnikom nieokreślonym i ustalimy, kiedy nie należy używać żadnych rodzajników.
Jak zidentyfikować rodzaj w niemieckim
i jak poznać, który z nich należy zastosować
Język niemiecki posiada trzy rodzaje, które — podobnie jak w polskim — nie są naturalne,
tylko gramatyczne. Stanowią one swoisty znacznik odnoszący się do samego słowa,
a nie do jego znaczenia. Trzy rodzajniki liczby pojedynczej w niemieckim to der (męski),
die (żeński) i das (nijaki). Przyjrzyjmy się na przykład niemieckim słowom opisującym
sztućce, wśród których odnajdziemy przykłady wszystkich trzech rodzajów: der Löffel
(łyżka), die Gabel (widelec) i das Messer (nóż). Dlaczego łyżka miałaby być rodzaju
męskiego, widelec żeńskiego, a nóż nijakiego? Czy potrafisz dostrzec w tym jakąś logikę?
Bo ja nie. Wiele spośród przykładów podziału na rodzaje w języku niemieckim jest
nienaturalnych, co oznacza, że nie ma uniwersalnego sposobu, dzięki któremu mógłbyś
zapamiętać rodzajniki poszczególnych wyrazów. W słownikach języka niemieckiego
podaje się przy hasłach poświęconych rzeczownikom rodzajniki der, die i das (zajrzyj
do rozdziału 1., by znaleźć więcej informacji na temat korzystania ze słownika).
Trzy znaczniki rodzaju: der, die i das pełnią tę samą funkcję przedimka określonego.
Przyjrzyj się poniższym zdaniom:
Kannst du das Mädchen da drüben sehen? Es ist sehr groß. (Widzisz tamtą
dziewczynę? Ona jest bardzo wysoka). Dziewczyna to po niemiecku das Mädchen,
rzeczownik rodzaju nijakiego, podobnie jak wszystkie inne rzeczowniki kończące
się na -chen. Końcówka ta sygnalizuje, że dana osoba albo rzecz jest mała albo
młoda. Słowo dziewczyna określamy zaimkiem es, który znaczy ono. Pamiętaj,
chodzi tu jedynie o klasyfikację gramatyczną. W żadnym razie nie jest to obelga
pod adresem dziewcząt!
Der neue Deutschlehrer ist Herr Mangold. Ich glaube, er kommt aus
Bremen (Nowym nauczycielem niemieckiego jest pan Mangold. Sądzę, że pochodzi
z Bremy). Pana Mangolda określa, gramatycznie rzecz ujmując, zaimek er (on).
Większość istot rodzaju męskiego w języku niemieckim to rzeczowniki
z rodzajnikiem der, a żeńskiego — rzeczowniki z rodzajnikiem die (ale nie
wszystkie).
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2: Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat rodzajów i przypadków 41
Hast du die tolle Gitarre im Schaufenster gesehen? Sie hat zwölf Seiten
(Widziałeś tę świetną gitarę na wystawie? Ma 12 strun). Dziwne, ale prawdziwe: z punktu
widzenia gramatyki gitara jest rodzaju żeńskiego (jak w polskim), więc odnosi się
do niej zaimek sie (ona). Większość rzeczowników kończących się na -e jest rodzaju
żeńskiego.
W takim razie skąd masz wiedzieć, jak poprawnie używać rodzajników w języku
niemieckim? Przede wszystkim trzeba pamiętać, że rodzaj stanowi nieodłączną część
każdego z nich; jest jednym z elementów ich tożsamości. Istnieje kilka sposobów na
ustalenie rodzajnika nowo poznanego słowa. Pomocny może być oczywiście słownik,
poza tym w przypadku kilku z poniższych kategorii rzeczowników można z dużym
stopniem prawdopodobieństwa odgadnąć, jak kwalifikują je Niemcy.
Niektóre kategorie rzeczowników charakteryzują się konsekwentnie rodzajem męskim,
żeńskim albo nijakim. Na przykład wyrazy oznaczające ludzi posiadają zwykle rodzajnik
odpowiadający płci tych osób: der Onkel (wujek), die Schwester (siostra). Ale często
zdarza się, że rodzaj tych kategorii rzeczowników można poznać po ich końcówce.
Przyjrzyj się grupom w tabelkach 2.1 i 2.2 — na ich wskazaniach można z reguły
polegać, choć istnieją wyjątki.
Tabela 2.1. Rozpoznawanie rodzajów na podstawie końcówki (albo początku słowa)
Zwykle męski (der)
Zwykle żeński (die)
Zwykle nijaki (das)
-er (szczególnie kiedy końcówka
odnosi się do wykonawców
zawodów, którzy są płci męskiej)
-ade, -age, -anz, -enz, -ette, -ine, -ion,
-tur (w słowach obcego pochodzenia)
-chen
-ich
-ismus
-ist
-ner
-e
-ei
-heit
-ie
-ik
-ium
-lein
-ment (w słowach
zapożyczonych z obcego języka)
-o
-tum albo -um
-in (w słowach odnoszących się
do wykonawczyń zawodów)
Rozpoczynające się od Ge-
-keit
-schaft
-tät
-ung
Poleć książkęKup książkę42 Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki
Tabela 2.2. Rozpoznawanie rodzajów na podstawie kategorii rzeczownika
Zwykle męski (der)
Zwykle żeński (die)
Zwykle nijaki (das)
Nazwy dni, miesięcy i pór roku:
der Freitag (piątek)
Wiele nazw kwiatów: die Rose
(róża)
Nazwy kolorów (przymiotniki) użyte
w znaczeniu rzeczownikowym: grün
(zielony) — das Grün (zieleń)
Strony świata: der Süd(en)
(południe)
Nazwy marek samochodów:
der Audi (Audi)
Narodowości i słowa wskazujące
na obywatelstwo: der Amerikaner
(Amerykanin)
Nazwy zawodów: der Arzt (lekarz)
Wiele nazw drzew: die Buche
(buk)
Nazwy geograficzne: das Europa
(Europa)
Bezokoliczniki używane w znaczeniu
rzeczownikowym (rzeczowniki
odczasownikowe): schwimmen
(pływać) — das Schwimmen
(pływanie)
Młodzi ludzie i zwierzęta: das Baby
(dziecko)
Uwaga: Rzeczowniki złożone (składające się z więcej niż jednego wyrazu) zawsze mają
ten sam rodzaj co ostatnie słowo w złożeniu: die Polizei (policja) + der Hund (pies)
= der Polizeihund (pies policyjny).
Jak ogarnąć liczbę mnogą
W języku niemieckim istnieje pięć sposobów tworzenia liczby mnogiej. Dobra wiadomość
jest taka, że w liczbie mnogiej nie trzeba się martwić o rodzaj, ponieważ potrzebujemy
jedynie słówka die (przedimek liczby mnogiej). Pamiętaj, że die stanowi w liczbie
mnogiej odpowiednik wszystkich trzech rodzajników liczby pojedynczej: der
(rodzajnik męski), die (rodzajnik żeński) i das (rodzajnik nijaki).
Choć die pełni podwójną funkcję: żeńskiego rodzajnika w liczbie pojedynczej
i ogólnego przedimka w liczbie mnogiej, to można sprawdzić, w jakim charakterze został
użyty w danym momencie. Po pierwsze, należy zwrócić uwagę na różne zakończenia
słów rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej. Po drugie, można się
odwołać do kontekstu całego zdania, który wskaże, czy mamy do czynienia z liczbą
pojedynczą, czy mnogą danego wyrazu. W równaniu tym istnieje jeszcze jeden bardzo
ważny czynnik, a mianowicie przypadek (zob. podrozdział zatytułowany „Rozróżnianie
przypadków: role odgrywane przez rzeczowniki i zaimki”).
Tabela 2.3 pokazuje pięć głównych sposobów tworzenia liczby mnogiej w języku
niemieckim. Nie ma niezawodnej i szybkiej metody, która umożliwiałaby identyfikację
odpowiedniej końcówki, ale w miarę rozwijania swojego słownictwa będziesz w stanie
wychwycić pewne wzorce. Znajomość form liczby mnogiej jest w każdym razie bardzo
istotna. Rzuć okiem na kilka poniższych reguł ich tworzenia (pamiętając, że mogą też
występować wyjątki):
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego kończące się na -heit, -keit i -ung tworzą
zwykle liczbę mnogą przy pomocy końcówki -en: die Möglichkeit (możliwość)
→ die Möglichkeiten (możliwości).
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2: Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat rodzajów i przypadków 43
Rzeczowniki kończące się w liczbie pojedynczej na -er mogą mieć w liczbie
mnogiej niezmienioną postać: das Fenster (okno) → die Fenster (okna).
Wiele rzeczowników tworzy liczbę mnogą przy pomocy umlautu; do tej grupy
zalicza się sporo słów jednosylabowych: der Kuss (pocałunek) → die Küsse
(pocałunki), der Traum (sen) → die Träume (sny).
Niektóre rzeczowniki są zawsze używane wyłącznie w liczbie mnogiej albo
w pojedynczej: słowo die Ferien (wakacje) jest zawsze w liczbie mnogiej,
a słowo die Milch (mleko) zawsze w liczbie pojedynczej.
Tabela 2.3. Pięć wzorców tworzenia liczby mnogiej w języku niemieckim
Konieczna zmiana
Dodać -s
Brak zmiany albo dodanie
umlautu (dwie kropki nad
samogłoską a, u bądź o)
Dodać -e albo umlaut + -e
Dodać -er albo umlaut + -er
Dodać -n, -en albo -nen
Liczba pojedyncza i liczba
mnoga po polsku
Liczba pojedyncza
po niemiecku
Liczba mnoga
po niemiecku
biuro/biura
kafejka/kafejki
szef/szefowie
długopis/długopisy
komputer/komputery
okno/okna
ogród/ogrody
dziewczyna/dziewczyny
ojciec/ojcowie
dworzec kolejowy/dworce
kolejowe
przyjaciel/przyjaciele
problem/problemy
miasto/miasta
krzesło/krzesła
książka/książki
rower/rowery
dom/domy
dziecko/dzieci
zamek/zamki
idea/idee
chłopiec/chłopcy
siostra/siostry
uczennica/uczennice
gazeta/gazety
das Büro
das Café
der Chef
der Kuli
der Computer
das Fenster
der Garten
das Mädchen
der Vater
der Bahnhof
der Freund
das Problem
die Stadt
der Stuhl
das Buch
das Fahrrad
das Haus
das Kind
das Schloss
die Idee
der Junge
die Schwester
die Studentin
die Zeitung
die Büros
die Cafés
die Chefs
die Kulis
die Computer
die Fenster
die Gärten
die Mädchen
die Väter
die Bahnhöfe
die Freunde
die Probleme
die Städte
die Stühle
die Bücher
die Fahrräder
die Häuser
die Kinder
die Schlösser
die Ideen
die Jungen
die Schwestern
die Studentinnen
die Zeitungen
Poleć książkęKup książkę44 Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki
Jak przyszpilić rodzajnik nieokreślony
W niemieckim istnieją dwa rodzajniki nieokreślone (w mianowniku): ein dla słów
rodzaju męskiego i nijakiego oraz eine dla słów rodzaju żeńskiego. Rodzajnik
nieokreślony znajduje zastosowanie na przykład przed wszystkimi wyrazami policzalnymi,
które są wzmiankowane po raz pierwszy — Ein Mann geht um die Ecke (Jakiś mężczyzna
skręca za róg) — albo wtedy, gdy pojedynczy rzeczownik policzalny występuje w roli
reprezentanta całej kategorii, na przykład Ein Elefant vergisst nie (Słoń nigdy nie
zapomina). Rodzajników ein/eine można też użyć przed orzecznikiem rzeczownikowym
(rzeczownik orzekający coś o podmiocie): Willy Brandt war ein geschickter Politiker
(Willy Brand był zdolnym politykiem).
Rodzajnik nieokreślony nie posiada formy liczby mnogiej (ponadto, zależnie od tego,
jak opisujemy jakieś obiekty w liczbie mnogiej, możemy też czasem pominąć przed
nimi rodzajnik określony). Spójrz na następujące ogólne stwierdzenie, które nie wymaga
użycia rodzajnika: Im Zermatt sind Autos verboten (W Zermatt [Szwajcaria] auta są
zakazane).
Poniżej znajduje się zestawienie rodzajników określonych i odpowiadających im
rodzajników nieokreślonych (w mianowniku).
Rodzaj/liczba
Określony
Nieokreślony
męski
żeński
nijaki
liczba mnoga
der
die
das
die
ein
eine
ein
(brak formy dla liczby mnogiej)
W przypadku niemieckich rzeczowników rodzajnik ma wyłącznie znaczenie gramatyczne.
W tabeli 2.4 możesz zobaczyć kilka słów oznaczających zwierzęta i inne obiekty, które
można napotkać na farmie. Wybrałam te słowa, by zilustrować, jak przypadkowy wydaje
się niemiecki podział na rodzaje, trzeba jednak pamiętać, że chodzi tu o rodzaje gramatyczne,
a nie naturalne — innymi słowy, odnoszą się one jedynie do słów, a nie do samych zwierząt.
W kolumnie po lewej widnieją polskie odpowiedniki prezentowanych wyrazów,
niemieckie słowa są zaś umieszczone w kolumnach odpowiadających ich rodzajowi.
Na przykład słowo ein Pferd (koń) znajduje się w kolumnie wyrazów w rodzaju
nijakim. Uwaga: słowa, które opisują konkretną płeć danego zwierzęcia, mają ten sam
rodzaj co opisywane zwierzę; przykładowo rodzaj słowa odpowiada rodzajowi rzeczownika
w słowach eine Stute (klacz) i ein Hengst (ogier).
Tabela 2.4. Rodzajnik nieokreślony i wybrane słowa związane z farmerstwem
Polskie słowo
Rodzaj męski
stodoła
cielę
kot
kurczak
Rodzaj żeński
eine Scheune
eine Katze
Rodzaj nijaki
ein Kalb
ein Huhn
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2: Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat rodzajów i przypadków 45
Tabela 2.4. Rodzajnik nieokreślony i wybrane słowa związane z farmerstwem — ciąg dalszy
Polskie słowo
Rodzaj męski
Rodzaj żeński
Rodzaj nijaki
krowa
płot
koń
wół
traktor
ein Zaun
ein Ochse
ein Traktor
eine Kuh
ein Pferd
Nieobecne rodzajniki
W kilku sytuacjach w języku niemieckim pomija się rodzajniki. Po pierwsze, nie używa
się rodzajnika nieokreślonego, kiedy mowa o czyimś zawodzie, narodowości albo religii.
Spójrz na następujące przykłady:
Mein Onkel war General bei der Bundeswehr (Mój wujek był generałem
w bundeswerze).
Sind Sie Australier oder Neuseeländer? (Jest pan Australijczykiem czy
Nowozelandczykiem?).
Ich glaube, sie ist Lutheranerin (Myślę, że ona jest luteranką). Słowa określające
przynależność wyznaniową (albo partyjną) są w języku niemieckim rzeczownikami.
Po drugie, rodzajniki nie pojawiają się w ogólnych stwierdzeniach zbudowanych wokół
rzeczowników w liczbie mnogiej. Kiedy jednak stwierdzenie nie wyraża ogólnego sądu,
należy w nim zastosować rodzajnik liczby mnogiej: Die Bäume haben keine Blätter
(Te drzewa nie mają żadnych liści).
Po trzecie, wprawdzie nazwy krajów posiadają w niemieckim rodzaj, najczęściej nijaki
(zob. rozdział 3.), ale zasadniczo obywają się bez rodzajnika, jak na przykład w zdaniu
Viele berühmte Komponisten sind aus Deutschland oder Österreich (Wielu
sławnych kompozytorów pochodzi z Niemiec albo z Austrii).
Istnieje jednak kilka wyjątków (by poznać więcej tego typu nazw krajów, zajrzyj do
rozdziału 3.):
Die Schweiz gehört nicht zur Europäischen Union (Szwajcaria nie należy
do Unii Europejskiej). Zwróć uwagę na żeński rodzajnik określony die.
Die Vereiningten Staaten sind die größte Volkswirtschaft der Welt (Stany
Zjednoczone to największa potęga gospodarcza świata). Zwróć uwagę na rodzajnik
określony liczby mnogiej die.
Powstawiaj brakujące niemieckie słowa, odpowiedniki polskich słów podanych
w nawiasach. Korzystając z informacji zawartych we wcześniejszych tabelach,
zdecyduj, jakiego rodzajnika potrzebujesz w każdym ze zdań, der, die, das, ein
czy eine, oraz utwórz prawidłową liczbę mnogą.
Poleć książkęKup książkę46 Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki
P. (okno) im Wohnzimmer ist kaputt.
O. Ein Fenster im Wohnzimmer ist kaputt (W salonie zepsuło się któreś z okien).
1. _________________________ (pianino) ist brandneu.
2. Haben _________________________ (te dwie uczennice) einen Nebenjob?
3. _________________________ (te hotele) in der Stadtmitte sind laut.
4. Siehst du? _________________________ (ten kot) sitzt auf deinem Auto.
5. Ist das _________________________ (stodoła) oder ein Haus?
6. Können _________________________ (ci chłopcy) gut Fußball spielen?
7. _________________________ (ten koń) ist zu jung zu reiten.
8. _________________________ (komputery) sind heutzutage relativ billig.
Rozróżnianie przypadków:
role odgrywane przez rzeczowniki i zaimki
Przypadki wskazują, jaką rolę odgrywa dany rzeczownik albo zaimek w zdaniu.
Występują one zarówno w niemieckim, jak i w polskim, a także w wielu innych językach.
Przypadki pokazują, jakie funkcje pełnią te słowa i jakie relacje łączą je z innymi wyrazami
w zdaniu. W tym podrozdziale zidentyfikujemy cztery niemieckie przypadki
i przeanalizujemy sposób ich użycia oraz porównamy ich zastosowanie w polskim
i w niemieckim.
Rozpoznawanie czterech przypadków
W niemieckim funkcjonują cztery przypadki, które musisz dokładnie poznać, ponieważ
to za ich sprawą rzeczowniki, zaimki, rodzajniki i przymiotniki podlegają różnym
modyfikacjom, podobnie jak kameleon zmieniający ubarwienie. Oto poszczególne
przypadki:
Mianownik (nom.) — przypadek ten wyznacza podmiot zdania. Podmiot to osoba
lub rzecz, która działa jak rozgrywający i rozstawia innych po kątach. W zdaniu
to osoba lub rzecz, która realizuje daną akcję. W zdaniu Brady wirft den Ball
(Brady rzuca piłkę) pomiotem jest Brady.
Uwaga: Mianownik jest w niemieckim stosowany również w przypadku orzecznika
rzeczownikowego; są to rzeczowniki (lub frazy rzeczownikowe), które wyrażają
coś na temat podmiotu, tak jak w przypadku opisu bądź identyfikacji. Na przykład
w zdaniu Er ist ein merkwürdiger Fußballspieler (On jest znakomitym piłkarzem)
zarówno podmiot (er), jak i fraza orzecznikowa (ein merkwürdiger
Fußballspieler) stoją w mianowniku (w polskim orzecznik też stoi w mianowniku,
jeśli jest nim sam przymiotnik, rzeczownik zaś musi być w takiej sytuacji
w narzędniku).
Poleć książkęKup książkę Rozdział 2: Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat rodzajów i przypadków 47
Biernik (acc.) — to przypadek oznaczający dopełnienie bliższe zdania.
Dopełnienie bliższe jest trochę podobne do piłki pod nogami rozgrywającego
— podlega działaniu ze strony podmiotu. W zdaniu Ein Zuschauer fängt den
Ball (Jeden z widzów chwyta piłkę) słowo piłka pełni funkcję dopełnienia bliższego.
Uwaga: biernik jest też wykorzystywany w połączeniu z tymi przyimkami, które
wymagają jego zastosowania (więcej informacji na temat przyimków znajdziesz
w rozdziale 15.).
Celownik (dat.) — to przypadek oznaczający dopełnienie dalsze zdania. Słowo
pełniące funkcję dopełnienia dalszego jest odbiorcą dopełnienia bliższego — jest
jak osoba, której zręczny widz daje piłkę. W zdaniu Der Zuschauer gibt
seinem Sohn den Ball (Widz daje swojemu synowi piłkę) fraza seinem Sohn
(swojemu synowi) stanowi dopełnienie dalsze, dlatego stoi w celowniku. Zarówno
w polskim, jak i w niemieckim czasownik geben (dawać) jest stosowany w ten
sam sposób: dajesz (czasownik) coś (na przykład den Ball, biernik) komuś
(seinem Sohn, celownik). Uwaga: celownik jest też wykorzystywany
w połączeniu z tymi przyimkami, które wymagają jego zastosowania
(więcej informacji na temat przyimków znajdziesz w rozdziale 15.).
Dopełniacz (gen.) — to przypadek wyrażający relację posiadania. Jakaś osoba
lub rzecz może być posiadaczem albo właścicielem jakiegoś obiektu. W zdaniu
Die Mutter des Sohnes jubelt (Matka syna wiwatuje) syn przynależy
do wiwatującej matki; wyrażenie des Sohnes stoi w dopełniaczu. Uwaga:
dopełniacz jest też wykorzystywany w połączeniu z tymi przyimkami, które
wymagają jego zastosowania (więcej informacji na temat przyimków znajdziesz
w rozdziale 15.).
Podczas odmiany przez przypadki nieznacznym zmianom podlegają również końcówki
słów. Zmiany te są niezbędne, by zasygnalizować, co chcesz wyrazić, wypowiadając
zdanie po niemiecku (niezwykle pomocna będzie dla Ciebie tabela z końcówkami
przypadków w dodatku B, dzięki której będziesz mógł znaleźć odpowiednie słowo
i jego zakończenie).
Różnice i podobieństwa
Jeśli chodzi o przypadki, to polski i niemiecki mają sporo podobieństw, ale i trochę
różnic. Zanim zajmiemy się różnicami, musisz zrozumieć, że oba języki podchodzą
do tematu w zbliżony sposób. Oto lista podobieństw:
W obu językach funkcjonuje podobny system odmiany zaimków osobowych
przez przypadki. Innymi słowy, zaimki posiadają różne formy zależnie od tego,
przez jaki przypadek są odmieniane w danym zdaniu. Przykładowo w zdaniu
Er lebt dort (On tam mieszka) zaimek er (on) jest podmiotem, więc stoi
w mianowniku. Natomiast w zdaniu Ich kenne ihn gut (Znam go dobrze)
zaimek ihn (go) jest dopełnieniem bliższym, więc stoi w bierniku. Zmiana
słowa sygnalizuje rolę odgrywaną przez zaimki w danym kontekście:
ich zmienia się w mich (ja — mnie), a wir zmienia się w uns (my — nas).
To samo dotyczy nawet zaimków względnych: der zmienia się w dessen (który
— którego). Zagadnienia związane z zaimkami względnymi i osobowymi omówię
później, w podrozdziale „Odczarowanie zaimków”.
Poleć książkęKup książkę48 Część I: Podstawowe elementy niemieckiej gramatyki
O ile w niemieckim orzecznik wyrażany rzeczownikiem stoi zawsze
w mianowniku, o tyle w polskim musi mieć formę narzędnika. Przykładem
czasownika, po którym w języku niemieckim stawia się orzecznik w mianowniku,
jest czasownik sein. Jego polski odpowiednik to być, po którym stawia się orzecznik
w formie narzędnika. Orzecznik ma też w niemieckim formę mianownika po
czasownikach bleiben (zostawać), heißen (nazywać się) oraz werden (stawać się).
Spójrz na następujący przykład: Mein Zahnarzt ist auch
Pobierz darmowy fragment (pdf)