Skrypt dla studentów Wydziału Biologii UW przygotowany przez pracowników Wydziału Chemii UW. Opisane w nim ćwiczenia obejmują analizę jakościową kationów I (Al3+, NH4+, Ca2+, Mg2+) i II (Ag+, Cu2+, Fe3+, Cr3+) oraz anionów (SO42–, CO32–, C2O42–, PO43–, Cl–, I–, NO3–) wraz z reakcjami charakterystycznymi umożliwiającymi wykrywanie poszczególnych kationów i anionów.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
#
#
7
#
5
2
#
a
S
U
Z
P
U
k
1
B
V
C
1
W
a
X
J
0
d
W
F
s
b
w
=
=
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
ul. Nowy Świat 4, 00-497 Warszawa
tel. 22 55 31 333
www.wuw.pl
Uniwersytet Warszawski
Wydział Chemii
Pracownia Chemii
Ogólnej i Analitycznej
skrypt dla studentów
Wydziału Biologii UW
redakcja
Magdalena Maj-Żurawska
i Elżbieta Wagner-Czauderna
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
02,06_Pracownia chemii CS6_redakcyjna i spis.indd 1
21.08.2016 21:03
Autorzy
dr Teresa Jędral
dr Jan Kotowski
dr Tadeusz Krawczyński
prof. dr hab. Magdalena Maj-Żurawska
dr Iwona Paleska
prof. dr hab. Wiktor Pawłowski
dr Izabela Surowiec
dr Elżbieta Wagner-Czauderna
dr Barbara Kowalewska
Korekta
Małgorzata Galus
Skład i łamanie
Pracownia DTP Aneta Osipiak-Wypiór
© Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009
© Copyright by Magdalena Maj-Żurawska
and Elżbieta Wagner-Czauderna 2009
Wszelkie prawa zastrzeżone
Wydanie pierwsze: Warszawa 2005
ISBN 978-83-235-2902-6 (druk)
ISBN 978-83-235-2910-1 (pdf online)
Wydanie VI, Warszawa 2017
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
02,06_Pracownia chemii_redakcyjna i spis.indd 2
20.07.2017 12:41
Pracownia chemii sklad:Pracownia chemii sklad 8/26/15 10:40 AM Page 3
Autorzy serdecznie dzi´kujà
Panu prof. dr. hab. Adamowi Hulanickiemu
Panu prof. dr. hab. Stanis∏awowi G∏àbowi
Pani prof. dr hab. Krystynie Pyrzyƒskiej
za cenne uwagi, dotyczàce ostatecznej koncepcji pracy
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pracownia chemii sklad:Pracownia chemii sklad 8/26/15 10:40 AM Page 4
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pracownia chemii_2017_dobre strony 49-88.qxp_Pracownia chemii sklad 27.07.2017 17:05 Strona 5
Spis tre Êci
Re gu la min la bo ra to rium che micz ne go . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Te ma ty çwi czeƒ wy ko ny wa nych pod czas za j´ç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Spo sób pro wa dze nia dzien ni ka la bo ra to ryj ne go . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Za sa dy pra cy w la bo ra to rium che micz nym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Rów na nia re ak cji che micz nych Ta de usz Kraw czyƒ ski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
åwi cze nia wst´p ne (ty py re akcji) Ta de usz Kraw czyƒ ski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
ANALIZA JAKOÂCIOWA Ta de usz Kraw czyƒ ski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Ana li za ka tio nów I (Al3+, NH4
+, Ca2+, Mg2+) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Re ak cje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Al3+ . . . . . . . . . . . . . . . . 30
+ . . . . . . . . . . . . . . . 31
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu NH4
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Ca2+ . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Mg2+ . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Spo sób wy ko na nia ana li zy ka tio nów I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Ana li za ka tio nów II (Ag+, Cu2+, Fe3+, Cr3+) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Re ak cje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Ag+ . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Cu2+ . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Fe3+ . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie ka tio nu Cr3+ . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Sposób wy ko na nia ana li zy ka tio nów II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Re ak cje cha rak te ry stycz ne dla po szcze gól nych ka tio nów . . . . . . . . . . . . . . 44
Ana li za mie sza ni ny dwóch ka tio nów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
–) . . . . . . . . . . . . 51
2– . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Reakcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu SO4
2– . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Reakcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu CO3
2– . . . . . . . . . . . . . . . 52
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu C2O4
3– . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Re akcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu PO4
Reakcje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu Cl– . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Reak cje cha rak te ry stycz ne i wy kry wa nie anio nu I– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Ana li za anio nów (SO4
3–, Cl–, I–, NO3
2–, CO3
2–, C2O4
2–, PO4
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Reakcje charakterystyczne i wykrywanie anionu NO3
– ......................................55
Sposób wykonania analizy anionów ........................................................................56
Reakcje charakterystyczne dla poszczególnych anionów ...................................57
Wykrywanie anionów w mieszaninach zawierających dwa aniony ....................59
ANALIZA ILOŚCIOWA Iwona Paleska, Magdalena Maj-Żurawska .................66
Sposoby nastawiania mian roztworów .....................................................................67
Alkacymetria. Miareczkowanie kwasowo-zasadowe ..............................................67
Nastawianie miana kwasu solnego ..........................................................................70
Podstawowe wzory stosowane przy obliczeniach pH roztworów ...........................76
Pehametria. Pomiar pH metodą potencjometryczną
Jan Kotowski, Elżbieta Wagner-Czauderna ........................................................77
Kompleksometria. Kompleksometryczne oznaczanie cynku
Oksydymetria. Oznaczanie tlenu metodą Winklera
Magdalena Maj-Żurawska ..................................................................................81
Izabela Surowiec ..................................................................................................79
SPEKTROFOTOMETRIA Teresa Jędral, Wiktor Pawłowski .............................83
ĆWICZENIA FAKULTATYWNE Barbara Kowalewska ....................................89
Biotechnologia i elektrochemia w praktyce.
Pozyskiwanie energii z mikroorganizmów
Wymagania do kolokwiów ......................................................................................92
Analiza jakościowa. Przykłady pytań i zadań .....................................................92
Analiza ilościowa. Przykłady pytań i zadań ........................................................94
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
02,06_Pracownia chemii_redakcyjna i spis.indd 6
27.07.2017 16:57
Pracownia chemii sklad:Pracownia chemii sklad 8/26/15 10:40 AM Page 7
Regulamin laboratorium chemicznego
I. Przepisy porzàdkowe
1. Studenci majà obowiàzek przestrzegaç regulaminu pracowni.
2. Na pracowni´ nale˝y przynosiç fartuch laboratoryjny, okulary ochronne, r´-
kawiczki jednorazowe, wodoodporny pisak do pisania na szkle, Êcierk´, r´cz-
nik, myd∏o i Êrodki do mycia szk∏a laboratoryjnego.
3. Przed przystàpieniem do çwiczeƒ studenci podpisujà list´ obecnoÊci.
4. Studenci solidarnie odpowiadajà za ewentualne zniszczenia. Warunkiem uzy-
skania wpisu w indeksie jest uregulowanie nale˝noÊci za zniszczone szk∏o la-
boratoryjne.
5. Brakujàcy sprz´t i odczynniki chemiczne sà wydawane przez laboranta.
6. Wszystkie sprawy dotyczàce zaj´ç i ich zaliczenia sà realizowane w czasie za-
j´ç laboratoryjnych.
7. Studenci powinni byç przygotowani teoretycznie do çwiczeƒ. Dlatego te˝
przed wykonaniem analiz b´dà przeprowadzane krótkie testy sprawdzajàce
przygotowanie teoretyczne.
8. åwiczenia nieskoƒczone w trakcie zaj´ç mo˝na dokoƒczyç na nast´pnych za-
j´ciach.
9. Harmonogram wystawiania naczyƒ na analizy jest umieszczony w gablocie.
Wystawiane naczynia powinny byç czyste i odpowiednio oznakowane.
10. Studenci pe∏nià dy˝ury porzàdkowe w grupach, pracujàcych przy jednym stole,
w ustalonej wczeÊniej kolejnoÊci. Dy˝urni majà obowiàzek m.in. uporzàdkowaç
sal´ laboratoryjnà po zakoƒczeniu zaj´ç. Dy˝urni opuszczajà pracowni´ ostatni.
11. Zaj´cia na pracowni odbywajà si´ wed∏ug planu. Pierwsze dwie godziny sà
przeznaczone na çwiczenia rachunkowo-seminaryjne i wprowadzenie do çwi-
czeƒ laboratoryjnych lub na kolokwia.
12. åwiczenia laboratoryjne studenci wykonujà samodzielnie.
13. Wa˝enie na wagach analitycznych oraz pehametria sà wykonywane w gru-
pach 6-osobowych wed∏ug ustalonego planu.
II. Zasady bezpieczeƒstwa i organizacji pracy
1. Studenci sà zobowiàzani do przestrzegania zasad BHP i znajomoÊci zasad
udzielania pierwszej pomocy. Zasady te sà wywieszone w sali laboratoryjnej
oraz do∏àczone do niniejszego Regulaminu.
2. Studenci majà obowiàzek zachowaç porzàdek podczas pracy w laboratorium.
CzystoÊç i porzàdek na sali kontrolujà dy˝urni.
3. Studentom zabrania si´:
– jedzenia, picia, ˝ucia gumy, palenia tytoniu oraz u˝ywania telefonów ko-
mórkowych w sali çwiczeƒ;
7
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pracownia chemii sklad:Pracownia chemii sklad 8/26/15 10:40 AM Page 8
– wykonywania jakichkolwiek doÊwiadczeƒ niezwiàzanych z tematem çwi-
czeƒ, tzn. takich, które nie sà opisane i zalecane do wykonania w niniej-
szym skrypcie;
– przenoszenia na sto∏y laboratoryjne odczynników, które sà do dyspozycji
wszystkich studentów pracujàcych na sali; z tymi odczynnikami nale˝y
pracowaç w miejscu, w którym si´ znajdujà (na pó∏kach lub pod wyciàga-
mi na koƒcu sali);
– samodzielnego zapalania palników.
4. Studentom nakazuje si´:
– nosiç odzie˝ ochronnà (fartuch laboratoryjny) w sali çwiczeƒ;
– pracowaç wy∏àcznie pod wyciàgiem, je˝eli jest to zalecane podczas przepro-
wadzania eksperymentu;
– zachowaç szczególnà ostro˝noÊç podczas ogrzewania roztworów, czy roz-
cieƒczania st´˝onych roztworów kwasów czy zasad;
– utrzymywaç swoje miejsce pracy (stó∏ laboratoryjny i jego otoczenie, ∏àcznie
z salà çwiczeƒ) w porzàdku i czystoÊci;
– usuwaç roztwory soli metali ci´˝kich oraz roztwory zawierajàce ciecze orga-
niczne do odpowiednich pojemników, a nie do zlewu;
– umyç d∏onie przed ka˝dym wyjÊciem z laboratorium;
– niezw∏ocznie zawiadomiç asystenta, przebywajàcego w sali çwiczeƒ, o zdarze-
niu gro˝àcym studentom utratà zdrowia.
5. Studenci majà obowiàzek oszcz´dzaç: odczynniki laboratoryjne, gaz, energi´
elektrycznà, wod´ oraz szk∏o i sprz´t laboratoryjny.
III. Sposób wydawania i zaliczania analiz
1. Analizy sà wydawane na poczàtku zaj´ç w naczyniach przygotowanych (wy-
stawionych) na poprzednich zaj´ciach.
2. Warunkiem zaliczenia analizy jest w∏aÊciwe jej wykonanie oraz opisanie w ze-
szycie laboratoryjnym. Niepoprawnie wykonanà analiz´ (z du˝ym b∏´dem)
mo˝na poprawiaç tylko raz.
3. Wynik oznaczenia iloÊciowego musi byç wartoÊcià Êrednià z co najmniej
dwóch równolegle wykonanych oraz dostatecznie zgodnych analiz.
4. Oddawany do zaliczenia opis çwiczenia musi podpisaç dy˝urujàcy na sali asystent.
5. Je˝eli asystent uzupe∏ni opis çwiczenia swoimi uwagami, wszelkie poprawki
nale˝y wpisywaç poni˝ej wpisu. Nie wolno poprawiaç raz ocenionej treÊci.
Zeszyt z zaliczeniami nale˝y zachowaç do koƒca semestru. W∏aÊciwie wyko-
nanà analiz´ potwierdza wpis ZAL lub ocena. Analiz´ do poprawienia (nale-
˝y powtórnie przygotowaç naczynie na analiz´) oznacza wpis NZAL. Anali-
z´ niezaliczonà (ocenionà negatywnie) oznacza wpis NDST.
IV. Warunki zaliczenia pracowni
Wersja „Ma∏a”. Zaliczenie çwiczeƒ, potwierdzone wpisem w indeksie, otrzy-
muje si´ po:
a) uzyskaniu minimum 25 punktów z testów przeprowadzanych podczas çwi-
czeƒ seminaryjno-rachunkowych;
b) poprawnym wykonaniu çwiczeƒ wst´pnych.
8
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pracownia chemii sklad:Pracownia chemii sklad 8/26/15 10:40 AM Page 9
Testy. W semestrze odb´dzie si´ 5 testów, z ka˝dego z nich mo˝na uzyskaç mak-
symalnie 10 punktów. Studenci, którzy uzyskajà mniej ni˝ 25 punktów, majà szan-
s´ otrzymaç zaliczenie po napisaniu testu poprawkowego z ca∏ego materia∏u.
Wersja „Du˝a”. Zaliczenie çwiczeƒ, potwierdzone wpisem w indeksie, otrzymu-
je si´ po:
a) uzyskaniu minimum 75 punktów z kolokwiów i testów;
b) zaliczeniu wszystkich çwiczeƒ laboratoryjnych;
c) rozliczeniu si´ za zniszczone szk∏o laboratoryjne.
Kolokwia i testy. W trakcie zaj´ç b´dà przeprowadzone 2 kolokwia po 50 punk-
tów i 5 testów po 10 punktów. Student uzyskuje 0 punktów z kolokwium w przy-
padku nieusprawiedliwionej nieobecnoÊci. NieobecnoÊç mo˝na usprawiedliwiç
wy∏àcznie na podstawie zwolnienia lekarskiego okazanego nie póêniej ni˝ tydzieƒ
po zakoƒczeniu choroby. Studenci, którzy nie uzyskajà wymaganego minimum
75 punktów, mogà napisaç kolokwium poprawkowe z ca∏oÊci materia∏u.
Ocena koƒcowa jest wyznaczana na podstawie sumy uzyskanych punktów,
w nast´pujàcy sposób:
Liczba punktów
wersja „Ma∏a”
wersja „Du˝a”
45–50
40–44
35–39
30–34
25–29
poni˝ej 25
136–150
121–135
106–120
91–105
75–90
poni˝ej 75
Ocena
5
4+
4
3+
3
2
Dodatkowo ocen´ podwy˝sza (o 7 punktów) bezb∏´dne zaliczenie wszystkich
analiz za pierwszym razem.
##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :
