Darmowy fragment publikacji:
Elżbieta Gaździk
Specjalista od rachunkowości budżetowej, zastępca dyrektora
ds. ekonomiczno-fi nansowych, główny księgowy samorządowej
jednostki budżetowej. W samorządowej jednostce budżetowej
pracuje od 1989 r. - przez cały okres zatrudnienia miała do czy-
nienia z zagadnieniami związanymi ze sferą fi nansów publicz-
nych w szerokim tego słowa znaczeniu. Zajmowała się kosztory-
sowaniem inwestycji, ich rozliczaniem, udzielaniem zamówień
publicznych, prowadzeniem ksiąg rachunkowych.
Ewa Ostapowicz
Ekonomistka, pracownik Uniwersytetu Warszawskiego. Absol-
wentka studiów podyplomowych w kierunku zarządzania i ra-
chunkowości jednostek sektora fi nansów publicznych. Od wielu
lat zajmuje się zagadnieniami związanymi z rachunkowością
i fi nansami.
2
5
J
O
U
Cena brutto 147,00 zł
E
l
ż
b
i
e
t
a
G
a
ź
d
z
i
k
,
E
w
a
O
s
t
a
p
o
w
i
c
z
P
O
L
I
T
Y
K
A
R
A
C
H
U
N
K
O
W
O
Ś
C
I
2
0
1
7
Elżbieta Gaździk, Ewa Ostapowicz
Polityka
rachunkowości
2017
z komentarzem do planu kont
dla jednostek budżetowych
i samorządowych zakładów budżetowych
WSKAZÓWKI, JAK W PRAKTYCE ZASTOSOWAĆ
AKTUALNE ZASADY KSIĘGOWE
BIBLIOTEKA JEDNOSTEK PUBLICZNYCH I POZARZĄDOWYCH
UOJ52-Okladka.indd 1
UOJ52-Okladka.indd 1
08.02.2017 18:01:09
08.02.2017 18:01:09
Elżbieta Gaździk, Ewa Ostapowicz, Barbara Jarosz
Polityka
rachunkowości
2017
z komentarzem do planu kont
dla jednostek budżetowych
i samorządowych zakładów
budżetowych
Stan prawny na 1 stycznia 2017 r.*
* Na podstawie rozporządzenia ministra fi nansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie
szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa,
budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych,
samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych
oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 289 ze zm.,
ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 24).
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
UOJ52 Srodki.indb 1
UOJ52 Srodki.indb 1
08.02.2017 17:59:52
08.02.2017 17:59:52
2
Autorzy:
Elżbieta Gaździk
Ewa Ostapowicz
Barbara Jarosz
Wydawca:
Katarzyna Bednarska
Redaktor:
Marek Kwiatkowski
Koordynator produkcji:
Magdalena Huta
Korekta:
Anna Marecka
Skład, łamanie:
Raster Studio
Druk:
MillerDruk, ul. Jagiellońska 82, 03-301 Warszawa
ISBN 978-83-269-6046-8
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z .o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a
Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10,
NIP: 526-19-92-256
Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy
XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł
Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2017
Publikacja „Polityka rachunkowości 2017 z komentarzem do planu kont dla jednostek budżetowych
i samorządowych zakładów budżetowych” chroniona jest prawem autorskim. Przedruk materiałów
opublikowanych w niniejszej publikacji – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy
cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja „Polityka rachunkowości 2017 z komen-
tarzem do planu kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” została
przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifi kacji, wiedzy
i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji porady i interpretacje nie
mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodat-
kowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako ofi cjalne
stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić
odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji wskazówek, przykładów, informacji
itp. do konkretnych przykładów.
Informacje o prenumeracie:
Tel: 22 518 29 29
e-mail: cok@wip.pl
UOJ52 Srodki.indb 2
UOJ52 Srodki.indb 2
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
3
Spis treści
Wstęp .............................................................................................................................................................
7
Rozdział I. Wprowadzenie do polityki rachunkowości ....................................................................... 11
Rozdział II. Polityka rachunkowości dla jednostek budżetowych ................................................... 19
19
21
21
22
23
23
26
36
40
40
50
51
51
51
54
55
1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia polityki rachunkowości ...........................................
2. Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych ..............................................................................
2.1. Podstawa prawna ..............................................................................................................
2.2. Charakterystyka jednostki ...............................................................................................
2.3. Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych ...................................................................
2.4. Określenie roku obrotowego oraz okresów sprawozdawczych ...................................
2.5. Technika prowadzenia ksiąg rachunkowych .................................................................
2.6. Zasady i terminy inwentaryzacji składników majątkowych .......................................
3. Zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku fi nansowego ..........................
3.1. Zasady wyceny aktywów i pasywów obowiązujące w jednostce ................................
3.2. Sposób ustalania wyniku fi nansowego ...........................................................................
4. Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych .............................................................................
4.1. Zakładowy plan kont ........................................................................................................
4.2. Wykaz kont księgi głównej ..............................................................................................
4.3. Zasady klasyfi kacji operacji gospodarczych .................................................................
4.4. Wykaz kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej .......
5. Wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach
danych oraz ochrona zbiorów ksiąg rachunkowych ............................................................
5.1. Wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe i ich ochrona ......................
5.2. Przechowywanie zbiorów i dokumentów ......................................................................
5.3. Udostępnianie danych i dokumentów ...........................................................................
60
60
64
65
Rozdział III. Polityka rachunkowości dla samorządowych zakładów budżetowych .................... 67
67
69
1. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia polityki rachunkowości ...........................................
2. Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych .............................................................................
UOJ52 Srodki.indb 3
UOJ52 Srodki.indb 3
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
4
Spis treści
2.1. Podstawa prawna ..............................................................................................................
2.2. Charakterystyka jednostki ...............................................................................................
2.3. Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych ...................................................................
2.4. Określenie roku obrotowego oraz okresów sprawozdawczych ...................................
2.5. Technika prowadzenia ksiąg rachunkowych .................................................................
2.6. Zasady i terminy inwentaryzacji składników majątkowych .......................................
3. Zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku fi nansowego ..........................
3.1. Zasady wyceny aktywów i pasywów obowiązujące w jednostce ................................
3.2. Sposób ustalania wyniku fi nansowego ...........................................................................
4. Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych .............................................................................
4.1. Zakładowy Plan Kont .......................................................................................................
4.2. Wykaz kont księgi głównej ..............................................................................................
4.3. Zasady klasyfi kacji operacji gospodarczych występujących w... ................................
4.4. Wykaz kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania
z kontami księgi głównej .................................................................................................
5. Wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach
69
70
71
71
73
81
85
85
95
96
96
97
98
99
danych oraz ochrona zbiorów ksiąg rachunkowych .............................................................. 103
5.1. Wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe i ich ochrona ...................... 103
5.2. Przechowywanie zbiorów ................................................................................................ 107
5.3. Udostępnianie danych i dokumentów ........................................................................... 108
Rozdział IV. Komentarz do planu kont .................................................................................................. 109
1. Konta bilansowe .......................................................................................................................... 109
1.2. Zespół 1 „Środki pieniężne i rachunki bankowe” ........................................................ 138
1.3. Zespół 2 „Rozrachunki i rozliczenia” ............................................................................. 175
1.4. Zespół 3. „Materiały i towary” ........................................................................................ 211
1.5. Zespół 4. „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie” ................................................. 218
1.6 Zespół 5. „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” .................................. 234
1.7. Zespół 6. „Produkty” ........................................................................................................ 239
1.8. Zespół 7. „Przychody, dochody i koszty” ...................................................................... 244
1.9. Zespół 8. „Fundusze, rezerwy i wynik fi nansowy” ....................................................... 258
2. Konta pozabilansowe .................................................................................................................. 272
2.1. Płatności ze środków europejskich ................................................................................. 274
2.2. Wydatki strukturalne ........................................................................................................ 275
2.3. Plany fi nansowe ................................................................................................................. 279
2.4. Zaangażowanie środków i wydatków ............................................................................. 283
Rozdział V. Plan kont w przykładach ...................................................................................................... 291
1. Ewidencja dochodów z tytułu najmu w jednostkach budżetowych – przypadek
wystawienia faktury obejmującej okres przekraczający rok obrachunkowy ..................... 291
2. Ewidencja księgowa odsetek naliczonych w fakturze za usługi
telekomunikacyjne ..................................................................................................................... 293
3. Ewidencja nadpłaty składek ZUS w jednostkach budżetowych i samorządowych
zakładach budżetowych ............................................................................................................ 294
UOJ52 Srodki.indb 4
UOJ52 Srodki.indb 4
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
Spis treści
5
4. Ewidencja pierwszego wyposażenia w jednostkach budżetowych ...................................... 295
5. Ewidencja sprzedaży lub likwidacji środka trwałego w księgach jednostek
budżetowych .............................................................................................................................. 297
6. Ewidencja szkody wyrządzonej przez pracownika ............................................................... 298
7. Przyjęcie do ksiąg rachunkowych składników majątkowych rok później
niż faktycznie przyjęto je do używania ................................................................................... 299
8. Wadium i zabezpieczenie w księgach rachunkowych jednostek budżetowych ................ 300
9. Ewidencja mylnego obciążenia przez bank............................................................................ 301
10. Ewidencja dotacji przedmiotowej w samorządowym zakładzie budżetowym ................. 301
11. Ewidencja nakładów inwestycyjnych w jednostce budżetowej ........................................... 302
12. Ewidencja spłat nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych wraz z odsetkami
w jednostkach budżetowych .................................................................................................... 303
13. Ewidencja kar naliczonych wykonawcy z tytułu nieterminowej realizacji umowy
w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych ......................... 304
14. Ewidencja grzywny wraz z kosztami egzekucji w jednostkach budżetowych ................... 305
15. Ewidencja kosztu szkolenia wyjazdowego pracownika w jednostkach
budżetowych ............................................................................................................................. 305
16. Ewidencja wynagrodzeń wraz z pochodnymi w jednostkach budżetowych
i samorządowych zakładach budżetowych ............................................................................ 306
17. Ewidencja odszkodowania otrzymanego od ubezpieczyciela za zniszczenie
mienia jednostki w wyniku pożaru ......................................................................................... 308
18. Ubezpieczenia majątkowe w rozliczeniach międzyokresowych kosztów w jednostkach
budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych ................................................... 309
19. Ewidencja rezerw na przyszłe zobowiązania w jednostkach budżetowych
i samorządowych zakładach budżetowych ........................................................................... 310
20. Ewidencja zobowiązań zastępczo uregulowanych przez pracownika jednostki
budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego ....................................................... 311
21. Ewidencja księgowa pobranych przez pracowników zaliczek i ich rozliczenie................. 312
22. Błędy w ustaleniu odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych ........................... 313
23. Darowizna w księgach rachunkowych jednostki budżetowej ............................................. 314
24. Sumy na zlecenia w księgach państwowej jednostki budżetowej ........................................ 315
25. Ewidencja dochodów gromadzonych na wydzielonym rachunku dochodów
i wydatków nimi sfi nansowanych w budżetowej jednostce prowadzącej
działalność oświatową ............................................................................................................... 315
26. Ewidencja zdarzeń związanych z kradzieżą środka trwałego .............................................. 317
27. Ewidencja czeku gotówkowego ............................................................................................... 318
28. Ewidencja niedoboru ujawnionego w wyniku inwentaryzacji ............................................ 318
29. Ewidencja inwestycji w samorządowych zakładach budżetowych
z przychodów własnych ............................................................................................................ 320
30. Ewidencja inwestycji w samorządowych zakładach budżetowych z dotacji celowej ....... 321
31. Ujawnienie fałszywych znaków pieniężnych w ewidencji księgowej w jednostkach
budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych .................................................... 322
32. Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych w jednostce budżetowej
i zakładzie budżetowym .......................................................................................................... 323
UOJ52 Srodki.indb 5
UOJ52 Srodki.indb 5
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
6
Spis treści
33. Ewidencja wynagrodzenia przysługującego płatnikowi z tytułu terminowego
wpłacania podatków ................................................................................................................. 325
34. Ewidencja odpisów aktualizujących należności w jednostce budżetowej .......................... 326
35. Ewidencja odsetek w samorządowym zakładzie budżetowym – ujęcie
bilansowo-podatkowe .............................................................................................................. 327
36. Modernizacja budynku w księgach rachunkowych jednostki ............................................. 330
37. Wymiana podłogi – remont a ulepszenie w księgach rachunkowych
zakładu budżetowego ................................................................................................................ 332
38. Odłączenie części składowej środka trwałego – wpływ na wartość
początkową i umorzenie ........................................................................................................... 333
39. Ewidencja nieruchomości przekazanej w trwały zarząd ...................................................... 334
40. Ewidencja dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu
administracji rządowej.............................................................................................................. 335
41. Ewidencja opłat leasingowych w jednostce budżetowej (leasing fi nansowy) .................... 336
42. Zakup części składowej środka trwałego a zwiększenie
jego wartości początkowej ........................................................................................................ 337
43. Ewidencja umorzenia pożyczki udzielonej pracownikowi z zakładowego
funduszu świadczeń socjalnych ............................................................................................... 338
44. Aktualizacja oprogramowania komputerowego a skutki amortyzacji
w księgach rachunkowych ........................................................................................................ 339
45. Amortyzacja nieużywanego środka trwałego ........................................................................ 342
46. Wpływy sum niewiadomego pochodzenia na rachunek bieżący jednostki
(subkonto dochodów) lub rachunek dochodów jednostek budżetowych
(oświatowych) ............................................................................................................................ 344
47. Ewidencja opłat z tytułu gospodarowania odpadami ........................................................... 345
Wykaz aktów prawnych ............................................................................................................................. 347
UOJ52 Srodki.indb 6
UOJ52 Srodki.indb 6
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
WSTĘP
Oddajemy w Państwa ręce siódme wydanie książki „Polityka rachunkowości
z komentarzem do planu kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakła-
dów budżetowych”. Opracowanie to analogicznie do poprzedniego wydania zostało
przygotowane na podstawie uregulowań zawartych w ustawie z 27 sierpnia 2009 r.
o fi nansach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.), ustawie z 29
września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.),
z uwzględnieniem wielu przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie,
uwzględniających specyfi kę działalności jednostek budżetowych i samorządowych
zakładów budżetowych, jak również innych przepisów mających zastosowanie w okre-
ślonych częściach w odniesieniu do tych jednostek.
Głównym celem niniejszego opracowania jest pomoc dla kierowników jednostek
w przygotowaniu dokumentacji opisującej przyjęte w jednostce zasady rachunkowości,
jak również pomoc dla służb fi nansowo-księgowych w zakresie rozwiązań ewiden-
cyjnych, które są częstokroć odmienne od rozwiązań ewidencyjnych występujących
w podmiotach spoza sfery jednostek sektora fi nansów publicznych. Jednostki powinny
jednak pamiętać, że zaproponowane w opracowaniu rozwiązania co do zakresu formy,
jak też treści dokumentacji dotyczącej przyjętych zasad rachunkowości oraz co do
rozwiązań ewidencyjnych są propozycją do ewentualnego wykorzystania i nie mają
one obligatoryjnego charakteru.
Siódme wydanie książki, tak jak poprzednie, składa się z kilku części. Rozdział
pierwszy zawiera wprowadzenie do polityki rachunkowości, w którym określono ogólne
wskazówki, co ma być przedmiotem jej treści oraz jakich zasad jednostka powinna
obligatoryjnie przestrzegać przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Rozdział drugi
zawiera propozycję/wzór dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości
w państwowych lub samorządowych jednostkach budżetowych, a w rozdziale trzecim
UOJ52 Srodki.indb 7
UOJ52 Srodki.indb 7
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
8
Polityka rachunkowości
przedstawiono taką propozycję/wzór dokumentacji dla samorządowych zakładów
budżetowych. Rozdział czwarty opisuje zasady funkcjonowania poszczególnych kont,
jak również przedstawia:
• ich treść ekonomiczną,
• zasady prowadzenia ewidencji analitycznej,
• zasady ewidencji na poszczególnych kontach ze wskazaniem konta przeciwstawnego,
• przyporządkowanie klasyfi kacji budżetowej do poszczególnych kont kosztowych,
• sposób wyceny oraz rodzaje dowodów księgowych będących podstawą zapisów
księgowych,
• charakterystykę sald poszczególnych kont.
Rozdział piąty prezentuje praktyczne rozwiązania w ewidencji księgowej operacji
występujących w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych.
Przedstawiono tu kilka sposobów dekretowania dla operacji typowych, jak i niety-
powych, które stwarzają najwięcej trudności w ich zaksięgowaniu. Rozdział szósty to
wykaz aktów prawnych powołanych w niniejszym opracowaniu.
Przekazywane do Państwa rąk opracowanie uwzględnia wszystkie wprowadzone
w ostatnim okresie zmiany do ustawy o rachunkowości, ustawy o fi nansach publicznych
oraz przepisów wykonawczych, w tym w szczególności liczne zmiany wprowadzone
do rozporządzenia ministra fi nansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad
rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych,
funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę
poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 289 ze zm.)
obowiązującego już na przestrzeni kilku lat, w tym uwzgledniające ostatnie zmiany
wprowadzone rozporządzeniem ministra fi nansów z 29 grudnia 2016 r. zmieniającym
rozporządzenie cytowane powyżej (Dz.U. z 2017 r. poz. 24).
Reasumując, zarówno jednostki budżetowe, jak i samorządowe zakłady budżetowe
powinny pamiętać, że ustalane przez nie zasady rachunkowości po raz pierwszy, jak
też każde ich kolejne aktualizacje wynikające ze zmian przepisów, specyfi ki działal-
ności jednostki, rozszerzenia lub zaprzestania części jej działalności – muszą zapew-
niać możliwość sporządzania sprawozdań fi nansowych, sprawozdań budżetowych
oraz innych określonych odrębnymi przepisami (§ 15 rozporządzenia). Oznacza to,
że przy ich ustalaniu, a zwłaszcza przy konstruowaniu planu kont należy pamiętać
o podstawowych zasadach, z których wynika, że:
• konta wskazane w planach kont trzeba traktować jako standardową liczbę kont,
która może być ograniczona jedynie o konta służące do księgowania operacji
gospodarczych niewystępujących w jednostce lub placówce albo uzupełniona
o konta zgodne co do treści ekonomicznej, w tym również przy wykorzystaniu
symboli kont, które nie mają zastosowania w jednostce,
UOJ52 Srodki.indb 8
UOJ52 Srodki.indb 8
08.02.2017 17:59:54
08.02.2017 17:59:54
Pobierz darmowy fragment (pdf)
