Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00290 011094 20689562 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Prawo cywilne. Część ogólna i prawo rzeczowe. Kazusy. Wydanie 2 - ebook/pdf
Prawo cywilne. Część ogólna i prawo rzeczowe. Kazusy. Wydanie 2 - ebook/pdf
Autor: , Liczba stron: 382
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-278-0804-2 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> cywilne
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Podręcznik do ćwiczeń praktycznych z umiejętności stosowania przepisów prawa przedstawia przykładowe stany faktyczne z zakresu prawa cywilnego – części ogólnej i prawa rzeczowego. Autorki w pracy nad książką korzystały m.in. z własnych doświadczeń ze współpracy z aplikantami, głównie z aplikantami radcowskimi w ramach aplikacji zorganizowanej przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Warszawie.

Kazusy obejmują problematykę zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych i osób prawnych, składania oświadczeń woli oraz ważności i skuteczności czynności prawnych, działania pełnomocnika, przedawnienia roszczeń, a także kwestie dotyczące ochrony własności i posiadania, nabycia i utraty praw rzeczowych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa użytkowania wieczystego, służebności i zastawu.

Publikacja zawiera nie tylko rozwiązania, lecz także krótkie komentarze omawiające problemy wykładni w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz piśmiennictwa. Została ona przygotowana specjalnie na potrzeby aplikantów radcowskich, adwokackich, notarialnych i z aplikacji ogólnej, a także dla studentów i osób zainteresowanych praktycznym zastosowaniem przepisów prawa materialnego.

Teresa Mróz i Agata Zając są sędziami Sądu Apelacyjnego w Warszawie orzekającymi w sprawach cywilnych.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Spis treści Wykaz skrótów 9 Wstęp 11 KAZUSY Z PRAWA CYWILNEGO – CZĘŚĆ OGÓLNA 13 Kazus 1 Zakres zastosowania ustawy – Kodeks cywilny 13 Kazus 2 Nadużycie prawa podmiotowego 18 Kazus 3 Ciężar dowodu 22 Kazus 4 Domniemanie dobrej wiary i zasada lex retro non agit 28 Kazus 5 Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych 34 Kazus 6 Uznanie za zmarłego 39 Kazus 7 Osoby prawne, charakter Skarbu Państwa jako osoby prawnej, reprezentacja 44 Kazus 8 Ustawowe osoby prawne – wspólnota mieszkaniowa 51 Kazus 9 Działanie fałszywego organu osoby prawnej 60 Kazus 10 Ochrona dóbr osobistych osób fizycznych – katalog dóbr osobistych Kazus 11 Ochrona dóbr osobistych – wyłączenie bezprawności, roszczenia 67 75 Kazus 12 Czynność prawna jako zdarzenie związane z oświadczeniem woli 86 Kazus 13 Złożenie oświadczenia woli drugiej osobie 90 Kazus 14 Zawarcie umowy 95 Kazus 15 Wykładnia oświadczenia woli 99 Kazus 16 Bezwzględna nieważność czynności prawnej 105 Kazus 17 Nieważność czynności prawnej – darowizna na wypadek śmierci 109 Kazus 18 Forma czynności prawnej 112 Kazus 19 Wady oświadczenia woli – brak świadomości i swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli 118 Kazus 20 Wady oświadczenia woli – pozorność 122 Kazus 21 Wady oświadczenia woli – błąd i uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli 128 5 Kazus 22 Podstęp Kazus 23 Pełnomocnictwo nieodwołalne i niegasnące na wypadek 135 śmierci 139 148 Kazus 24 Działanie rzekomego pełnomocnika Kazus 25 Odwołanie pełnomocnictwa – skutki działania pełnomocnika 155 Kazus 26 Termin i warunek 161 Kazus 27 Bezskuteczność czynności prawnej 172 Kazus 28 Przedawnienie roszczeń terminowych 177 Kazus 29 Przedawnienie roszczeń bezterminowych 187 Kazus 30 Przedawnienie roszczeń z weksla 194 Kazus 31 Przedawnienie roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem 200 KAZUSY – CZĘŚĆ RZECZOWA 205 Kazus 1 Stosunki sąsiedzkie – immisje pośrednie 205 Kazus 2 Stosunki sąsiedzkie – immisje bezpośrednie 213 Kazus 3 Ustanowienie służebności drogi koniecznej 215 Kazus 4 Służebność drogi koniecznej – wynagrodzenie 224 Kazus 5 Przeniesienie własności nieruchomości przez nieuprawnio- nego 228 Kazus 6 Przeniesienie własności rzeczy ruchomych, rozporządzenie rzeczą przez nieuprawnionego 234 Kazus 7 Nabycie w drodze zasiedzenia własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa 237 Kazus 8 Nabycie w drodze zasiedzenia własności nieruchomości przez małżonków 245 Kazus 9 Nabycie w drodze zasiedzenia własności nieruchomości przez spadkobierców dotychczasowego posiadacza 251 Kazus 10 Nabycie przez zasiedzenie udziału we współwłas ności nieruchomości 257 Kazus 11 Nabycie przez zasiedzenie własności rzeczy ruchomej 261 Kazus 12 Pożytki z rzeczy wspólnej 264 Kazus 13 Zniesienie współwłasności 275 Kazus 14 Ochrona własności – roszczenie windykacyjne 279 Kazus 15 Ochrona własności – roszczenie negatoryjne i uzupełniające 286 Kazus 16 Dobra wiara posiadacza samoistnego – zwrot nakładów 293 Kazus 17 Zła wiara posiadacza – roszczenie o zwrot nakładów 297 Kazus 18 Roszczenie właściciela o wykup nieruchomości zajętej pod budowę 303 6 www.lexisnexis.plSpis treści Kazus 19 Roszczenie posiadacza gruntu o wykup nieruchomości zajętej pod budowę 309 Kazus 20 Ochrona posiadania 321 326 Kazus 21 Użytkowanie wieczyste – powstanie prawa Kazus 22 Użytkowanie wieczyste – opłata roczna 331 Kazus 23 Ograniczone prawa rzeczowe – służebność gruntowa 336 Kazus 24 Ograniczone prawa rzeczowe – służebność osobista 340 Kazus 25 Ograniczone prawa rzeczowe – służebność przesyłu 346 Kazus 26 Ograniczone prawa rzeczowe – zastaw na rzeczach 349 Kazus 27 Zasiedzenie służebności gruntowej 354 ruchomych SCHEMATY 359 Schemat 1 Podmioty prawa cywilnego 361 Schemat 2 Nadużycie przysługującego prawa podmiotowego (art 5) 361 Schemat 3 Uzyskanie pełnoletności 362 Schemat 4 Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych 362 Schemat 5 Dokonywanie czynności prawnych przez osoby o ograniczo- nej zdolności 363 Schemat 6 Dobra osobiste człowieka (art 23) 364 Schemat 7 Ochrona dóbr osobistych (art 24) 365 Schemat 8 Uznanie za zmarłego zaginionej osoby fizycznej 365 Schemat 9 Osoby prawne 366 Schemat 10 Nieruchomości (art 46 i 461) 367 Schemat 11 Pożytki z rzeczy 367 Schemat 12 Skutki czynności prawnej (art 56) 367 Schemat 13 Nieważność czynności prawnej z mocy prawa (art 58) 368 Schemat 14 Formy czynności prawnych 368 Schemat 15 Wady oświadczenia woli 369 Schemat 16 Brak świadomości lub swobody (art 82) 369 Schemat 17 Pozorność (art 83) 370 Schemat 18 Błąd (art 84) 371 Schemat 19 Podstęp (art 86) 372 Schemat 20 Groźba (art 87) 373 Schemat 21 Warunek 374 Schemat 22 Rodzaje pełnomocnictw materialnych 374 Schemat 23 Obliczanie terminu 375 Schemat 24 Przedawnienie roszczeń 375 7 Spis treści Schemat 25 Terminy przedawnienia 376 Schemat 26 Zawieszenie biegu przedawnienia (art 121) 376 Schemat 27 Przerwa w biegu przedawnienia (art 123) 377 Schemat 28 Uprawnienia właściciela rzeczy 377 Schemat 29 Zasiedzenie (art 172–176) 378 Schemat 30 Współwłasność 379 Schemat 31 Ochrona własności 379 Schemat 32 Przedmiot użytkowania wieczystego 380 Schemat 33 Ograniczone prawa rzeczowe 380 Schemat 34 Użytkowanie 381 Schemat 35 Użytkowanie nieprawidłowe 382 Schemat 36 Służebności gruntowe 382 Schemat 37 Zasady wykonywania służebności gruntowej 383 Schemat 38 Służebności osobiste 384 Schemat 39 Zastaw 384 Schemat 40 Posiadanie 385 www.lexisnexis.plSpis treści Wykaz skrótów Biul. SN k.c. k.h. k.p.c. k.r.o. k.s.h. – Biuletyn Sądu Najwyższego – ustawa z  23  kwietnia 1964  r – Kodeks cywilny (tekst jedn Dz U z 2014 r , poz  121 ze zm ) – rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z  27  paź- dziernika 1933  r – Kodeks handlowy (Dz U Nr  82, poz  600) – ustawa z  17  listopada 1964  r – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn Dz U z 2014 r , poz  101 ze zm ) – ustawa z 25 lutego 1964 r – Kodeks rodzinny i opiekuń- czy (tekst jedn Dz U z 2012 r , poz  788 ze zm ) – ustawa z  15  września 2000  r – Kodeks spółek handlo- wych (tekst jedn Dz U z 2013 r , poz  1030 ze zm ) Konstytucja RP – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z  2  kwietnia Lex Lexis.pl OSA OSNC OSNCP OSNP OSNPG OSP OSPiKA PiP pr. aut. 1997 r (Dz U Nr 78, poz  483 ze zm ) – system informacji prawnej Wolters Kluwer Polska – Serwis Prawniczy LexisNexis – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna – Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Pracy, Ubezpie- czeń Społecznych i Spraw Publicznych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Proku- ratury Generalnej – Orzecznictwo Sądów Polskich – Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych – „Państwo i Prawo” – ustawa z 4 lutego 1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn Dz U z 2006 r Nr 90, poz  631 ze zm ) 9 Wykaz skrótów pr. pras. – ustawa z  26  stycznia 1984  r – Prawo prasowe (Dz U Nr 5, poz  24 ze zm ) pr. weksl. – ustawa z 28 kwietnia 1936 r – Prawo wekslowe (Dz U Nr 37, poz  282 ze zm ) Prok. i Pr p.w.k.c. – „Prokuratura i Prawo” – ustawa z 23 kwietnia 1964 r – Przepisy wprowadzające SN u.g.n Kodeks cywilny (Dz U Nr 16, poz  94 ze zm ) – Sąd Najwyższy – ustawa z 21 sierpnia 1997 r o gospodarce nieruchomo- ściami (tekst jedn Dz U z 2014 r , poz  518 ze zm ) u.k.w.h – ustawa z 6 lipca 1982 r o księgach wieczystych i hipo- u.s.k. u.w.l. WSA tece (tekst jedn Dz U z 2013 r , poz  707 ze zm ) – ustawa z  27  lipca 2002  r o  szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o  zmianie Kodeksu cy- wilnego (Dz U Nr 141, poz  1176 ze zm ) – ustawa z  24  czerwca 1994  r o  własności lokali (tekst jedn Dz U z 2000 r Nr 80, poz  903 ze zm ) – wojewódzki sąd administracyjny www.lexisnexis.pl Wstęp Kazusy z  zakresu prawa cywilnego materialnego opublikowane w  tej książce będą pomocne podczas przygotowywania się do egzaminów przede wszystkim jako przypomnienie i uporządkowanie nabytej wie- dzy Zostały one opracowane głównie na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych W  publikacji uwzględniono najnowsze linie orzecznicze Nie omawia ona jednak wszystkich przepisów Kodeksu cywilnego – obejmuje tylko najistotniejsze i  najczęściej spotykane w  praktyce orzeczniczej pro- blemy, które pojawiają się w wykładni przepisów prawa materialnego na tle konkretnych stanów faktycznych Każdy kazus składa się z opisu stanu faktycznego, rozwiązania oraz ko- mentarza, w  którym znajduje się omówienie mających zastosowanie w  tym stanie faktycznym przepisów oraz orzecznictwa pomocnego przy ich wykładni Dodatkowo książka zawiera schematy, które przed- stawiają w formie graficznej powiązania między poszczególnymi unor- mowaniami, oraz testy prawnicze przygotowujące do egzaminów wstępnych i końcowych na aplikacje Prawo cywilne. Część ogólna i  prawo rzeczowe. Kazusy to publikacja przeznaczona przede wszystkim dla aplikantów – zarówno radcow- skich, adwokackich, notarialnych, jak i  z  aplikacji ogólnej Może też być przydatna studentom prawa, a także osobom niekoniecznie z pra- wem związanym, ale zainteresowanym jego praktycznymi aspektami Przy opracowywaniu tej książki wykorzystałyśmy swoje doświadczenie zawodowe oraz dydaktyczne związane z  zajęciami prowadzonymi z aplikantami Teresa Mróz, Agata Zając KAZUSY Z PRAWA CYWILNEGO – CZĘŚĆ OGÓLNA Kazus 1. Zakres zastosowania ustawy – Kodeks cywilny Stan faktyczny Pozwem z 5 marca 2000 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o  zasądzenie od pozwanych Jacka P i Mateusza N kwoty 135 000 zł, wskazu- jąc, że pozwani są członkami zarządu spółki z  ograniczoną odpowie- dzialnością „B ”, założonej w 1993 r , która od początku swojej działal- ności przynosiła straty 30  września 1994  r zarząd złożył wniosek o  otwarcie postępowania układowego, powołując się na zaprzestanie płacenia długów i  trudną sytuację finansową spółki Postępowanie to zostało umorzone 31 marca 1995 r , a 30 maja 1996 r pozwani złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości W tym czasie spółka nie dysponowała już żadnym majątkiem pozwalającym na pokrycie kosztów postępo- wania i  wniosek został prawomocnie oddalony postanowieniem z  20  marca 1997  r Dochodzona pozwem kwota obejmuje należności z  tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne za lata 1995– 1997, obciążających spółkę B , co do których strona powodowa wysta- wiła administracyjne tytuły wykonawcze i wszczęła egzekucję Egzeku- cja ta okazała się bezskuteczna i  postanowieniem z  27  października 1998 r Urząd Skarbowy w T umorzył postępowanie egzekucyjne Pozwani podnieśli, że pozew powinien zostać odrzucony, gdyż sprawa nie należy do kategorii spraw cywilnych Pytanie Czy zarzut pozwanych jest zasadny? Jakie czynności powinien podjąć sąd? Zarzut pozwanych nie zasługuje na uwzględnienie, sąd zaś powinien wydać postanowienie o  odmo- wie odrzucenia pozwu na podstawie art  222 k p c Rozwiązanie 13 Komentarz Kodeks cywilny, zgodnie z art 1 k c , reguluje sto- sunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi Kodeks cywilny nie zawiera definicji pojęć „sprawa cywilna” czy „stosunek cywilnoprawny” i  nie ulega wątpliwości, że nie można utożsamiać tych pojęć z  kategorią spraw podlegających rozpoznaniu w  postępowaniu cywilnym, gdyż z  uwagi na treść art   2 §  1 k p c jako sprawy cywilne rozpoznawane przez sądy powszechne są traktowane zarówno sprawy ze stosunków z  zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i  opiekuńczego oraz prawa pracy, jak i  sprawy, które wprawdzie nie wynikają z  powyższych sto- sunków, niemniej stosuje się do nich – z  mocy ustaw szczególnych – przepisy Kodeksu postępowania cywilnego W  świetle przepisów pro- ceduralnych sprawami cywilnymi są więc także sprawy, które ze swej istoty nie mają charakteru cywilnoprawnego, bo ich źródłem jest prawo publiczne, niemniej ustawodawca wyraźnie skierował je do właściwo- ści sądów powszechnych i  nakazał stosowanie do ich rozpoznawania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego Nie można także zawęzić pojęcia sprawy cywilnej do spraw uregulowa- nych przepisami Kodeksu cywilnego, gdyż stosunki cywilnoprawne są regulowane również w wielu innych ustawach, m in Kodeksie rodzin- nym i opiekuńczym, Kodeksie pracy, Kodeksie spółek handlowych W  piśmiennictwie wskazuje się, że właściwym kryterium pozwalają- cym określić, czy dana sprawa jest sprawą cywilną w rozumieniu art  1 k c , jest zasada równości stron – stosunek cywilnoprawny charak- teryzuje się równorzędnością i  równoprawnością stron konkretnego stosunku prawnego (tak: w  komentarzu do art   1 k c S Dmowski, w:  S   Dmowski, S   Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011) W  uzasadnieniu postanowienia z  4  kwietnia 2003  r , III CZP 11/03 (Prok i Pr 2003, nr 9, poz  34, wkładka, Lexis pl nr 361039), Sąd Naj- wyższy wskazał, że: „W  sensie materialnoprawnym sprawami cywil- nymi są sprawy, w  których ochrona prawna jest przewidziana ze względu na stan prawny oraz prawa i obowiązki podmiotów stosunków prawnych o charakterze równorzędnym Jeżeli źródłem roszczenia jest stosunek administracyjnoprawny, to sprawa nie ma charakteru cywil- nego według kryterium materialnoprawnego, choć może podlegać roz- poznaniu na podstawie k p c Przesądzającym elementem wskazują- cym na stosunek administracyjnoprawny jest występowanie organu 14 Kazusy z prawa cywilnego – część ogólnawww.lexisnexis.pl Kazus 1. Zakres zastosowania ustawy – Kodeks cywilny państwowego lub społecznego wobec innego uczestnika z  pozycji wykonywania władzy zwierzchniej w ramach zarządzającej działalno- ści Państwa” Charakter cywilnoprawny może więc mieć także sprawa wyłączona z sądowego postępowania cywilnego z mocy przepisów szczególnych Przykładowo, sprawy związane z ustalaniem wysokości opłat za użyt- kowanie wieczyste – będące niewątpliwie sprawami z  zakresu prawa cywilnego – rozpoznawane są przez samorządowe kolegia odwoławcze i  dopiero na skutek odwołania od decyzji kolegium są kierowane do postępowania przed sądem (podobnie sprawy o rozgraniczenie toczące się w pierwszym stadium przed organem administracyjnym) O  tym, czy mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym, nie decyduje więc samo występowanie lub nie organu państwowego bądź społecznego, ale to, czy taki podmiot występuje jako równorzędny z  drugą stroną, czy ma pozycję nadrzędną z  uwagi na wykonywanie władzy publicznej Dlatego też – mimo spornej przez pewien czas w orzecznictwie kwestii, czy możliwe jest dochodzenie na drodze są- dowej roszczeń ze skargi pauliańskiej w  celu ochrony wierzytelności o  charakterze publicznoprawnym [Sąd Najwyższy m in w  postano- wieniu z  24  czerwca 1999  r , II CKN 298/99 (OSNC 2000, nr  1, poz   15, Lexis pl nr  342986), wskazał, że nie jest dopuszczalna ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, jeżeli wierzy- telność Skarbu Państwa wynika z decyzji organu podatkowego ustala- jącej zobowiązanie podatkowe dłużnika, a w postanowieniu z 30 lipca 2002 r , IV CKN 1246/00 (Lexis pl nr 377887), podkreślił, że ustawa z 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn Dz U z 2013 r , poz  1442 ze zm ) nie dopuszcza możliwości ko- rzystania przez ZUS ze skargi pauliańskiej] – ostatecznie Sąd Najwyż- szy uznał, że konstrukcją cywilistyczną skargi pauliańskiej objęta jest także, w  drodze zastosowania analogiae legis, wierzytelność publicz- noprawna [m in uchwała z  12  marca 2003  r , III CZP 85/02 (OSNC 2003, nr  10, poz   129, Lexis pl nr  360045), uchwała z  11  kwietnia 2003 r , III CZP 15/03 (OSNC 2004, nr 3, poz  32, Lexis pl nr 360523) i wyrok z 13 maja 2005 r , I CK 677/04 („Prawo Bankowe” 2005, nr 9, s  10, Lexis pl nr 398288)] W pewnym okresie sporna była też kwestia dopuszczalności drogi są- dowej w sprawie, w której Skarb Państwa czy państwowa osoba prawna występowały przeciwko członkom zarządu spółki z o o z roszczeniem 15 z  art 298 k h (obecnie art   299 k s h ) z  powodu zobowiązania pu- blicznoprawnego W  uchwale z  12  czerwca 1991  r , III CZP 46/91 (OSNCP 1992, nr 3, poz  38, Lexis pl nr 302801), Sąd Najwyższy uznał, że niedopuszczalna jest droga sądowa w sprawie z powództwa Skarbu Państwa (urzędu skarbowego) przeciwko członkom zarządu spółki z o o o zapłatę określonej kwoty pieniężnej z tytułu zobowiązania po- datkowego obciążającego tę spółkę w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą w wypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna Jednak w  uchwale z  19  stycznia 1993  r , III CZP 162/92 (OSNCP 1993, nr 6, poz  103, Lexis pl nr 298581), Sąd Najwyższy uznał, że dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia, na podstawie art  298 k h , od członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należności z tytułu składek na ubezpieczenie spo- łeczne, wskazując na charakter odszkodowawczy roszczenia z art 298 k h , a  w  wyroku z  27  października 2004  r , IV CK 148/04 (Lexis pl nr 389975) – że przewidziana w art 298 k h odpowiedzialność człon- ków zarządu spółki ma charakter odszkodowawczy za dopuszczenie do obniżenia potencjału majątkowego spółki, powodujące niemożność wyegzekwowania od spółki jej zobowiązań; nie jest to zatem odpowie- dzialność za długi spółki, których charakter (publicznoprawny czy pry- watny) nie ma wobec tego znaczenia – jest to odszkodowawcza odpo- wiedzialność cywilnoprawna, z  natury rzeczy należąca do zakresu stosunków, o  których mowa w  art 1 k c , i  podlega rozpoznaniu na drodze sądowej także wówczas, gdy niewyegzekwowane długi spółki obejmują składki na ubezpieczenie społeczne Obecnie orzeczenia te są nieaktualne, zgodnie bowiem z art 116 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r – Ordynacja podatkowa (tekst jedn Dz U z 2012 r , poz  749 ze zm ) za zaległości podatkowe spółki z ograni- czoną odpowiedzialnością i  spółki akcyjnej odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja prze- ciwko spółce okaże się bezskuteczna, chyba że członek zarządu wy- każe, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postę- powanie układowe albo że niezgłoszenie upadłości oraz brak postępowania układowego nastąpiły nie z jego winy, bądź też wskaże mienie, z którego egzekucja jest możliwa, a art 31 ustawy z 13 paź- dziernika 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera odesła- nie do tego przepisu w zakresie egzekucji składek na ubezpieczenie społeczne 16 Kazusy z prawa cywilnego – część ogólnawww.lexisnexis.pl Kazus 1. Zakres zastosowania ustawy – Kodeks cywilny Jednak z  uwagi na unormowanie przepisów przejściowych, w  tym art  332 ustawy – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym do odpowie- dzialności osób trzecich z  tytułu zaległości podatkowych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy ustawy z 19 grud­ nia 1980  r. o  zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn. Dz.U. z  1993  r. Nr 108, poz. 486 ze zm.), do przedstawionego stanu faktycznego przepis art  116 ustawy – Ordynacja podatkowa w zw z art 31 ustawy o syste- mie ubezpieczeń społecznych nie będzie miał zastosowania (takie stano- wisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 16 czerwca 2005 r , I UK 277/04, „Prawo Pracy” 2006, nr 1, poz  28, Lexis pl nr 2423001) W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd uznający, że droga sądowa jest dopuszczalna zawsze, gdy powód opiera swoje rosz- czenie na zdarzeniach prawnych, z których mogą wynikać skutki cywil- noprawne Zdarzeniami prawnymi, z którymi prawo cywilne wiąże po- wstanie stosunku cywilnoprawnego, są zaś zarówno zdarzenia cywilnoprawne uregulowane w Kodeksie cywilnym, takie jak czynności prawne oraz czyny niedozwolone, jak i akty administracyjne wywołu- jące skutki w  zakresie prawa cywilnego (zob postanowienie SN z 21 lis topada 2000 r , III CKN 1048/00, Lexis pl nr 381438) O dopuszczalności drogi sądowej rozstrzyga więc podany w pozwie stan faktyczny będący uzasadnieniem zgłoszonego roszczenia, a  nie samo wykazanie istnienia roszczenia czy też stosunku prawnego między stro- nami (zob postanowienie SN z  8  sierpnia 2000  r , III CKN 927/00, Lexis pl nr 388342) W przedstawionym stanie faktycznym nie ma więc podstaw do uznania, że sprawa dotycząca odpowiedzialności członków zarządu spółki z ogra- niczoną odpowiedzialnością wynikającej z art 298 k h nie ma charak- teru sprawy cywilnej w rozumieniu art  1 k c , nawet jeśli wierzytelność, której zaspokojenia wierzyciel nie mógł uzyskać od spółki, jest wierzytel- nością publicznoprawną Podniesienie przez pozwanego zarzutu, któ- rego uwzględnienie skutkowałoby odrzuceniem pozwu, obliguje sąd do wydania postanowienia rozstrzygającego zasadność żądania odrzucenia pozwu także w wypadku stwierdzenia, że brak podstaw do zastosowania art  199 k p c Wydając w takim wypadku postanowienie o odmowie od- rzucenia pozwu, zgodnie z art 222 k p c , sąd może wstrzymać rozpo- znanie sprawy do czasu uprawomocnienia się postanowienia, na które zgodnie z art 394 § 1 pkt 1 k p c przysługuje zażalenie 17 Kazus 2. Nadużycie prawa podmiotowego Stan faktyczny Jan Z wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egze- kucyjnego z 2 marca 2007 r wystawionego przez Bank w L , opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego z 6 czerwca 2007 r , podnosząc, że wypowiedzenie przez pozwany Bank zawartej z powodem umowy kredytowej było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż brak terminowej spłaty kre- dytu był spowodowany wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu we wrześniu 2006 r uległ powód, a którego skutkiem była utrata zdolno- ści do pracy Powód wskazał, że wobec powyższego brak było podstaw do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego Pozwany Bank w odpowiedzi na pozew zarzucił, że art  5 k c nie może być podstawą dochodzenia roszczenia Pytanie Proszę ocenić zasadność stanowisk obu stron. Rozwiązanie Artykuł 5 k c nie może być samoistną podstawą powództwa z art 840 k p c , jednak powód może swoje żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności oprzeć na wszelkich zarzutach powstałych przed wysta- wieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, w  tym na zarzucie braku wymagalności roszczenia z uwagi na nadużycie przez Bank uprawnie- nia kształtującego wynikającego z umowy kredytowej, jakim jest m in wypowiedzenie umowy kredytowej Komentarz W przedstawionym stanie faktycznym powód wy- stąpił z  żądaniem pozbawienia wykonalności ty- tułu wykonawczego w  postaci bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności nadaną postano- wieniem Sądu Rejonowego Podstawą prawną żądania jest art  840 § 1 18 www.lexisnexis.pl Kazus 2. Nadużycie prawa podmiotowego pkt  1 k p c – powód będący dłużnikiem banku podnosi, że pozwany bank nie był uprawniony do wystawienia bankowego tytułu egzekucyj- nego, powołując się na art  5 k c Artykuł 5 k c sankcjonuje nadużywanie prawa podmiotowego, które nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony praw- nej Przesłanką zastosowania art  5 k c jest ustalenie, że osobie wyko- nującej uprawnienia wynikające z  prawa podmiotowego rzeczywiście prawo to przysługuje, a także wykazanie, że w konkretnych okoliczno- ściach faktycznych udzielenie tej osobie ochrony prawnej byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodar- czym przeznaczeniem prawa Przepis odwołuje się więc do klauzul generalnych: zasad współżycia społecznego i  społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa – przy czym żaden przepis prawa cywilnego nie zawiera ustawowych definicji tych pojęć Zarówno w  piśmiennictwie, jak i  w  orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że art  5 k c może być stosowany tylko w obro- nie przed nadużywaniem przez drugą stronę prawa podmiotowego, nie może zaś być podstawą dochodzenia roszczeń, nie można zatem oprzeć powództwa tylko na treści art  5 k c Wytaczając powództwo przeciwegzekucyjne, dłużnik banku może pod- nosić wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności stwierdzonej bankowym tytułem egzekucyjnym, w szczególności zgod- nie z art 840 § 1 pkt 1 k p c może kwestionować istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym, który nie jest orzeczeniem sądu Nie ma przy tym znaczenia fakt, że bankowy tytuł egzekucyjny został opatrzony klauzulą wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejo- nowego, gdyż postępowanie klauzulowe nie jest postępowaniem mery- torycznym – rozpoznając wniosek o  nadanie klauzuli wykonalności, sąd nie bada, czy istnieje wierzytelność stwierdzona tytułem egzeku- cyjnym, lecz jedynie ogranicza się do kwestii formalnych związanych z  istnieniem przesłanek uzasadniających opatrzenie przedłożonego przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego klauzulą wykonalności Wie- rzytelność objęta bankowym tytułem egzekucyjnym, także po nadaniu mu klauzuli wykonalności, nie jest więc wierzytelnością stwierdzoną orzeczeniem sądu w  rozumieniu art   840 §  1 pkt  1 k p c , dłużnik banku może zatem podnosić zarzuty dotyczące tej wierzytelności po- wstałe zarówno po wystawieniu tytułu egzekucyjnego i po nadaniu mu 19 klauzuli wykonalności, jak i przed wystawieniem tytułu i przed nada- niem mu klauzuli Zarzut z  art 5 k c jest niewątpliwie zarzutem materialnoprawnym, jednak zasadniczo nie może stanowić samoistnej podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego Nie mogłoby być więc uwzględnione takie po- wództwo, w którym dłużnik wskazywałby, że samo wystawienie przez bank tytułu egzekucyjnego i egzekwowanie objętej nim należności sta- nowi nadużycie prawa, jeśli dłużnik nie zakwestionowałby skutecznie istnienia lub wymagalności roszczeń banku W  przedstawionym stanie faktycznym powód podnosi jednak, że po- zwany bank dokonał z naruszeniem art  5 k c wypowiedzenia umowy kredytowej, stawiając całą wierzytelność w stan wymagalności, mimo iż dłużnik zalegał tylko z  zapłatą kilku rat należności z  przyczyn od niego niezależnych Powód wskazuje zatem, że pozwany bank, wykonując przysługujące mu uprawnienie kształtujące, nadużył prawa podmiotowego i że takie zachowanie jako sprzeczne z  zasadami współżycia społecznego nie może być uznane za skuteczne Powód kwestionuje zatem wymagalność roszczenia stwierdzonego bankowym tytułem egzekucyjnym, broniąc się przed skutkami dokona- nej przez pozwany bank czynności prawnej jako stanowiącej nadużycie prawa Podstawą prawną roszczenia nie jest więc sam art   5 k c , ale zarzut naruszenia przepisu art  96 ustawy z 29 sierpnia 1997 r – Prawo bankowe (tekst jedn Dz U z 2012 r , poz  1376 ze zm ), poprzez wy- stawienie bankowego tytułu egzekucyjnego obejmującego wierzytel- ność niewymagalną Tak sformułowany zarzut może zaś stanowić podstawę powództwa z art 840 k p c Takie stanowisko zajął też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowie- nia z 27 listopada 2003 r , III CZP 78/03 (Prok i Pr 2004, nr 6, poz  36 – dodatek, Lexis pl nr  365041), wskazując, że wykonywanie przez bank uprawnienia kształtującego może być oceniane z punktu widze- nia przepisu art  5 k c i w rezultacie prowadzić do wniosku, że doko- nane przez bank wypowiedzenie umowy kredytu (ze względu na ist- nienie określonych okoliczności) nie mogło być uznane za skuteczne wobec kredytobiorcy 20 Kazusy z prawa cywilnego – część ogólnawww.lexisnexis.pl Kazus 2. Nadużycie prawa podmiotowego Należy jednak pamiętać o  domniemaniu, że korzystający ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego, zatem to osoba powołująca się na art  5 k c musi wykazać, że w tym konkretnym przypadku działanie uprawnionego jest sprzeczne z zasa- dami współżycia społecznego (zob wyrok SN z 9 lipca 2008 r , V CSK 43/08, Lexis pl nr 1931061). Ponadto art  5 k c nie może prowadzić do utraty prawa podmiotowego, może jedynie pozbawić ochrony wy- konywanie takiego prawa przez jakiś czas Kazus 3. Ciężar dowodu Stan faktyczny W  dniu 6  maja 2003  r Jan Z zawarł z  Ireną K umowę sprzedaży i  tego samego dnia wynikającą z  powyższej umowy wierzytelność o  zapłatę ceny w  kwocie 30 000 zł płatnej do 15  czerwca 2003  r przelał na Spółkę z o o , o czym zawiadomił kupującą 7 maja 2003 r Wobec braku zapłaty należności Spółka z o o wystąpiła 1  lipca 2004  r z  żądaniem zapłaty kwoty objętej przelewem w  postępowaniu nakazowym Nakaz za- płaty został wydany 15 lipca 2004 r , a w zarzutach od nakazu zapłaty z  10  sierpnia 2004  r pozwana podniosła, że towar objęty umową sprzedaży był częściowo wadliwy, wobec czego 30 marca 2004 r odstą- piła od umowy sprzedaży, zwracając Janowi Z towar na kwotę 25 000 zł Jan Z przyjął towar, wystawiając faktury korygujące Pytanie Jak rozkłada się ciężar dowodu w  postępowaniu toczącym się po wniesieniu zarzutów? Rozwiązanie Powód – Spółka z o o – był obowiązany do wyka- zania, już na etapie postępowania nakazowego, istnienia wierzytelności objętej umową cesji i sku- teczności umowy przelewu, a także daty, w jakiej dłużnik dowiedział się o  przelewie Pozwana – Irena K – może zwolnić się z  obowiązku zapłaty ceny w kwocie 25 000 zł, wykazując, iż skutecznie odstąpiła od umowy sprzedaży z powodu wad nabytego towaru Komentarz Przepis art  3 k p c nie nakłada na sąd obowiązku dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej (mate- rialnej) bez względu na procesową aktywność stron Wręcz przeciwnie – przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, zmienionych ustawą z 1 marca 1996 r o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozpo- 22 www.lexisnexis.pl
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Prawo cywilne. Część ogólna i prawo rzeczowe. Kazusy. Wydanie 2
Autor: ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: