Darmowy fragment publikacji:
D
r
Ł
u
k
a
s
z
S
u
d
a
k
i
I
P
O
S
T
Ę
P
O
W
A
N
E
C
Y
W
I
L
N
E
W
Z
A
K
R
E
S
E
N
E
R
U
C
H
O
M
O
Ś
C
I
I
I
Sprawdź nasze publikacje na:
FabrykaWiedzy.com
7
0
Y
O
U
Cena brutto 149,00 zł
Dr Łukasz Siudak
POSTĘPOWANIE
CYWILNE W ZAKRESIE
NIERUCHOMOŚCI
UOY07 Postępowanie cywilne G18.indd 1
26.05.2017 13:03:57
Postępowanie cywilne
w zakresie
nieruchomości
UOY07-Srodki.indd 1
UOY07-Srodki.indd 1
27.06.2017 09:37:03
27.06.2017 09:37:03
Autor: dr Łukasz Siudak
Redaktor: Agnieszka Solecka-Reszczyk
Wydawca: Katarzyna Bednarska
Korekta: Zespół
DTP: Raster studio
Druk: Miller Druk sp. z o.o.
ISBN: 978-83-269-6504-3
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10
Publikacja „Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości” chroniona jest prawem autorskim. Prze-
druk materiałów opublikowanych w niniejszej publikacji – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Za-
kaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja „Postępowanie cywilne
w zakresie nieruchomości” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzy-
staniem wysokich kwalifi kacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane
w publikacji porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkret-
nym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie
mogą być traktowane jako ofi cjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyż-
szym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji
wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów.
UOY07-Srodki.indd 2
UOY07-Srodki.indd 2
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
Wykaz skrótów ..........................................................................................................
1. Strona postępowania i przedmiot postępowania .....................................
1.1. Zasady postępowania .............................................................................
Rola stron w procesie ..................................................................................
Niewłaściwe oznaczenie strony ..................................................................
Błędne oznaczenie strony pozwanej ...........................................................
Właściwości strony .....................................................................................
1.2. Strona – zdolność sądowa .......................................................................
Zdolność sądowa a „ułomne osoby prawne” ..............................................
Osoby prawne .............................................................................................
Zdolność sądowa – kto ją posiada ...............................................................
Przyznanie zdolności prawnej ....................................................................
Zdolność sądowa organizacji pozarządowych ...........................................
Skarb Państwa stroną w procesie ...............................................................
Zdolność sądowa – zdolność prawna .........................................................
Zdolność sądowa osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej ........................
Zawieszenie postępowania .........................................................................
Zdolność sądowa a działalność gospodarcza .............................................
Strony nieuznawane w procesie .................................................................
Strony w sprawach dot. nieruchomości ......................................................
Czy prokurator w procesie może być stroną ..............................................
1.3. Substytucja procesowa ............................................................................
Substytuci procesowi w zakresie spraw związanych
z nieruchomościami ....................................................................................
1.4. Strona – zdolność procesowa .................................................................
Zdolność procesowa osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej ...................
Zdolność procesowa małoletniego i osoby ubezwłasnowolnionej
częściowo ....................................................................................................
Zdolność procesowa organu administracji publicznej ...............................
Brak zdolności procesowej ..........................................................................
1.5. Przedmiot postępowania – czym jest WPS – wartość
przedmiotu sporu ....................................................................................
Rodzaje nieruchomości występujące w polskim prawie ...........................
Czym jest wartość przedmiotu sporu (WPS) ..............................................
Majątkowy lub niemajątkowy charakter dobra ..........................................
Określenie wartości przedmiotu sporu ......................................................
Oznaczenie wartości przedmiotu sporu w pozwie lub wniosku ...............
Wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie
tytułu innego niż najem lub dzierżawa a wartość przedmiotu sporu .......
Wartość przedmiotu sporu a roszczenia negatoryjne ................................
Czym jest wartość przedmiotu zaskarżenia (WPZ) ...................................
Sposób obliczania wartości przedmiotu zaskarżenia .................................
Sprawa o świadczenie a wartość przedmiotu sporu ..................................
Wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości ..........
Współwłasność a wartość przedmiotu sprawy i wartość przedmiotu
zaskarżenia .................................................................................................
16
17
17
18
18
19
20
20
21
21
22
22
23
23
25
26
27
27
28
29
29
30
30
31
31
32
33
34
35
35
36
36
37
37
39
40
41
43
44
45
45
3
UOY07-Srodki.indd 3
UOY07-Srodki.indd 3
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
Wartość przedmiotu sporu i wartość przedmiotu zaskarżenia
w sprawie o dział spadku ...........................................................................
Wartość przedmiotu sporu a pozew ze skargi pauliańskiej .......................
Wartość przedmiotu sporu/zaskarżenia a nieruchomości .........................
2. Postępowanie procesowe i nieprocesowe ....................................................
2.1. Postępowanie procesowe ........................................................................
Kiedy rozpoznaje się sprawę w trybie postępowania procesowego ...........
Wyjątek od reguły – postępowanie mediacyjne i arbitrażowe ...................
Jakie sprawy związane z nieruchomością podlegają rozpoznaniu
w trybie procesu .........................................................................................
Wyjątki w podziale na tryb procesowy i nieprocesowy .............................
2.2. Postępowanie nieprocesowe ..................................................................
Uczestnicy postępowania nieprocesowego ................................................
Zasady wszczęcia postępowania nieprocesowego .....................................
Wszczęcie postępowania nieprocesowego z urzędu ..................................
Zasada kontradyktoryjności .......................................................................
Osoba zainteresowana, uczestnik w postępowaniu nieprocesowym ........
Interes prawny w postępowaniu nieprocesowym .....................................
Żądanie stwierdzenia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia ....
Eliminacja z urzędu uczestników postępowania nieprocesowego ............
Do kiedy zainteresowany może przystąpić do sprawy ..............................
„Zainteresowanie w sprawie” – według orzecznictwa Sądu
Najwyższego ...............................................................................................
Zażalenie w sprawie nieprocesowej ...........................................................
2.3. Rola kuratora, prokuratora i innych podmiotów w sprawach
dotyczących nieruchomości ...................................................................
Rola kuratora ...............................................................................................
Forma ustanowienia kuratora w postępowaniu nieprocesowym ..............
Prokurator w postępowaniu nieprocesowym ............................................
Organy administracji w postępowaniu nieprocesowym ...........................
3. Środki odwoławcze ..........................................................................................
3.1. Apelacja .....................................................................................................
Rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym .................................
Apelacja – opłaty sądowe ............................................................................
Czym jest apelacja – jej funkcje i granice ....................................................
Apelacja pełna ............................................................................................
Apelacja – materiał dowodowy w sprawie .................................................
Naruszenie prawa materialnego .................................................................
Przesłanki dopuszczalności apelacji ...........................................................
Zaskarżenie nieistniejącego orzeczenia ......................................................
Kto jest uprawniony do wniesienia apelacji ...............................................
Apelacja w wypadkach współuczestnictwa materialnego i formalnego ...
Termin wniesienia apelacji .........................................................................
Braki formalne środka zaskarżenia ............................................................
Co powinna zawierać apelacja ....................................................................
3.2. Zażalenie ...................................................................................................
Czym jest zażalenie ....................................................................................
Na jakie postanowienia przysługuje zażalenie ..........................................
45
46
47
48
48
48
49
49
50
51
52
52
53
53
54
54
57
58
59
59
60
61
61
61
63
64
65
65
65
65
66
67
67
68
68
68
69
70
71
72
72
73
73
74
4
UOY07-Srodki.indd 4
UOY07-Srodki.indd 4
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
Zażalenie – wymogi formalne ....................................................................
Kiedy dopuszczalne jest zażalenie .............................................................
Nieruchomości – zażalenie w postępowaniu nieprocesowym ...................
Postanowienia niezaskarżalne zażaleniem ................................................
Co decyduje o rodzaju i dopuszczalności środka odwoławczego ..............
Co w przypadku nierozpoznania środka zaskarżenia ...............................
Kto jest uprawniony do wniesienia zażalenia ............................................
Zażalenie a koszty postępowania ...............................................................
Brak zdolności sądowej a nieważność postępowania .................................
Termin wniesienia zażalenia ......................................................................
Postępowanie zażaleniowe na postanowienie o odmowie zwolnienia
od kosztów a brak bezwzględnej przesłanki procesowej ...........................
3.3. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego .....................................
Kto rozpoznaje skargę na orzeczenia referendarza sądowego ...................
W jakim terminie wnosi się skargę .............................................................
Kiedy sąd odrzuca skargę ...........................................................................
Co zalicza się do orzeczeń kończących postępowanie w postępowaniu
wieczystoksięgowym ..................................................................................
Na które orzeczenia referendarza przysługuje skarga ...............................
Kto może wnieść skargę ..............................................................................
Skarga na orzeczenie referendarza sądowego
– czym jest i jaki ma charakter ....................................................................
Skarga – opłaty i wymogi formalne ............................................................
Kiedy sąd odrzuca skargę ...........................................................................
3.4. Wznowienie postępowania ....................................................................
Czym jest wznowienie postępowania ........................................................
Kiedy można żądać wznowienia postępowania .........................................
Postępowania cywilne, w których występuje wznowienie
postępowania ..............................................................................................
Kiedy dopuszczalne jest wznowienie postępowania ................................
Kiedy nie jest dopuszczalne wznowienie postępowania ..........................
Czy postępowanie może być wznowione
również w razie zakończenia go postanowieniem .....................................
Czy wznowienie postępowania jest sposobem na uchylenie się
od skutków wyroku ....................................................................................
Czemu służy wznowienie postępowania ...................................................
Komu przysługuje skarga o wznowienie postępowania ............................
3.4.1. Wznowienie postępowania w nieprocesie ...........................................
Wznowienie postępowania z powodu pozbawienia możności działania ....
Możliwości wznowienia postępowania ......................................................
Kiedy nie jest dopuszczalne wznowienie postępowania ...........................
Przesłanki do wznowienia postępowania ..................................................
Naruszenie praw .........................................................................................
Kto traci uprawnienie do żądania wznowienia postępowania ..................
Sąd w sprawie skargi o wznowienie postępowania ...................................
Żądanie wznowienia postępowania a skarga kasacyjna ............................
Czy może zapaść postanowienie niekorzystne dla podmiotu
wnoszącego skargę .....................................................................................
75
77
77
77
77
78
78
79
79
79
81
81
81
82
82
82
83
84
84
85
85
86
86
86
87
87
88
88
89
89
90
91
91
91
92
92
93
93
94
94
95
5
UOY07-Srodki.indd 5
UOY07-Srodki.indd 5
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
Czy zła ocena pracy kuratora może być uzasadnieniem wznowienia
postępowania nieprocesowego ...................................................................
Czy ubezwłasnowolniony może wnieść skargę
o wznowienie postępowania ......................................................................
Czy dopuszczalne jest wznowienie postępowania nieprocesowego
o założenie księgi wieczystej ......................................................................
Zasiedzenie nieruchomości a skarga o wznowienie postępowania ...........
Czy w przypadku śmierci zainteresowanego jego następca
ma prawo żądać wznowienia postępowania ..............................................
Kiedy niedopuszczalna jest skarga o wznowienie postępowania ..............
Oddalenie skargi o wznowienie postępowania ..........................................
3.4.2. Wyrok oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym
95
95
95
95
96
96
96
97
97
97
albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym ...........
Sprawy dot. nieruchomości a dokument przerobiony ...............................
Czym jest dokument przerobiony i dokument podrobiony ......................
Czy podrobienie dokumentu procesowego strony jest podstawą
wznowienia postępowania .........................................................................
Fałszywe zeznania świadków lub biegłych ................................................
Na jakiej podstawie można żądać wznowienia postępowania ...................
Wyrok karny a wznowienie postępowania ................................................
Termin złożenia skargi o wznowienie postępowania w przypadku
wyroku uzyskanego za pomocą przestępstwa ........................................... 101
Co nie jest podstawą wznowienia postępowania ....................................... 101
Kiedy można żądać wznowienia postępowania na podstawie wyroku
uzyskanego za pomocą przestępstwa ......................................................... 101
98
98
98
99
3.4.3. Wykrycia nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy ......... 102
Kiedy powinny powstać nowe okoliczności i dowody ............................... 102
Co jest ustawową podstawą wznowienia postępowania ............................ 103
Co nie może być podstawą wznowienia postępowania ............................. 103
Uchylenie wyroku na podstawie przesłanki o uprzednim
rozstrzygnięciu „tego samego stosunku prawnego” .................................. 104
Czy wyrok wydany z pominięciem współuczestnika stanowi
podstawę wznowienia postępowania ......................................................... 105
Ponowne rozpoznanie sprawy i wyrok ...................................................... 105
4. Współwłasność i problem jej zniesienia ...................................................... 106
4.1. Prawo i roszczenia ................................................................................... 106
Współwłasność – czym jest i w jakich formach występuje ......................... 106
Z czego wynika współwłasność ................................................................. 107
Przepisy o zasiedzeniu a współwłasność ................................................... 108
Czego dotyczą przepisy o współwłasności ................................................ 108
Co w przypadku gdy zakresu współposiadania nie da się ustalić ............. 109
Czy możliwe jest zniesienie wspólności prawa użytkowania
wieczystego ................................................................................................. 109
Czy występują przepisy regulujące w sposób ogólny stosunki
między podmiotami ................................................................................... 109
Zniesienie współwłasności a nabyta z masy spadkowej
współwłasność nieruchomości ................................................................... 110
Czy współwłaściciel może żądać zniesienia współwłasności .................... 110
6
UOY07-Srodki.indd 6
UOY07-Srodki.indd 6
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej oraz gospodarstwa
rolnego ........................................................................................................ 110
Udział w prawie własności – przysługująca wielkość i rozporządzanie ... 110
Żądanie zniesienia współwłasności ........................................................... 111
Występujące sposoby zniesienia współwłasności ...................................... 113
Kiedy może nastąpić umowne zniesienie współwłasności ........................ 113
Czy zniesienie współwłasności nieruchomości
wymaga formy aktu notarialnego .............................................................. 114
4.1.1. Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej oraz
gospodarstwa rolnego ............................................................................. 114
Co ustala sąd w postępowaniu o zniesienie współwłasności gospodarstwa
rolnego ........................................................................................................ 114
Co określa sąd przy ustaleniu składu gospodarstwa rolnego .................... 115
Co musi uwzględniać postanowienie o zniesieniu współwłasności .......... 115
Spłaty w razie zniesienia współwłasności .................................................. 116
Akty prawne dla trybu zniesienie współwłasności ................................... 116
Kto może być nabywcą nieruchomości rolnej ............................................. 117
Jakich sytuacji nie dotyczy ograniczenie w zakresie obrotu ziemią .......... 118
Kiedy wymagana jest zgoda Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych
przy nabyciu nieruchomości rolnej ............................................................. 118
Co w przypadku kiedy zbywca nieruchomości nie otrzyma zgody
od Agencji Nieruchomości Rolnych ............................................................ 119
Przez ile lat nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany
prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta
nieruchomość rolna .................................................................................... 120
4.2. Zniesienie współwłasności – postępowanie nieprocesowe .............. 120
Wniosek o zniesienie współwłasności – wymogi formalne ....................... 120
W jakim sądzie powinien być złożony wniosek
o zniesienie współwłasności ....................................................................... 121
Uprawnieni do wniesienia wniosku ........................................................... 122
Kto powinien być wskazany we wniosku .................................................. 123
Wniosek o zniesienie współwłasności a oznaczenie rzeczy ...................... 123
Wniosek o zniesienie współwłasności a dokumenty stwierdzające
prawo własności do nieruchomości ............................................................ 123
Podstawa ustalenia wartości nieruchomości .............................................. 124
Określenie nieruchomości według oznaczenia księgi wieczystej
lub zbioru dokumentów ............................................................................. 124
Wniosek o zniesienie współwłasności – opłaty .......................................... 125
Sposób podziału nieruchomości na części a księgi wieczyste .................... 125
Brak planu podziału w sądowym zniesieniu
współwłasności nieruchomości ................................................................. 125
Zniesienie współwłasności przez ustanowienie odrębnej własności
lokali w budynku wielomieszkaniowym ................................................... 126
Zniesienie współwłasności przez podział nieruchomości ......................... 127
Postanowienie znoszące współwłasność
– konsekwencja nabycia własności rzeczy .................................................. 128
Roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy ........................... 129
Kiedy zainteresowanemu przysługuje apelacja ......................................... 129
Odroczenie wydania rzeczy uprawnionemu ............................................. 130
7
UOY07-Srodki.indd 7
UOY07-Srodki.indd 7
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
Dwa możliwe tryby rozstrzygania o wzajemnych
roszczeniach współwłaścicieli .................................................................... 131
Apelacja – termin złożenia .......................................................................... 131
Całościowe lub częściowe uchylenie postanowienia działowego .............. 131
Negatywne orzeczenie sądu ...................................................................... 132
4.2.1. Zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej oraz rozwiązanie
spółki cywilnej a nieruchomość ............................................................ 133
Współwłasność łączna – czym się charakteryzuje ...................................... 133
Roszczenia współwłaścicieli ....................................................................... 133
Postanowienia częściowe w sprawach działowych
– zaskarżenie w drodze apelacji lub zażalenia ........................................... 134
Nieruchomości nabyte w czasie nieformalnego związku .......................... 135
4.2.1.1. Zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej .................................. 135
Postępowanie o podział majątku wspólnego – przepisy ........................... 135
O czym rozstrzyga sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego ...... 136
Czy wszczęcie sprawy o podział majątku wspólnego wyłącza
możliwość prowadzenia odrębnych postępowań ....................................... 136
Czym jest podział uzupełniający ................................................................ 137
Wyrok rozwodowy a podział wspólnego mieszkania ............................... 138
Kto może wszcząć postępowanie o podział majątku wspólnego ............... 138
Czym jest współwłasność bezudziałowa .................................................... 138
Współwłasność w częściach ułamkowych oraz roszczenia z tytułu
nakładów związanych z nieruchomością ................................................... 139
Czy współwłasność łączna małżeńska może być zniesiona w trakcie
trwania małżeństwa ................................................................................... 140
Spółka cywilna i bezwzględna nierozerwalność
współwłasności łącznej ............................................................................... 140
Związek między orzeczeniem o podziale rzeczy
a orzeczeniem przyznającym spłaty gotówkowe ....................................... 140
Czy osoba, która nabyła od jednego ze spadkobierców
udział w spadkowej nieruchomości, może przed sądem żądać
zniesienia jej współwłasności ..................................................................... 141
Sprawy z wniosku współwłaściciela o udzielenie zezwolenia
na wybudowanie domu na nieruchomości wspólnej ................................. 141
Podział majątku wspólnego a zniesienie współwłasności
nieruchomości małżeńskiej ......................................................................... 142
Długi małżonków a podział wspólnego majątku ....................................... 142
Nakłady i wydatki dokonane z majątku wspólnego lub osobistego .......... 143
4.2.1.2. Nakłady na nieruchomość wspólną małżonków ............................... 145
Nakłady i wydatki w rozumieniu k.r.i.o. .................................................... 145
Na czym polega dokonanie wzajemnych rozliczeń .................................... 146
Roszczenie o zwrot nakładów .................................................................... 146
Cel podziału majątku a nierówne udziały w majątku wspólnym .............. 147
Podział majątku wspólnego dokonany w formie umowy ............................. 148
4.2.1.3. Rozliczenie budowy na gruncie małżonka ......................................... 149
Roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości ................................ 149
Orzecznictwo SN w sprawach roszczeń między małżonkami
z tytułu wspólnej budowy domu na gruncie będącym przedmiotem
własności tylko jednego z nich ................................................................... 151
8
UOY07-Srodki.indd 8
UOY07-Srodki.indd 8
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
4.2.2. Spółka cywilna – jej rozwiązanie a nieruchomość ............................. 153
5. Nabycie spadku oraz stwierdzenie nabycia przedmiotu
windykacyjnego a nieruchomość .................................................................. 155
Kiedy sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu
nabycia spadku ........................................................................................... 155
Na ile etapów dzieli się postępowanie spadkowe ...................................... 155
Akt poświadczenia dziedziczenia .............................................................. 156
Jurysdykcja krajowa w sprawach spadkowych .......................................... 156
Postępowania o stwierdzenie nabycia spadku .......................................... 156
Sąd w postępowaniu spadkowym .............................................................. 157
Wskazanie spadkobierców .......................................................................... 158
Kto może być wnioskodawcą w sprawie dotyczącej nieruchomości ......... 159
Obowiązek wezwania przez sąd spadkobierców ustawowych
i testamentowych ........................................................................................ 159
5.1. Gospodarstwo rolne – dziedziczenie szczególne ............................... 160
Spadki otwarte przed 14 lutego 2001 r. ....................................................... 160
Reguły dotyczące wydawania postanowień stwierdzających nabycia
spadku obejmującego gospodarstwo rolne ................................................. 161
5.2. Stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego ............. 162
Czym jest zapis windykacyjny ................................................................... 162
Zapis zwykły a zapis windykacyjny – różnice ........................................... 163
Prawa zapisobiercy windykacyjnego .......................................................... 165
Konsekwencje braku dookreślenia przedmiotu zapisu windykacyjnego .... 167
Funkcje ujawnienia przedmiotów zapisów windykacyjnych
oraz osób zapisobierców windykacyjnych ................................................. 168
Jak naprawić szkodę zapisobierców windykacyjnych ................................ 168
Postanowienie częściowe a ilość zapisów windykacyjnych ....................... 168
Sąd a kwestia, czy przedmiot objęty zapisem wchodził do majątku
spadkodawcy .............................................................................................. 169
Wątpliwości występujące w praktyce ......................................................... 169
Czy sąd w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku musi wymienić
osobę, na której rzecz uczyniono zapis windykacyjny ............................... 170
Kto posiada legitymację czynną do złożenia wniosku
o stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego .................... 170
Zapisy windykacyjne a testament .............................................................. 171
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu zapisu windykacyjnego .......... 171
Apelacja ....................................................................................................... 172
5.3. Notarialne poświadczenie nabycia przedmiotu zapisu
windykacyjnego ....................................................................................... 172
Śmierć zapisobiercy a możliwość sporządzenia przez notariusza
aktu poświadczenia dziedziczenia ............................................................. 172
Czy konieczna jest obecność wskazanych zapisobierców
windykacyjnych .......................................................................................... 172
Rola notariusza przy sporządzaniu aktu poświadczenia
dziedziczenia – przypadki kiedy notariusz nie może sporządzić aktu
poświadczenia dziedziczenia ..................................................................... 173
Czy możliwe jest sporządzenie uzupełniającego aktu poświadczenia
dziedziczenia .............................................................................................. 175
Opis przedmiotu zapisu windykacyjnego .................................................. 175
9
UOY07-Srodki.indd 9
UOY07-Srodki.indd 9
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
Zapis windykacyjny rzeczy zbiorczych ...................................................... 176
Wniosek o uchylenie bądź zmianę aktów stwierdzających
nabycie spadku ........................................................................................... 176
Roszczenia osoby trzeciej ........................................................................... 177
Stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego
– przepisy i prawo do roszczeń ................................................................... 178
6. Roszczenie windykacyjne i negatoryjne w sprawie nieruchomości ..... 181
Czym jest roszczenie windykacyjne ........................................................... 181
Czym jest roszczenie negatoryjne ............................................................... 182
Ochrona petytoryjna .................................................................................. 182
Środki ochrony własności nieruchomości, w tym roszczenie
windykacyjne .............................................................................................. 182
Przesłanki roszczenia windykacyjnego ...................................................... 183
Uchwycenie istoty roszczenia windykacyjnego ......................................... 184
Kto jest uprawniony do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym ....... 184
Legitymacja bierna a władztwo .................................................................. 186
Zarzut hamujący ......................................................................................... 187
W jakiej sytuacji powództwo windykacyjne będzie bezzasadne ............... 188
Nadużycie prawa podmiotowego ............................................................... 188
Powództwo negatoryjne ............................................................................. 189
Co jest treścią roszczenia negatoryjnego .................................................... 189
Kto jest uprawniony do wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym ............... 192
Kto może zostać pozwany w sprawie z powództwa negatoryjnego ............... 192
Roszczenie negatoryjne jako roszczenie majątkowe ................................... 193
6.1. Postępowanie procesowe w sprawie ochrony posiadania
nieruchomości ......................................................................................... 193
Zasada odrębności procesu posesoryjnego
w sprawie z właścicielem nieruchomości ................................................... 193
Co decyduje o kwalifikacji powództwa jako posesoryjnego
lub petytoryjnego ........................................................................................ 194
Co bada sąd w procesie posesoryjnym ....................................................... 195
Czy dopuszczalne jest łączenie powództwa posesoryjnego
z powództwem windykacyjnym czy odszkodowawczym ......................... 195
Postępowanie posesoryjne a zakaz badania zgodności
posiadania z prawem .................................................................................. 196
Reguła związania sądu żądaniem pozwu .................................................. 197
Czy dopuszczalna jest przedmiotowa zmiana powództwa
posesoryjnego na powództwo petytoryjne ................................................ 197
Jak należy rozumieć zakaz dochodzenia przez posiadacza
roszczeń odszkodowawczych w procesie posesoryjnym ........................... 197
Ochrona posesoryjna a kwestia wzajemnych naruszeń posiadania
przez posiadającego posiadacza i nieposiadającego właściciela ................. 198
Wyrok w sprawie powództwa o przywrócenie posiadania ....................... 198
Czy komornik na podstawie nieumieszczenia w wyroku dyspozycji
może odmówić wszczęcia przeciwko dłużnikowi egzekucji ..................... 199
Czym jest skarga na czynności komornika ................................................ 200
Komu w ramach powództwa posesoryjnego przysługuje ochrona ............... 200
Kogo dotyczy legitymacja bierna ................................................................ 201
10
UOY07-Srodki.indd 10
UOY07-Srodki.indd 10
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
Czy w sprawach o naruszenie posiadania przysługuje skarga
kasacyjna ..................................................................................................... 201
Rozwód a sprawa o przywrócenie współposiadania mieszkania .............. 202
Właściwość sądu a sprawy o naruszenie posiadania ................................ 202
7. Właściwość sądu w sprawach dotyczących nieruchomości
i ustanowienie zarządcy .................................................................................. 203
Właściwość sądu miejsca położenia nieruchomości ................................... 203
Czym są „inne prawa rzeczowe na nieruchomości” z art. 38 k.p.c. ............ 204
Czego dotyczy właściwość wyłączna ......................................................... 204
Co obejmuje termin „powództwo o posiadanie nieruchomości” ............... 205
Dlaczego do powództwa o przeniesienie własności nieruchomości
nie odnosi się właściwość wyłączna sądu miejsca położenia
nieruchomości ............................................................................................. 205
Czym są roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi
powoda ....................................................................................................... 206
7.1. Ustanowienie zarządcy dla nieruchomości ......................................... 207
W jakim celu sąd powołuje zarządcę .......................................................... 207
W jakiej sytuacji sąd odwołuje zarządcę ..................................................... 209
Kto może żądać ustanowienia zarządcy przymusowego ........................... 209
Zarządca – uprawnienia i obowiązki .......................................................... 209
Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o uchylenie zarządu ................ 210
Jakie dokumenty składa sądowi zarządca po ukończeniu zarządu ................ 210
8. Stwierdzenie zasiedzenia ............................................................................... 211
Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie
zasiedzenia własności ................................................................................. 211
Co powinno być zawarte w ogłoszeniu wzywającym zainteresowanych .... 211
Jakie dochodzenie przed sądem dotyczące żądania stwierdzenia
zasiedzenia jest niedopuszczalne ............................................................... 212
Jak rozpocząć postępowanie w sprawach o stwierdzenie zasiedzenia ...... 212
Przesłanki zasiedzenia i nabycie własności ............................................... 213
Rodzaje domniemań prawnych związanych z zasiedzeniem .................... 213
Czym są dobra i zła wiara ........................................................................... 213
Rola sądu w postępowaniu nabycia własności nieruchomości
przez zasiedzenie ........................................................................................ 214
Co jest podstawą zasiedzenia dla wnioskodawcy ...................................... 214
Ocena obowiązków posiadacza rzeczy ...................................................... 214
Kiedy posiadanie nieruchomości jest samoistne
i czy można obalić to domniemanie .......................................................... 215
Co jest celem postępowania o stwierdzenie zasiedzenia ........................... 216
Sąd w postępowaniu zasiedzeniowym – orzeczenie ................................. 216
Czy służebność gruntową można nabyć przez zasiedzenie ....................... 219
Na czym może polegać współposiadanie przez samoistnych
posiadaczy nieruchomości zabudowanej ................................................... 219
Sporna kwestia – postępowania o stwierdzeniu nabycia własności
nieruchomości rolnej przez posiadacza samoistnego ................................. 220
Żądanie wznowienia postępowania ........................................................... 220
Czy właścicieli nieruchomości sąsiednich lub inne osoby trzecie
należy traktować jako niezbędnych uczestników postępowania ............... 221
Skarga kasacyjna ......................................................................................... 222
11
UOY07-Srodki.indd 11
UOY07-Srodki.indd 11
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
8.1. Odpowiednie stosowanie przepisów
o zasiedzeniu z postępowania spadkowego ........................................ 222
9. Ustanowienie drogi koniecznej ..................................................................... 224
Co należy wskazać we wniosku o ustanowienie drogi koniecznej ............ 224
W jakiej formie następuje ustanowienie służebności drogi koniecznej ..... 224
W jakich sytuacjach może być ustanowiona służebność drogi
koniecznej ................................................................................................... 225
Czym jest nieskrępowany dostęp do drogi publicznej lub
zabudowań gospodarskich ......................................................................... 226
Kto może być wnioskodawcą z tytułu ustanowienia drogi koniecznej ..... 227
Wymogi formalne wniosku o ustanowienie drogi koniecznej ................... 227
Co powinien uwzględniać sąd przy stanowieniu drogi koniecznej ............. 228
Koszty wniosku w sprawie ustanowienia drogi koniecznej ...................... 230
Co powinno określać postanowienie sądu kończące postępowanie
nieprocesowe .............................................................................................. 230
Uchybienie, apelacja, skarga kasacyjna ...................................................... 231
10. Służebność przesyłu ........................................................................................ 232
Czym jest służebność przesyłu ................................................................... 232
Czy służebność przesyłu może być uznana
za część składową urządzeń przesyłowych ................................................ 233
Czy polski system prawny przewiduje służebność oderwaną
od własności urządzeń przesyłowych i przedsiębiorstwa przesyłowego ..... 233
Czy służebność przesyłu, umożliwiająca korzystanie z dopiero
co mających powstać urządzeń przesyłowych,
może być nabyta przez zasiedzenie ............................................................ 234
Na podstawie jakich kryteriów powinien być ustalany zakres uprawnień
do korzystania z nieruchomości, przysługujących uprawnionemu
z tytułu służebności przesyłu ..................................................................... 236
Ustanowienie służebności przesyłu a ustanowienie drogi koniecznej ...... 237
Porozumienie lub brak porozumienia w ustanowieniu służebności
przesyłu ...................................................................................................... 237
Czy właściciel może żądać wynagrodzenia w zamian
za ustanowienie służebności przesyłu ....................................................... 238
Sprawa sądowa o ustanowienie prawa przesyłu ........................................ 238
11. Postępowanie wieczystoksięgowe ................................................................ 240
11.1. Zasady ogólne ............................................................................................. 240
Szczególna gradacja zasad postępowania .................................................. 240
W jakich przypadkach wyznaczanie rozprawy jest bezcelowe .................. 240
Uczestnicy postępowania wieczystoksięgowego ....................................... 241
Postępowanie wieczystoksięgowe a uprawnienia sądu
do badania wartości przedmiotu sprawy ................................................... 241
Jakie dowody są dopuszczone w postępowaniu wieczystoksięgowym ..... 242
Co jest tytułem egzekucyjnym ................................................................... 242
Kto może być uczestnikiem postępowania w sprawie dotyczącej
postępowania wieczystoksięgowego .......................................................... 243
Prawo do wniesienia apelacji oraz skargi kasacyjnej ................................. 244
11.2. Wniosek o wpis oraz wpis ostrzeżenia ................................................ 245
Składanie wniosku o wpis na urzędowym formularzu ............................. 245
12
UOY07-Srodki.indd 12
UOY07-Srodki.indd 12
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
Czy wnioskodawca może ustanowić profesjonalnego pełnomocnika ....... 245
Co bada sąd, rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej ............... 246
Co należy dołączyć do wniosku o wpis w księdze wieczystej
na podstawie tytułu wykonawczego .......................................................... 246
Wezwanie do usunięcia braków formalnych .............................................. 246
Czy komornik może złożyć wniosek o wpis do hipoteki ........................... 247
Jakie dokumenty stanowią podstawę wpisu w księdze wieczystej ................ 248
Kiedy sąd obowiązany jest z urzędu wpisać ostrzeżenie ........................... 249
Kto ma prawo do złożenia wniosku o założenie księgi wieczystej ............ 250
11.3. Chwila wpisu oraz wpis ......................................................................... 251
Kolejność rozpoznawania wniosków o wpis do KW .................................. 251
Czy wpis do KW dokonywany jest jedynie na wniosek ............................. 253
Co bada sąd, rozpoznając wniosek o wpis do KW ..................................... 254
Co sąd powinien zbadać w postępowaniu o wpis hipoteki umownej .............. 256
Wykreślenie hipoteki kaucyjnej .................................................................. 256
Czy sąd wieczystoksięgowy rozstrzyga spory dotyczące prawa
własności ..................................................................................................... 257
Postępowanie w sprawie uzgodnienia treści księgi wieczystej
z rzeczywistym stanem prawnym – usunięcie niezgodności .................... 258
Postępowania dotyczące ujawnienia roszczeń ........................................... 259
Czy w postępowaniu wieczystoksięgowym wpis w księdze wieczystej
jest orzeczeniem .......................................................................................... 259
W jakim przypadku sąd dokonuje wpisu ostrzeżenia ............................... 259
Czy wyrok sądu stwierdzający nieważność umowy jest orzeczeniem
wykazującym niezgodność i może stanowić podstawę wpisu potrzebnego
do usunięcia niezgodności między treścią KW a rzeczywistym stanem
prawnym nieruchomości ............................................................................ 261
12. Mediacja – alternatywny względem sądowego postępowania
sposób rozwiązywania sporów w sprawach nieruchomości .................. 262
Czym jest mediacja ..................................................................................... 262
Jakie można wyróżnić rodzaje mediacji ..................................................... 262
Zasada dobrowolności ................................................................................ 263
Co jest konieczne do wszczęcia mediacji .................................................... 263
Konsekwencje odmowy poddania się mediacji .......................................... 264
Co należy do istotnych elementów umowy o mediację .............................. 264
Kiedy dopuszczalna jest mediacja .............................................................. 264
Mediator ...................................................................................................... 264
Czy postępowanie mediacyjne jest jawne .................................................. 266
Koszty mediacji ........................................................................................... 267
Kiedy następuje wszczęcie mediacji ........................................................... 268
Sposób doręczenia wniosku o przeprowadzenie mediacji ......................... 268
W jakiej sytuacji mediator może odmówić przeprowadzenia mediacji ..... 269
Co zawiera wniosek o przeprowadzenie mediacji ..................................... 269
Kto dokonuje wyboru mediatora ................................................................ 269
Czy mediator ma prawo zapoznać się z aktami sprawy ............................. 270
Termin przeprowadzenia mediacji ............................................................. 270
Protokół z przebiegu mediacji .................................................................... 271
Czy sąd może odmówić nadania klauzuli wykonalności
albo zatwierdzenia ugody .......................................................................... 272
13
UOY07-Srodki.indd 13
UOY07-Srodki.indd 13
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
Kiedy postępowanie mediacyjne należy uznać za zakończone ................. 272
Czym jest zawezwanie do próby ugodowej ............................................... 272
13. Podstawy egzekucji w sprawach dotyczących nieruchomości ............... 275
Do kogo należy prowadzenie egzekucji z nieruchomości .......................... 275
Wybór sądu prowadzenia egzekucji ........................................................... 275
Do jakich innych egzekucji stosuje się przepisy
o egzekucji z nieruchomości ....................................................................... 275
Czym jest wniosek o wpis o przyłączeniu się wierzyciela do egzekucji .... 276
Obowiązki komornika w związku z realizacją reguły
jedności egzekucji z nieruchomości ............................................................ 276
Uczestnicy postępowania ........................................................................... 276
Czynności egzekucyjne a tytuł wykonawczy ............................................ 276
Klauzula wykonalności .............................................................................. 277
Zajęcia nieruchomości będącej własnością obojga małżonków
na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko
jednemu z nich ............................................................................................ 277
Jakie prawa muszą posiadać uczestnicy postępowania egzekucyjnego ..... 278
Jakie prawa mogą być ujawnione w księdze wieczystej ............................. 278
Wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji z nieruchomości
– wezwanie dłużnika do spłaty długu ....................................................... 279
Umorzenie postępowania z urzędu ............................................................ 280
Księga wieczysta a wniosek o wpis o wszczęciu egzekucji
lub o złożeniu wniosku do zbioru dokumentów ........................................ 280
Apelacja ....................................................................................................... 281
Czy komornicy zobowiązani są do aktualizacji wpisów w KW ................ 282
Skarga kasacyjna ......................................................................................... 282
Z jaką chwilą nieruchomość zostaje zajęta ................................................. 282
Czy postępowania egzekucyjne mogą być połączone
w jedno postępowanie ................................................................................ 283
Wstąpienia kolejnego wierzyciela do postępowania .................................. 284
Komornik – obowiązki o charakterze informacyjnym i gwarancyjnym .... 284
Czy komornik może pobierać czynsz od najemcy lub dzierżawcy ............ 285
Część składowa rzeczy ................................................................................ 285
Czy rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu ma wpływ
na dalsze postępowanie .............................................................................. 286
13.1. Nabycie nieruchomości w egzekucji komorniczej .............................. 288
Postanowienie o przysądzeniu własności .................................................. 288
Co nie może być podstawą zażalenia na postanowienie ............................ 289
Czy postanowienie o przysądzeniu własności sąd zawsze wydaje
na posiedzeniu niejawnym ......................................................................... 290
Czemu powinno odpowiadać postanowienie
o przysądzeniu przedmiotu egzekucji ....................................................... 290
Co stwierdza sąd w postanowieniu o przysądzeniu
własności nieruchomości ............................................................................ 290
Zasady wygaśnięcia praw po przysądzeniu ............................................... 291
Wyjątki od zasady wygaśnięcia praw ciążących na nieruchomości ........... 292
Służebność przesyłu ................................................................................... 293
Kiedy powstaje prawo przysądzenia własności ......................................... 294
14
UOY07-Srodki.indd 14
UOY07-Srodki.indd 14
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Spis treści
14. Wzory pism procesowych z roszczeń wskazanych w publikacji .......... 296
14.1. Skarga uczestnika na orzeczenie referendarza sądowego ................ 297
14.2. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku ............................................. 299
14.3. Apelacja od wyroku Sądu Rejonowego ................................................ 301
14.4. Zażalenie uczestniczki na postanowienie Sądu Rejonowego ........... 303
14.5. Skarga kasacyjna powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego ........... 305
14.6. Skarga o wznowienie postępowania .................................................... 314
14.7. Zażalenie zainteresowanego na postanowienie Sądu Rejonowego ... 317
14.8. Apelacja pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego .......................... 319
14.9. Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia
własności nieruchomości ........................................................................ 321
14.10. Wniosek o pozbawienie właściciela używania rzeczy ...................... 323
14.11. Wniosek o ujawnienie zarządu w księdze wieczystej ....................... 325
14.12. Wniosek o ustanowienie drogi koniecznej .......................................... 326
14.13. Wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości wraz
z roszczeniami wzajemnymi .................................................................. 328
14.14. Pozew o wydanie nieruchomości mieszkalnej – rei vindicatio .......... 331
14.15. Pozew o wydanie i rozgraniczenie nieruchomości ............................ 333
Bibliografia ................................................................................................................ 335
15
UOY07-Srodki.indd 15
UOY07-Srodki.indd 15
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Wykaz skrótów:
Akty prawne:
k.c. – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U.
z 2017 r. poz. 459 ze zm.)
k.k. – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r.
poz. 1137 ze zm.)
k.p.c. – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.)
k.p.k. – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (tekst
jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1749 ze zm.)
k.r.i.o. – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst
jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 2082 ze zm.)
k.s.h. – ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst
jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.)
u.g.n. – ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst
jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 2147 ze zm.)
u.k.u.r. – ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst
jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 2052 ze zm.)
u.k.w.h. – ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst
jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 790 ze zm.)
u.o.k.s.c. – ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cy-
wilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 623 ze zm.)
u.wł.lok. – ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: Dz.U.
z 2015 r. poz. 1892 ze zm.)
u.p.n. – ustawa z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz.U.
z 2016 r. poz. 1796 ze zm.)
Organy i publikatory:
SA – Sąd Apelacyjny
SN – Sąd Najwyższy
TK – Trybunał Konstytucyjny
UOY07-Srodki.indd 16
UOY07-Srodki.indd 16
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
1. Strona postępowania i przedmiot postępowania
1.1. Zasady postępowania
W procesie cywilnym obowiązuje zasada dwustronności. Proces zawsze to-
czy się pomiędzy powodem (stroną czynną) a pozwanym (stroną bierną). Nie
jest tym samym możliwe prowadzenie procesu z udziałem tylko jednej strony.
Cecha dwustronności pozwala na odróżnienie trybu procesowego od
trybu postępowania nieprocesowego z art. 510 k.p.c. Strony muszą być od-
miennymi oraz odrębnymi od siebie podmiotami, tzn. nie można prowa-
dzić procesu z samym sobą. Dlatego też niedopuszczalne jest prowadzenie
procesu między jednostkami organizacyjnymi albo między organami tej sa-
mej osoby prawnej, a także pomiędzy osobą prawną a jej organami, chyba
że przepis szczególny stanowi inaczej.
W zakresie nieruchomości warto pamiętać, iż proces nie może się toczyć
pomiędzy dwoma państwowymi jednostkami organizacyjnymi stanowią-
cymi stationes fisci Skarbu Państwa, tj. podmioty „wpisane” w pozew jako
reprezentujące Skarb Państwa np. dla Sądu Rejonowego – Prezes Sądu Re-
jonowego, jak wskazał to w uchwale składu siedmiu sędziów SN z 14 paź-
dziernika 1994 r. (III CZP 16/94). Ta okoliczność oraz kwestia „niech organy
wewnętrznie się porozumieją co do zwrotu na moją rzecz nieruchomości”
jest relatywnie często podnoszona w procesach windykacyjnych dotyczą-
cych pozbawienia w okresie gospodarki uspołecznionej praw właścicieli
do nieruchomości.
Może się zdarzyć w praktyce, a w zakresie sporów dotyczących nierucho-
mości jest to norma, iż po jednej ze stron albo po obu stronach równocześ-
nie może występować kilka podmiotów (kumulacja podmiotowa). Sytuacja
taka określana jest jako współuczestnictwo w sporze, a jego konsekwencje
zostały opisane w dalszej części publikacji.
17
UOY07-Srodki.indd 17
UOY07-Srodki.indd 17
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
Postępowanie cywilne w zakresie nieruchomości
W sytuacji, w której z roszczeniem wystąpimy przeciwko osobie prawnej,
a dojdzie do konfuzji procesowej (zlania się stron) – np. wskutek połączenia
się osób prawnych czy w związku z następstwem prawnym – postępowa-
nie nie będzie mogło się dalej toczyć. Jak wskazuje W. Broniewicz, „będzie
ono podlegać umorzeniu ze względu na następczy brak strony”1).
Rola stron w procesie
Rola każdej ze stron w procesie jest odmienna. Powód występuje prze-
ciwko pozwanemu z roszczeniem, którego zasadność wykazuje w trakcie
postępowania. Pozwany podejmuje obronę, która ma na celu zapobiec wy-
daniu orzeczenia sądowego uwzględniającego roszczenie powoda. Pomi-
mo odmienności ról procesowych i związanych z nią różnic w przebiegu
procesu oraz rodzaju podejmowanych czynności strony powinny być trak-
towane na równi.
Zasada równouprawnienia stron (znajdująca odpowiednie zastosowanie
również do uczestników postępowania nieprocesowego) jest jedną z naczel-
nych zasad sądowego postępowania cywilnego.
O oznaczeniu stron w procesie decyduje powód, wskazując je w treści
pozwu. Poprzez wskazanie w pozwie powoda i pozwanego zostają wyzna-
czone granice podmiotowe procesu. Oświadczenie powoda odnoszące się
do osoby pozwanego podlega wykładni na równi z innymi twierdzeniami
i oświadczeniami stron w procesie.
Niewłaściwe oznaczenie strony
Uwaga
Błędne lub niedokładne oznaczenie strony może zostać sprostowane lub
uzupełnione w trakcie procesu.
Należy odróżnić sytuacje niewłaściwego oznaczenia strony od sytu-
acji niewłaściwego doboru podmiotów procesu. W tym przypadku, tj.
gdy powód prawidłowo oznaczył podmiot, który według jego intencji
miał być stroną przeciwną, ale z punktu widzenia prawa materialnego
dokonał doboru pozwanego w sposób niewłaściwy, np. oznaczając osoby
1) W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Wolters Kluwer,
Warszawa 2006, s. 132–133, oraz J. Jodłowski, W. Siedlecki, Postępowanie cywilne. Część ogól-
na, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 256.
18
UOY07-Srodki.indd 18
UOY07-Srodki.indd 18
27.06.2017 09:37:09
27.06.2017 09:37:09
1. Strona postępowania i przedmiot postępowania
niebędące właścicielami nieruchomości, usunięcie takiej wady może na-
stąpić poprzez:
1. odwołanie wadliwej czynności procesowej, tj. art. 203 k.p.c. – cofnięcie
pozwu, albo
2. w drodze podmiotowego przekształcenia powództwa, tj. art. 194 k.p.c.,
jeżeli okaże się, że powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie,
która powinna być w sprawie stroną pozwaną, sąd na wniosek powo-
da lub pozwanego wezwie tę osobę do wzięcia udziału w sprawie.
Ważne
Sprostowanie oznaczenia strony jest dopuszczalne, pod warunkiem
że strony pozostają te same (nie dochodzi do ich zmiany). Polega ono
na uzupełnieniu lub konkretyzacji pierwotnego oznaczenia strony, np.
w przypadku gdy było błędnie podane nazwisko strony poprzez podanie
tego nazwiska w prawidłowym bądź pełnym brzmieniu.
Błędne oznaczenie strony pozwanej
Błędne oznaczenie strony pozwanej może polegać na wskazaniu zamiast
osoby prawnej jej jednostki organizacyjnej, która nie posiada zdolności są-
dowej. W orzecznictwie przyjmuje się, że takie oznaczenie – w sytuacji gdy
z treści pozwu i dokumentów dołączonych do pozwu oraz na podstawie
przebiegu procesu można ustalić, kogo w rzeczywistości zamierzał pozwać
powód – nie daje podstaw do odrzucenia pozwu. Tym samym dopuszczalne
jest wówczas sprostowanie oznaczenia strony i nie jest konieczne dokonywa-
nie zmian podmiotowych powództwa – tak też stanowi postanowienie SN
z 25 maja 2007 r. (I CSK 30/07); postanowienie SN z 9 lipca 2009 r. (III CZP
45/09); wyrok SN z 3 grudnia 2010 r. (I PK 120/10); postanowienie SN z 3 li-
stopada 2010 r. (V CSK 126/10).
Warto pamiętać, iż jeśli określony podmiot występuje w procesie jako
strona, to nie może równocześnie w tym samym postępowaniu brać udzia-
łu w innym charakterze (np. przedstawiciela ustawowego lub pełnomocni-
ka strony przeciwnej, świadka lub biegłego). Równoczesne występowanie
w charakterze powoda i pozwanego możliwe jest wyłącznie w związku z in-
stytucją powództwa wzajemnego (art. 204 k.p.c.), ale w stosunku do różnych
roszczeń pozostających ze sobą w związku i rozpoznawanych w jednym
postępowaniu.
19
UOY07-Srodki.indd 19
UOY07-Srodki.in
Pobierz darmowy fragment (pdf)