Darmowy fragment publikacji:
WSTĘP
Jedną z prawd teologicznych głoszonych przez Kościół, która stała się
normą prawną w kanonicznym systemie prawnym, jest nierozerwalność
małżeństwa. Kościół uważa, że małżeństwo jest nierozerwalne i żadna ludz-
ka władza nie jest w stanie takiego związku rozwiązać. Jednak prawo ko-
ścielne dopuszcza w tym względzie wyjątki, dając możliwość:
1) rozwiązania małżeństwa niedopełnionego,
2) rozwiązania naturalnego węzła małżeńskiego, czyli takiego, w którym
przynajmniej jedna z tworzących go stron jest nieochrzczona.
W przypadku gdy małżeństwo rozpadło się, a zostało wcześniej dopeł-
nione i nie jest ono związkiem naturalnym, istnieje możliwość wniesienia
do sądu kościelnego sprawy o orzeczenie (stwierdzenie) nieważności mał-
żeństwa. Kompetentny sąd nie unieważnia ważnie zawartych małżeństw
i nie wydaje orzeczeń rozwodowych, lecz tylko – po przeprowadzeniu spe-
cjalnego postępowania, zgodnie z przepisami prawa – daje autorytatywną
odpowiedź na wysuniętą wątpliwość: czy dane małżeństwo jest nieważne
z konkretnego tytułu prawnego. Odpowiedź pozytywna, zawarta w prawo-
mocnym wyroku, daje stronom, jako niezwiązanym węzłem małżeńskim,
możliwość zawarcia nowego związku małżeńskiego z inną osobą. W spra-
wach o orzeczenie nieważności małżeństwa sama zgodna wola małżonków
ani samo faktyczne rozejście się stron, ani nawet zupełny rozkład pożycia
małżeńskiego, nie mogą być tytułem wszczęcia procesu o nieważność mał-
żeństwa. tytuł ten musi być prawny, czyli przewidziany w prawie kanonicz-
nym. tytuły prawne można podzielić na trzy ogólne grupy:
1) wynikające z istnienia w chwili zawierania związku małżeńskiego prze-
szkody kanonicznej, od której nie została udzielona dyspensa;
2) wynikające z braku lub wadliwego wyrażenia zgody małżeńskiej;
3) wynikające z niezachowania kanonicznej formy zawarcia małżeństwa.
Małżeństwo pozostaje pod szczególną opieką prawa. Oznacza to, że
skoro tylko zostanie ono zawarte zewnętrznie, należy je uważać za waż-
ne, dopóki nie udowodni się, że jest na pewno nieważne lub – w dwóch
12
WStęP DO DRUgiegO WyDANiA
wspomnianych wyżej przypadkach – nie zostanie ono rozwiązane. Dlatego
w razie nierozstrzygniętej wątpliwości, domniemanie prawne przemawia za
ważnością danego małżeństwa.
W ostatnich latach możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa
albo jego rozwiązania w trybunałach kościelnych przestaje być swego ro-
dzaju tabu lub przywilejem dla „wtajemniczonych”. ta publikacja – jedna
z niewielu na rynku wydawniczym – ma na celu uświadomienie, iż osoby,
których małżeństwa się rozpadły, mogą skorzystać ze wspomnianych moż-
liwości będących – co podkreślam usilnie – normalną wielowiekową prak-
tyką w ramach prawa kościelnego. Język prezentowanego tekstu jest na
tyle przystępny, na ile pozwala prawny charakter opisywanych instytucji.
Styl komentowania norm kanonicznych został tu również ograniczony do
niezbędnego minimum, tak aby czytelnik uzyskał konkretną, zwięzłą, a co
ważniejsze – przydatną informację.
Książka została podzielona na trzy rozdziały. Pierwszy dotyczy rozwią-
zania małżeństwa, drugi orzeczenia jego nieważności, a trzeci procedury
orzekania nieważności. Na końcu dołączono aneks z wzorami pism proce-
sowych, z telefonami i adresami sądów kościelnych w Polsce oraz z adresa-
mi trybunału Roty Rzymskiej i Sygnatury Apostolskiej.
Wstęp do drugiego wydania
Wraz z dużą liczbą rozwodów rośnie liczba spraw kierowanych do są-
dów kościelnych z prośbą o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Byłoby
nadużyciem mówienie o zwiększonej „popularności” tej instytucji prawnej,
jednak pewne jest, iż osoby, których związki rozpadły się, chętniej korzy-
stają z prawa do wniesienia swojego przypadku do trybunału kościelnego.
Wyrażam nadzieję, że kolejne, zaktualizowane wydanie niniejszej pozycji
książkowej, pozwoli czytelnikom na łatwiejsze poruszanie się w gąszczu
przepisów kościelnych, dotyczących prawa małżeńskiego oraz prawa proce-
sowego. tak naprawdę, lepiej aby czytelnicy nie musieli zagłębiać się w taj-
niki prawa kanonicznego, chyba że w celach wyłącznie poznawczych, a nie
praktycznych, czego Państwu i sobie życzę.
Rozdział I
ROZWIĄZANIE MAŁŻEŃSTWA
Rozwiązanie małżeństwa dokonuje się w obrębie norm kodeksowych
i tych, które znajdują się w instrukcji Normae de conficiendo processu pro
solutione vinculi matrimonialis in favorem fidei z roku 2001. Normy kodek-
sowe dotyczące małżeństwa nieochrzczonych zostały zawarte w kanonach
od 1141 do 1150. Najpierw kodeks mówi o rozwiązaniu małżeństwa niedo-
pełnionego.
1. Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego
Małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludz-
ką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci. Jednak małżeństwo nie-
dopełnione, zawarte przez ochrzczonych lub między stroną ochrzczoną
i stroną nieochrzczoną, może być ze słusznej przyczyny rozwiązane przez
Biskupa Rzymskiego (papieża) na prośbę obydwu stron lub tylko jednej,
choćby druga się nie zgadzała. Małżeństwo jest dopełnione, jeśli zostało
ważnie zawarte, a następnie dopełnione przez małżonków aktem małżeń-
skim ukierunkowanym na zrodzenie potomstwa, do którego z natury swej
zmierza małżeństwo, przez który małżonkowie stają się jednym ciałem;
przy czym akt małżeński musi być dokonany w sposób ludzki, czyli świado-
mie i dobrowolnie, z afektu małżeńskiego. takie małżeństwo jest absolut-
nie nierozwiązalne. Prawo domniemywa, że małżonkowie dopełnili swoje
małżeństwo, jeśli po zawarciu małżeństwa mieszkali razem. Małżeństwo
jest niedopełnione w znaczeniu kanonicznym, jeśli np. żona, mimo stanow-
czego oporu, została przez męża zmuszona do aktu małżeńskiego przy uży-
ciu siły fizycznej. Jest to zgodne z przepisem kan. 125 § 1, który stanowi, że
czyn dokonany pod wpływem siły zewnętrznej, której nie można się oprzeć,
Pobierz darmowy fragment (pdf)
