Darmowy fragment publikacji:
NR 2 (900)
LUTY 2018
CENA 39,00 ZŁ (W TYM 23 VAT)
WWW.PGP.INFOR.PL
UKAZUJE SIĘ OD 1995 ROKU
900numer
Różnice
kuRsowe
wycena Rozliczanie ewidencja
Jak wyceniać transakcje walutowe w prawie
podatkowym i bilansowym
Jaką metodę ustalania różnic kursowych wybrać
Jaki kurs waluty zastosować dla celów VAT
Jak ująć różnice kursowe w pkpir
INDEKS 331783
ISSN 1234-5695
Partner merytoryczny
prZedsprZedaż
Najbardziej
praktycZne
komeNtarze
PIT 2018. Komentarz
Zawiera praktyczne omówienie każdego
przepisu ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych. Uwzględnia zmiany
wchodzące w życie 1 stycznia 2018 r.
Przewidywany termin wydania publikacji
to marzec 2018 r.
Publikacja to nie tylko klasyczny
komentarz do konkretnych przepisów,
lecz także praktyczne przykłady
pokazujące, jak prawidłowo rozliczać
podatek dochodowy.
Zamów w prZedsprZedaży
299 zł zamiast 399 zł
CIT 2018. Komentarz
Zawiera praktyczne omówienie każdego
przepisu ustawy o podatku dochodowym
od osób prawnych. Uwzględnia zmiany
wchodzące w życie 1 stycznia 2018 r.
Przewidywany termin wydania publikacji
to marzec 2018 r.
Publikacja zawiera nie tylko klasyczny,
prawniczy komentarz do konkretnych
przepisów, lecz także praktyczne przykłady
i wzory pokazujące, jak przedsiębiorcy
powinni rozliczać się podatkowo.
Zamów w prZedsprZedaży
299 zł zamiast 399 zł
Publikacje dostępne w wersji
PremiUm z wideoszkoleniem
na pendrive:
pIt i cIt 2018 – najważniejsze
zmiany od nowego roku
Prowadzący: Marcin Zarzycki
389 zł zamiast 519 zł
sklep.infor.pl
22 212 07 30, 801 626 666
bok@infor.pl
spis treści
1. Przyczyny Powstawania różnic kursowych i ich rodzaje w ujęciu
bilansowym i Podatkowym
1.1.
Jak określać kursy walut przy przeliczaniu transakcji wyrażonych w walutach obcych
– wyjaśnienie podstawowych pojęć
1.1.1. Kurs średni NBP
1.1.2. Kurs faktycznie zastosowany
1.1.3. Kurs historyczny
1.2. Dodatnie oraz ujemne różnice kursowe
1.3.
1.4. Różnice kursowe bilansowe oraz wynikowe
Zrealizowane oraz niezrealizowane różnice kursowe (podatkowe i niepodatkowe)
2. Podstawy Prawne dotyczące Przeliczania oPeracji gosPodarczych wyrażonych
w walutach obcych i ustalania różnic kursowych dla celów bilansowych i Podatkowych
2.1.
2.2.
2.3.
Wycena transakcji i zasady ustalania różnic kursowych według ustawy o rachunkowości
2.1.1. Wycena operacji gospodarczych w trakcie roku obrotowego
2.1.2. Wycena składników aktywów i pasywów na dzień bilansowy
2.1.3. Różnice kursowe w księgach rachunkowych
Wycena transakcji i zasady ustalania różnic kursowych według ustaw o podatku dochodowym u podatników
prowadzących księgi rachunkowe
2.2.1. Wycena przychodów wyrażonych w walutach obcych i ich korekta
2.2.2.
2.2.3. Ustalanie różnic kursowych według metody podatkowej
2.2.4. Ustalanie różnic kursowych według metody bilansowej
Wycena kosztów uzyskania przychodów wyrażonych w walutach obcych i ich korekta
2.2.4.1. Warunki, jakie należy spełnić, aby stosować bilansową metodę ustalania różnic kursowych
Wycena transakcji i zasady ustalania różnic kursowych w pkpir i ryczałcie ewidencjonowanym
2.3.1.
2.3.2.
Wycena transakcji wyrażonych w walutach obcych i ustalanie różnic kursowych w pkpir
Wycena transakcji wyrażonych w walutach obcych i ustalanie różnic kursowych w ryczałcie
ewidencjonowanym
40
41
41
VAT na fakturze wystawionej pomiędzy krajowymi kontrahentami rozliczającymi się w walucie obcej 45
2.4.1. Przeliczanie transakcji wyrażonych w walucie obcej w celu ujęcia ich w ewidencji i deklaracji VAT
2.4.2.
2.4. Wycena transakcji według ustawy o podatku od towarów i usług
3. ustalanie różnic kursowych od transakcji wyrażonych w walutach obcych
– wybrane zagadnienia
46
3.1. Przeliczanie transakcji i ustalanie różnic kursowych metodą podatkową
46
Rozliczanie różnic kursowych w przypadku wystawienia faktury korygującej sprzedaż
46
Faktura wystawiona w złotych i zapłacona w walucie obcej a ustalanie podatkowej różnicy kursowej 48
48
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3. Ustalanie różnic kursowych w przypadku otrzymania zaliczki na poczet WDT
3.1.4.
Rozliczanie różnic kursowych od przychodów niepodatkowych i wydatków niestanowiących kosztów
uzyskania przychodów
Data rozliczenia różnic kursowych dotyczących przychodów lub kosztów z lat poprzednich
Rozliczanie różnic kursowych w przypadku przewalutowania kredytu lub pożyczki z waluty obcej na
złote (i odwrotnie)
3.1.5.
3.1.6.
3.1.7. Rozliczanie różnic kursowych przy zakupie środków trwałych
3.1.8. Kompensata należności i zobowiązań a podatkowe różnice kursowe
luty 2018
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
3
spis treści
5
5
5
7
9
10
11
12
15
15
15
17
17
19
19
23
26
29
29
35
36
50
52
53
54
56
spis treści
3.1.9.
Rozliczanie różnic kursowych związanych z dywidendą wypłacaną w walucie obcej oraz pożyczką
w walucie obcej przeznaczoną na wypłatę dywidendy
3.1.9.1. Rozliczanie różnic kursowych w związku z dywidendą wypłacaną w walucie obcej
3.1.9.2. Rozliczanie różnic kursowych związanych z pożyczką (kredytem) przeznaczoną na wypłatę
dywidendy
3.1.10. Rozliczanie różnic kursowych od kontraktów typu forward
3.1.11. Wycena wpływu i rozchodu środków z rachunku walutowego
3.1.12. Środki przekazane z rachunku walutowego do kasy walutowej – czy ustalać różnice kursowe
3.1.13. Ustalanie różnic kursowych w związku z zagraniczną podróżą służbową pracownika
3.2. Przeliczanie transakcji i ustalanie różnic kursowych metodą bilansową
3.2.1.
Różnice kursowe od wydatków wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów i ich wpływ
na przychody i koszty podatkowe
3.2.2. Prezentacja różnic kursowych „per saldo” a podatek dochodowy
3.2.3. Zasady ustalania i rozliczania różnic kursowych z wyceny bilansowej
3.2.4. Rozliczanie różnic kursowych z wyceny bilansowej w następnym roku obrotowym
3.2.5.
Różnice kursowe uwzględniane dla celów podatkowych w pierwszym roku stosowania metody
bilansowej
Wycena na dzień bilansowy należności wyrażonych w walucie obcej, objętych odpisem
aktualizującym, oraz ustalanie różnic kursowych
Bilansowa metoda rozliczania różnic kursowych a wycena rozchodu waluty z rachunku walutowego
według kursu historycznego
Rozliczanie różnic kursowych powstałych w związku z wniesieniem wkładu pieniężnego
w walucie obcej na poczet kapitału zakładowego
3.2.6.
3.2.7.
3.2.8.
4. korzyści i zagrożenia związane z wyborem metody rozliczania różnic kursowych
5. odPowiedzi na Pytania czytelników
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
5.6.
Jak rozliczyć w pkpir fakturę w walucie obcej
W jaki sposób rozliczyć zapłatę za fakturę w walucie obcej środkami zakupionymi w kantorze
Jak rozliczyć w księgach rachunkowych wypłatę dywidendy udziałowcowi będącemu zagraniczną
osobą fizyczną
Jak ustalać różnice kursowe w przypadku odsetek od pożyczki udzielonej w walucie obcej
Jak rozliczyć wewnątrzwspólnotowe nabycie środka trwałego w walucie obcej poprzedzone zaliczką
przekazaną unijnemu dostawcy
Jak prawidłowo wycenić i zaksięgować otrzymaną fakturę w walucie obcej wystawioną przez polskiego
kontrahenta
5.7. Jak ująć w księgach rachunkowych karę umowną w walucie obcej
5.8. Czy dokonując wyceny bilansowej należności w walucie obcej, należy urealnić również odpis aktualizujący
4
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
www.pgp.infor.pl
58
58
58
59
60
61
62
63
64
65
66
70
72
73
75
75
77
78
78
79
82
85
86
90
93
95
Przyczyny powstawania różnic kursowych i ich rodzaje…
Różnice kursowe
– wycena, rozliczanie, ewidencja
Przedsiębiorca, który zawiera transakcje krajowe lub zagraniczne wyrażone w walutach obcych, prędzej czy
później musi spotkać się z terminem „różnice kursowe”. Ich powstanie wynika z tego, że wartość transakcji po
przeliczeniu na złote w momencie przeprowadzenia jest inna niż wartość tej transakcji w momencie jej fak-
tycznego rozliczenia, np. zapłaty. W zależności od wzajemnych relacji między kursami walut występują dodat-
nie lub ujemne różnice kursowe, które zwiększają przychody lub koszty przedsiębiorcy.
1. Przyczyny powstawania różnic kursowych
i ich rodzaje w ujęciu bilansowym i podatkowym
Transakcje wyrażone w walucie obcej, jak np. sprzedaż towarów i usług lub ich zakup, są przeliczane
na złote dwukrotnie, a mianowicie:
n pierwszy raz – w momencie dokonania transakcji sprzedaży lub zakupu,
n drugi raz – w momencie otrzymania lub dokonania zapłaty.
Ze względu na to, że kursy walut obcych, pod wpływem prawa popytu i podaży oraz czynników makroeko-
nomicznych, ulegają ciągłym zmianom, kurs zastosowany do przeliczenia transakcji w momencie jej prze-
prowadzenia jest zwykle inny niż kurs zastosowany do przeliczenia tej transakcji w momencie zapłaty.
W zależności od wzajemnych relacji między kursami walut występują dodatnie lub ujemne różnice kurso-
we, które zwiększają przychody lub koszty przedsiębiorcy bądź wpływają na cenę nabycia albo koszt wy-
tworzenia danego składnika firmowego majątku. Różnice kursowe dzielimy również na zrealizowane i nie-
zrealizowane, podatkowe i niepodatkowe, a także na różnice kursowe wynikowe i bilansowe.
1.1. jak określać kursy walut przy przeliczaniu transakcji wyrażonych
w walutach obcych – wyjaśnienie podstawowych pojęć
Aby transakcje wyrażone w walutach obcych można było ująć w księgach rachunkowych czy ewidencjach
podatkowych, muszą zostać przeliczone na złote. Ich odpowiednie przeliczenie jest także niezbędne do pra-
widłowego ustalenia różnic kursowych. Na potrzeby tego przeliczenia może być zastosowany kurs średni NBP,
kurs faktycznie zastosowany oraz kurs historyczny.
1.1.1. kurs średni nBP
W naszym kraju informację o średnich kursach walut publikuje każdego dnia bank centralny, czyli Naro-
dowy Bank Polski. Kursy te, ustalane dla 35 najpopularniejszych światowych walut, mają charakter staty-
styczno-informacyjny, wobec czego różnią się od kursów stosowanych w kantorach walutowych czy bankach.
Niemniej jednak średnie kursy walut podawane przez NBP pełnią bardzo ważną rolę, ponieważ są podstawą
rozliczania transakcji zawieranych w walutach obcych.
Narodowy Bank Polski publikuje 3 tabele kursowe oznaczone jako A, B i C, z czego kursów średnich doty-
czą tabele A i B. Najpopularniejszą tabelą kursów średnich walut obcych jest tabela A, w której można znaleźć
średnie kursy 35 walut w relacji do złotego. Zasady obliczania tych kursów wynikają z uchwały nr 51/2002
Zarządu Narodowego Banku Polskiego z 23 września 2002 r. w sprawie sposobu wyliczania i ogłaszania bie-
żących kursów walut obcych, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym NBP nr 14/2002. Z uchwały tej wynika,
że kursy w tabeli A są ustalane w ten sposób, że w dniu roboczym pomiędzy godziną 10.55 a 11.00 NBP kieru-
luty 2018
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
5
Różnice kursowe – wycena, rozliczanie, ewidencja
je zapytanie do 10 krajowych banków o kursy kupna i sprzedaży EUR/PLN i USD/PLN. Na tej podstawie NBP
oblicza średnie kursy EUR/PLN i USD/PLN, odrzucając po dwie najwyższe i najniższe wartości (po wcześniej-
szym uśrednieniu stawek kupna i sprzedaży), co powoduje, że relacja EUR i USD do złotego jest obliczana na
podstawie sześciu uśrednionych kwotowań z banków. Następnie NBP, wykorzystując uzyskany kurs EUR/PLN,
ustala inne relacje wymienne (np. CHF/PLN, GBP/PLN i inne). Do tego celu wykorzystuje się dane z agencji
informacyjnych (Reuters i Bloomberg). Opracowana w ten sposób tabela A pojawia się na stronie internetowej
NBP (www.nbp.pl) w każdy dzień roboczy między godziną 11.45 i 12.15. Poniżej przykład tabeli A ogłoszonej
przez NBP 29 grudnia 2017 r.
Tabela nr 251/A/NBP/2017 z dnia 29 grudnia 2017 r.
Nazwa waluty
1
bat (Tajlandia)
dolar amerykański
dolar australijski
dolar Hongkongu
dolar kanadyjski
dolar nowozelandzki
dolar singapurski
euro
forint (Węgry)
frank szwajcarski
funt szterling
hrywna (Ukraina)
jen (Japonia)
korona czeska
korona duńska
korona islandzka
korona norweska
korona szwedzka
kuna (Chorwacja)
lej rumuński
lew (Bułgaria)
lira turecka
nowy izraelski szekel
peso chilijskie
peso filipińskie
peso meksykańskie
rand (Republika Południowej Afryki)
Kod waluty
Kurs średni
2
1 THB
1 USD
1 AUD
1 HKD
1 CAD
1 NZD
1 SGD
1 EUR
100 HUF
1 CHF
1 GBP
1 UAH
100 JPY
1 CZK
1 DKK
100 ISK
1 NOK
1 SEK
1 HRK
1 RON
1 BGN
1 TRY
1 ILS
100 CLP
1 PHP
1 MXN
1 ZAR
3
0,1068
3,4813
2,7199
0,4455
2,7765
2,4774
2,6059
4,1709
1,3449
3,5672
4,7001
0,1236
3,0913
0,1632
0,5602
3,3354
0,4239
0,4243
0,5595
0,8953
2,1326
0,9235
1,0047
0,5663
0,0699
0,1768
0,2832
6
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
www.pgp.infor.pl
Przyczyny powstawania różnic kursowych i ich rodzaje…
1
real (Brazylia)
ringgit (Malezja)
rubel rosyjski
rupia indonezyjska
rupia indyjska
won południowokoreański
yuan renminbi (Chiny)
SDR (MFW)
2
1 BRL
1 MYR
1 RUB
10 000 IDR
100 INR
100 KRW
1 CNY
1 XDR
3
1,0510
0,8602
0,0604
2,5659
5,4429
0,3269
0,5349
4,9653
Ze względu na to, że średnie kursy walut obowiązujące danego dnia są publikowane przez NBP dopiero
około południa, przepisy prawa bilansowego i podatkowego, w zakresie przeliczania transakcji wyrażonych
w walutach obcych na złote, odnoszą się do kursów średnich ogłoszonych przez NBP na dzień poprzedzający
przeprowadzenie transakcji, tj. na dzień poprzedzający powstanie przychodu, poniesienie kosztu, powstanie
obowiązku podatkowego w VAT czy otrzymanie bądź dokonanie zapłaty.
!
UWAGA
Tabela A ogłaszana przez NBP (www.nbp.pl), w której prezentowane są średnie kursy
35 najpopularniejszych walut świata, na gruncie prawa bilansowego i podatkowego stano-
wi podstawę do przeliczania na złote transakcji wyrażonych w walucie obcej.
PRZykład 1
Podatnik 10 listopada 2017 r. dokonał dostawy towarów w ramach WDT i tego samego dnia wystawił
fakturę na kwotę 20 000 euro. Dla celów podatku dochodowego, podatku VAT i ustawy o rachunkowo-
ści przychód ze sprzedaży przeliczono na złote według kursu średniego NBP ogłoszonego na 9 listopada
2017 r., który wynosił 4,2308 PLN/EUR (tabela nr 217/A/NBP/2017). Wartość przychodu ze sprzedaży
wyniosła 84 616 zł (20 000 euro × 4,2308 PLN/EUR).
Narodowy Bank Polski podaje również średnie kursy mniej popularnych walut, w tym np. funta egipskiego
(EGP), peso argentyńskiego (ARS), rubla białoruskiego (BYN) itd. Można je odnaleźć w tabeli B, która jest
aktualizowana w każdą środę między 11.45 a 12.45.
1.1.2. kurs faktycznie zastosowany
Pojęcie „kurs faktycznie zastosowany” występuje zarówno w prawie bilansowym (art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy
o rachunkowości; dalej: uor), jak i w ustawach o podatku dochodowym (art. 24c ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych; dalej: updof, oraz art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych; dalej: updop).
Faktycznie zastosowany kurs waluty to taki kurs, który został rzeczywiście, realnie zastosowany do przepro-
wadzenia operacji gospodarczej w ten sposób, że na jego podstawie, w oparciu o wyrażoną w nim cenę wa-
luty, doszło do przeprowadzenia operacji finansowej przewalutowania. Chodzi tu o kurs waluty, po którym
podatnik faktycznie sprzedał lub nabył walutę obcą. Jak wyjaśnił NSA w wyroku z 26 stycznia 2016 r. (II FSK
3030/13):
NSA
(...) „faktycznie zastosowany kurs waluty” to taki kurs, który był w istocie, rzeczywiście, naprawdę zasto-
sowany. Taką cechę można z nim natomiast wiązać tylko wtedy, gdy na jego podstawie, w oparciu o wyra-
żoną w nim cenę waluty, w istocie doszło do przeprowadzenia operacji finansowej przewalutowania, czyli
do wyrażenia w danej walucie wartości pieniężnej określonej pierwotnie w innej walucie.
luty 2018
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
7
Różnice kursowe – wycena, rozliczanie, ewidencja
(…) jeżeli otrzymanie należności lub zapłata zobowiązania nie wiązały się z faktycznym zastosowaniem jakie-
gokolwiek kursu waluty, ponieważ realizacja płatności następowała w określonej walucie bez zamiany wyrażo-
nej w niej wartości na inną walutę (...) do obliczenia wartości różnic kursowych należy, zgodnie z art. 15a ust. 4
u.p.d.o.p., zastosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, w którym różnice kur-
sowe wystąpiły.
Na okoliczności faktycznego zastosowania kursu waluty wskazał również Dyrektor IS w Poznaniu w inter-
pretacji indywidualnej z 8 lutego 2016 r. (ILPB4/4510-1-556/15-2/ŁM), w której czytamy, że:
MF
(...) brzmienie przepisu art. 15a ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadza
swego rodzaju „ograniczenie” do uwzględniania dla celów obliczania różnic kursowych kursu faktycznie
zastosowanego do konkretnych przypadków wymienionych w pierwszym zdaniu tego przepisu, tj. sprze-
daży waluty obcej, kupna waluty obcej, otrzymania należności lub zapłaty zobowiązania w walucie obcej, czyli do
sytuacji, w których dojdzie w rzeczywistości do zastosowania konkretnego, faktycznego kursu walutowego.
Z przepisu tego wynika, że jeżeli podatnik nie kupuje ani nie sprzedaje waluty lub nie następuje faktyczne (rzeczy-
wiste) zastosowanie kursu waluty, tj. nie dochodzi do przewalutowania otrzymywanej należności lub płaconego
zobowiązania (np. przez bank do przeliczenia wpływu środków z tytułu otrzymywanej należności lub wypływu
środków z tytułu zapłaty zobowiązania po konkretnym, rzeczywistym kursie przeliczeniowym), wówczas zastoso-
wanie znajdzie kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.
Tym samym za kurs waluty faktycznie zastosowany można uznać m.in.:
n kurs sprzedaży banku, z którego usług korzysta dany podmiot, obowiązujący w dniu dokonania zakupu wa-
luty obcej lub kurs indywidualnie wynegocjowany z bankiem,
n kurs kupna banku, z którego usług korzysta dany podmiot, obowiązujący w dniu dokonania odsprzedaży
waluty obcej lub kurs indywidualnie wynegocjowany z bankiem,
n kurs zastosowany przez kantor w dniu zakupu lub odsprzedaży waluty obcej.
Jeśli podatnik wpłaca na rachunek walutowy walutę obcą kupioną w banku lub kantorze, powinien ją wy-
cenić według kursu sprzedaży, który został faktycznie zastosowany przez bank lub kantor. Natomiast rozchód
waluty obcej, który nastąpił w związku z jej wymianą na złote w banku lub kantorze, należy przeliczyć na złote
według kursu kupna faktycznie zastosowanego przez bank lub kantor.
PRZykład 2
Spółka kupiła w kantorze walutowym 10 000 dolarów amerykańskich (USD) po kursie 3,6720 PLN/USD.
Środki te następnie zasiliły firmowy rachunek walutowy. Wpływ waluty na rachunek walutowy należy
wycenić według kursu sprzedaży, który został faktycznie zastosowany przez kantor. Jego wartość wynio-
sła 36 720 zł (10 000 USD × 3,6720 PLN/USD).
Z kursem faktycznie zastosowanym będziemy mieli także do czynienia w przypadku przelewu środków pie-
niężnych między rachunkiem złotówkowym a rachunkiem walutowym. W momencie przelewu środków z ra-
chunku złotówkowego na rachunek walutowy bank dokonuje sprzedaży waluty obcej, wobec czego kupioną
od banku walutę obcą należy przeliczyć na złote według faktycznie zastosowanego przez bank w danym dniu
kursu sprzedaży. Jeżeli natomiast następuje przelew środków z rachunku walutowego na rachunek złotówko-
wy, to bank dokonuje zakupu waluty obcej. Transakcję tę należy przeliczyć na złote według kursu kupna fak-
tycznie zastosowanego przez bank w dniu odsprzedaży waluty.
PRZykład 3
Spółka posiada na rachunku walutowym 15 000 euro. W związku z koniecznością uregulowania zo-
bowiązania wobec krajowego dostawcy sprzedała bankowi 3000 euro po kursie 4,2300 PLN/EUR,
który jest faktycznie zastosowanym przez bank kursem kupna waluty obcej. Rozchód waluty obcej
8
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
www.pgp.infor.pl
Przyczyny powstawania różnic kursowych i ich rodzaje…
z rachunku walutowego spółka przeliczyła na złote według kursu kupna banku, z którego usług korzy-
stała, tj. 4,2300 PLN/EUR. Wartość rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego wyniosła 12 690 zł
(3000 euro × 4,2300 PLN/EUR). Ta sama kwota wpłynęła na rachunek złotówkowy spółki, z którego
spółka uregulowała zobowiązanie wobec krajowego kontrahenta.
Z art. 24c ust. 5 updof oraz art. 15a ust. 5 updop wynika, że jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty jest
wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5 wartość kursu średniego
ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie za-
stosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wska-
zania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub nie-
wskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten
kurs opierając się na kursach walut ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski.
1.1.3. kurs historyczny
Dla celów bilansowych, na podstawie art. 35 ust. 8 w zw. z art. 34 ust. 4 pkt 1–3 uor (j.t. Dz.U. z 2017 r.
poz. 2342 ze zm.), do rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego jednostki mogą stosować kurs historycz-
ny, tj. kurs, po jakim wyceniono wpływ waluty na rachunek. Wówczas rozchód waluty (np. zapłata zobowią-
zania) z rachunku dokonywany jest według jednej z trzech metod, których zastosowanie decyduje o kolejności
rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego, a mianowicie według:
n metody FIFO, czyli „pierwsze przyszło – pierwsze wyszło”,
n metody LIFO, czyli „ostatnie przyszło – pierwsze wyszło”,
n kursów średnioważonych.
Zastosowanie metody polegającej na wycenie rozchodu waluty według kursu historycznego daje określone
korzyści związane m.in. ze zmniejszonym nakładem pracy, ponieważ metoda ta skutkuje tym, że na rachunku
walutowym nie powstają różnice kursowe od własnych środków pieniężnych.
To rozwiązanie stosowane dla celów bilansowych niestety nie może być przyjęte dla celów podatkowych
w przypadku, gdy jednostka ustala różnice kursowe metodą podatkową na podstawie art. 24c updof oraz
art. 15a updop (więcej na temat podatkowych metod ustalania różnic kursowych w punkcie 2.2.3. Ustalanie
różnic kursowych według metody podatkowej). Podatnicy ustalający, dla celów podatku dochodowego,
różnice kursowe metodą podatkową do wyceny rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego nie mogą sto-
sować kursu historycznego, tj. kursu, po jakim wyceniony został uprzednio wpływ waluty. Dla celów podatko-
wych do wyceny operacji na rachunku walutowym (gdy nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty) są oni
zobowiązani przyjąć:
1) przy wpływie walut – średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu środ-
ków w walucie obcej na rachunek walutowy (np. w związku z otrzymaniem należności w walucie obcej),
2) przy rozchodzie walut – średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wypływu
środków w walucie obcej z rachunku walutowego (np. na skutek zapłaty zobowiązania w walucie obcej).
PRZykład 4
Jednostka posiada rachunek walutowy, na który 6 lutego wpłynęła należność w kwocie 5000 euro. Otrzy-
maną zapłatę wyceniono według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego wpływ, tj. według kursu
4,20 PLN/EUR (kurs przykładowy). Przy czym kwota 5000 euro to jedyne środki na tym rachunku. Dwa
dni później jednostka uregulowała za pomocą rachunku walutowego zobowiązanie wobec kontrahen-
ta w kwocie 1000 euro. Do wyceny tego rozchodu zastosowano kurs historyczny, po którym wyceniono
wpływ waluty na rachunek, tj. kurs 4,20 PLN/EUR.
1. Zastosowanie kursu historycznego do rozchodu waluty z rachunku walutowego w kwocie 1000 euro
powoduje, że nie występują na tym rachunku różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Do
wpływu i wypływu waluty zastosowano bowiem ten sam kurs.
luty 2018
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
9
Różnice kursowe – wycena, rozliczanie, ewidencja
2. Na rozrachunkach z kontrahentem, wobec którego jednostka uregulowała zobowiązanie w kwo-
cie 1000 euro, wystąpiła różnica kursowa ustalona między kursem średnim NBP z dnia poprze-
dzającego poniesienie kosztu a kursem średnim NBP z dnia poprzedzającego wpływ waluty na
rachunek (tj. kursem, który jednostka zastosowała do wyceny wpływu środków pieniężnych na
rachunek). Różnica ta, dla celów podatku dochodowego, nie spełnia warunków do uznania jej
za podatkową różnicę kursową. Jeśli nie dochodzi do wymiany walut, to za podatkowe różnice
kursowe uznaje się różnice między kursem średnim z dnia poprzedzającego poniesienie kosztu
a kursem średnim z dnia poprzedzającego wypływ (a nie wpływ) waluty w celu zapłaty zobo-
wiązania.
1.2. dodatnie oraz ujemne różnice kursowe
Zasadniczo różnice kursowe powstają:
n na rozrachunkach w związku z otrzymaniem lub dokonaniem zapłaty,
n w związku z wyceną bilansową aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej,
n w związku z rozchodem waluty obcej z rachunku walutowego lub kasy walutowej, jako różnice kursowe od
własnych środków pieniężnych.
Różnice kursowe mogą być rozpoznawane jako dodatnie lub ujemne, przy czym dodatnie różnice kurso-
we zwiększają przychody, natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty. Dodatnie różnice kursowe
powstają wtedy, gdy w wyniku transakcji walutowej następuje wzrost dochodu (majątku) przedsiębiorcy, co
może być spowodowane np. zwiększeniem przychodów (należności) o różnicę kursową lub zmniejszeniem
kosztów (zobowiązań) o różnicę kursową. Natomiast ujemne różnice kursowe powstają, gdy skutkiem trans-
akcji walutowej jest przykładowo zmniejszenie przychodów (należności) o różnicę kursową lub zwiększenie
kosztów (zobowiązań) o różnicę kursową.
PRZykład 5
Spółka w styczniu nabyła towar od niemieckiego kontrahenta, co potwierdzała otrzymana faktura wy-
stawiona 10 stycznia na kwotę 10 000 euro. Zakup wyceniono według kursu średniego NBP z 9 stycz-
nia, który wynosił 4,25 PLN/EUR (kurs przykładowy). 24 stycznia spółka uregulowała swoje zobowią-
zanie z rachunku walutowego. Rozchód waluty wyceniono według kursu średniego NBP z 23 stycznia,
który wynosił 4,15 PLN/EUR (kurs przykładowy). Waluta znajdująca się na rachunku, w dniu jej wpły-
wu została wyceniona według kursu 4,20 PLN/EUR.
Przykład pomija kwestię rozliczenia VAT z tytułu WNT.
Spółka ustaliła różnice kursowe w sposób następujący:
1. Różnice kursowe na rozrachunkach:
a) wartość zobowiązania na dzień powstania wyniosła 42 500 zł (10 000 euro × 4,25 PLN/EUR),
b) wartość zobowiązania na dzień zapłaty wyniosła 41 500 zł (10 000 euro × 4,15 PLN/EUR),
c) w związku z dokonaną zapłatą wartość zobowiązania uległa zmniejszeniu o dodatnią różnicę kur-
sową w kwocie 1000 zł (42 500 zł – 41 500 zł).
2. Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych:
a) wartość waluty w dniu wpływu na rachunek walutowy wynosiła 42 000 zł (10 000 euro ×
× 4,20 PLN/EUR),
× 4,15 PLN/EUR),
b) wartość waluty w dniu rozchodu z rachunku walutowego wynosiła 41 500 zł (10 000 euro ×
c) w związku z rozchodem waluty wycenionym po kursie niższym niż jej wpływ powstała ujemna
różnica kursowa w kwocie 500 zł (42 000 zł – 41 500 zł).
Ewidencja zdarzeń dotyczących powstania różnic kursowych w związku z zapłatą za dostawę towarów
może przebiegać następująco:
10
PorAdnik GAzeTy PrAwneJ nr 2 (900)
www.pgp.infor.pl
Pobierz darmowy fragment (pdf)