Darmowy fragment publikacji:
Skrypty Becka
Alicja Grześkowiak (red.)
Prawo karne
4. wydanie
SKRYPTY BECKA
Prawo karne
W sprzedaży:
A. Marek
PRAWO KARNE, wyd. 10
Studia Prawnicze
L. Gardocki
PRAWO KARNE, wyd. 17
Podręczniki Prawnicze
J. Grajewski, S. Steinborn
PRZEBIEG PROCESU KARNEGO, wyd. 5
Podręczniki Prawnicze
A. Marek
PRAWO WYKROCZEŃ (MATERIALNE I PROCESOWE), wyd. 7
Edycja Sądowa
F. Prusak
PRAWO KARNE SKARBOWE
Podręczniki Prawnicze
M. Gałązka, R. G. Hałas, S. Hypś, D. Szeleszczuk, K. Wiak
KODEKS KARNY – CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA, wyd. 3
Repetytorium Becka
KK, KPK, KKW, KSKU, wyd. 18
Edycja Sądowa
www.ksiegarnia.beck.pl
Prawo karne
Redaktor
prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
prof. KPSW, wieloletni Kierownik Katedry Prawa Karnego KUL
Autorzy
dr hab. Alicja Grześkowiak, prof. KPSW
dr hab. Krzysztof Wiak, prof. KUL
dr Filip Ciepły
dr Małgorzata Gałązka
dr Radosław G. Hałas
dr Sławomir Hypś
dr Damian Szeleszczuk
4. wydanie
poprawione i uzupełnione
WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2012
Poszczególne części opracowali:
Dr hab. Alicja Grześkowiak: Cz. I Rozdz. I, Cz. II Rozdz. I, Cz. III Rozdz. I.
Dr hab. Krzysztof Wiak:
Dr Filip Ciepły:
Dr Małgorzata Gałązka:
Cz. I Rozdz. II, Cz. II Rozdz. VI, Cz. IV Rozdz. III, Rozdz. XI.
Cz. II Rozdz. IV, Cz. III Rozdz. V.
Cz. II Rozdz. III § 26–27, § 31–32, Rozdz. VII, Rozdz. VIII,
Cz. III Rozdz. VII, Cz. IV Rozdz. XIII, Rozdz. XIV.
Cz. II Rozdz. II § 18–21, Rozdz. III § 23–25, § 28–30,
§ 33–35, Cz. III Rozdz. VI, Cz. IV Rozdz. IV, Rozdz. VIII,
Rozdz. IX, Rozdz. XII.
Cz. II Rozdz. II § 22, Cz. III Rozdz. IV, Rozdz. VIII, Cz. IV
Rozdz. V, Rozdz. VI, Rozdz. VII.
Cz. II Rozdz. V, Cz. III Rozdz. II, Rozdz. III, Cz. IV Rozdz. I,
Rozdz. II, Rozdz. X, Rozdz. XV.
Dr Radosław G. Hałas:
Dr Sławomir Hypś:
Dr Damian Szeleszczuk:
Wydawca: Aneta Flisek
© Wydawnictwo C.H. Beck 2012
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-3904-7
ISBN e-book 978-83-255-3905-4
SPIS TREŚCI
Przedmowa .................................................................................................................. XV
Wykaz skrótów ............................................................................................................ XVII
Literatura .................................................................................................................... XXIII
CZĘŚĆ I. Wprowadzenie do nauki prawa karnego
Rozdział I. Zagadnienia ogólne ................................................................................. 3
§ 1. Pojęcie prawa karnego .......................................................................................
I. Definicja prawa karnego ...............................................................................
II. Cechy prawa karnego ................................................................................... 5
§ 2. Rodzaje prawa karnego .....................................................................................
§ 3. Funkcje prawa karnego .....................................................................................
I. Funkcja ochronna prawa karnego ................................................................
II. Funkcja kompensacyjna prawa karnego .......................................................
III. Funkcja gwarancyjna prawa karnego ...........................................................
§ 4. Zasady prawa karnego .......................................................................................
I. Zasady ogólnoprawne ...................................................................................
II. Kodeksowe zasady prawa karnego ...............................................................
§ 5. Prawo karne a moralność ..................................................................................
§ 6. Prawo karne i polityka. Problem przestępstw politycznych .............................
§ 7. Nauki pokrewne i pomocnicze dla prawa karnego ...........................................
§ 8. Nauka prawa karnego ........................................................................................
§ 9. Nauka polskiego prawa karnego .......................................................................
Rozdział II. Ustawa karna i jej obowiązywanie ......................................................
§ 10. Źródła prawa karnego .......................................................................................
§ 11. Przepisy prawa karnego ....................................................................................
§ 12. Wykładnia przepisów prawa karnego ...............................................................
§ 13. Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu ......................................
§ 14. Obowiązywanie ustawy karnej w przestrzeni ..................................................
§ 15. Znaczenie wyroków obcych ..............................................................................
§ 16. Ekstradycja i azyl ..............................................................................................
§ 17. Immunitety i abolicja ........................................................................................
4
4
9
11
12
18
18
19
19
25
26
33
38
39
48
57
58
61
64
66
69
73
74
76
VI
Spis treści
CZĘŚĆ II. Nauka o przestępstwie
Rozdział I. Definicja przestępstwa ............................................................................
§ 18. Definicja przestępstwa ......................................................................................
§ 19. Elementy przestępstwa ......................................................................................
I. Określoność jako element przestępstwa .......................................................
II. Bezprawność czynu jako element przestępstwa (nullum crimen sine
iniuria) ..........................................................................................................
III. Karalność jako element przestępstwa ..........................................................
IV. Wina jako element przestępstwa (nullum crimen sine culpa) ......................
1. Zasada winy ............................................................................................
2. Koncepcje winy .......................................................................................
3. Wina na tle polskiej doktryny prawa karnego ........................................
V. Społeczna szkodliwość czynu jako element przestępstwa. Karygodność
czynu (nullum crimen sine damno sociali magis quam minimo) .................
Rozdział II. Struktura przestępstwa ........................................................................
§ 20. Dobro chronione (przedmiot przestępstwa) ......................................................
§ 21. Podmiot przestępstwa .......................................................................................
§ 22. Strona przedmiotowa przestępstwa ..................................................................
I. Czyn ..............................................................................................................
II. Skutek i związek przyczynowy ....................................................................
III. Okoliczności modalne i przedmiot wykonawczy .........................................
§ 23. Strona podmiotowa ...........................................................................................
I. Wina umyślna (umyślność) ..........................................................................
II. Wina nieumyślna (nieumyślność) .................................................................
III. Wina mieszana ..............................................................................................
§ 24. Klasyfikacja (podział) przestępstw ...................................................................
I. Zbrodnie i występki ......................................................................................
II. Przestępstwa z działania i z zaniechania ......................................................
III. Przestępstwa materialne (skutkowe) i formalne (bezskutkowe) ..................
IV. Przestępstwa powszechne i indywidualne ...................................................
V. Przestępstwa umyślne i nieumyślne .............................................................
VI. Przestępstwa z naruszenia i narażenia na niebezpieczeństwo dobra
chronionego ...................................................................................................
VII. Przestępstwa trwałe i jednochwilowe ..........................................................
VIII. Przestępstwa przechodnie i nieprzechodnie ................................................
IX. Przestępstwa w typie podstawowym, kwalifikowanym
i uprzywilejowanym .....................................................................................
X. Przestępstwa publicznoskargowe i prywatnoskargowe ...............................
Rozdział III. Okoliczności wyłączające bezprawność (kontratypy) ......................
§ 25. Pojęcie kontratypu i rodzaje kontratypów ........................................................
§ 26. Obrona konieczna ..............................................................................................
§ 27. Stan wyższej konieczności ................................................................................
§ 28. Ryzyko nowatorstwa .........................................................................................
§ 29. Eksperyment medyczny ....................................................................................
81
82
86
86
88
90
90
90
92
96
97
101
101
102
105
105
107
109
109
110
111
112
113
114
115
115
116
117
117
118
119
119
120
123
123
124
127
129
130
Spis treści
§ 30. Dozwolona krytyka (wyłączenie bezprawności pomówienia) .........................
§ 31. Ostateczna potrzeba ..........................................................................................
§ 32. Działanie w granicach uprawnień i obowiązków służbowych .........................
§ 33. Zgoda dysponenta dobra prawnego (zgoda pokrzywdzonego) .........................
§ 34. Zabiegi lecznicze i kosmetyczne .......................................................................
§ 35. Karcenie małoletniego ......................................................................................
§ 36. Ryzyko w sporcie ..............................................................................................
§ 37. Zwyczaj jako kontratyp .....................................................................................
Rozdział IV. Okoliczności wyłączające winę ...........................................................
§ 38. Uwagi wprowadzające ......................................................................................
§ 39. Nieletniość .........................................................................................................
§ 40. Niepoczytalność ................................................................................................
I. Niepoczytalność w Kodeksie karnym ..........................................................
II. Poczytalność ograniczona ............................................................................
III. Wprawienie się w stan nietrzeźwości lub odurzenia ...................................
§ 41. Błąd ....................................................................................................................
I. Pojęcie błędu .................................................................................................
II. Błąd co do faktu ............................................................................................
III. Błąd co do kontratypu i okoliczności wyłączającej winę ............................
IV. Błąd co do prawa ..........................................................................................
§ 42. Stan wyższej konieczności jako okoliczność wyłączająca winę ......................
§ 43. Rozkaz ...............................................................................................................
Rozdział V. Formy stadialne przestępstwa ..............................................................
§ 44. Formy stadialne .................................................................................................
§ 45. Przygotowanie ...................................................................................................
§ 46. Usiłowanie .........................................................................................................
§ 47. Usiłowanie nieudolne .......................................................................................
§ 48. Czynny żal .........................................................................................................
§ 49. Dokonanie ..........................................................................................................
Rozdział VI. Formy współdziałania przestępnego ..................................................
§ 50. Formy zjawiskowe .............................................................................................
§ 51. Sprawstwo i jego postacie .................................................................................
§ 52. Podżeganie .........................................................................................................
§ 53. Pomocnictwo .....................................................................................................
§ 54. Zasady odpowiedzialności za współdziałanie przestępne ................................
Rozdział VII. Zbieg przestępstw ...............................................................................
§ 55. Pojęcie i rodzaje zbiegu przestępstw .................................................................
§ 56. Pozorny zbieg przestępstw ................................................................................
§ 57. Realny zbieg przestępstw ..................................................................................
§ 58. Czyn ciągły a ciąg przestępstw – porównanie .................................................
Rozdział VIII. Zbieg przepisów ................................................................................
§ 59. Pojęcie zbiegu przepisów ..................................................................................
VII
131
132
133
134
135
136
137
138
139
139
140
141
141
143
143
144
144
145
147
147
148
149
153
153
154
155
157
159
160
161
162
163
165
166
167
171
171
172
176
177
179
179
VIII
Spis treści
§ 60. Pozorny zbieg przepisów ...................................................................................
§ 61. Rzeczywisty zbieg przepisów ...........................................................................
180
182
CZĘŚĆ III. Środki penalne
Rozdział I. Pojęcie i teorie kary ................................................................................
§ 62. Definicja kary ....................................................................................................
§ 63. Cechy kary .........................................................................................................
§ 64. Cele kary ............................................................................................................
§ 65. Zasady gwarancyjne dotyczące kary ................................................................
§ 66. Racjonalizacja kary i teorie kary ......................................................................
I. Racjonalizacja kary ......................................................................................
II. Teorie kary ....................................................................................................
Rozdział II. Kary ........................................................................................................
§ 67. Katalog kar ........................................................................................................
§ 68. Kara grzywny ....................................................................................................
§ 69. Kara ograniczenia wolności ..............................................................................
§ 70. Kara pozbawienia wolności ..............................................................................
§ 71. Kara 25 lat pozbawienia wolności ....................................................................
§ 72. Kara dożywotniego pozbawienia wolności ......................................................
§ 73. Problem kary śmierci .......................................................................................
Rozdział III. Środki karne .........................................................................................
§ 74. Katalog środków karnych .................................................................................
§ 75. Pozbawienie praw publicznych .........................................................................
§ 76. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego
zawodu lub prowadzenia określonej działalności .............................................
§ 77. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem,
edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi .....................................................
§ 78. Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach
lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz
zbliżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego
miejsca pobytu bez zgody sądu .........................................................................
§ 79. Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym ...........
§ 80. Zakaz wstępu na imprezę masową ....................................................................
§ 81. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych ...........
§ 82. Zakaz prowadzenia pojazdów ...........................................................................
§ 83. Przepadek ..........................................................................................................
§ 84. Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę .
§ 85. Nawiązka ...........................................................................................................
§ 86. Świadczenie pieniężne ......................................................................................
§ 87. Podanie wyroku do publicznej wiadomości .....................................................
Rozdział IV. Środki probacyjne ................................................................................
§ 88. Istota środków probacyjnych ............................................................................
§ 89. Warunkowe umorzenie postępowania ..............................................................
I. Pojęcie ...........................................................................................................
187
187
189
193
194
195
195
195
201
201
203
205
207
209
210
210
213
213
215
216
217
218
219
219
220
221
224
227
227
229
230
231
231
232
232
Spis treści
II. Przesłanki stosowania ..................................................................................
III. Obowiązki próby .........................................................................................
IV. Skutki przebiegu próby .................................................................................
§ 90. Warunkowe zawieszenie wykonania kary ........................................................
I. Pojęcie ...........................................................................................................
II. Przesłanki stosowania ..................................................................................
III. Grzywna przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary ......................
IV. Obowiązki próby ..........................................................................................
V. Skutki przebiegu okresu próby .....................................................................
§ 91. Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności ............
I. Pojęcie ...........................................................................................................
II. Przesłanki .....................................................................................................
III. Obowiązki okresu próby ..............................................................................
IV. Skutki przebiegu okresu próby .....................................................................
V. Zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności oraz środków
karnych ..........................................................................................................
Rozdział V. Środki zabezpieczające ..........................................................................
§ 92. Uwagi wprowadzające ......................................................................................
§ 93. Środki lecznicze ................................................................................................
I. Przesłanki stosowania środków leczniczych ................................................
II. Umieszczenie sprawcy niepoczytalnego w zakładzie psychiatrycznym .....
III. Umieszczenie sprawcy o poczytalności w znacznym stopniu ograniczonej
w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze
lub rehabilitacyjne ........................................................................................
IV. Umieszczenie w zakładzie zamkniętym lub skierowanie na leczenie
ambulatoryjne sprawcy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej,
popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych,
stosowane po odbyciu kary ...........................................................................
V. Umieszczenie sprawcy uzależnionego w zamkniętym zakładzie leczenia
odwykowego i skierowanie na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację ....
§ 94. Środki nielecznicze ...........................................................................................
Rozdział VI. Zasady wymiaru kary i środków karnych ........................................
§ 95. Ustawowy wymiar kary i środków karnych .....................................................
§ 96. Sądowy wymiar kary ........................................................................................
I. Zasady sądowego wymiaru kary ..................................................................
II. Dyrektywy wymiaru kary ............................................................................
1. Dyrektywy ogólne ..................................................................................
1.1. Dyrektywa sprawiedliwościowa ..................................................
1.2. Prewencja ogólna ........................................................................
1.3. Prewencja szczególna ..................................................................
1.4. Problem dyrektywy wiodącej ......................................................
2. Dyrektywy szczegółowe .........................................................................
2.1. Dyrektywa wymiaru kary wobec nieletnich i młodocianych .....
2.2. Dyrektywy wymiaru poszczególnych rodzajów kar ..................
III. Okoliczności wpływające na sądowy wymiar kary .....................................
IX
233
236
238
240
240
240
241
242
244
246
246
246
249
249
250
253
253
254
254
255
256
257
258
259
261
261
266
266
267
268
268
268
269
269
270
270
271
272
X
Spis treści
Rozdział VII. Kara łączna .........................................................................................
§ 97. Pojęcie i przesłanki orzekania kary łącznej ......................................................
§ 98. Sposób łączenia kar ..........................................................................................
§ 99. Dyrektywy wymiaru kary łącznej ....................................................................
Rozdział VIII. Wyłączenie karalności sprawcy, zatarcie skazania .......................
§ 100. Istota okoliczności wyłączających karalność za przestępstwo .........................
§ 101. Okoliczności uchylające karalność z mocy prawa ............................................
I. Przedawnienie ...............................................................................................
II. Śmierć sprawcy .............................................................................................
III. Immunitet materialny ...................................................................................
IV. Ustawowe klauzule niekaralności ................................................................
§ 102. Okoliczności polegające na darowaniu kary .....................................................
I. Ułaskawienie przez Prezydenta RP ..............................................................
II. Amnestia i abolicja .......................................................................................
III. Odstąpienie od wymierzenia kary (łaska sędziowska) ................................
§ 103. Zatarcie skazania ...............................................................................................
CZĘŚĆ IV. Część szczególna
Rozdział I. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa
wojenne ........................................................................................................................
§ 104. Uwagi ogólne .....................................................................................................
§ 105. Wojna napastnicza (art. 117 KK) .......................................................................
§ 106. Ludobójstwo (art. 118 KK) ................................................................................
§ 107. Zamach przeciwko grupie ludności (art. 118a KK) ..........................................
§ 108. Dyskryminacja (art. 119 KK) ............................................................................
§ 109. Przestępstwa wojenne .......................................................................................
Rozdział II. Przestępstwa przeciwko rzeczypospolitej polskiej ............................
§ 110. Uwagi ogólne .....................................................................................................
§ 111. Zamach stanu (art. 127 KK) ..............................................................................
§ 112. Zamach na konstytucyjny organ państwa (art. 128 KK) ..................................
§ 113. Zdrada dyplomatyczna (art. 129 KK) ...............................................................
§ 114. Szpiegostwo (art. 130 KK) ................................................................................
§ 115. Znieważenie Narodu lub RP (art. 133 KK) ......................................................
§ 116. Prawnokarna ochrona Prezydenta RP .............................................................
Rozdział III. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu ...........................................
§ 117. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 118. Zabójstwo w typie podstawowym (art. 148 § 1 KK) ........................................
§ 119. Typy kwalifikowane zabójstwa (art. 148 § 2–3 KK) ........................................
§ 120. Zabójstwo z afektu (art. 148 § 4 KK) ................................................................
§ 121. Dzieciobójstwo (art. 149 KK) ............................................................................
§ 122. Eutanazja (art. 150 KK) .....................................................................................
§ 123. Doprowadzenie człowieka do targnięcia się na własne życie (art. 151 KK) ....
§ 124. Ochrona życia dziecka poczętego (art. 152–154 KK) .......................................
§ 125. Nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 KK) ...........................................
275
275
276
279
281
281
281
281
284
284
284
285
285
286
286
287
291
291
293
294
295
296
296
299
299
300
301
301
302
303
304
307
308
309
309
312
312
313
314
314
318
Spis treści
§ 126. Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu (art. 156–157a KK) ............................
§ 127. Udział w bójce lub pobiciu (art. 158–159 KK) ..................................................
§ 128. Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo (art. 160–161 KK) .......................
§ 129. Nieudzielenie pomocy (art. 162 KK) ................................................................
Rozdział IV. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu
i bezpieczeństwu w komunikacji ...............................................................................
§ 130. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 131. Sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego (art. 163 KK) ...........
§ 132. Porwanie statku (art. 166 KK) ..........................................................................
§ 133. Przygotowanie do piractwa morskiego (art. 170 KK) ......................................
§ 134. Sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej (art. 173 KK) .................................
§ 135. Wypadek komunikacyjny (art. 177 KK) ...........................................................
§ 136. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (art. 178a KK) ..........................
Rozdział V. Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyznania ....
§ 137. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 138. Pozbawienie wolności (art. 189 KK) .................................................................
§ 139. Handel ludźmi (art. 189a KK) ...........................................................................
§ 140. Groźba karalna (art. 190 § 1 KK) .....................................................................
§ 141. Nękanie (art. 190a KK) .....................................................................................
§ 142. Zmuszanie (art. 191 KK) ...................................................................................
§ 143. Utrwalanie wizerunku nagiej osoby bez jej zgody (art. 191a KK) ...................
§ 144. Wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta (art. 192 KK) .................
§ 145. Naruszenie miru domowego (art. 193 KK) .......................................................
§ 146. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania (art. 194–196 KK) ...
ROZDZIAŁ VI. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości ..
§ 147. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 148. Zgwałcenie (art. 197 KK) ..................................................................................
§ 149. Wykorzystanie seksualne osoby niepoczytalnej lub bezradnej (art. 198 KK) .
§ 150. Nadużycie stosunku zależności lub krytycznego położenia (art. 199 KK) .....
§ 151. Czyn lubieżny (art. 200 KK) .............................................................................
§ 152. Nawiązywanie kontaktu z małoletnim w celu wykorzystania seksualnego
(art. 200a KK) ...................................................................................................
§ 153. Propagowanie lub pochwalanie zachowań pedofilskich (art. 200b KK) ..........
§ 154. Przestępstwo kazirodztwa (art. 201 KK) ..........................................................
§ 155. Pornografia (art. 202 KK) .................................................................................
§ 156. Zmuszanie do prostytucji (art. 203 KK) ...........................................................
§ 157. Przestępstwa związane ze zjawiskiem prostytucji (art. 204 KK) ....................
Rozdział VII. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece .......................................
§ 158. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 159. Bigamia (art. 206 KK) .......................................................................................
§ 160. Znęcanie się (art. 207 KK) ................................................................................
§ 161. Rozpijanie małoletniego (art. 208 KK) .............................................................
§ 162. Niealimentacja (art. 209 KK) ............................................................................
§ 163. Porzucenie dziecka lub osoby nieporadnej (art. 210 KK) ................................
XI
318
320
322
322
325
325
326
327
328
328
329
330
331
331
331
332
334
335
336
337
338
339
340
343
343
343
345
346
347
348
349
350
351
353
354
355
355
355
356
358
359
360
XII
Spis treści
§ 164. Uprowadzenie dziecka lub osoby nieporadnej (art. 211 KK) ...........................
§ 165. Nielegalna adopcja (art. 211a KK) ....................................................................
Rozdział VIII. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej ..................
§ 166. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 167. Przestępstwo zniesławienia (art. 212 KK) ........................................................
§ 168. Przestępstwo zniewagi (art. 216 KK) ................................................................
§ 169. Przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 i 217a KK) .............
Rozdział IX. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych
oraz samorządu terytorialnego .................................................................................
§ 170. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 171. Naruszenie nietykalności (art. 222 KK) i czynna napaść (art. 223 KK) na
funkcjonariusza publicznego ............................................................................
§ 172. Przestępstwo łapownictwa biernego (art. 228 KK) ..........................................
§ 173. Przestępstwo łapownictwa czynnego (art. 229 KK) .........................................
§ 174. Płatna protekcja (art. 230 KK) i handel wpływami (art. 230a KK) .................
§ 175. Przestępstwo nadużycia władzy (art. 231 KK) .................................................
§ 176. Inne przestępstwa mające zapobiegać zjawisku korupcji ................................
Rozdział X. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości .......................
§ 177. Fałszywe zeznania (art. 233 KK) .....................................................................
§ 178. Fałszywe oskarżenie (art. 234 KK) ...................................................................
§ 179. Zatajanie dowodów niewinności (art. 236 KK) ................................................
§ 180. Poplecznictwo (art. 239 KK) .............................................................................
§ 181. Zaniechanie powiadomienia o popełnionym przestępstwie (art. 240 KK) ......
§ 182. Niestosowanie się do orzeczeń sądu (art. 244 KK) ..........................................
§ 183. Samouwolnienie (art. 242 KK) .........................................................................
§ 184. Uwolnienie osoby pozbawionej wolności (art. 243 KK) ..................................
§ 185. Rozpowszechnianie wiadomości z postępowania karnego (art. 241 KK) .......
Rozdział XI. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu ..........................
§ 186. Wzięcie zakładnika (art. 252 KK) .....................................................................
§ 187. Czynny udział w zbiegowisku (art. 254 KK) ....................................................
§ 188. Nawoływanie do popełnienia przestępstwa (art. 255–255a KK) .....................
§ 189. Propagowanie totalitaryzmu oraz nawoływanie do nienawiści
(art. 256–257 KK) .............................................................................................
§ 190. Branie udziału w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu
popełnienie przestępstwa (art. 258–259 KK) ...................................................
§ 191. Przestępstwa związane z wytwarzaniem, posiadaniem i obrotem bronią
palną oraz amunicją (art. 263 KK) ....................................................................
§ 192. Pozostałe typy przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu ...................
Rozdział XII. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji ..................................
§ 193. Rodzajowe dobro chronione ..............................................................................
§ 194. Przestępstwo ujawnienia lub bezprawnego wykorzystania informacji
niejawnych .........................................................................................................
§ 195. Przestępstwo naruszenia tajemnicy korespondencji ........................................
361
362
365
365
366
366
367
369
369
370
372
373
374
374
375
377
377
379
379
380
381
382
383
384
385
387
388
389
389
390
391
393
394
397
397
398
399
Spis treści
Rozdział XIII. Przestępstwa przeciwko mieniu i obrotowi gospodarczemu ........
§ 196. Charakterystyka ogólna ....................................................................................
§ 197. Kradzież zwykła (art. 278 KK) .........................................................................
§ 198. Kradzież z włamaniem (art. 279 KK) ...............................................................
§ 199. Przestępstwa rozbójnicze .................................................................................
I. Charakterystyka ogólna ...............................................................................
II. Rozbój – typ podstawowy (art. 280 § 1 KK) ................................................
III. Kwalifikowany typ rozboju (art. 280 § 2 KK) ..............................................
IV. Kradzież rozbójnicza (art. 281 KK) ..............................................................
V. Wymuszenie rozbójnicze (art. 282 KK) .......................................................
§ 200. Kradzież leśna (art. 290 KK) ............................................................................
§ 201. Zabór pojazdu mechanicznego (art. 289 KK) ...................................................
§ 202. Przywłaszczenie (art. 284 KK) .........................................................................
§ 203. Oszustwo (art. 286 § 1 KK) ..............................................................................
§ 204. Przestępstwo tzw. oszustwa pokradzieżowego (art. 286 § 2 KK) ....................
§ 205. Kradzież impulsów telefonicznych (art. 285 KK) ............................................
§ 206. Paserstwo (art. 291–292 KK) ............................................................................
§ 207. Zamachy na nienaruszalność cudzej rzeczy (art. 288 KK) .............................
§ 208. Komputerowe przestępstwa przeciwko mieniu ................................................
§ 209. Uprzywilejowane i kwalifikowane typy przestępstw przeciwko mieniu .........
§ 210. Pranie brudnych pieniędzy (art. 299 KK) .........................................................
§ 211. Nadużycie zaufania (art. 296 KK) ....................................................................
§ 212. Oszustwo gospodarcze i ubezpieczeniowe .......................................................
Rozdział XIV. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów
oraz obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi ...........................................
§ 213. Charakterystyka ogólna ...................................................................................
§ 214. Fałsz materialny dokumentu (art. 270 § 1 KK) ................................................
§ 215. Fałsz intelektualny dokumentu i wyłudzenie poświadczenia nieprawdy ........
§ 216. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentu stwierdzającego
tożsamość ..........................................................................................................
§ 217. Fałszerstwa z rozdziału chroniącego obrót pieniędzmi i papierami
wartościowymi ..................................................................................................
Rozdział XV. Przestępstwa przeciwko obronności i obowiązkowi pełnienia
służby wojskowej .........................................................................................................
§ 218. Gwałtowny zamach na jednostkę Sił Zbrojnych (art. 140 KK) ........................
§ 219. Służba w obcym wojsku (art. 141 KK) .............................................................
§ 220. Samowolne oddalenie (art. 338 KK) .................................................................
§ 221. Dezercja (art. 339 KK) ......................................................................................
Indeks rzeczowy ..........................................................................................................
XIII
401
402
403
404
405
405
405
407
408
409
410
410
411
412
413
413
414
414
415
416
416
417
417
419
419
420
421
422
422
425
425
426
428
429
431
PRZEDMOWA
Przedkładamy czwarte wydanie skryptu „Prawo karne”, poprawione i uzupełnione.
Skrypt opracowano z myślą o studentach i absolwentach wydziałów prawa oraz admini-
stracji, a także innych studiów, które przewidują wykłady z tego przedmiotu. Służyć może
pomocą także doktorantom i prawnikom praktykom. W skrypcie omówione zostały z od-
powiednim pogłębieniem doktrynalnym podstawowe i najbardziej istotne problemy wcho-
dzące w skład wykładu z prawa karnego, obejmujące część ogólną i szczególną tego prawa,
którym podstawę dały rozwiązania polskiego prawa karnego. Znajduje się w nim także wiele
odniesień do orzecznictwa sądowego. Skrypt zawiera wiadomości z zakresu prawa karnego
systematycznie ułożone według układu przedmiotowego, zgodnie z którym odbywają się
wykłady uniwersyteckie. Jednak w niektórych miejscach nieco odbiega on od schematów
współcześnie stosowanych w polskiej dydaktyce tego przedmiotu, co podyktowane zosta-
ło chęcią nawiązania do ujęć tradycyjnie przyjmowanych w nauce prawa karnego, ale też
koniecznością dostosowania skryptu do wymogów odpowiadających współczesnym po-
trzebom znajomości różnorodnych rozwiązań prawa karnego. Autorzy włączyli do treści
skryptu również przykłady, które ilustrują omawiane zagadnienia, co ułatwić ma ich zrozu-
mienie, a także służyć jako materiał ćwiczeniowy. Sposób ujęcia omawianych najważniej-
szych zagadnień z prawa karnego gwarantować powinien efektywną naukę tego przedmiotu
i zrozumienie jego kluczowych problemów. Wskazana na początku skryptu literatura obej-
muje jedynie najważniejsze pozycje podręcznikowe i komentarze z prawa karnego. Każdy
rozdział jest natomiast poprzedzony bibliografią odnoszącą się do przedstawianych w nim
problemów. Zawarte w niej wykazy piśmiennictwa obejmują nie tylko najbardziej istotne dla
danego tematu polskie monografie oraz artykuły, ale znajdują się w nich także odniesienia
do piśmiennictwa obcego, co nie tylko wzbogaca analizy teoretyczne, ale wydaje się również
niezbędne przy otwarciu studiów uniwersyteckich i znajomości języków obcych.
Autorzy skryptu z wdzięcznością przyjmą wszystkie uwagi mogące służyć udoskona-
Alicja Grześkowiak
leniu tekstu.
Lublin, maj 2012 r.
WYKAZ SKRÓTÓW
1. Źródła
A. Źródła prawa
ABWiAWU ................... ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrzne-
go oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29,
poz. 154 ze zm.)
AlkU .............................. ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciw-
działaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 70,
poz. 473 ze zm.)
BrońU ............................ ustawa z 21.5.1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn. Dz.U.
z 2004 r. Nr 52, poz. 525 ze zm.)
Nr 264, poz. 1573 ze zm.)
CudzU ........................... ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r.
EKPC ............................ Konwencja z 4.11.1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawo-
wych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.)
DozElektrU ................... ustawa z 7.9.2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolno-
ści poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego
(tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960 ze zm.)
GranicaU ....................... ustawa z 12.10.1990 r. o ochronie granicy państwowej (tekst
jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 67 ze zm.)
GwarSumWyznU .......... ustawa z 17.5.1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyzna-
nia (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.)
IPNU ............................. ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komi-
sji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn.
Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.)
KC ................................. Kodeks cywilny
KK ................................. Kodeks karny
KK z 1932 r. ................... Kodeks karny z 1932 r.
KK z 1969 r. .................. Kodeks karny z 1969 r.
KKS .............................. Kodeks karny skarbowy
KKW ............................. Kodeks karny wykonawczy
Konstytucja RP ............. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U.
KPK .............................. Kodeks postępowania karnego
Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.)
XVIII
Wykaz skrótów
KRKU ........................... ustawa z 24.5.2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jedn.
Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.)
KRO .............................. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
KSH ............................... Kodeks spółek handlowych
KW ................................ Kodeks wykroczeń
MandU .......................... ustawa z 9.5.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 ze zm.)
MPPOiP ........................ Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
NarkU ............................ ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn.
z 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167)
Dz.U. z 2012 r. poz. 124 ze zm.)
NielU ............................. ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
(tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.)
ObrRPU ........................ ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241,
poz. 2416 ze zm.)
ObszarMorskiU ............. ustawa z 21.3.1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospoli-
tej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r.
Nr 153, poz. 1502 ze zm.)
OchrCudzU ................... ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na te-
rytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r.
Nr 189, poz. 1472 ze zm.)
OchrInfNiejawU ........... ustawa z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U.
Nr 182, poz. 1228)
PlanRodzU .................... ustawa z 7.1.1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludz-
kiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U.
Nr 17, poz. 78 ze zm.)
PodmZbiorU ................. ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbio-
rowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. Nr 197,
poz. 1661 ze zm.)
PolU .............................. ustawa z 6.4.1990 r. o Policji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 287,
poz. 1687 ze zm.)
z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.)
z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.)
PrAdw ........................... ustawa z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U.
PrBank .......................... ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U.
PrDrog ........................... ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.
PrFarm .......................... ustawa z 6.9.2001 r. – Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U.
Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.)
z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.)
ProkU ............................ ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r.
PrSzkol .......................... ustawa z 27.7.2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.
PrUSP ............................ ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
Nr 270, poz. 1599 ze zm.)
Nr 164, poz. 1365 ze zm.)
(Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
Wykaz skrótów
XIX
PWKK ........................... ustawa z 6.6.1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny
RadPrU ......................... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U.
RPDU ............................ ustawa z 6.1.2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. Nr 6,
(Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.)
z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.)
poz. 69 ze zm.)
SMTK ........................... Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego
z 17.7.1998 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 708)
SwobGospU .................. ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.)
TkanU ........................... ustawa z 1.7.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszcze-
pianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz. 1411 ze
zm.)
TKU .............................. ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102,
poz. 643 ze zm.)
UjawDokU .................... ustawa z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach
organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści
tych dokumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze
zm.)
WybuchU ...................... ustawa z 21.6.2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczo-
ZawLekU ...................... ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst
nych do użytku cywilnego (Dz.U. Nr 117, poz. 1007 ze zm.)
jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm.)
ZbrodD .......................... dekret z 31.8.1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitle-
rowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad lud-
nością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego
(tekst jedn. Dz.U. z 1946 r. Nr 69, poz. 377 ze zm.)
B. Inne
EV .................................. Jan Paweł II, Evangelium Vitae, encyklika o wartości i nienaru-
szalności życia ludzkiego, 25.3.1995 r.
Uzasadnienie ................. Uzasadnienie rządowego projektu nowego kodeksu karnego,
[w:] Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa
1997
2. Organy orzekające
SA ................................. Sąd Apelacyjny
SN ................................. Sąd Najwyższy
SN (7) ............................ Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów
TK ................................. Trybunał Konstytucyjny
3. Czasopisma
An. UMCS .................... Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska
Biul. PK ......................... Biuletyn Prawa Karnego
CzPKiNP ...................... Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych
GSP ............................... Gdańskie Studia Prawnicze
Pobierz darmowy fragment (pdf)