Szczegółowe i obszerne streszczenie opowiadań Sławomira Mrożka (Słoń, Lew, Wyznania o Zygmusiu, Wesele w Atomicach, Wina i kara, Szuler, Baba, Śpiąca Królewna, Artysta), dokładna analiza, charakterystyka bohaterów, ważne pojęcia niezbędne przy omawianiu lektury, przykładowe zagadnienia, testy sprawdzające z kluczem, krzyżówki. Doskonała pomoc w przygotowaniu do lekcji, testów sprawdzających, prac klasowych i matury.
Darmowy fragment publikacji:
Streszczenie
to, co w tym świecie było groźne, bo zniewalało
ludzkie umysły.
Przeciw temu zniewoleniu pisarz wypowiadał się
w utworach moralistycznych – przypowieściach,
powiastkach, w których mówił o różnych „grze-
chach”: bierności wobec zła, wygórowanych
ambicjach, konformizmie, oportunizmie itp.
Słoń
Opowiadanie pochodzi ze zbioru pod tym samym
tytułem wydanego w 1957 roku.
Streszczenie
Wydarzenia rozgrywają się w niewielkim prowin-
cjonalnym ogrodzie zoologicznym. Kierował nim
karierowicz, któremu bardziej zależało na awansie
w pracy niż na zwierzętach. W ogrodzie brakowało
więc atrakcji przyciągających widzów, jak choćby
słonia. Zamiast niego hodowano trzy tysiące kró-
lików.
11
E
I
N
E
Ń
Z
C
O
Z
Ł
S
S
E
R
T
S
E
I
N
E
Ń
Z
C
O
Z
Ł
S
S
E
R
T
S
Streszczenie
Z okazji obchodów 22 lipca1 ogród otrzymał przy-
dział na słonia. Jednak dyrektor zoo pisemnie
zwrócił się do władz w Warszawie, że zrzeka się
daru, chcąc obniżyć koszty funkcjonowania pań-
stwa. Zaproponował wykonanie gumowego słonia
i wstawienie go za ogrodzenie. Uważał, że staran-
nie pomalowany będzie wyglądał jak prawdziwy.
Władze zaakceptowały pomysł dyrektora, gdyż
oznaczał on duże oszczędności.
Pracownicy zoo usiłowali nadmuchać słonia, lecz
okazało się to ponad ich siły. Podłączyli więc gu-
mową powłokę do kurka z gazem i w ten sposób
nadmuchali go w okamgnieniu. Następnego dnia
otworzono zoo dla zwiedzających. Wśród pierw-
szych gości byli uczniowie miejscowej szkoły z na-
uczycielem, który zamierzał w sposób poglądowy
przeprowadzić lekcję o słoniu. Kiedy mówił o jego
ciężarze (cztery do sześciu ton), zawiał lekki wiatr.
Słoń uniósł się w powietrze i zniknął za wierzchoł-
kami drzew. Znaleziono go w ogrodzie botanicz-
nym. Spadając, nadział się na kaktus i pękł.
Opowiadanie kończy krótka informacja o uczniach
obecnych wówczas w ogrodzie zoologicznym. Od
1 Święto Odrodzenia Polski – najważniejsze polskie święto państwowe w okresie
PRL-u, obchodzone co roku 22 lipca (do 1990), na pamiątkę podpisania Manifestu
PKWN w 1944 roku i odrodzenia Polski po II wojnie światowej. Na dzień 22 lipca
starano się wyznaczać ważne wydarzenia, np. otwarcie Pałacu Kultury i Nauki
w Warszawie (1955), rozpoczęcie produkcji Fiata 126p (1973), otwarcie Trasy
Łazienkowskiej w Warszawie (1974).
12
Problematyka
tego czasu opuścili się w nauce i stali się chuliga-
nami. W słonie nie wierzą w ogóle.
Rodzaj i gatunek literacki
Słoń jest opowiadaniem satyrycznym. Wyraża
krytyczny stosunek autora do rzeczywistości real-
nego socjalizmu. Satyra nie proponuje pozytyw-
nych wzorców, lecz neguje i ośmiesza. W tym
opowiadaniu narzędziem satyry jest karykatura
i groteska.
Problematyka
Utwór porusza problemy życia codziennego
w PRL-u.
Dyrektor zoo, jak większość ówczesnych dyrekto-
rów, nie przejmuje się placówką, którą mu powie-
rzono, lecz sobą. Próbuje przypochlebiać się wła-
dzom w stolicy nie dla dobra zwierząt czy zwiedza-
jących, lecz aby odnieść korzyści własne. W liście
do Warszawy pisze tak:
Proszę zwrócić uwagę, że zarówno inicjatywa,
jak i opracowanie projektu jest moim skromnym
wkładem we wspólną pracę i walkę. Pozostaję
uniżenie […].
13
A
K
Y
T
Ń
A
O
M
Ł
E
S
L
B
O
R
P
A
K
Y
T
Ń
A
O
M
Ł
E
S
L
B
O
R
P
Problematyka
Również woźni, którzy robią wszystko, aby tylko
się nie napracować, przypominają nieuczciwych,
rozbestwionych przez system robotników. Kierują
się popularnym w czasach PRL-u powiedzeniem:
Czy się stoi, czy się leży, pięćset2 złotych się należy.
Rodem z minionej epoki jest również ograniczony
urzędnik, który zezwala na realizację niedorzecz-
nego pomysłu – atrapę słonia.
Mrożek ośmiesza również odgórny przydział dóbr.
Gdy czegoś brakowało, wówczas urzędnicy decy-
dowali, komu przydzielić deficytowy towar. Z ta-
kiego właśnie przydziału trafia do zoo słoń.
Jednak tym, co autor wyszydza najbardziej, wyda-
ją się być prowizoryczne rozwiązania obniżające
(pozornie) koszty utrzymania, produkcji, usług itp.
Nikt nie przejmuje się tym, że tzw. prowizor-
ka przyniesie więcej szkód niż korzyści. Fatalny
wypadek ze słoniem sprawił, że uczniowie stali
się chuliganami. Jest to oczywiście karykatural-
ne wyolbrzymienie. Ponieważ jednak znalazło się
w puencie utworu, to z pewnością pełni ważną rolę.
Jest ironicznym komentarzem autora dotyczącym
wszechobecnego zakłamania. Oto młodzież stała
się świadkiem zdemaskowania socjalistycznej pro-
wizorki, a nie powinna, więc okazało się to dla niej
zgubne. Powinna natomiast obserwować realizację
wielkich idei, nawet tych udawanych (jak atrapa
2 Pięćset – liczba zmienna, oznaczająca zapłatę za pracę.
14
Język
słonia). Wychowana wśród ideałów, stworzy ideal-
ny kraj – nieważne, że zakłamany.
Narracja
W opowiadaniu obecna jest narracja trzecio-
osobowa. Narrator opowiada o zdarzeniach z ze-
wnątrz, ale w takiej formie, w jakiej mógłby to ro-
bić naoczny świadek – bohater, który nie ma pełnej
wiedzy o świecie przedstawionym. Relacjonuje to,
co widzi, a ocenia z własnego punktu widzenia,
czyli subiektywnie.
Język
Język Słonia ma cechy stylu reportażowego. Nar-
rator przekazuje rzeczową, ścisłą informację, np.
Był to ogród prowincjonalny, brakowało w nim
kilku podstawowych zwierząt, między innymi
słonia,
oraz komentarz, który prezentuje opinię:
Kierownik ogrodu zoologicznego okazał się ka-
rierowiczem. Zwierzęta traktował tylko jako
szczebel do wybicia się. […] Niedociągnięcia te
nie powinny mieć miejsca […].
15
K
Ń
Y
O
Z
Ł
Ę
S
J
Y
W
Ń
Y
O
T
Ł
O
S
M
Motywy i nawiązania
Charakterystyczne dla stylu tego opowiadania są
zwroty o nacechowaniu wartościującym:
Widocznie memoriał trafił do rąk bezdusznego
urzędnika, który biurokratycznie traktował swoje
obowiązki […].
Pracownicy ogrodu, szczerze oddani sprawie,
ucieszyli się.
Poważny i rzeczowy ton wypowiedzi kontrastuje
z prezentowanymi sytuacjami, które mają charak-
ter komiczny (naukowe informacje o wielotonowej
wadze słonia i sytuacja, w której lekki wiatr unosi
go w powietrze). W ten sposób język buduje gro-
teskę.
Motywy i nawiązania
Motyw PRL-u
Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa
To satyra na rzeczywistość PRL-u lat 70. XX wie-
ku, w której świat przedstawiony został ukazany
w sposób wyolbrzymiony, zniekształcony, grote-
skowy.
Stanisław Bareja, Miś
Film z 1981 roku – przedstawia groteskowy obraz
Polski końca lat 70. i początku lat 80. XX wieku.
16
Streszczenie
Stanisław Bareja, Alternatywy 4
Serial telewizyjny z 1983 roku, na skutek działań
cenzury w PRL-u wyemitowany dopiero w 1986 –
przedstawia groteskowy obraz życia w Polsce
lat 80. XX wieku.
Lew
Opowiadanie pochodzi z tomu Słoń (1957).
Streszczenie
Wydarzenia rozgrywają się w starożytnym Rzy-
mie, krótko przed objęciem tronu cesarskiego
przez Konstantyna Wielkiego3. Bohaterem opo-
wiadania jest lew, który odmawia wyjścia na arenę,
aby mordować chrześcijan, i ostentacyjnie gryzie
marchewkę. Dozorca lwów Bondani Kajus prosi
go, aby choć pokręcił się wśród chrześcijan. Lew
konsekwentnie odmawia, ponieważ chce mieć ali-
bi4 przed zbliżającym się przewrotem. Przeczuwa,
3 Konstantyn Wielki – pierwszy cesarz rzymski, który przeszedł na chrześcijaństwo,
zakończył politykę prześladowań chrześcijan i w 313 roku wydał edykt mediolański,
w którym ogłosił swobodę wyznawania tej religii.
4 Alibi – dowód przesądzający, że podejrzany lub oskarżony nie mógł popełnić
zarzuconego mu przestępstwa.
17
E
I
N
E
Z
W
C
E
Z
L
S
E
R
T
S
K
E
N
W
U
E
T
L
A
G
Rodzaj i gatunek literacki
że chrześcijanie dojdą do władzy, a ci, którzy ich
teraz prześladują, powiedzą: To nie my. To lwy.
Swoich kolegów lew nazywa prymitywami, krót-
kowzrocznymi koniunkturalistami5, elementem
bez zmysłu praktycznego, ciemnotą kolonialną.
Jego słowa brzmią tak przekonująco, że Kajus pro-
si, aby w razie potrzeby potwierdził, że on go do
niczego nie zmuszał.
Rodzaj i gatunek literacki
Utwór należy do epiki i jest powiastką, która
w sposób groteskowy ilustruje prawdę psycholo-
giczną. Groteska wynika z połączenia zdarzeń
realnych z fantastycznymi (lew, który mówi, „fi-
lozofuje”, zna łacinę – i Kajus, postać z realnego
świata prowadząca dialog ze zwierzęciem, ule-
gająca temu zwierzęciu, przyjmująca jego racje)
oraz historycznych ze współczesnymi (starożytny
Rzym, rzeź chrześcijan – i realia systemu socjali-
stycznego).
5 Koniunkturalista – człowiek kierujący się w swoim postępowaniu nie własnymi
przekonaniami, lecz oczekiwanymi korzyściami.
18
Pobierz darmowy fragment (pdf)
