Książka uwzględnia zmiany wprowadzone ustawą z 14.6.2012 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej, która obowiązuje od 30.6.2012 r.
Książka wskazuje jak w praktyce dokonać przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej lub dostosować inne formy działalności leczniczej do nowej rzeczywistości.
Wyjaśnia pojęcia stosowane w ustawie o działalności leczniczej, uwzględniając nowe zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych. Wskazuje i omawia nowe formy działalności leczniczej, a co najważniejsze – podejmuje próbę odpowiedzi na pytania: w jaki sposób dokonać przekształceń, jakimi narzędziami zarządczymi posługiwać się, aby dobrze zaplanować i przeprowadzić zmiany, jak rozpoznać otoczenie i określić możliwą do spełnienia w nim rolę świadczeniodawców. Zawiera praktyczne wskazówki dotyczące restrukturyzacji zobowiązań, przede wszystkim najbardziej zadłużonych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, i wskazuje zarówno możliwości i korzyści, jak i niebezpieczeństwa z tym związane. Wskazuje różne, możliwe do prowadzenia formy działalności, poddając analizie korzyści i niebezpieczeństwa udzielania świadczeń różnego rodzaju.
Poruszony jest także temat strategii spółki prowadzącej działalność leczniczą, omówiono zasady rachunkowości w procesie przekształcenia SPZOZ-u w spółkę prawa handlowego, a także praktyczne aspekty prowadzenia działalności, w tym dotyczące spraw pracowniczych, perspektyw informatyzacji, zagadnienia benchmarkingu , zasady prowadzenia dokumentacji medycznej pod kątem wymogów płatnika oraz podstawy nowoczesnego marketingu usług zdrowotnych. Omówiono również model fuzji różnych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, jako jednej z metod poprawy ich funkcjonowania.
Darmowy fragment publikacji:
pod redakcją Grzegorza Moroza i Zbigniewa Orła
Prowadzenie
działalności leczniczej
Zakłady opieki zdrowotnej, praktyki lekarskie
i pielęgniarskie oraz inne podmioty w świetle ustawy
o działalności leczniczej
Prowadzenie działalności leczniczej
1. wydanie
Stan prawny: czerwiec 2012 r.
Redakcja: Julia Augustynowicz
Korekta: Katarzyna Rynkiewicz
Wydawnictwo C.H. Beck 2012
Opinie zawarte w niniejszej publikacji wyrażają osobisty punkt widzenia Autorów.
Wydawnictwo C.H. Beck nie ponosi odpowiedzialności za zawarte w niej informacje.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
tel. : 22 33 77 600
faks: 22 33 77 601
www.beckinfobiznes.pl
Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck
Druk: Totem, Inowrocław
ISBN 978-83-255-4272-6
ISBN e-book 978-83-255-4273-3
Spis treści
Notki biograficzne .......................................................................................................................................................
Wykaz skrótów ..............................................................................................................................................................
Wprowadzenie ..............................................................................................................................................................
Rozdział 1. Nowe zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych ..................................................
1.1..Działalność.lecznicza.....................................................................................................................
1.1.1..Definicja.podmiotu.leczniczego.i podmiotu.wykonującego.
działalność.leczniczą..........................................................................................................
1.1.2..Działalność.lecznicza.jako.działalność.gospodarcza..............................................
1.1.3..Rejestracja.działalności.leczniczej.................................................................................
1.1.4..Działalność.inna.niż.lecznicza.w podmiotach.wykonujących.
działalność.leczniczą..........................................................................................................
1.2..Publiczne.podmioty.lecznicze....................................................................................................
1.2.1..Podmioty.lecznicze.niebędące.przedsiębiorcami...................................................
1.2.2..Osobowość.prawna.SPZOZ-u.........................................................................................
1.2.3..Nazwa.(firma).SPZOZ-u.....................................................................................................
1.2.4..SPZOZ.jako.forma.recesywna.........................................................................................
1.2.5..Publiczny.podmiot.leczniczy.w formie.spółki.kapitałowej..................................
1.3..Niepubliczne.podmioty.wykonujące.działalność.leczniczą............................................
1.3.1..Niepubliczne.podmioty.lecznicze.................................................................................
1.3.2..Praktyki.zawodowe............................................................................................................
1.3.3..Nazwa.(firma).NZOZ-u.......................................................................................................
1.4..Nadzór.nad.podmiotami.wykonującymi.działalność.leczniczą.....................................
1.4.1..Kontrola.i nadzór.podmiotu.prowadzącego.rejestr.działalności.leczniczej...
1.4.2..Kontrola.ministra.................................................................................................................
1.4.3..Nadzór.i kontrola.podmiotu.tworzącego.nad.podmiotem.leczniczym.
niebędącym.przedsiębiorcą............................................................................................
1.5..Zasady.przekazywania.środków.publicznych.podmiotom.wykonującym.
działalność.leczniczą.....................................................................................................................
1.5.1..Zakres.przedmiotowy.i podmiotowy.dotacji............................................................
1.5.2..Zasady.przekazywania.i rozliczania.środków...........................................................
1.5.3..Praktyczne.konsekwencje.systemu.przekazywania.środków.do.
podmiotów.leczniczych....................................................................................................
Rozdział 2. Nowe formy działalności podmiotów po 1.7.2011 r. .........................................................
Rozdział 3. Konieczność zmian w świetle dotychczasowych uwarunkowań rynku
świadczeń opieki zdrowotnej ........................................................................................................
3.1..Reforma.opieki.zdrowotnej.po.1999 r.....................................................................................
3.1.1..Stan.systemu.opieki.zdrowotnej.w okresie.transformacji.ustrojowej..
Dojrzewanie.do.reform.....................................................................................................
IX
XI
XV
1
1
1
5
6
8
9
9
11
13
13
14
16
16
16
17
19
19
20
21
22
22
25
27
29
41
41
41
III
Spis treści
3.1.2..Kierunek.reform.ochrony.zdrowia..Początek.realizacji.idei.
powszechnego.ubezpieczenia.zdrowotnego –.kasy.chorych............................
3.1.3..Powszechne.ubezpieczenie.w NFZ...............................................................................
3.1.4..Świadczenia.opieki.zdrowotnej.finansowane.ze.środków.publicznych.........
3.2..Ustawa.o zakładach.opieki.zdrowotnej..................................................................................
3.2.1..Założenia.ustawy.................................................................................................................
3.2.2..Zarys.organizacji.ZOZ-ów,.finansowania.i udzielania.świadczeń.
zdrowotnych.........................................................................................................................
3.2.2..Podsumowanie....................................................................................................................
3.3..Zadłużenie.SPZOZ-u i jego.następstwa..................................................................................
3.3.1..Przyczyny.zadłużenia.SPZOZ-u......................................................................................
3.3.2..Skala.zadłużenia.SPZOZ-u................................................................................................
3.3.3..Restrukturyzacja.zobowiązań.........................................................................................
3.3.4..Zobowiązania.SPZOZ-u w ustawie.o działalności.leczniczej...............................
3.3.5..Podsumowanie....................................................................................................................
3.4..Praktyczne.aspekty.związane.z koniecznością.obsługi.zadłużenia.
przekształconego.SPZOZ-u.przez.samorząd........................................................................
3.4.1..Prawne.ograniczenia.związane.z zaciąganiem.długu –.z jakiego.
instrumentu.dłużnego.mają.korzystać.samorządy.w procesie.
restrukturyzacji.długu.szpitala.......................................................................................
Rozdział 4. Narzędzia restrukturyzacji zobowiązań SPZOZ-u (w tym obrót długami
SPZOZ-u) .................................................................................................................................................
4.1..Restrukturyzacja.poprzez.prywatyzację.................................................................................
4.2..Restrukturyzacja.zobowiązań.cywilnoprawnych................................................................
4.3..Restrukturyzacja.zobowiązań.publiczno-prawnych..........................................................
Rozdział 5. Czynności niezbędne do zrealizowania w związku z wejściem w życie ustawy
o działalności leczniczej. Obowiązki kierownika i właściciela ......................................
5.1..Dostosowanie.SPZOZ-u do.nowych.przepisów...................................................................
5.1.1..Przepisy.dotyczące.SPZOZ-u...........................................................................................
5.1.2..Najważniejsze.zmiany.prawne.dotyczące.SPZOZ-u...............................................
5.1.3..Zasady.dostosowania.SPZOZ-u do.nowych.przepisów........................................
5.2..NZOZ-y................................................................................................................................................
5.3..Praktyki.lekarskie,.pielęgniarskie.i położnych –.dostosowanie.do.nowych.
przepisów..........................................................................................................................................
5.3.1..Przepisy.dotyczące.praktyk.............................................................................................
5.3.2..Najważniejsze.zmiany.dotyczące.praktyk.zawodowych.w nowych.
przepisach..............................................................................................................................
5.3.3..Zasady.dostosowania.praktyk.zawodowych.do.zmienionych.przepisów.....
Rozdział 6. Rachunkowość w procesie przekształcenia SPZOZ-u w spółkę prawa
handlowego ..........................................................................................................................................
6.1..Rachunkowość.jako.źródło.informacji.ekonomiczno-finansowych.
o działalności.podmiotów.leczniczych...................................................................................
6.2..Normy.prawne.funkcjonowania.rachunkowości.w podmiotach.leczniczych..........
6.3..Zasady.przekształcania.SPZOZ-u.w spółkę.kapitałową.....................................................
6.4..Organizacja.procesu.przekształcania.SPZOZ-u.w spółkę.kapitałową..........................
6.5..Rola.SPZOZ-u.w procesie.przekształcania.w spółkę.kapitałową....................................
6.6..Procedury.przekształcania.SPZOZ-u.w spółkę.kapitałową.realizowane.przez.
organ.tworzący...............................................................................................................................
6.7..Zamknięcie.ksiąg.rachunkowych.w SPZOZ-ie.i sporządzenie.bilansu.
zamknięcia........................................................................................................................................
IV
42
45
46
49
49
50
54
55
55
64
67
68
70
71
77
81
83
83
84
89
89
90
91
95
97
98
98
99
103
105
105
111
115
120
121
128
131
Spis treści
6.8..Organizacja.rachunkowości.w spółce.kapitałowej –.nowym.podmiocie.
leczniczym........................................................................................................................................
Rozdział 7. Strategia spółki prowadzącej działalność leczniczą ..........................................................
. 7.1..Spółka.prowadząca.działalność.leczniczą...........................................................................
. 7.2..Strategia.a ustawa.o działalności.leczniczej........................................................................
. 7.3..Dostosowanie.do.wymagań.formalnych –.program.dostosowawczy –.
uwarunkowania.prawne,.finansowe.i rynkowe.................................................................
7.3.1..Podstawy.prawne............................................................................................................
7.3.2..Potencjalne.skutki.dla.podmiotów.wykonujących.działalność.
leczniczą.i organów.tworzących.................................................................................
. 7.4..Analiza.potrzeb.zdrowotnych.na.rynku.usług.zdrowotnych........................................
. 7.5..Pozycja.konkurencyjnej.na.rynku.świadczeń.opieki.zdrowotnej.
w poszczególnych.rodzajach.i zakresach............................................................................
. 7.6..Ocena.ekonomiczna.funkcjonowania.poszczególnych.komórek.
organizacyjnych............................................................................................................................
. 7.7..Przydatność.systemu.rozliczeń.według.jednorodnych.grup.pacjentów.do.
oceny.dostosowania.struktury.organizacyjnej.do.rynku...............................................
. 7.8..Działania.poprzedzające.przekształcenie.SPZOZ-u.w spółkę.kapitałową................
. 7.9..Decyzje.inwestycyjne.w SPZOZ-ie.i w spółce.prowadzącej.działalność.
leczniczą..........................................................................................................................................
7.10..Potencjalne.obszary.outsourcingu działalności.w podmiocie.leczniczym...............
7.11..Działalność.lecznicza.a forma.organizacyjno-prawna.podmiotu.leczniczego......
Rozdział 8. Fuzja ZOZ-ów – szczególny sposób budowania przewagi konkurencyjnej ............
8.1..Zagadnienia.wstępne....................................................................................................................
8.2..Specyfika.rynku.usług.medycznych.........................................................................................
8.3..Fuzja.ZOZ-ów –.aspekty.prawne.i rynkowe...........................................................................
8.4..Czynniki.warunkujące.pozycję.konkurencyjną....................................................................
8.5..Podstawowe.analizy.i narzędzia.mające.zastosowanie.w procesie.
decyzyjnym.w przypadku.fuzji..................................................................................................
8.6..Organizacja.procesu.połączenia................................................................................................
8.7..Przykładowa.symulacja.korzyści.wynikających.z fuzji......................................................
Rozdział 9. Majątek SPZOZ-u w procesie przekształcenia w spółkę prawa handlowego .........
Rozdział 10. Kapitał niepubliczny w procesie przekształceń SPZOZ-u .............................................
Rozdział 11. Rejestr podmiotów prowadzących działalność leczniczą ............................................
11.1..Zagadnienia.wstępne...............................................................................................................
11.2..Organy.prowadzące.rejestr....................................................................................................
11.3..Opłata.za.wpis.do.rejestru......................................................................................................
11.4..Dane.wpisywane.do.rejestru.................................................................................................
11.5..Odmowa.wpisu.do.rejestru.lub.wykreślenie.z rejestru................................................
11.6..Obowiązek.aktualizowania.danych.w rejestrze.w razie.ich.zmiany.........................
11.7..Zgłoszenie.rejestrowi.faktu.zawarcia.obowiązkowego.ubezpieczenia..................
Rozdział 12. Sytuacja pracowników w podmiotach prowadzących działalność leczniczą .....
12.1..Zagadnienia.wstępne................................................................................................................
12.2..Formy.zatrudnienia.w podmiotach.leczniczych..............................................................
12.3..Czas.pracy.pracowników.podmiotu.leczniczego............................................................
12.3.1..Likwidacja.skróconego.czasu.pracy.niektórych.grup.pracowników..........
12.3.2..Podstawowy.czas.pracy.pracowników.podmiotu.leczniczego....................
12.3.3..Czas.pracy.pracowników.niewidomych................................................................
12.4..Zasady.zatrudnienia.dyrektorów.(kierowników).w podmiotach.leczniczych......
134
141
141
142
143
143
145
146
148
149
152
155
156
159
161
163
163
164
166
168
170
186
189
197
205
213
213
214
215
216
217
219
220
221
221
222
222
222
224
224
225
V
Spis treści
. 12.5..Zasady.zatrudnienia.nauczycieli.akademickich............................................................
. 12.6..Zatrudnienie.pracowników.instytutów.badawczych..................................................
. 12.7..Równoważny.system.czasu.pracy......................................................................................
. 12.8..Dyżur.medyczny.......................................................................................................................
12.8.1..Pojęcie.dyżuru.medycznego..................................................................................
12.8.2..Dyżur.medyczny.a czas.pracy................................................................................
12.8.3..Dyżur.medyczny.a godziny.nadliczbowe..........................................................
12.8.4..Dyżur.pod.telefonem................................................................................................
. 12.9..Klauzula.opt-out .......................................................................................................................
12.10..Prawo.do.nieprzerwanego.odpoczynku..........................................................................
12.11..Dodatek.za.pracę.zmianową................................................................................................
Rozdział 13. Nowe zasady prowadzenia dokumentacji medycznej ....................................................
13.1..Ogólne.uwagi.dotyczące.dokumentacji.medycznej......................................................
13.1.1..Podstawowe.dane.zawarte.w dokumentacji.medycznej...............................
13.1.2..Zasady.udostępniania.dokumentacji.medycznej.............................................
13.1.3..Sposób.udostępniania.dokumentacji.medycznej.i pobierane.za.to.
opłaty................................................................................................................................
13.1.4..Okresy.przechowywania.dokumentacji.medycznej........................................
13.2..Prowadzenie.dokumentacji.medycznej.w różnych.podmiotach..............................
13.3..Szczegółowe.zasady.prowadzenia.dokumentacji.medycznej...................................
13.3.1..Historia.choroby.i karta.noworodka......................................................................
13.3.2..Pozostała.dokumentacja.prowadzona.najczęściej.w szpitalu......................
13.3.3..Historia.zdrowia.i choroby.prowadzona.w ZOZ-ie.udzielającym.
świadczeń.w warunkach.ambulatoryjnych.........................................................
13.3.4..Pozostała.dokumentacja.prowadzona.w ZOZ-ie.udzielającym.
świadczeń.w warunkach.ambulatoryjnych.........................................................
13.3.5..Dokumentacja.prowadzona.przez.lekarza.w ramach.praktyki.
lekarskiej..........................................................................................................................
13.3.6..Dokumentacja.prowadzona.przez.pielęgniarkę.i położną.w ramach.
praktyki.pielęgniarki.lub.położnej..........................................................................
13.3.7..Dokumentacja.prowadzona.w związku.z udzielaniem.świadczeń.
zdrowotnych.uczniom................................................................................................
13.4..Szczegółowe.informacje.dotyczące.przechowywania.dokumentacji.
w postaci.dokumentu.papierowego...................................................................................
13.5..Podsumowanie............................................................................................................................
Rozdział 14. Systemy informatyczne w opiece zdrowotnej ....................................................................
14.1..Zagadnienia.wstępne................................................................................................................
14.2..Zalety.stosowania.systemów.informatycznych.w ochronie.zdrowia.......................
14.3..Czym.jest.system.informatyczny.i dlaczego.nie.należy.go.mylić.
z systemem.informacyjnym....................................................................................................
14.4..Przygotowanie.systemu.informacyjnego.przed.wdrożeniem.systemu.
informatycznego.........................................................................................................................
14.5..Cechy.dobrego.systemu.informatycznego.dla.podmiotu.leczniczego..................
14.6..Typy.systemów.informatycznych..........................................................................................
14.6.1..Szpitalny.system.informacyjny.................................................................................
14.6.2..Systemy.obsługi.diagnostyki.obrazowej.(RIS/PACS).........................................
14.6.3..Usługi.on-line..................................................................................................................
14.6.4..Elektroniczny.Rekord.Medyczny.i Elektroniczny.Rekord.Pacjenta...............
14.6.5..System.nadzoru.właścicielskiego............................................................................
14.7..Ustawa.o systemie.informacji.w ochronie.zdrowia........................................................
VI
226
227
227
228
228
229
229
230
231
232
233
235
235
235
236
238
239
240
244
249
252
252
253
255
255
256
256
257
259
259
259
260
262
264
266
267
267
267
269
269
270
Spis treści
Rozdział 15. System refundacji cen leków .......................................................................................................
15.1..Podstawy.prawne.zmian.........................................................................................................
15.2..Dostępność.refundacyjna......................................................................................................
15.3..Ustalanie.poziomów.odpłatności........................................................................................
15.4..Apteki............................................................................................................................................
15.5..Osoby.uprawnione.do.wystawiania.recept.na leki.refundowane...........................
15.6..Wystawianie.recept...................................................................................................................
15.7..Prowadzenie.dokumentacji.medycznej.a ordynacja.leków.......................................
Rozdział 16. Zasady zatrudniania dyrektorów szpitali – konkursy na stanowisko
dyrektorów .........................................................................................................................................
16.1..Status.kierownika.podmiotu.leczniczego.niebędącego.przedsiębiorcą..............
16.2..Konkurs.na.stanowisko.kierownika.podmiotu.leczniczego.......................................
Rozdział 17. Praktyki zawodowe w świetle ustawy o działalności leczniczej ...............................
17.1..Zagadnienia.wstępne..............................................................................................................
17.2..Rodzaje.praktyk..........................................................................................................................
17.2.1..Indywidualna.praktyka.lekarska.............................................................................
17.2.2..Indywidualna.praktyka.lekarska.wyłącznie.w miejscu.wezwania..............
17.3..Procedura.rejestracji.praktyki...............................................................................................
17.4..Opłata.za.rejestrację.praktyki................................................................................................
17.5..Zakaz.reklamy.............................................................................................................................
17.6..Regulamin.organizacyjny.......................................................................................................
17.7..Ubezpieczenie.OC.praktyki.zawodowej............................................................................
17.8..Przyczyny.wykreślenia.praktyki.zawodowej.z rejestru................................................
Rozdział 18. Benchmarking – metoda oceny efektywności działalności szpitala .......................
18.1..Zagadnienia.wstępne..............................................................................................................
18.2..Podmioty.dokonujące.oceny.szpitala................................................................................
18.3..Ocena.efektywności.pracy.szpitala.przez.płatnika.......................................................
18.3.1..Kontraktowanie.świadczeń.a ocena.świadczeniodawców...........................
18.3.2..Rozliczanie.umów........................................................................................................
18.4..Samoocena.efektywności.pracy.szpitala..........................................................................
18.5..Budżetowanie.wewnętrzne –.rozwój.związany.z systemem.jednorodnych.
grup.pacjentów..........................................................................................................................
18.6..Benchmarking.szpitali..............................................................................................................
Rozdział 19. Zakłady opiekuńczo-lecznicze jako niezbędne uzupełnienie rynku świadczeń
szpitalnych ...........................................................................................................................................
19.1..Opis.obecnej.struktury.rynku.świadczeń.........................................................................
19.2..Czas.hospitalizacji –.marker.efektywności.działalności.oddziału.szpitalnego....
19.3..Efektywność.rozwiązywania.problemów.zdrowotnych..............................................
19.4..Opieka.długoterminowa –.produkty.NFZ........................................................................
19.5..Zakład.opiekuńczo-leczniczy –.analiza.rentowności.produktu................................
19.6..Analiza.rynku.na.przykładzie.województwa.lubelskiego...........................................
19.7..Rola.zakładu.opiekuńczo-leczniczego.w procesie.restrukturyzacji.szpitala........
19.8..Rozwój.zakładów.opiekuńczo-leczniczych......................................................................
Rozdział 20. Zarządzanie jakością w ochronie zdrowia – pomiar i analiza jakości .....................
20.1..Zagadnienia.wstępne..............................................................................................................
20.2..Zasady,.metody.i narzędzia.zarządzania.jakością..........................................................
20.3..Analiza.jakości –.przykład......................................................................................................
275
275
276
277
277
279
280
284
287
287
290
295
295
296
297
297
300
302
302
303
304
306
309
309
310
312
313
314
316
319
333
335
335
338
339
341
342
347
351
353
355
355
358
362
VII
Spis treści
Rozdział 21. Poprawa efektywności gospodarowania lekiem w szpitalu publicznym ..............
. 21.1..Zagadnienia.wstępne............................................................................................................
. 21.2..Obszary.zarządzania.kosztami.leków.w szpitalu.........................................................
. 21.3..Receptariusz.szpitalny...........................................................................................................
. 21.4..Standardowe.procedury.operacyjne...............................................................................
. 21.5..Komitet.terapeutyczny.........................................................................................................
. 21.6..Inspektor.ds. gospodarki.lekiem.......................................................................................
. 21.7..Gospodarka.lekiem.w oddziale.szpitalnym...................................................................
. 21.8..Zakupy.leków...........................................................................................................................
. 21.9..Leki.w szpitalu.a leki.w aptekach.otwartych.................................................................
21.10..Benchmarking.kosztów.leków............................................................................................
21.11..Import.równoległy.................................................................................................................
21.12..Kształcenie.personelu.szpitalnego...................................................................................
Rozdział 22. Marketing w medycynie ...............................................................................................................
22.1..Zagadnienia.wstępne..............................................................................................................
22.2..Pojęcie.i cele.marketingu.......................................................................................................
22.3..Rodzaje.marketingu.................................................................................................................
Rozdział 23. Perspektywy i ograniczenia marketingu w medycynie .................................................
23.1..Zagadnienia.wstępne..............................................................................................................
23.2..Ograniczenia.stosowania.marketingu...............................................................................
23.3..Zastosowanie.marketingu.w opiece.zdrowotnej..........................................................
23.4..Budowanie.programu.marketingowego.ZOZ-u............................................................
23.5..Kolejne.etapy.realizacji.programu.marketingowego...................................................
383
383
386
388
390
391
392
394
395
396
403
408
408
411
411
413
415
425
425
426
427
433
434
VIII
Notki biograficzne
Marzena Kowalczyk – absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Obecnie
pracuje w Oddziale Przekształceń Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu
Marszałkowskiego w Lublinie. Autorka publikacji z zakresu zarządzania jakością. Posia-
da doświadczenie zawodowe z zakresu pielęgniarstwa, rehabilitacji, zarządzania jakością
i audytowania zintegrowanych systemów zarządzania w placówkach medycznych.
Michał Kozik – radca prawny zrzeszony w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Kato-
wicach. Zawód wykonuje w Kancelarii Radców Prawnych Niczpan, Trefon, Prasałek
w Katowicach. Od wielu lat specjalizuje się w obsłudze prawnej jednostek służby zdro-
wia, w tym szpitali i przychodni oraz praktyk zawodowych, a także jednostek samorządu
zawodowego lekarzy. Posiada doświadczenie w obsłudze prawnej jednostek sektora fi-
nansów publicznych. Prowadzi szkolenia z zakresu prawa medycznego dla lekarzy staży-
stów oraz wykłady dla specjalistycznych towarzystw naukowych i ratowników medycz-
nych.
Grzegorz Moroz – lekarz medycyny, absolwent Akademii Medycznej w Lublinie, spe-
cjalista II stopnia z medycyny ogólnej i II stopnia z organizacji ochrony zdrowia. Ukoń-
czył szkolenie – Kadry Menedżerskie dla Ochrony Zdrowia w Polsce oraz inne szkolenia
z zakresu zarządzania w opiece zdrowotnej. Pracę zawodową rozpoczął w ośrodku zdro-
wia pod Lublinem, następnie pracował w Dziale Pomocy Doraźnej SPZOZ-u. Od 1999 r.
pracownik Kasy Chorych. Obecnie zatrudniony w oddziale wojewódzkim NFZ na sta-
nowisku głównego specjalisty. Wykładowca z zakresu zarządzania podmiotami leczni-
czymi i zdrowia publicznego na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Autor wielu artykułów i opracowań dla zarządzających w opiece zdrowotnej.
Marcin Najda – magister inżynier informatyki, absolwent Wydziału Elektroniki Poli-
techniki Wrocławskiej. Pracownik administracji publicznej w Departamencie Zdrowia
i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.
Zajmuje się systemami komputerowymi w ochronie zdrowia oraz wspomaganiem pro-
cesów zarządczych w podmiotach leczniczych przy pomocy analizy benchmarkingowej.
Tomasz Nowosad – prawnik, zatrudniony w Urzędzie Marszałkowskim w Lublinie, od
8 lat w Departamencie Zdrowia. Zajmuje się m.in. problematyką dotyczącą zatrudniania
IX
Notki biograficzne
dyrektorów SPZOZ-ów, wynagrodzeń, nagród, konkursów i innych kwestii związanych
z ich statusem.
Zbigniew Orzeł – lekarz medycyny, MBA. Dyrektor szpitali publicznych, obecnie Dy-
rektor Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej w Urzędzie Marszałkowskim w Lu-
blinie. W czasie powstawania systemu JPG – pracownik NFZ, członek zespołu akcepta-
cyjnego ds. wdrożenia systemu rozliczeń świadczeń szpitalnych wg jednorodnych grup
pacjentów, odpowiedzialny za wdrożenie JPG na terenie województwa lubelskiego.
Sebastian Słoboda – absolwent Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu im.
Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukończył studia menadżerskie o kierunku – za-
rządzanie zakładami opieki zdrowotnej i administracja zdrowiem publicznym w Wyż-
szej Szkole Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Od 2003 r. urzędnik samorządowy. Obec-
nie inspektor ds. Analiz w Oddziale Przekształceń Departamentu Zdrowia i Polityki
Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie. Praktyk
z zakresu organizacji i funkcjonowania regionalnego systemu ochrony zdrowia.
Karol Tarkowski – magister Ekonomiki i Organizacji Przemysłu, absolwent Uniwersyte-
tu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wykładowca w Wyższej Szkole Ekonomii
i Innowacji w Lublinie. Prezes Zarządu Księgarni Uniwersyteckiej sp. z o.o. w Lublinie.
Kierownik Funduszu Pożyczkowego Fundacji OIC Poland. Współpracownik firm kon-
sultingowych i wielu przedsiębiorstw. Autor kilkudziesięciu projektów doradczych z za-
kresu finansów (restrukturyzacji, studiów wykonalności, planowania i analizy finanso-
wej) oraz kilkunastu artykułów dotyczących tematyki wspierania rozwoju przedsiębiorstw.
Marcin Wielgolaski – prawnik, aplikant radcowski Okręgowej Izby Radców Prawnych
w Lublinie, absolwent Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie i University of
Cambridge and Continuing Education (Diploma In an Introduction to English Law and
the Law of the European Union). Autor publikacji z zakresu organizacji ochrony zdro-
wia. Pracownik administracji samorządowej w Departamencie Zdrowia i Polityki Spo-
łecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.
Marek Wojtowicz – lekarz-menedżer, wieloletni prezes Stowarzyszenia Menedżerów
Opieki Zdrowotnej, były dyrektor i dyrektor medyczny szpitali powiatowych/specjali-
stycznych oraz Lubuskiego Oddziału Wojewódzkiego i Małopolskiego Oddziału Woje-
wódzkiego NFZ, dziennikarz czasopism „Służba Zdrowia”, „Warszawa” i „Ogólnopolski
Przegląd Medyczny”, konsultant Fundacji Inicjatyw Menedżerskich w Lublinie.
Dariusz Woźniak – absolwent Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego.
Skarbnik Powiatu Świeckiego. Przewodniczący Zespołu Skarbników przy Konwencie
Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Autor licznych artykułów na temat finansów
publicznych. Jako Przewodniczący Rady Społecznej SPZOZ-u w Świeciu skutecznie
uczestniczył w udanej restrukturyzacji zadłużenia szpitala i w powołaniu spółki. Aktyw-
ny uczestnik zespołu ds. finansów publicznych przy Związku Powiatów Polskich.
X
Wykaz skrótów
Akty prawne
DziałLeczU ........................ ustawa z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112,
poz. 654 ze zm.)
FinPublU ............................ ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157,
poz. 1240 ze zm.)
GospNierU ......................... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)
KC ........................................ ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93
ze zm.)
KonkursKierPodLeczR .... rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6.2.2012 r. w sprawie
sposobu przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska
kierownicze w podmiocie leczniczym niebędącym przedsię-
biorcą (Dz.U., poz. 182)
KP ........................................ ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1999 r.
Nr 21, poz. 94 ze zm.)
KSH ..................................... ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.
Nr 94, poz. 1037 ze zm.)
PożPublU ........................... ustawa z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 ze zm.)
RachunkU .......................... ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r.
Nr 152, poz. 1223 ze zm.)
RefLekU .............................. ustawa z 12.5.2011 r. o refundacji leków, środków spożyw-
czych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyro-
bów medycznych (Dz.U. Nr 122, poz. 696 ze zm.)
sFinPublU .......................... ustawa z 30.6.2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249,
poz. 1204 ze zm.)
XI
Wykaz skrótów
SystemInfoOchrU .............. . .ustawa.z 28.4.2011 r..o systemie.informacji.o ochronie.zdro-
wia.(Dz.U..Nr 113,.poz. 657)
ŚwiadZdrowU .................... . .ustawa.z 27.8.2004 r..o świadczeniach.zdrowotnych.finanso-
wanych.ze.środków.publicznych.(t.j. Dz.U..z 2008 r..Nr 164,.
poz. 1027.ze zm.)
SwobodaDziałGospU ........ . .ustawa. z 2.7.2004 r.. o swobodzie. działalności. gospodarczej.
(t.j. Dz.U..z 2010 r..Nr 220,.poz. 1447.ze zm.)
VATU ................................... . .ustawa. z 11.3.2004 r.. o podatkach. od. towarów. i usług.
(t.j. Dz.U..z 2011 r..Nr 177,.poz. 1054.ze zm.)
ZOZU .................................. . .ustawa.z 30.8.1991 r..o zakładach.opieki.zdrowotnej.(t.j. Dz.U..
z 2007 r..Nr 14,.poz. 89.ze zm.)
Pozostałe skróty
art. ......................................... . artykuł
ATM ..................................... . Agencja.ds. Technologii.Medycznej
BEP ....................................... . .próg.rentowności
BIP ........................................ . Biuletyn.Informacji.Publicznej
CEIDG ................................. . Centrala.Ewidencji.i Informacji.o Działalności.Gospodarczej
FUZ ...................................... . Fundusz.Ubezpieczeń.Zdrowotnych
IT .......................................... . Technologie.Informatyczne
JST ........................................ . jednostka.samorządu.terytorialnego
KRS ....................................... . Krajowy.Rejestr.Sądowy
KRUS ................................... . Kasa.Rolniczego.Ubezpieczenia.Zdrowotnego
NSA ...................................... . Naczelny.Sąd.Administracyjny
NZOZ .................................. . niepubliczny.zakład.opieki.zdrowotnej
OC ........................................ . odpowiedzialność.cywilna
RUM ..................................... . Rejestr.Usług.Medycznych
SIM ....................................... . System.Informacji.Medycznych
SN ......................................... . Sąd.Najwyższy
SOP ...................................... . standardowe.procedury.operacyjne
SPZOZ ................................. . samodzielny.publiczny.zakład.opieki.zdrowotnej
t.j. .......................................... . tekst.jednolity
XII
Wykaz skrótów
ust. ....................................... ustęp
ww. ....................................... wyżej wymienione
ze zm. .................................. ze zmianami
ZOZ ..................................... zakład opieki zdrowotnej
ZUS ..................................... zakład ubezpieczeń społecznych
XIII
Wprowadzenie
Od wielu lat toczy się dyskusja na temat kształtu opieki zdrowotnej. Reformy służby
zdrowia miały być receptą uzdrawiającą system, który funkcjonował przed przekształce-
niami ustrojowymi i niedostosowany był do rzeczywistości, jaka przyszła po 1989 r.
Zmiany nie do końca spełniły pokładane w nich nadzieje i dlatego po raz kolejny wpro-
wadzano nowe rozwiązania, często na fali protestów środowisk medycznych lub pod
wpływem koniunktury politycznej.
Dokonująca się ewolucja systemu społeczno-gospodarczego w Polsce zmieniła, choć
w różnym stopniu, wiele dziedzin życia. Nie ominęło to także służby zdrowia, której
wyznaczono w poprzednim okresie rolę jednego z kluczowych argumentów przemawia-
jących za wyższością ustroju i gospodarki planowej. Taka postawa i brak podstawowych
mechanizmów rynkowych w polityce zdrowotnej tamtego okresu spowodowały narasta-
jące dysproporcje pomiędzy możliwościami państwa, a potrzebami Polaków, przyzwy-
czajonych do nieograniczonego dostępu do świadczeń. Rosnące zadłużenie państwo-
wych, a potem samorządowych placówek służby zdrowia z dość niskim poziomem
jakości świadczeń, głównie z powodu braku dostępu do nowoczesnego sprzętu i techno-
logii medycznych, wskazało, że obrany i kontynuowany wówczas kierunek nie był wła-
ściwy. Ciągłe zadłużanie się placówek służby zdrowia, a przede wszystkim szpitali, grozi-
ło dalszym, drastycznym obniżeniem jakości i dostępności do świadczeń zdrowotnych.
Jedynym wyjściem była reforma systemu. Początkowo niezbyt daleko idące zmiany, po-
tem coraz odważniejsze i kilkakrotnie poprawiane, oprócz pozytywnych skutków, spo-
wodowały niezadowolenie związane z powszechnym poczuciem zmniejszenia dostęp-
ności do świadczeń i coraz większej komercjalizacji usług.
Podstawowe pojęcia, można powiedzieć – dogmaty, zostały podważone i przedefiniowa-
ne. Służbę zdrowia – powszechnie używane określenie jeszcze kilkanaście lat temu – za-
stąpiły takie pojęcia, jak rynek zdrowotny, kontrakty, prywatna opieka i leczenie. Ochro-
na zdrowia, rozumiana jako wielokierunkowa działalność zmierzająca do zapewnienia
jak najlepszych warunków zdrowotnych poprzez ich rozpoznanie i działanie na rzecz
zdrowia ludności, a szczególnie opieka zdrowotna, rozumiana jako działania profilak-
tyczno-lecznicze, stały się w odczuciu wielu Polaków coraz mniej powszechnie dostępne.
XV
Wprowadzenie
Entuzjazm reformatorski końca lat dziewięćdziesiątych skutecznie został zahamowany
doświadczeniem funkcjonowania systemu u schyłku działalności kas chorych i począt-
kiem działalności Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Kolejne 8 lat upłynęło na
ulepszeniach, pomysłach, planach i kontrplanach, co nie zmieniło faktu, że świadczenia
zdrowotne były udzielane bez względu na problemy systemowe. Okres ten cechował się
permanentnym oczekiwaniem wszystkich zaangażowanych środowisk na zmiany syste-
mowe.
Nie jest pewne, czy oczekiwania te były wyrazem troski, świadomości konieczności
kontynuacji reform lub dokonania zmian, czy też stanowiły alibi dla braku zdolności do
podejmowania decyzji, zwłaszcza w sektorze publicznym w opiece zdrowotnej, kiedy
wiadomo było, że powszechna dostępność każdego do dobrych świadczeń przy dobrej
kondycji świadczeniodawców nie jest możliwa do osiągnięcia bez wyrzeczeń.
W tym czasie względnie wysoki poziom wzrostu gospodarczego i związany z nim wzrost
nakładów na świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych doprowadził
w wielu miejscach do ograniczenia umiejętności prowadzenia podmiotów opieki zdro-
wotnej, nadzorowania ich oraz dostosowania do zmieniających się potrzeb i rosnących
kosztów działalności świadczeniodawców. W efekcie pojawiło się niekontrolowane zja-
wisko zadłużenia wielu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
(SPZOZ-ów), którego nie udało się skutecznie zlikwidować, mimo podjętych działań
restrukturyzacyjnych wspartych przez państwo.
Konfrontacja coraz silniejszego sektora niepublicznego i wielu efektywnie zarządzanych
SPZOZ-ów doprowadziła do postawienia tez, które legły u podstaw wprowadzonej
w życie ustawy o działalności leczniczej. Kolejna próba, tym razem bardziej głęboka, re-
formy systemu zbliża nas do rynkowego modelu opieki zdrowotnej i uświadomienia so-
bie odpowiedzialności za działania na tym polu.
Zapisane w ustawie o działalności leczniczej mechanizmy wyznaczyły nowe warunki
prowadzenia działalności leczniczej, „zmuszając” podmioty tworzące, które ustawa na-
zywa dotychczasowymi organami założycielskimi, do podejmowania decyzji, i wskazuje
jednocześnie czas na przeprowadzenie zmian.
Ustawa stała się silnym bodźcem dla kontynuacji reformy sektora ochrony zdrowia po
stronie świadczeniodawców, pozostawiając system po stronie płatnika w dotychczaso-
wym kształcie. Brak zmian legislacji tej części niewątpliwie ogranicza, a może nawet
zniweczyć przewidywane korzyści z wprowadzenia ustawy. Zapowiedzi zmian w obsza-
rze systemu ubezpieczeniowego oraz podatkowego nie znalazły jak dotąd odzwiercie-
dlenia w postaci regulacji prawnych.
Nie zmienia to faktu, że podmioty lecznicze i ich podmioty tworzące stanęły wobec
strategicznej zmiany funkcjonowania. Umiejętność poradzenia sobie w nowej sytuacji
wyznaczy miejsce tych podmiotów na mapie świadczeń opieki zdrowotnej, wystawi
ocenę podmiotom tworzącym publicznym i niepublicznym oraz zdecyduje o przyszłym
XVI
Wprowadzenie
kształcie systemu ochrony zdrowia w Polsce. Ma to szczególne znaczenie wobec otwarcia
granic UE na swobodny przepływ osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń
zdrowotnych, co – w konsekwencji – osłabi dotychczasowe ograniczenia systemu ochro-
ny zdrowia, ale też wprowadzi silne impulsy konkurencyjności.
Książka ta w przystępny sposób analizuje dotychczasowe wysiłki reformatorskie w dzie-
dzinie opieki zdrowotnej w Polsce. Wskazuje jak w praktyce dokonać przekształcenia
SPZOZ-u, niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej lub dostosować inne formy dzia-
łalności leczniczej do nowej rzeczywistości. W swojej treści skupia się na praktycznych
elementach popartych doświadczeniem autorów oraz zarządzających podmiotami sek-
tora ochrony zdrowia, wskazując narzędzia do tego przekształcenia.
W książce wyjaśniono pojęcia stosowane w ustawie o działalności leczniczej, uwzględ-
niając nowe zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych. Wskazano i omówiono
nowe formy działalności leczniczej, a co najważniejsze – podjęto próbę odpowiedzi na
pytania: w jaki sposób dokonać przekształceń, jakimi narzędziami zarządczymi posługi-
wać się, aby dobrze zaplanować i przeprowadzić zmiany, jak rozpoznać otoczenie i okre-
ślić możliwą do spełnienia w nim rolę świadczeniodawców. Zawiera praktyczne wska-
zówki dotyczące restrukturyzacji zobowiązań, przede wszystkim najbardziej zadłużonych
SPZOZ-ów, i wskazuje zarówno możliwości i korzyści, jak i niebezpieczeństwa z tym
związane. Wskazano różne, możliwe do prowadzenia formy działalności, poddając ana-
lizie korzyści i niebezpieczeństwa udzielania świadczeń różnego rodzaju.
W książce poruszono także temat strategii spółki prowadzącej działalność leczniczą,
omówiono zasady rachunkowości w procesie przekształcenia SPZOZ-u w spółkę prawa
handlowego, a także praktyczne aspekty prowadzenia działalności, w tym dotyczące
spraw pracowniczych, perspektyw informatyzacji, zagadnienia benchmarkingu, zasady
prowadzenia dokumentacji medycznej pod kątem wymogów płatnika oraz podstawy
nowoczesnego marketingu usług zdrowotnych. Omówiono również model fuzji różnych
SPZOZ-ów, jako jednej z metod poprawy funkcjonowania SPZOZ-ów.
Książka wskazuje narzędzia niezbędne do wykorzystania przy przekształceniach, które
pozwalają zoptymalizować ich kierunek i zminimalizować niebezpieczeństwa porażki.
Uwzględnia zmiany wprowadzone ustawą z 14.6.2012 r. o zmianie ustawy o działalności
leczniczej, która obowiązuje od 30.6.2012 r.
Jesteśmy przekonani, że spełni ona oczekiwania menedżerów opieki zdrowotnej, mene-
dżerów podmiotów leczniczych, którzy będą przeprowadzać swoje zakłady i przedsię-
biorstwa przez ten trudny okres przekształceń.
Zespół autorów
XVII
Rozdział 1. Nowe zasady
funkcjonowania podmiotów
leczniczych
Marcin Wielgolaski
1.1. Działalność lecznicza
1.1.1. Definicja podmiotu leczniczego i podmiotu
wykonującego działalność leczniczą
Ustawa o działalności leczniczej porządkuje katalog podmiotów ochrony zdrowia
wokół pojęcia działalności leczniczej. Działalnością leczniczą jest udzielanie świad-
czeń zdrowotnych (w rodzaju stacjonarne i całodobowe oraz ambulatoryjne) – art. 8
ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654 ze zm.) – dalej
DziałLeczU, promocja zdrowia oraz działalność dydaktyczna i badawcza prowadzona
w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (art. 3 DziałLeczU). Podmiotem
leczniczym jest więc podmiot wykonujący działalność leczniczą. Obok podmiotów lecz-
niczych funkcjonują również inne podmioty wykonujące działalność leczniczą, chodzi
tu w szczególności o lekarzy i pielęgniarki działające w ramach „praktyk zawodowych”.
Na tle definicji podmiotu leczniczego mogą pojawić się pewne wątpliwości, np. czy
organizacja społeczna (np. w formie stowarzyszenia/fundacji) zajmująca się tylko pro-
mocją zdrowia będzie podmiotem leczniczym? W przypadku działalności dydaktycz-
no-badawczej DziałLeczU wprost stwierdza, że musi być ona powiązana z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych, natomiast przy promocji zdrowia nie udziela już takiej wska-
zówki. Odpowiedź oparta na dosłownym rozumieniu art. 3 DziałLeczU musiałaby być
twierdząca i prowadziłaby do zastosowania do tych podmiotów obowiązków zawartych
w DziałLeczU (dotyczy to chociażby obowiązku wpisu do rejestru podmiotów leczni-
1
Pobierz darmowy fragment (pdf)