Darmowy fragment publikacji:
Instytucje
Prawa Prywatnego
Adam Opalski
Prawo
zgrupowań spółek
C . H . BECK
Instytucje Prawa Prywatnego
Prawo zgrupowań spółek
Polecamy nasze publikacje z tego zakresu:
Z. Banaszczyk
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE
PRZY WYKONYWANIU WŁADZY PUBLICZNEJ
Instytucje Prawa Prywatnego
M. Kaliński
SZKODA NA MIENIU I JEJ NAPRAWIENIE
Instytucje Prawa Prywatnego
S. Włodyka (red.)
PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH, TOM 2, wyd. 2
System Prawa Handlowego
S. Włodyka (red.)
PRAWO UMÓW HANDLOWYCH, TOM 5, wyd. 3
System Prawa Handlowego
S. Sołtysiński (red.)
PRAWO SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH, TOM 17A i 17B
System Prawa Prywatnego
www.sklep.beck.pl
Instytucje Prawa Prywatnego
Prawo
zgrupowań spółek
Adam Opalski
Wydawnictwo C.H. BECK
Warszawa 2012
Propozycja cytowania:
A. Opalski, Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012
Redakcja: Agata Ponikowska
© Wydawnictwo C.H. Beck 2012
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Marta Świerk
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-3866-8
ISBN e-book 978-83-255-3867-5
Spis treści
Przedmowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII
Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIX
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .XXIX
Część pierwsza. Przegląd instrumentów prawa zgrupowań spółek
w ujęciu prawnoporównawczym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział I. Wprowadzenie do problematyki prawa grup spółek. . . . . . .
Rozdział II. Systemowa analiza wybranych instrumentów prawnych
w zgrupowaniach spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
§.1 ..Przegląd.najważniejszych.instrumentów.regulacyjnych.
1
3
15
15
15
22
22
23
26
26
27
35
38
38
42
47
51
52
60
69
69
69
73
V
.
.
w.zgrupowaniach.spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I .. Instrumenty.„powszechnego”.prawa.spółek . . . . . . . . . . . . . . . . .
II .. Instrumenty.prawa.grup.spółek sensu stricto.. . . . . . . . . . . . . . . .
1 .. Systematyzacja.instrumentów.prawa.grup.spółek.. . . . . . . . . .
2 .. Jawność.w.zgrupowaniu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .. Prawo.odkupu.i.wykupu.praw.udziałowych.. . . . . . . . . . . . . . .
A ..Wprowadzenie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B ..Prawo.odkupu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C ..Prawo.przymusowego.wykupu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .. Umowy.koncernowe.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A ..Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B ..Charakterystyka.umów.o.dominację.i.odprowadzanie..
zysku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C ..Instrumenty.ochronne.w.związku.z.zawarciem.umowy.
koncernowej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
D ..Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 .. Obowiązek.kompensaty.uszczerbku.poniesionego..
przez.spółkę.zależną.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .. Odpowiedzialność.odszkodowawcza.za.działanie..
na.szkodę.spółki.zależnej.i.doprowadzenie.do.jej..
unicestwienia.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 .. Odpowiedzialność.za.zaniechania.na.przedpolu.upadłości..
spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A ..Uwagi.ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B ..Prawo.angielskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C ..Prawo.francuskie.i.belgijskie. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .
Spis treści
D ..Stanowisko.Forum Europaeum Corporate Group Law.. . . .
74
76
E .. Pozostałe.uwagi.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
8 .. Odpowiedzialność.przebijająca.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
A ..Uwagi.ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
B ..Prawo.amerykańskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
C ..Prawo.angielskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
92
D ..Prawo.niemieckie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
9 .. Koncepcja.interesu.grupy.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
A ..Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B ..Prawo.francuskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
99
C ..Stanowisko.Forum Europaeum Corporate Group Law.. . . . 102
D ..Prawo.włoskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
E .. Prawo.angielskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
F .. Inne.systemy.prawne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
10 ..Rewizja.szczególna.w.zgrupowaniach.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
§.2 ..Model.rozwiązywania.problemów.grup.spółek.przy.pomocy..
ogólnych.instrumentów.prawa.spółek.na.przykładzie.prawa.
amerykańskiego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
I .. Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
II .. Transakcje.między.podmiotem.dominującym.a.spółką..
zależną. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
III .. Zbycie.kontrolnego.pakietu.akcji.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
IV .. Przymusowy.wykup.akcji.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
V .. Podwyższone.standardy.lojalności.w.spółkach.zamkniętych.. . . . 128
§.3 ..Podsumowanie.analizy.modeli.regulacyjnych.grup.spółek. . . . . . . . 131
I .. Interes.spółki,.interes.grupy.spółek.oraz.interes.akcjonariuszy..
jako.wyznaczniki.modeli.regulacyjnych.grup.spółek.. . . . . . . . . . 131
II .. Koncepcja.interesu.grupy.spółek.jako.pożądany.instrument.
regulacyjny.grup.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
VI
Część druga. Instytucje prawa spółek jako narzędzia regulacyjne
zgrupowań w prawie polskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
143
Rozdział III. Problem interpretacji pojęcia interesu spółki. . . . . . . . . . . 145
.
§.4 ..Interpretacja.pojęcia.interesu.spółki.jako.punkt.wyjścia..
dla.analizy.prawa.grup.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
§.5 ..„Akcesoryjność”.czy.„autonomia”.pojęcia.interesu.spółki?.. . . . . . . 152
§.6 ..Interes.wspólników.a.interes.otoczenia.spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
I .. Teza.o.prymacie.interesów.wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
II .. Przegląd.stanowisk.doktryny.i.orzecznictwa.. . . . . . . . . . . . . . . . 174
§.7 ..Interes.spółki.między.zasadą.rządów.większości.a.ochroną..
mniejszości.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
§.8 ..Obowiązek.funkcjonariuszy.działania.w.interesie.spółki..
a.reprezentacja.zróżnicowanych.interesów.w.organach.spółek. . . . . 183
§.9 ..Interes.spółki:.perspektywa.krótko-.czy.długoterminowa?.. . . . . . . 188
.
. §.10 ..Pojęcie.interesu.spółki.w.prawie.Unii.Europejskiej,..
standardach.OECD.i.wybranych.systemach.prawa.obcego.. . . . . . . . 196
Spis treści
I .. Prawo.unijne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
.
II .. Zasady.Ładu.Korporacyjnego.OECD.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
.
III .. Prawo.niemieckie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
.
IV .. Prawo.angielskie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
.
.
V .. Prawo.amerykańskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
. §.11 .. Podsumowanie.sporu.co.do.interpretacji.pojęcia.interesu.spółki.. . . . . 214
. §.12 ..Interpretacja.pojęcia.interesu.spółki.należącej.do.zgrupowania.. . . . 220
Rozdział IV. Dominacja, zależność i powiązanie w prawie spółek
kapitałowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
. §.13 ..Funkcja.kryteriów.dominacji/zależności.i.powiązania.. . . . . . . . . . . 229
. §.14 ..Konstrukcja.stosunków.dominacji/zależności.i.powiązania.. . . . . . . 234
I .. Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
.
II .. Stosunek.dominacji/zależności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
.
1 .. Przegląd.przesłanek.dominacji/zależności.. . . . . . . . . . . . . . . . 236
2 .. Kryterium.unii.personalnej.w.organach.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
3 .. Kryterium.wywierania.decydującego.wpływu.. . . . . . . . . . . . 246
4 .. Kryterium.dysponowania.większością.głosów..
w.zarządzie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
. §.15 ..Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Rozdział V. Umowy koncernowe: problem regulacji art. 7 KSH. . . . . . . 253
. §.16 ..Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
. §.17 .. Umowy.o.zarządzanie.i.przekazywanie.zysku.a.ład.korporacyjny..
spółek.kapitałowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
. §.18 ..Instrumenty.ochronne.w.związku.z.zawieraniem.umów..
koncernowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
. §.19 ..Umowy.koncernowe.w.prawie.bankowym.(wzmianka).. . . . . . . . . . 272
. §.20 ..Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
Rozdział VI. Obowiązek lojalności w spółkach kapitałowych . . . . . . . . . 275
. §.21 ..Obowiązek.lojalności.jako.konstrukcyjny.składnik.stosunku..
spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
. §.22 ..Charakterystyka.intensywności.więzi.lojalnościowych..
w.spółkach.kapitałowych.i.zgrupowaniach.spółek.. . . . . . . . . . . . . . 289
. §.23 ..Obowiązek.lojalności.wspólników.i.akcjonariuszy.mniejszoś-.
ciowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
. §.24 ..Obowiązek.lojalności.wspólników.a.obowiązek.lojalności.
funkcjonariuszy.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
. §.25 ..Skutki.naruszenia.obowiązku.lojalności.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
. §.26 ..Teza.negująca.obowiązek.lojalności.akcjonariuszy.i.jej..
krytyka.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
. §.27 ..Konkretyzacja.obowiązku.lojalności.w.orzecznictwie..
.
.
sądowym.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
I .. Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
II .. Wypłata.dywidendy.i.transakcje.pozakorporacyjne.między..
spółką.a.wspólnikiem.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
VII
Spis treści
.
.
.
.
.
.
.
.
.
VIII
III .. Likwidacja.spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
IV .. Wyłączenie.prawa.poboru.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
V .. Odwołanie.członka.rady.nadzorczej.i.zmiana.liczebności.rady.
nadzorczej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
VI .. Obowiązek.współdziałania.wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
VII .. Sfera.działań.pozakorporacyjnych.wspólników.(w.tym..
prowadzenie.działalności.konkurencyjnej.i.wykorzystywanie.
korporacyjnych.szans).. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
.
VIII .. Obowiązek.lojalności.spółki.wobec.wspólników.. . . . . . . . . . . . . 326
. §.28 ..Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Rozdział VII. Zasada jednakowego traktowania wspólników
i akcjonariuszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
. §.29 ..Umiejscowienie.zasady.jednakowego.traktowania.wspólników.
w.systemie.prawa.spółek.kapitałowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
. §.30 ..Istota.mechanizmu.ochronnego.jednakowego.traktowania..
wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
. §.31 ..Zasada.jednakowego.traktowania.wspólników.a.odstępstwa..
od.zasady.proporcjonalności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
. §.32 ..Wpływ.zasady.jednakowego.traktowania.wspólników..
na.stosunki.w.zgrupowaniach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
I .. Typologia.najczęstszych.naruszeń.zasady.jednakowego..
traktowania.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
II .. Transakcje.pozakorporacyjne.między.spółką.a.dominującym.
wspólnikiem.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
III .. Czynności.dotyczące.kapitalizacji.spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
1 .. Wyłączenie.prawa.poboru.i.prawa.pierwszeństwa.. . . . . . . . . . 375
2 .. Nabywanie.i.umorzenie.własnych.praw.udziałowych.
oraz.obniżenie.kapitału.zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
3 .. Podział.zysku.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
. §.33 ..Skutki.naruszenia.zasady.jednakowego.traktowania.
wspólników.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
Rozdział VIII. System ochrony majątku spółek kapitałowych. . . . . . . . . 383
. §.34 ..Reguły.ochrony.majątku.spółki.jako.instrument.prawa..
zgrupowań.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
. §.35 ..Założenia.ochrony.majątku.spółek.kapitałowych.. . . . . . . . . . . . . . . 388
.
I .. Ochrona.majątku.wkładowego.i.zasady.dysponowania..
nadwyżką.bilansową. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
II .. Ochrona.majątku.spółki.w.stosunkach.pozakorporacyjnych..
między.spółką.a.udziałowcami.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
1 .. Uwagi.wprowadzające. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
2 .. Nakaz.obiektywnej.ekwiwalentności.świadczeń..
w.stosunkach.pozakorporacyjnych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
3 .. Czynności.surogacji.aktywów.spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
A ..Reguły.utrzymania.kapitału.zakładowego.. . . . . . . . . . . . . 407
B ..Reguły.pokrycia.kapitału.zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . 412
Spis treści
C ..Ukryte.aporty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
D ..Dyskurs.prawnoporównawczy.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
4 .. Stan.prawny.w.spółce.z.o .o ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
III .. Zakaz.uszczuplenia.pokrycia.kapitału.zakładowego..
spółki.z.o .o ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
1 .. Zakaz.uszczuplenia.pokrycia.kapitału.zakładowego..
a.zakaz.zwrotu.wkładów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
2 .. Interpretacja.zakresu.obowiązywania.art ..189.§.2.KSH.. . . . . 425
3 .. Ratio.obowiązywania.zakazu.uszczuplenia.pokrycia.
kapitału.zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
IV .. Skutki.naruszenia.reguł.ochrony.majątku.spółki.. . . . . . . . . . . . . 439
1 .. Sankcja.nieważności.czynności.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
2 .. Obowiązek.zwrotu.bezprawnych.wypłat.. . . . . . . . . . . . . . . . . 445
A ..Roszczenia.spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
B ..Dobra.wiara.akcjonariusza.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
C ..Roszczenia.wspólników.i.akcjonariuszy.. . . . . . . . . . . . . . . 451
3 .. Odpowiedzialność.subsydiarna.wspólników.spółki.z.o .o ... . . . 451
4 .. Odpowiedzialność.członków.organów.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
5 .. Przedawnienie.roszczeń.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
. §.36 ..Perspektywy.reformy.systemu.ochrony.majątku.spółek..
kapitałowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
I .. Krytyka.instytucji.kapitału.zakładowego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
II .. Projekt.reformy.struktury.majątkowej.spółki.z.o .o ... . . . . . . . . . . 460
1 .. Wprowadzenie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
2 .. Test.bilansowy.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
3 .. Test.wypłacalności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
4 .. Nakaz.ekwiwalentności.świadczeń.w.stosunkach.
pozakorporacyjnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
5 .. Obowiązek.tworzenia.rezerwy.na.pokrycie.przyszłych.strat.. . . 465
6 .. Obowiązek.sygnalizacji.znacznej.straty.i.zagrożeń..
wypłacalności.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
7 .. Zakaz.uszczuplenia.pokrycia.kapitału.zakładowego.. . . . . . . . 469
8 .. Podsumowanie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
.
.
.
.
.
.
Rozdział IX. Problematyka pominięcia prawnej odrębności spółki. . . . 473
. §.37 ..Uwagi.wprowadzające.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
. §.38 ..Zasada.prawnej.odrębności.spółek.kapitałowych.. . . . . . . . . . . . . . . 476
. §.39 .. Podstawy.pominięcia.prawnej.odrębności.spółek.kapitałowych.. . . . . 480
.
I .. Ustawowe.instrumenty.relatywizacji.prawnej.odrębności..
spółki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
1 .. Instrumenty.prawa.grup.spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
2 .. Instrumenty.przypisania.działań. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
II .. Nadużycie.bądź.obejście.prawa.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
III .. Celowościowa.wykładnia.przepisów.prawa.oraz.postanowień..
umów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
.
IV .. Pominięcie.prawnej.odrębności.spółki.–.studium.przypadku.. . . . . 497
. §.40 ..Problem.odpowiedzialności.przebijającej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
IX
Spis treści
I .. Uwagi.ogólne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
II .. Typologia.przypadków.rodzących.problem.odpowiedzialności.
przebijającej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
1 .. Dominacja.nad.spółką.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
2 .. Niedokapitalizowanie.spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
3 .. Pomieszanie.sfer.bądź.majątków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
. §.41 ..Odpowiedzialność.odszkodowawcza.i.inne.instrumenty.jako..
surogat.odpowiedzialności.przebijającej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
I .. Odpowiedzialność.odszkodowawcza.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
.
.
II .. Skarga.pauliańska.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517
. §.42 ..Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Rozdział X. Regulacja przejęcia kontroli nad spółką publiczną . . . . . . . 521
. §.43 ..Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
. §.44 ..Obowiązkowa.oferta.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
.
I .. Standardy.Trzynastej.Dyrektywy.o.ofertach.przejęcia.. . . . . . . . . 527
II .. Standardy.ustawy.o.ofercie.publicznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
.
1 .. „Dwustopniowy”.model.obowiązkowej.oferty. . . . . . . . . . . . . 529
2 .. Pozostałe.uwagi.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538
. §.45 ..Standardy.postępowania.zarządu.spółki-celu.wobec.oferty..
przejęcia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
I .. Pojęcie.wrogiego.przejęcia.spółki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
II .. Przegląd.reaktywnych.środków.obrony.przed.przejęciem.. . . . . . 543
III .. Przepisy.określające.standard.postępowania.członka.zarządu..
oraz.ich.kontekst.regulacyjny. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 547
1 .. Prawo.polskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
2 .. Prawo.unijne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549
IV .. Następstwa.wadliwej.transpozycji.Trzynastej.Dyrektywy..
do.prawa.polskiego.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
V .. Stosunek.kompetencji.walnego.zgromadzenia.i.zarządu..
w.związku.ze.stosowaniem.środków.obrony.przed..
przejęciem.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
VI .. Standardy.postępowania.członków.zarządu.. . . . . . . . . . . . . . . . . 557
1 .. Konflikty.interesów.akcjonariuszy.i.zarządców. . . . . . . . . . . . 557
2 .. Konflikty.interesów.akcjonariuszy.i.pracowników.. . . . . . . . . 565
VII .. Stanowisko.zarządu.wobec.oferty.przejęcia.. . . . . . . . . . . . . . . . . 569
VIII .. Wpływ.planowanej.zmiany.ustawy.o.ofercie.publicznej..
na.standardy.postępowania.zarządu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
Część trzecia. Perspektywy prawa zgrupowań spółek . . . . . . . . . . . . . . .
573
Rozdział XI. W poszukiwaniu modelu polskiego prawa grup
spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
. §.46 ..Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575
. §.47 ..Projekty.prawa.grup.spółek.i.ich.ocena.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
I .. Projekt.Komisji.Kodyfikacyjnej.Prawa.Cywilnego. . . . . . . . . . . . 580
.
1 .. Główne.założenia.projektu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
X
Spis treści
2 .. Problem.ochrony.wspólników.mniejszościowych..
i.wierzycieli.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581
3 .. Kodyfikacja.koncepcji.interesu.grupy.spółek. . . . . . . . . . . . . . 586
4 .. Definicja.grupy.spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590
5 .. Umowy.koncernowe.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593
II .. Projekt.Ministerstwa.Gospodarki.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594
1 .. Założenia.ogólne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594
2 .. Ocena.modelu.regulacyjnego.projektu.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595
3 .. Granice.dopuszczalności.powoływania.się.na.interes..
.
.
zgrupowania.spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600
4 .. Wnioski.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601
. §.48 ..Polskie.prawo.grup.spółek.–.wnioski.de lege ferenda.. . . . . . . . . . . . 603
.
I .. Perspektywy.przyjęcia.regulacji.grup.spółek.w.Unii..
Europejskiej.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603
II .. Proponowane.założenia.przyszłej.regulacji.grup.spółek. . . . . . . . 610
1 .. Główne.kierunki.zmian. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 610
A ..Zasadność.recypowania.koncepcji.interesu.grupy..
spółek.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610
B ..Zasadność.podniesienia.standardu.ochrony.wspólników..
mniejszościowych.i.wierzycieli.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620
2 .. Definicja.grupy.spółek.i.ujawnienie.przynależności..
do.grupy.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
3 .. Kodyfikacja.pojęcia.interesu.spółki.i.koncepcji.interesu..
grupy.spółek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
4 .. Obowiązki.sprawozdawcze.w.grupie.spółek.. . . . . . . . . . . . . . 634
5 .. Instrumenty.ochrony.wspólników.i.akcjonariuszy.
mniejszościowych.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
6 .. Instrumenty.ochrony.wierzycieli.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642
Zakończenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Indeks rzeczowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
XI
Przedmowa
Problematyka. grup. spółek,. zwanych. również. holdingami. lub. koncernami,.
należy. do. najżywiej. dyskutowanych. zagadnień. polskiego. prawa. handlowego.
w.ostatnich.latach ..Jednocześnie.pozostaje.jednym.z.najsłabiej.rozpoznanych.ob-
szarów,.mimo.iż.zdecydowana.większość.działających.w.Polsce.spółek.kapitało-
wych.przynależy.do.zgrupowań ..Do.tej.pory.w.krajowej.literaturze.prawniczej.nie.
ukazało.się.w.zasadzie.żadne.opracowanie.monograficzne,.które.całościowo.oma-
wiałoby.status.prawny.zgrupowań,.mimo.intensywnego.rozwoju.doktryny.prawa.
handlowego.po.1989.r ..w.związku.z.procesami.transformacji.ustrojowej ..Proble-
matyka.zgrupowań.jest.także.rzadko.przedmiotem.wypowiedzi.w.orzecznictwie,.
nawet.jeżeli.punktem.odniesienia.dla.stanów.faktycznych.rozstrzyganych.przez.
sądy.jest.dominacja.nad.spółką.kapitałową.i.wywieranie.decydującego.wpływu.
przez.strategicznego.wspólnika ..
Praktyka.obrotu.ukazuje.potrzebę.przyjęcia.instrumentów.ustawowych.obej-
mujących.zgrupowania.spółek,.które.wykraczałyby.poza.klasyczne.mechanizmy.
skierowane.do.ogółu.spółek.i.pozwoliłyby.uwzględnić.specyfikę.złożonych.rela-
cji.zachodzących.w.holdingach ..Relacje.te.determinuje,.z.jednej.strony,.prawna.
odrębność. spółek. uczestniczących. w. zgrupowaniu,. z. drugiej. zaś. ich. ścisła. in-
tegracja. gospodarcza .. Między. autonomią. spółek,. które. są. odrębnymi. osobami.
prawnymi.wyposażonymi.w.podmiotowość.prawną.i.odpowiadającymi.własnym.
majątkiem. za. zobowiązania,. a. scentralizowanym. kierowaniem. zgrupowaniem,.
podyktowanym.traktowaniem.grupy.jako.jednego.organizmu,.powstaje.stan.trwa-
łego.napięcia ..Napięcie.to.wyznacza.kształt.wszystkich.instrumentów.prawa.grup.
spółek .. Ustawodawca. staje. przed. niełatwym. zadaniem. wypracowania. narzędzi.
zapewniających. równowagę. między. postulatem. umożliwienia. efektywnego. za-
rządzania.zgrupowaniem.i.zapewnienia.bezpieczeństwa.prawnego.menedżerom,.
a.dyrektywą.zapobiegania.ryzykom.będącym.następstwem.stanu.dominacji.nad.
spółką,.powstającym.dla.jej.wspólników.mniejszościowych,.wierzycieli.i.innych.
interesariuszy ..
Odpowiedzią.na.niedostatki.polskiego.prawa.było.przedstawienie.w.latach.
2009–2010.dwóch.konkurencyjnych.propozycji.unormowania.problematyki.grup.
spółek,.przedłożonych.przez.Komisję.Kodyfikacyjną.Prawa.Cywilnego.oraz.Mi-
nisterstwo.Gospodarki ..Żaden.z.projektów.nie.został.jednak.ostatecznie.urzeczy-
wistniony ..W.chwili.oddania.niniejszego.opracowania.do.druku.(początek.2012.r .).
perspektywa.uchwalenia.wyodrębnionych.reguł.grup.spółek.jest.niepewna,.także.
ze. względu. na. zjawiska. kryzysowe,. zaznaczające. się. w. Europie. i. na. świecie ..
Utrudniają.one.wypracowanie.rozwiązania.kompromisowego,.które.satysfakcjo-
nowałoby.zarówno.polskie.środowiska.biznesowe,.akcentujące.wariant.„pro-me-
nedżerski”.prawa.koncernowego,.jak.i.agendy.rządowe,.zwracające.uwagę.na.po-
trzebę.zapewnienia.stabilności.krajowej.gospodarki,.co.wymaga.ochrony.polskich.
XIII
Przedmowa
spółek.zależnych.od.zagranicznych.inwestorów,.przewodzących.międzynarodo-
wym.zgrupowaniom ..
Wobec.słabego.rozpoznania.problematyki.prawa.grup.spółek.w.polskiej.dok-
trynie.oraz.niepowodzenia.propozycji.reform,.zasadne.wydaje.się.przeprowadze-
nie.systemowej.analizy.najważniejszych.instrumentów.stosowanych.w.regulacji.
prawnej. zgrupowań,. wypracowanych. w. wiodących. porządkach. prawa. obcego ..
Analiza. ta. wyznacza. trzon. pierwszej. części. opracowania. i. koncepcyjny. funda-
ment.monografii.(rozdz ..II) ..Pozwala.ukazać.w.szerszym.kontekście.propozycje.
reform,. które. znalazły. wyraz. w. przedłożonych. w. Polsce. projektach. legislacyj-
nych,.a.także.unaocznić.problemy.prawa.grup.spółek,.rozwiązywane.w.prawie.
obcym.przy.pomocy.zróżnicowanych.metod ..
Prawo. grup. spółek. mogą. tworzyć,. z. jednej. strony,. wyodrębnione. reguły,.
skierowane.specyficznie.do.zgrupowań,.z.drugiej.zaś.ogólne.instrumenty.prawa.
spółek .. W. prawie. polskim,. podobnie. jak. w. większości. porządków. na. świecie,.
brak.całościowego.zespołu.przepisów.adresowanych.wyłącznie.do.grup ..Jedyną.
instytucją. stricte. holdingową. są. umowy. koncernowe,. jednak. ich. unormowanie.
jest.ułomne.i.wybitnie.szczątkowe ..Sytuację.w.zgrupowaniach.determinuje.jednak.
wiele.ważnych.instytucji.„powszechnego”.(„ogólnego”).prawa.spółek ..Niektóre.
z.tych.instytucji.zyskują.swój.właściwy.wymiar.i.sens.dopiero.w.zgrupowaniach,.
w.warunkach.zdominowania.korporacji.przez.jednego.wspólnika.i.włączenia.jej.
w.system.powiązań.charakterystycznych.dla.stosunków.koncernowych ..Wybrane.
instytucje.polskiego.„powszechnego”.prawa.spółek,.stanowiące.jednocześnie.na-
rzędzia.regulacyjne.w.zgrupowaniach,.są.przedmiotem.dyskursu.w.drugiej.czę-
ści.opracowania.(rozdz ..III–X) ..Celem.części.drugiej.monografii.jest.tym.samym.
krytyczna.analiza.status quo.polskiego.prawa.grup.spółek ..
Koniecznym.punktem.wyjścia.dla.prowadzenia.analizy.grup.spółek.jest.zaak-
ceptowanie.określonego.sposobu.interpretacji.pojęcia.interesu.spółki.(rozdz ..III) ..
Determinuje.to.z.jednej.strony.zasady.scentralizowanego.kierowania.zgrupowa-
niami,. z. drugiej. zaś. standardy. ochronne. w. zgrupowaniach,. obejmujące. swoim.
zasięgiem.wspólników.mniejszościowych,.wierzycieli.spółek.i.pozostałych.inte-
resariuszy ..Odpowiedź.na.pytanie,.jak.należy.rozumieć.interes.spółki,.jest.jedy-
nym.z.najtrudniejszych,.uniwersalnych.problemów.prawa.spółek ..Spór.ujawnia.
się.ze.szczególną.ostrością.w.zgrupowaniach,.ponieważ.nasilają.się.tam.klasyczne.
konflikty.interesów.między.osobami.zaangażowanymi.w.działalność.korporacji,.
a.zwłaszcza.wspólnikami.większościowymi,.mniejszością.oraz.interesariuszami ..
Analiza.pojęć.dominacji,.zależności.i.powiązania.(rozdz ..IV).jest.wstępem.
do. problematyki. grup. spółek. w. każdym. systemie. prawnym,. który. wyróżnia. te.
(lub. podobne). pojęcia .. Wprawdzie. spółki. pozostające. wobec. siebie. w. stosun-
kach.dominacji/zależności.bądź.powiązania,.które.definiuje.Kodeks.spółek.hand-
lowych,.nie.muszą.tworzyć.zgrupowania,.jednak.ukształtowanie.tych.stosunków.
wpływa. na. sytuację. w. zgrupowaniach .. Ustawodawca. rozszerza. bowiem. zasięg.
stosowania.nakazów.i.zakazów.skierowanych.do.spółki.kapitałowej.na.spółki.za-
leżne.oraz.powiązane,.w.celu.zapobieżenia.przypadkom.obejścia.prawa.przy.wy-
korzystaniu.podmiotów.„bliskich” ..
Jedynym.instrumentem.prawa.grup.spółek.sensu stricto,.do.którego.odnosi.
się.obecnie.Kodeks.spółek.handlowych,.są.umowy.koncernowe ..Zdawkowa.re-
gulacja.kodeksowa.jest.jednak.dotknięta.systemową.wadą ..Umowy.o.zarządzanie.
XIV
Przedmowa
spółką.zależną.oraz.o.przekazywanie.jej.zysku.okazują.się.sprzeczne.z.przepisami.
o.kompetencjach.organów.spółek.kapitałowych.oraz.o.zasadach.podziału.wyniku.
finansowego ..Brak.instrumentów.ochrony.spółki.zależnej,.jej.wspólników.mniej-
szościowych.oraz.wierzycieli.przed.głęboką.ingerencją.w.strukturę.korporacyjną.
spółki,.będącą.następstwem.umów.koncernowych ..W.konsekwencji.de lege lata.
umowy.te.nie.mogą.być.zawierane ..Rozdział.V.poddaje.krytycznej.analizie.nie-
udany.zabieg.„przeszczepu”.do.prawa.polskiego.figury.umów.koncernowych,.za-
pożyczonej.z.prawa.niemieckiego ..
Najważniejszymi.instrumentami.polskiego.prawa.spółek.wprowadzającymi.
standardy.ochronne.w.zgrupowaniach.są:.obowiązek.lojalności.(rozdz ..VI),.za-
sada.jednakowego.traktowania.wspólników.i.akcjonariuszy.(rozdz ..VII).oraz.re-
guły.ochrony.majątku.spółek.kapitałowych.(rozdz ..VIII) ..
Obowiązek.lojalności.spoczywający.na.wspólnikach.i.akcjonariuszach.oraz.
spółce. zapewnia. przyzwoity. standard. relacji. w. zgrupowaniach .. Obowiązek. lo-
jalności. wynika. ze. stosunku. korporacyjnego,. zakładającego. obowiązek. współ-
działania.jego.stron,.a.ponadto.jest.korelatem.władzy.przyznanej.dominującemu.
wspólnikowi ..Stanowi.przede.wszystkim.narzędzie.ochrony.mniejszości,.ograni-
czające. władzę. większości .. Zapobiega. jednak. również. nadużywaniu. uprawnień.
przez.mniejszość,.z.uszczerbkiem.dla.wspólników.większościowych,.a.szerzej.–.
ogółu. udziałowców .. Obowiązek. lojalności. jest. konkretyzowany. przede. wszyst-
kim. w. trybie. sądowej. kontroli. uchwał. zgromadzeń. spółek,. kwestionowanych.
przez. mniejszość. ze. względu. na. sprzeczność. z. dobrymi. obyczajami,. interesem.
spółki.bądź.pokrzywdzenie.udziałowców ..
Podobną. funkcję. pełni. zasada. jednakowego. traktowania. wspólników. i. ak-
cjonariuszy:. zapobiega. nadużyciom. korporacyjnej. władzy. przez. wspólnika. do-
minującego,.zmierzającym.do.osiągania.nieproporcjonalnych,.nieuzasadnionych.
korzyści.z.tytułu.uczestnictwa.w.spółce ..Prawidłowa.interpretacja.sytuuje.zakaz.
dyskryminacji.udziałowców.jako.jeden.z.przejawów.szerszego.nakazu.lojalności.
obowiązującego.w.stosunkach.korporacyjnych ..Podobnie.jak.obowiązek.lojalno-
ści,.także.zakaz.dyskryminacji.jest.klauzulą.generalną.wymagającą.„wypełnienia.
treścią”.w.skonkretyzowanych.uwarunkowaniach.funkcjonowania.spółki ..
Integralność. majątku. zależnych. spółek. kapitałowych. uczestniczących.
w.zgrupowaniach.zapewnia.system.przepisów.ograniczających.spełnianie.przez.
spółki.świadczeń.na.rzecz.wspólników.i.akcjonariuszy ..W.zgrupowaniach.podsta-
wową.funkcją.tych.przepisów.jest.zapobieganie.przesunięciom.majątkowym.(wy-
płatom).na.rzecz.wspólnika.dominującego.oraz.powiązanych.z.nim.podmiotów,.
ze. szkodą. dla. spółki,. mniejszości. wspólników. oraz. z. pokrzywdzeniem. wierzy-
cieli ..Przesunięcia.majątkowe.są.najczęściej.dokonywane.pod.postacią.transak-
cji.pozakorporacyjnych ..Rodzą.one.podwyższone.ryzyko.nadużyć ..Jednocześnie.
mają. jednak. podstawowe. znaczenie. dla. prawidłowego. funkcjonowania. zgrupo-
wania,.ponieważ.stosunki.gospodarcze.między.jego.uczestnikami.pozwalają.re-
alizować.zadania.grupy.jako.całości.i.najczęściej.decydują.o.sensie.jej.istnienia ..
Podporządkowanie. spółek. zależnych. podmiotowi. dominującemu. wpływa.
na. powstanie. tendencji. do. relatywizacji. prawnej. odrębności. uczestników. zgru-
powania. wobec. głównego. udziałowca. (rozdz .. IX) .. Najbardziej. spektakularnym.
przejawem.tej.tendencji.jest.figura.odpowiedzialności.akcjonariusza.na.zasadzie.
przebicia. korporacyjnej. zasłony,. z. której. często. korzysta. judykatura. amerykań-
XV
Przedmowa
ska ..W. prawie. polskim. pominięcie. prawnej. odrębności. spółki. może. być. wyni-
kiem.nadużycia.prawa.podmiotowego.bądź.celowościowej.wykładni.przepisów.
albo.postanowień.umów ..Brak.natomiast.podstaw.do.pociągnięcia.wspólnika.do-
minującego.do.osobistej.odpowiedzialności.wobec.wierzycieli.spółki.zależnej.na.
zasadzie.uchylenia.korporacyjnego.„welonu” ..Wierzyciele.muszą.zadowolić.się.
roszczeniami.odszkodowawczymi.oraz.skargami.pauliańskimi ..Oba.instrumenty.
dają.się.jednak.stosować.tylko.w.wąskim.zakresie ..
Jednym.z.elementów.składowych.prawa.zgrupowań.spółek.są.reguły.przeję-
cia.kontroli.nad.spółką.publiczną.(rozdz ..X) ..Następstwem.nabycia.kontrolnego.
pakietu.akcji.jest.zwykle.włączenie.spółki.do.zgrupowania,.kierowanego.przez.
podmiot.przejmujący.kontrolę ..Prawo.unijne,.a.w.ślad.za.nim.także.prawo.pol-
skie,. przyznaje. akcjonariuszom. mniejszościowym. „prawo. wyjścia”. ze. spółki.
(instytucja. obowiązkowej. oferty) .. Obowiązkowa. oferta. znajduje. się. na. pogra-
niczu.klasycznego.prawa.spółek,.prawa.rynku.kapitałowego.i.prawa.koncerno-
wego.sensu stricto ..Jej.treścią.jest.przyznanie.dotychczasowym.akcjonariuszom.
prawa.odkupu.akcji,.co.kreuje.jeden.z.najsilniejszych.mechanizmów.ochronnych.
w.grupach.spółek.i.osłabia.konieczność.stosowania.środków.typu.ex post,.działa-
jących.po.powstaniu.zgrupowania ..Przejęcie.kontroli.jest.interesujące.z.perspek-
tywy.prowadzonej.analizy.także.z.innego.powodu ..Oferta.przejęcia.kontroli.nad.
spółką.publiczną.stawia.zarząd.spółki-celu.w.sytuacji.silnego.konfliktu.interesów,.
co.rodzi.problem.określenia.standardów.jego.postępowania ..Przypadek.przejęcia.
stanowi.dobrą.egzemplifikację.kontrowersji.wokół.pojęcia.interesu.spółki ..Z.całą.
ostrością.zaznacza.się.wtedy.pytanie,.w.czyim.interesie.powinni.działać.zarządza-
jący,.a.w.konsekwencji.czy.mogą.skorzystać.z.przysługujących.im.kompetencji.
w.celu.udaremnienia.próby.przejęcia ..
Część.trzecia.monografii.jest.poświęcona.wypracowaniu.propozycji.założeń.
docelowego.modelu.polskiego.prawa.grup.spółek.(rozdz ..XI) ..Krytycznej.anali-
zie.poddano.projekty.prawa.grup.spółek.przedłożone.przez.Komisję.Kodyfika-
cyjną.Prawa.Cywilnego.oraz.Ministerstwo.Gospodarki ..Następnie.przedstawiono.
autorską.propozycję.de lege ferenda.unormowania.grup.spółek.w.prawie.polskim ..
Ukazanie.w.sposób.kompleksowy.całokształtu.narzędzi.regulacyjnych.grup.
spółek. byłoby. zadaniem. niemożliwym .. Monografia. ogranicza. się. do. obszaru.
prawa.spółek.(prawa.handlowego),.przy.czym.nie.obejmuje.zagadnień.sprawoz-
dawczości.finansowej.zgrupowań ..Tym.bardziej.pominięto.sferę.prawa.upadło-
ściowego,.podatkowego.i.antymonopolowego ..Omówiono.wyłącznie.te.instytu-
cje,. które. uznano. za. najważniejsze. z. perspektywy. ukazania. obecnego. systemu.
polskiego.prawa.grup.spółek.oraz.dyskusji.nad.docelowym.modelem.prawa.hol-
dingowego ..Problematyka.zgrupowań.dotyczy.wszystkich.form.prawnych.spółek ..
Przedmiotem. opracowania. są. jednak. wyłącznie. holdingi. z. udziałem. zależnych.
spółek.kapitałowych,.ponieważ.to.one.najczęściej.uczestniczą.w.zgrupowaniach.
i.odgrywają.pierwszorzędną.rolę.w.gospodarce.jako.podmioty.prowadzące.dzia-
łalność.na.średnią.i.dużą.skalę ..Tylko.spółki.kapitałowe.zapewniają.wyłączenie.
osobistej.odpowiedzialności.wspólników.i.akcjonariuszy.za.zobowiązania.spółek,.
co. jest. centralnym. motywem. tworzenia. i. rozbudowy. struktur. koncernowych ..
Spółki. osobowe. najczęściej. służą. prowadzeniu. aktywności. na. niewielką. skalę,.
co.powoduje,.że.stosunkowo.rzadko.uczestniczą.w.zgrupowaniach ..Monografia.
obejmuje. wyłącznie. typowe. holdingi. oparte. o. podporządkowanie,. przypomina-
XVI
Przedmowa
jące.„piramidę” ..Prawnie.niezależne.spółki.zmieniają.tam.swój.charakter.i.fak-
tycznie.przekształcają.się.w.„satelity”.podmiotu.dominującego,.a.ten.ostatni.pełni.
rolę.„mózgu”.grupy,.określającego.strategię.i.egzekwującego.jej.stosowanie ..Po-
minięto.natomiast.przypadek,.gdy.wpływ.na.spółki.zależne.jest.wywierany.przez.
dwa.(lub.więcej).podmioty.prowadzące.wspólne.przedsięwzięcie ..
Zabrakło. również. miejsca. na. analizę. interesującego. zagadnienia. prawnych.
standardów.kierowania.zgrupowaniami.przez.podmiot.dominujący,.przepływu.in-
formacji.między.spółkami.zrzeszonymi.w.grupie.oraz.prawa.kontroli.i.informacji.
o.sprawach.tych.spółek,.a.także.powiązanego.problemu.ochrony.tajemnic.przed-
siębiorstwa.spółek.zależnych ..To.samo.dotyczy.konfliktów.interesów.i.konflik-
tów.obowiązków.funkcjonariuszy.zasiadających.w.organach.spółek.umiejscowio-
nych.na.różnych.szczeblach.w.strukturze.zgrupowania.oraz.zakazów.konkurencji.
w.związku.z.łączeniem.mandatów ..Nie.zbadano.także.reżimu.podejmowania.roz-
strzygnięć.o.transakcjach.wewnątrz.zgrupowania ..Jest.on.przedmiotem.szczegól-
nego.zainteresowania.w.spółkach.publicznych.ze.względu.na.zadania.powierzane.
niezależnym. członkom. rad. nadzorczych. oraz. komitetom. rady .. Ta. przykładowa.
lista. zagadnień,. które. nie. znalazły. odrębnego. odzwierciedlenia. w. opracowaniu.
ukazuje,.jak.obszerna.i.wielowątkowa.jest.problematyka.grup.spółek ..
Należy. podkreślić,. że. uchwalenie. w. przyszłości. wyodrębnionego. zespołu.
przepisów.o.grupach.spółek.nie.wpłynie.na.utratę.znaczenia.uniwersalnych.narzę-
dzi. regulacyjnych. „powszechnego”. prawa. spółek,. analizowanych. w. niniejszym.
opracowaniu,.takich.jak:.obowiązek.lojalności,.zasada.jednakowego.traktowania.
wspólników.i.akcjonariuszy,.reguły.ochrony.majątku.spółki.zależnej.czy.zabieg.
relatywizacji. prawnej. odrębności. spółki ..Akcjonariusze. spółek. publicznych. po-
zostaną. także. beneficjentami. mechanizmu. obowiązkowej. oferty ..Ambicją. opra-
cowania.jest.dostarczenie.materiału.do.rozwijania.analizy.wyjściowych.założeń.
i.fundamentów.prawa.grup.spółek,.bez.względu.na.przyszłą.koncepcję.legisla-
cyjną,.która.zostanie.wybrana.przez.polskiego.ustawodawcę ..Ponadto,.skoro.per-
spektywa. zmian. legislacyjnych. wydaje. się. niepewna,. szczególnie. ważnym. za-
daniem.jest.obecnie.wypracowanie.operatywnego.modelu.funkcjonowania.grup.
spółek.de lege lata,.nawet.jeżeli.otoczenie.prawne.jest.niedoskonałe ..Wykładnia.
instytucji.prawa.spółek.powinna.dążyć.do.znalezienia.równowagi.między.postu-
latem.zagwarantowania.sprawnej.organizacji.zgrupowania.i.zapewnienia.bezpie-
czeństwa.prawnego.menedżerów.a.dążeniem.do.ochrony.podmiotów.zagrożonych.
stanem.dominacji.nad.spółką ..
Pragnę. podziękować. Panom. Profesorom:. Andrzejowi W. Wiśniewskiemu.
(Uniwersytet.Warszawski).i.Krzysztofowi Oplustilowi.(Uniwersytet.Jagielloński).
za.życzliwe.recenzje.pracy ..
Monografię.dedykuję.mojej.Żonie ..
Warszawa,.marzec.2012.r ..
.
.
.
Adam Opalski
XVII
Wykaz skrótów
1. Prawo polskie i polskie zbiory dobrych praktyk korporacyjnych
BiegRewU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.7 .5 .2009.r ..o.biegłych.rewidentach.i.ich.sa-
morządzie,. podmiotach. uprawnionych. do. badania.
sprawozdań.finansowych.oraz.o.nadzorze.publicznym.
(Dz .U ..Nr.77,.poz ..649.ze.zm .)
GospKomU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa. z. 20 .12 .1996. r .. o. gospodarce. komunalnej.
KC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.23 .4 .1964.r ..–.Kodeks.cywilny.(Dz .U ..Nr.16,.
(tekst.jedn .:.Dz .U ..z.2011.r ..Nr.45,.poz ..236).
KK.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa. z. 6 .6 .1997. r .. –. Kodeks. karny. (Dz .U .. Nr. 88,.
poz ..93.ze.zm .).
poz ..553.ze.zm .).
KomPrywU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.30 .8 .1996.r ..o.komercjalizacji.i.prywatyzacji.
(tekst.jedn .:.Dz .U ..z.2002.r ..Nr.171,.poz ..1397.ze.zm .)
Konstytucja.RP. . . . . . . . . . . . . . . . . .Konstytucja. Rzeczypospolitej. Polskiej. z. 2 .4 .1997. r ..
KPC.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.17 .11 .1964.r ..–.Kodeks.postępowania.cywil-
(Dz .U ..Nr.78,.poz ..483.ze.zm .).
nego.(Dz .U ..Nr.43,.poz ..296.ze.zm .).
KRSU.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa. z. 20 .8 .1997. r .. o. Krajowym. Rejestrze. Sądo-
wym.(tekst.jedn .:.Dz .U ..z.2007.r ..Nr.168,.poz ..1186.
ze.zm .).
KSH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa. z. 15 .9 .2000. r .. –. Kodeks. spółek. handlowych.
(Dz .U ..Nr.94,.poz ..1037.ze.zm .)
KWU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.6 .7 .1982.r ..o.księgach.wieczystych.i.hipotece.
(tekst.jedn .:.Dz .U ..z.2001.r ..Nr.124,.poz ..1361.ze.zm .).
GrupBankU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.14 .6 .1996.r ..o.łączeniu.i.grupowaniu.niektó-
rych.banków.w.formie.spółki.akcyjnej.(Dz .U ..Nr.90,.
poz ..406.ze.zm .)
OfPublU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa.z.29 .7 .2005.r ..o.ofercie.publicznej.i.warunkach.
wprowadzania. instrumentów. finansowych. do. zorga-
nizowanego.systemu.obrotu.oraz.o.spółkach.publicz-
nych.(tekst.jedn .:.Dz .U ..z.2009.r ..Nr.185,.poz ..1439.
ze.zm .).
OgrDziałGospU. . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa. z. 21 .8 .1997. r .. o. ograniczeniu. prowadzenia.
działalności.gospodarczej.przez.osoby.pełniące.funk-
cje. publiczne. (tekst. jedn .:. Dz .U .. z. 2006. r .. Nr. 216,.
poz ..1584.ze.zm .)
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)