Jedną z kategorii ekonomicznych ujawnianych w sprawozdaniu finansowym jest podatek dochodowy od osób prawnych. Zapewnienie porównywalności w tym obszarze jest niezwykle trudne, gdyż każde państwo posiada własny, unikalny system prawa podatku dochodowego, który w odmienny sposób reguluje zasady ustalania dochodu i podatku dochodowego należnego. Aby zasady rachunkowości zostały w pełni zastosowane, a więc również w obszarze podatku dochodowego, wprowadzono kategorię podatku dochodowego odroczonego. Podatek dochodowy odroczony umożliwia jednocześnie rzetelny pomiar wyniku finansowego oraz ustalenie prawidłowej wartości pozycji bilansowych (aktywów i zobowiązań z tytułu podatku dochodowego), eliminując w ten sposób wpływ, odmiennych od zasad rachunkowości, wytycznych prawa podatkowego na sprawozdanie finansowe.
Celem podstawowym niniejszej publikacji jest zatem ocena jakości ujawnień o podatku dochodowym odroczonym przez spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz opracowanie nowych zasad ujawnień o tej pozycji sprawozdawczej. Chociaż propozycje w tym zakresie skierowane są przede wszystkim do spółek publicznych, mogą być one stosowane również przez inne podmioty.
Darmowy fragment publikacji:
100
95
75
25
5
0
Agnieszka Wencel
Podatek dochodowy odroczony
w systemie rachunkowości – krytyczna analiza
zasad ujawniania w sprawozdaniu finansowym
W y d a W n i c t W o U n i W e r s y t e t U Ł ó d z k i e g o • Ł ó d ź 2 0 1 1
RECENZENT
Barbara Gierusz
REDAKTOR WYDAWNICTWA UŁ
Iwona Gos
ŁAMANIE
ESUS – Agnieszka Buszewska
PROJEKT OKŁADKI
Barbara Grzejszczak
© Copyright by Uniwersytet Łódzki – Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2012
ISBN (wersja drukowana) 978-83-7525-665-9
ISBN (ebook) 978-83-7969-260-6
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
tel (42) 665 58 63, faks (42) 665 58 62
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
www wydawnictwo uni lodz pl
e-mail: ksiegarnia@uni lodz pl
spis treści
Wstęp������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7
rozdział 1. rachunkowość a system podatkowy w warunkach globalizacji ��������������������������� 11
1�1�Rachunkowośćwwarunkachglobalizacji������������������������������������������������������������������������������� 11
1�1�1�Definicje,funkcjeiużytkownicysystemurachunkowości������������������������������������������ 11
1�1�2�Harmonizacjaistandaryzacjawspółczesnejrachunkowościwperspektywie
globalizacji������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 15
1�2�Pomiarzdarzeńgospodarczychiprezentacjaichskutkówjakokluczowycelsystemu
rachunkowości�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 17
1�2�1�Teoriepomiaruwrachunkowościainformacjeprezentowanewsprawozdaniu
finansowym������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 17
1�2�2�Koncepcjanowejformułysprawozdawczej����������������������������������������������������������������� 20
1�2�3�Sprawozdaniefinansoweaoczekiwaniajegoużytkowników������������������������������������� 23
1�3�Systemrachunkowościasystempodatkowy��������������������������������������������������������������������������� 29
1�3�1�Istotasystemupodatkowegoijegopowiązaniezsystememrachunkowości�������������� 29
1�3�2�Klasyfikacjapodatkówiichmiejscewsystemierachunkowości�������������������������������� 33
1�3�3�Podatekdochodowyjakoszczególnakategoriasystemurachunkowości�������������������� 37
rozdział 2. Podatek dochodowy bieżący – wspólny element systemu podatkowego
i systemu rachunkowości�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 45
2�1�Podatekdochodowyjakokategoriasystemupodatkowego����������������������������������������������������� 45
2�1�1�Harmonizacjapodatkudochodowego�������������������������������������������������������������������������� 45
2�1�2�Znaczeniepodatkudochodowegobieżącegowpolskimsystemiepodatkowym�������� 48
2�1�3�Konstrukcjapodatkudochodowegoodosóbprawnych����������������������������������������������� 50
2�2�Podstawowerozbieżnościprawabilansowegoipodatkowegowzakresiebieżącego
podatkudochodowego������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52
2�2�1�Prawobilansowearegulacjepodatkudochodowegowpolskiejgospodarce�������������� 52
2�2�2�Definicjeprzychodówikosztówwprawiepodatkowymibilansowym���������������������� 56
2�2�3�Wynikpodatkowyawynikfinansowy������������������������������������������������������������������������� 62
2�3�Podatekdochodowybieżący–zasadyujmowaniawsystemierachunkowości���������������������� 65
2�3�1�Podatekdochodowybieżącyanadrzędnezasadyrachunkowości������������������������������� 65
2�3�2�Podatekdochodowybieżącyaksięgirachunkowe������������������������������������������������������ 70
2�3�3�Prezentacjaiujawnianiepodatkudochodowegobieżącegowsprawozdaniu
finansowym������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 73
4
Spistreści
rozdział 3. Podatek dochodowy odroczony w teorii i międzynarodowych regulacjach
rachunkowości�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 79
3�1�Istotapodatkudochodowegoodroczonego������������������������������������������������������������������������������ 79
3�1�1�Rodzajeróżnicpomiędzywynikiemfinansowymawynikiempodatkowym�������������� 79
3�1�2�Alokacjapodatkudochodowegowświetleteoriirachunkowości������������������������������� 82
3�1�3�Systematykametodalokacjipodatkudochodowego��������������������������������������������������� 92
3�2�PodatekdochodowyodroczonywMiędzynarodowychStandardachSprawozdawczości
Finansowej������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 104
3�2�1�Zakres,podstawowepojęciaiogólnezasadyujmowaniapodatkudochodowego
odroczonego��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 104
3�2�2�Zasadypomiarupodatkudochodowegoodroczonego����������������������������������������������� 113
3�2�3�Zasadyprezentacjiiujawnianiapodatkudochodowegoodroczonego���������������������� 115
3�3�ProjektnowychregulacjiMSSFwzakresiezasadpomiaruiprezentacjipodatku
dochodowegoodroczonego���������������������������������������������������������������������������������������������������� 120
3�3�1�Zmianydefinicjipojęćzwiązanychzpomiaremaktywówizobowiązańztytułu
podatkudochodowegoodroczonego������������������������������������������������������������������������� 120
3�3�2�Proponowanezasadypomiaruiujmowaniaaktywówizobowiązańztytułu
podatkudochodowegoodroczonego������������������������������������������������������������������������� 124
3�3�3�Propozycjezmianwobszarzeprezentacjiiujawnianiainformacjiopodatku
dochodowymodroczonym����������������������������������������������������������������������������������������� 128
3�3�4�Ocenaproponowanychrozwiązań����������������������������������������������������������������������������� 139
rozdział 4. Podatek dochodowy odroczony w praktyce sprawozdawczości finansowej
polskich przedsiębiorstw – badanie empiryczne����������������������������������������������������������������������� 143
4�1�Ogólnacharakterystykabadania�������������������������������������������������������������������������������������������� 143
4�2�Analizapodstawowychinformacjiopodatkudochodowymodroczonymujawnianych
wsprawozdaniachfinansowych��������������������������������������������������������������������������������������������� 145
4�3�Zakresujawnianychinformacjiopodatkudochodowymodroczonymwinformacji
dodatkowej����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 148
4�4�Wnioskiwynikającezprzeprowadzonegobadania��������������������������������������������������������������� 160
rozdział 5. Prezentacja informacji o podatku dochodowym w sprawozdaniu
finansowym – propozycja ujawnień dla spółek publicznych��������������������������������������������������� 167
5�1�Założeniaistrukturawielopoziomowejformułyujawnieńinformacjiopodatku
dochodowymodroczonymwsprawozdaniufinansowym������������������������������������������������������ 167
5�1�1�Założeniaiogólnakoncepcjaformułyujawnień������������������������������������������������������� 167
5�1�2�Informacjeopodatkudochodowymwpodstawowychelementachsprawozdania
finansowego��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 169
5�1�3�Podatekdochodowyodroczonywinformacjidodatkowej���������������������������������������� 173
5�2�Ujawnieniadotyczącepodatkudochodowegoodroczonegowinformacjidodatkowej�������� 175
5�2�1�Ogólnacharakterystykanotiuzasadnienieprzyjętychrozwiązań���������������������������� 175
5�2�2�Notypierwszegopoziomuujawnieńinformacjidodatkowej������������������������������������� 179
5�2�3�Drugipoziomujawnieńinformacjiopodatkudochodowymodroczonym
winformacjidodatkowej������������������������������������������������������������������������������������������� 194
Spistreści
5
zakończenie���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 203
Bibliografia����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 207
załącznik nr 1.Wykazspółekobjętychbadaniemwobszarzeujawnieńinformacji
opodatkudochodowymodroczonym�������������������������������������������������������������������������������������������� 217
Wstęp
„Podatki,tokwoty,któremusimypłacić
zaprzywilejczłonkostwawzorganizowanymspołeczeństwie”�
FranklinD�Roosevelt
PrzełomstuleciaXXiXXItoczaskluczowychzmianzachodzącychnaświe-
cie,określanychmianemglobalizacji�Ogromnezapotrzebowanieglobalnychkor-
poracjinakapitałwymusiło,począwszyodlat70�XXw�,błyskawicznyrozwój
rynkówfinansowych,wtymrynkuobrotuakcjami,umożliwiającynieograniczo-
nyprzepływkapitału�Inwestorstałsięnajważniejszymbohateremdzisiejszego,
globalnegoświatabiznesu,zaśpodstawąpodejmowanychprzezniegodecyzjijest
wiarygodnainformacjaosytuacjiekonomicznejinteresującegogoprzedsiębior-
stwa�Źródłeminformacjiokondycjifinansowejjednostkiorazjejdokonaniach
jest przede wszystkim wiarygodne i porównywalne sprawozdanie finansowe�
Jesttomożliwegłówniedziękisukcesywnejharmonizacjiistandaryzacjizasad
rachunkowości�Państwa,któreprzyjmująwswoichsystemachprawnychrozwią-
zaniamiędzynarodowychregulacji,zdecydowanieobniżająkrajowymprzedsię-
biorstwombarierywdostępiedoglobalnychrynkówkapitałowych�
Wiarygodność sprawozdań finansowych jest determinowana przez wiele
czynników� Do najważniejszych należą jasne i spójne zasady rachunkowości
przyjęteprzezprzedsiębiorstwo,awyrażonewjegopolitycebilansowejrachun-
kowości1�Obejmujeonazarównozasadyklasyfikacjiipomiaruzdarzeńgospo-
darczych zachodzących w przedsiębiorstwie, jak również zasady prezentacji
iujawniania2informacjiwjegosprawozdaniachfinansowych�
1 Polityka rachunkowości to – według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości
Finansowej(MSSF)–zasadyrachunkowości;inaczejdefiniująjąróżniautorzy,utożsamiającbądź
niezpolitykąbilansową�Zagadnieniazwiązanezpolitykąrachunkowościsąszerokoomawiane
przezwieluautorów,m�in�w: W�Brzezin,Nauka, polityka i praktyka rachunkowości,„Zeszyty
TeoretyczneRadyNaukowejSKwP”1995,t�32,s�29–41;K�Sawicki (red�),Polityka bilanso-
wa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą, Ekspert – Wydawnictwo
iDoradztwo,Wrocław2002;A�Karmańska,Wartość ekonomiczna w systemie informacyjnym ra-
chunkowości finansowej,Difin,Warszawa2009,s�35–51�
2 Wniniejszymopracowaniuprzezprezentacjęrozumiesięsposóbimiejsceuznaniaskutków
alokacjipodatkudochodowegowpodstawowychelementachsprawozdaniafinansowego:bilansie,
8
Podatekdochodowyodroczonywsystemierachunkowości
Jedną z kategorii ekonomicznych ujawnianych w sprawozdaniu finanso-
wymjestpodatekdochodowyodosóbprawnych3�Zapewnienieporównywalno-
ściwtymobszarzejestniezwykletrudne,gdyżkażdepaństwoposiadawłasny,
unikalnysystemprawapodatkudochodowego,którywodmiennysposóbregu-
lujezasadyustalaniadochoduipodatkudochodowegonależnego4�Abyzasady
rachunkowościzostaływpełnizastosowane,awięcrównieżwobszarzepodat-
kudochodowego,wprowadzonokategoriępodatkudochodowegoodroczonego�
Podatekdochodowyodroczonyumożliwiajednocześnierzetelnypomiarwyniku
finansowegoorazustalenieprawidłowejwartościpozycjibilansowych(aktywów
izobowiązańztytułupodatkudochodowego),eliminującwtensposóbwpływ,
odmiennychodzasadrachunkowości,wytycznychprawapodatkowegonaspra-
wozdaniefinansowe�
Przeprowadzonaprzezautorkęanalizaliteraturywskazujenalukębadaw-
czą w obszarze problematyki ujawnień informacji o podatku dochodowym
odroczonym, pomimo że od dawna dyskutuje się o zasadach ujawniania in-
formacji w sprawozdaniu finansowym� Do najbardziej uznanych i cenionych
opracowańnatentematnależąm�in�:The Trueblood Reportopracowanyprzez
AICPAwlatach1971–19735,The Corporate Report opublikowanyw1975r�
przezASSC6, Making Corporate Reports Valuable autorstwa P� McMonnies,
wydanyprzezICAS7w1988r�,orazSolomons Reportz1989r�,opracowany
nazlecenieIASC8�Dyskusja,którejpoczątkisięgająlat70�XXw�,toczysię
obecniewkontekścieewolucjiogólnegomodelusprawozdawczościfinansowej,
oczymnajdobitniejświadczązmianyzachodzącewmiędzynarodowychregula-
cjachrachunkowości9�Wciążtakżepodejmowanajestdyskusjanatematzasad
rachunkuwyników,sprawozdaniuzezmianwkapitalewłasnymisprawozdaniuzprzepływówśrod-
kówpieniężnych�Ujawnianietozakresiszczegółowośćinformacjiprzedstawionychwinformacji
dodatkowejsprawozdaniafinansowego�
3 Wtymopracowaniupodatekdochodowyodosóbprawnychbędzieokreślanyzamiennejako
„podatekdochodowy”lub„podatekCIT”(Corporate Income Tax)�
4 W praktyce rachunkowości sformułowanie „podatek dochodowy należny” stosowane jest
zamienniezokreśleniem„podatekdochodowybieżący”�Autorkaposługujesięjednąidrugąnazwą�
5 Szerzej zawartość raportu omawia m�in� A� R� Belkaoui w Accounting Theory, 5th ed�,
Thomson,London2004,rozdziałVI�
6 AccountingStandardSteeringCommittee(KomitetSterującyStandardówRachunkowości)
zostałustanowionyprzezICAEWwstyczniu1970r�wceluopracowaniaostatecznychstandardów
rachunkowości;podajęza:http://www�icaew�com,odczytz10luty2010r�
7 InstituteofCharteredAccountantsofScotland(InstytutBiegłychKsięgowychSzkocji)jest
pierwsząnaświecieorganizacją,któraw1854r�rozpoczęłanadawaćtytułbiegłegoksięgowego�
8 Por�Y�Shahwan,Qualitative Characteristics of Financial Reporting: A Historical Perspective,
„JournalofAppliedAccountingResearch”2008,vol�9,s�192–202�
9 WramachharmonizacjiistandaryzacjirachunkowościtrwająobecniewspólnepraceIASB
iFASBnadwypracowaniemnowejformułysprawozdawczej,którabędzieobowiązywaćprzedsię-
biorstwafunkcjonującenaglobalnymrynkukapitałowym�
Wstęp
9
raportowania informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstw w powiązaniu
z nowymi miernikami dokonań jednostek gospodarczych10� Przedstawiciele
polskiegośrodowiskarachunkowościoddawnauczestnicząwdebacienate-
mat kształtu i zawartości sprawozdań finansowych11�Wszystkie opracowania
dotycząsprawozdańfinansowychjakocałości,traktujączagadnienieujawnień
wsposóbkompleksowy�
Tematykapodatkudochodowegoodroczonegoporuszanabyławliteraturze
światowej,głównieanglojęzycznej12,począwszyodpołowyXXw�Wrazzewolu-
cjąmodelualokacjipodatkudochodowegopublikowanebyłyopracowaniaprzed-
stawiająceistotępodatkudochodowegoodroczonegoorazmetodyalokacjiskut-
kówpodatkowych�Pierwszeznacząceopracowaniewydałw1944r�Amerykański
InstytutCertyfikowanychBiegłychKsięgowych(AmericanInstituteofCertified
PublicAccountans–AICPA)13� Wrazzrozwojemgospodarczymświataiprze-
mianamidokonywanymiwregulacjachisystemachrachunkowościbyłypubliko-
wanekolejnepracetraktująceoistociepodatkudochodowegoodroczonegoijego
miejscuwteoriirachunkowości14�
W polskiej literaturze przedmiotu tematyka podatku dochodowego odro-
czonego doczekała się także wielu opracowań, głównie w postaci podręczni-
ków, publikacji zbiorowych i artykułów w czasopismach naukowych� Podatek
dochodowy odroczony stał się także tematem monografii naukowych, wśród
którychnajważniejszymisąnastępująceprace:E�Walińska,Wartość bilansowa
przedsiębiorstwa a alokacja podatku dochodowego(2004),B�Gierusz,Modele
alokacji podatku dochodowego w teorii i praktyce rachunkowości (2005) oraz
W�GabrusewicziM�Kamieniecka,MSR 12 Podatek dochodowy(2007)�Autorzy
wymienionych publikacji skupili się przede wszystkim na dogłębnej analizie
istotyalokacjipodatkudochodowegoizasadjegopomiaruzperspektywyteorii
ipraktykirachunkowości�
10 Donajbardziejcenionychopracowańnależąm�in�The CICA Total Value Creation(TVC)TM
oraz Accounting for the Future (AFTF)�
11 Por� m�in�A� Jarugowa, E� Walińska, Roczne sprawozdanie finansowe, ODDK, Gdańsk,
1997; M� Andrzejewski, Rachunkowość a ujawnianie informacji przez spółki giełdowe, PWN,
Warszawa2002;M�Marcinkowska,Roczny raport z działań i wyników przedsiębiorstwa,Oficyna
Ekonomiczna,Warszawa,2004;J�Samelak,Determinanty sprawozdawczości finansowej przedsię-
biorstw oraz kierunki jej dalszego rozwoju,WydawnictwoAE,Poznań2004�
12 Ponieważkrajenależącedotejstrefyjęzykowejtokrajeanglosaskie,wktórychprawopo-
datkudochodowegoirachunkowośćbyłyodsamegopoczątkuautonomicznewzględemsiebie,to-
teżwłaśnietampotrzebaalokowaniaskutkówpodatkowychpojawiłasięnajwcześniej�
13 „AccountingResearchBulletin”1953,vol�43(10),sectionB�
14 T� H� Beechy, Accounting for Corporate Income Taxes: Conceptual Considerations and
Empirical Analysis,CICA,Toronto1983;H�A�Black,Interperiod Allocation of Corporate Income
Tax,AICPA,NewYork1966;R�J�Chambers,Tax Allocation and Financial Reporting,„Abacus”
1968, vol� 4 (2);A� Barton, Company Income Tax and Interperiod Allocation, „Abacus” 1970,
vol�6(1)�
10
Podatekdochodowyodroczonywsystemierachunkowości
Wliteraturzeanglosaskiejopracowaniadotyczącezasadraportowaniainfor-
macjiopodatkudochodowympojawiłysięstosunkowoniedawno,wrazznasila-
jącąsiępotrzebąwprowadzeniakompleksowychzmianwstrukturzepublikowa-
nychraportówfinansowych�Naniedoskonałośćujawnianiainformacjiopodatku
dochodowymzwróciliuwagęw2007r�m�in�:R�MurphyiJ�Whitingwpublika-
cjiCorporate Reporting of Tax15orazB�NortoniM�SeewaldwartykuleIncome
Taxes: The Missing Link in Corporate Performance Management16.
Wpolskiejliteraturzeprzedmiotuzagadnieniesposobuizakresuraportowa-
niainformacjiopodatkudochodowymodroczonymniedoczekałosięjakdotych-
czaskompleksowegoopracowania17�Takasytuacjaorazfakt,iżautorzyzagra-
nicznistosunkowoniedawnozaczęlidostrzegaćpotrzebęuzupełnieniaregulacji
wtymobszarze,skłoniłoautorkędopodjęciawopracowaniuwłaśnietejtematyki�
Celempodstawowymniniejszejpublikacjijestzatemocenajakościujawnień
opodatkudochodowymodroczonymprzezspółkinotowanenaGiełdziePapierów
WartościowychwWarszawieorazopracowanienowychzasadujawnieńotejpo-
zycjisprawozdawczej�Chociażpropozycjewtymzakresieskierowanesąprzede
wszystkimdospółekpublicznych,mogąbyćonestosowanerównieżprzezinne
podmioty�
15 R�Murphy,J�Whiting,Corporate Reporting of Tax,„Taxadviser”,July2007,s�26–27�
16 B� Norton, M� Seewald, Income Taxes: The Missing Link in Corporate Performance
Management,„BusinessPerformanceManagement”,February2007,s�10–14�Wartykuleskupio-
nosięnaluceinformacyjnejdotyczącejraportowaniaryzykapodatkowego,którewopiniiautorów
jestnajważniejszespośródwszystkichczynnikówryzykaprowadzeniadziałalnościgospodarczej�
17 Potrzebę zmian w zakresie ujawniania informacji o podatku dochodowym odroczonym
sygnalizujeM�KamienieckawopracowaniuAktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
w warunkach globalnego kryzysu gospodarczego, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2009,
t�49(105),s�87–99�
rozdział 1
rachunkowość a system podatkowy
w warunkach globalizacji
1.1. rachunkowość w warunkach globalizacji
1.1.1. definicje, funkcje i użytkownicy systemu rachunkowości
Rachunkowość to jedyny system informacyjny, który umożliwia ocenę
dokonań przedsiębiorstwa przez zainteresowanych użytkowników – zarów-
nozewnętrznych,jakiwewnętrznych�Jejdefinicjeizadaniaewaluowałyna
przestrzeniwieków,dostosowującsiędootoczeniagospodarczego,wktórym
funkcjonowała� Pierwsze definicje rachunkowości eksponowały jej funkcję
ewidencyjną podkreślając, że jest ona „sztuką rejestrowania, klasyfikowa-
niaiprzedstawianiawzwięzłejformie,wkategoriachpieniężnych,transakcji
izdarzeńocharakterzeprzynajmniejczęściowofinansowym,orazinterpretacji
uzyskanychwtensposóbwyników”1�Wrazzrozwojemgospodarczymświata
definicjerachunkowościzaczęłypodkreślaćdodatkowopomiaridostarczanie
informacjiojegoefektachekonomicznychdziałalnościjakogłównychcelach
rachunkowości2�
Współcześnie rachunkowość widziana jest kompleksowo, jako system
informacyjny służący jego użytkownikom� E� Burzym, jako jedna z pierw-
szych, podkreślała aspekt prospektywny systemu informacyjnego rachun-
kowości twierdząc, że rachunkowość stanowi „uniwersalny, elastyczny,
podmiotowy, zdeterminowany metodą bilansową – a zorientowany na po-
trzebyracjonalnegozarządzaniairozrachunkuodpowiedzialności–system
1 American Institute of Accountants, Review and Reasume, „Accounting Terminology
Bulletin”1953,vol�1,par�9,cytujęza:E�A�Hendriksen,M�F�vanBreda,Teoria rachunko-
wości,PWN,Warszawa2002,s�35;S�Skrzywan,Teoretyczne podstawy rachunkowości,PWE,
Warszawa1968,s�5�
2 AmericanAccountingAssociation,A Statement of Basic Accounting Theory,AAA,Evantson
1966, s� 1; S� Skrzywan, Z� Fedak, Rachunkowość przedsiębiorstwa przemysłowego, PWE,
Warszawa1984,s�14–15�
12
Podatekdochodowyodroczonywsystemierachunkowości
informacyjno-kontrolny, którego przedmiotem jest skierowana retrospek-
tywnie i prospektywnie identyfikacja, pomiar, analiza zjawisk gospodar-
czychikomunikowanieotychzjawiskachorazwystępującychmiędzynimi
relacjachwzakresiecałokształtuwartościowowymiernejdziałalnościgospo-
darczejpodmiotu”3�
W literaturze przedmiotu4 zwraca się uwagę przede wszystkim na dwa
celesytemurachunkowościtwierdząc,żerachunkowośćjestsystemempo-
miaruiprezentacjizdarzeńitransakcjizachodzącychwdziałalnościgospo-
darczej�
Niezależnieodautoradefinicjirachunkowościorazczasu,wktórymbyły
formułowane,możnaokreślićichbezsporne,wspólneelementy:
•rachunkowośćstanowisysteminformacyjnywstrukturzeprzedsiębior-
stwa;
•rachunkowośćdokonujeklasyfikacjiipomiaruzdarzeń;
•rachunkowośćprezentuje informacjeoefektachgospodarowaniaprzed-
siębiorstwem po to, by użytkownikom informacji umożliwić podejmowanie
racjonalnych decyzjiekonomicznych;
•istniejągrupywewnętrznychizewnętrznychodbiorców informacjipły-
nącychzsystemurachunkowości�
Obecnie system informacyjny rachunkowości służy szerokiemu gronu
użytkowników wewnętrznych i zewnętrznych, których potrzeby informacyj-
ne (poznawcze) są bardzo zróżnicowane5� Odbiorcą wewnętrznym systemu
rachunkowościjestprzedewszystkimkierownictwojednostki,którewymaga
bardzoszczegółowejibieżącejinformacji,wzasadzieowszystkichaspektach
działalnościprzedsiębiorstwa�Źródłeminformacjidlakierownictwajednostki
są głównie wewnętrzne raporty skonstruowane na potrzeby konkretnych za-
gadnieńorazproblemówdecyzyjnych,bazująceprzedewszystkimnaanalizie
kosztówikorzyści�
Zewnętrzniużytkownicysystemuinformacyjnegostanowiąbardzoróż-
norodną grupę o szerokim wachlarzu potrzeb informacyjnych (por� rysu-
nek1�1)�
Każda z wyodrębnionych grup użytkowników zewnętrznych jest zainte-
resowana różnymi aspektami dokonań przedsiębiorstwa� Stąd ich ogólna na-
zwa–interesariusze�Napierwszymmiejscurozważasiętradycyjnieinwestora
3 E�Burzym,Przesłanki i perspektywy standaryzacji i międzynarodowej harmonizacji rachun-
kowości,„ZeszytyTeoretyczneRadyNaukowejSKwP”1993,t�23,s�7�
4 A�Karmańska,Wartość ekonomiczna w systemie informacyjnym rachunkowości finansowej,
Difin,Warszawa2009,s�29�
5 Zob�szerzejK�Sawicki,Dylematy oceny przydatności i wiarygodności informacji w spra-
wozdaniach finansowych przedsiębiorstw, [w:] Problemy współczesnej rachunkowości, SGH,
Warszawa2009,s�450�
Rozdział1�Rachunkowośćasystempodatkowywwarunkachglobalizacji
13
Społeczeństwo
S
Rządy,
end
a
agendy
rządowe
y
g
Poziom
Poziom
zasobności,
zakresdziałania
Alokacja
Alokacja
zasobów
zasobów
Kontynuacja
Kontynuacja
działania
inwestorzy
inwestorzy
Pracownicy
Pracownicy
Rozmiary
Rozmiary
ryzyka
ryzykai
istopa
stopa
rozwoju
rozwojuz
zinwestycji
inwestycji
rachunkowości
System
System
Stabilnośći
rentowność
pracodawców
pracodawców
Możliwość
terminowej
terminowej
spłaty
kredytów
kredytów
kredytodawcy
kredytodawcy
Możliwość
terminowej
terminowej
spłatynależności
Realizacja
Realizacja
wpływów
dobudżetu
Klienci
Klienci
Dostawcy,
Dostawcy,
wierzyciele
wierz
ciele
y
Fiskus
Fiskus
Rys�1�1�Potrzebyinformacyjnezewnętrznejgrupyużytkownikówsystemu
informacyjnegorachunkowości
Źródło:E�M�Śnieżek,Sprawozdawczość przepływów pieniężnych – krytyczna ocena
i propozycja modelu,WydawnictwoUŁ,Łódź2008,s�63
i kredytodawcę – jako „dostarczycieli” kapitału�Ale obok nich istnieją inni
zainteresowani: pracownicy, kontrahenci, rząd, społeczeństwo i budżet pań-
stwa�Wszystkiezewnętrznegrupy,dlaktórychinformacjaosytuacjiekono-
micznejjednostkijestpotrzebna,dysponująjednym,oficjalnymźródłeminfor-
macji–sprawozdaniemfinansowym(lubraportemfinansowymwprzypadku
spółek publicznych)� Szczególnym użytkownikiem zewnętrznym informacji
jestfiskus,któryoboksprawozdańfinansowychuzyskujesporządzonewedług
opracowanychprzezniegozasadraportypodatkowe,noszącemianodeklaracji
podatkowych�
Podziałnazewnętrznychiwewnętrznychużytkownikówsystemurachunko-
wości doprowadził do wyodrębnienia jej dwóch podsystemów: rachunkowości
Pobierz darmowy fragment (pdf)