'Recenzowana praca znanych i uznanych Autorów stanowi pierwsze w polskiej literaturze, tak szerokie i pogłębione, opracowanie prawa żywnościowego, nowej dziedziny prawa znajdującej się w toku wyodrębniania. Dzieło obejmuje niemalże całość bardzo rozległej i skomplikowanej problematyki prawnej dotyczącej żywności i choćby już tylko z tego względu zasługuje na miano 'Systemu prawa żywnościowego'. Przedmiotem analizy są zarówno regulacje unijne, jak i polskie, tzw. międzynarodowe prawo żywnościowe oraz w niezbędnym zakresie prawo żywnościowe niektórych państw. (...) Bez wątpienia recenzowana praca jest dziełem oryginalnym i pionierskim, wypełniającym dotkliwą lukę w dotychczasowej literaturze'.
Darmowy fragment publikacji:
System prawa
żywnościowego
Małgorzata Korzycka, Paweł Wojciechowski
WARSZAWA 2017
Publikacja została dofinansowana przez Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warszawskiego.
Stan prawny na 1 lutego 2017 r.
Recenzent
Prof. dr hab. Roman Budzinowski
Wydawca
Agata Jędrasik
Redaktor prowadzący
Joanna Maź
Opracowanie redakcyjne
Katarzyna Paterak-Kondek
Łamanie
Andrzej Gudowski
Zdjęcie na okładce
iStock/stevanovicigor
Poszczególne rozdziały napisali:
Małgorzata Korzycka – rozdziały: 3, 5, 6, 8 pkt 1 i 2, rozdział 10
Paweł Wojciechowski – rozdziały: 2, 4, 7, 8 pkt 3, 4, rozdział 9
Małgorzata Korzycka, Paweł Wojciechowski – wstęp, rozdziały: 1 i 11,
podsumowanie, bibliografia
© Copyright by
Wolters Kluwer SA, 2017
ISBN: 978-83-8092-879-4
Dział Praw Autorskich
01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33
tel. 22 535 82 19
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
księgarnia internetowa www.profinfo.pl
SpiS treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział i. Prawo żywnościowe jako dziedzina prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . Wyodrębnienie prawa żywnościowego jako nowej dziedziny prawa . . . . . . . . . . . . . .
2 . prawo żywnościowe a inne dziedziny prawa (prawo rolne, prawo konsumenckie,
prawo handlowe, prawo administracyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .1 . prawo żywnościowe a prawo rolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .2 . prawo żywnościowe a prawo handlowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .3 . prawo żywnościowe a prawo konsumenckie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Metody regulacji w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . ewolucja prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . Dawne prawo żywnościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . rozwój prawa żywnościowego w polskim prawodawstwie . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 . rozwój prawa żywnościowego w Unii europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . rozwój prawa żywnościowego w wybranych państwach spoza Ue . . . . . . . . . . .
4 .4 .1 . Stany Zjednoczone Ameryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .2 . chiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .3 . Brazylia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .4 . Australia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .5 . Kodeks żywnościowy (codex Alimentarius) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział ii. Unijne prawo żywnościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . podstawy traktatowe unijnych regulacji z zakresu prawa żywnościowego . . . . . . . . . .
1 .1 . regulacja odnosząca się do funkcjonowania rynku wewnętrznego
jako podstawa aktów z zakresu prawa żywnościowego
(art . 114 tFUe, dawniej art . 95 tWe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .2 . regulacja dotycząca wspólnej polityki rolnej jako podstawa aktów
z zakresu prawa żywnościowego (art . 43 tFUe, dawniej art . 37 tWe) . . . . . . .
1 .3 . regulacja dotycząca ochrony zdrowia publicznego jako podstawa
aktów z zakresu prawa żywnościowego (art . 168 ust . 4 lit . b tFUe,
dawniej art . 152 ust . 4 lit . b tWe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .4 . regulacja dotycząca polityki handlowej jako podstawa aktów z zakresu
prawa żywnościowego (art . 207 tFUe, dawniej art . 133 tWe) . . . . . . . . . . . .
1 .5 . Wpływ traktatu akcesyjnego na akty prawne z zakresu prawa żywnościowego . . .
2 . rodzaje i formy unijnych aktów prawa wtórnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Zastosowanie zasady pomocniczości i proporcjonalności w regulacjach z zakresu
prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
19
23
29
36
36
43
48
54
57
57
60
64
68
68
77
82
87
89
96
97
100
104
107
109
110
111
115
Spis treści
3 .1 . Zasada pomocniczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .2 . Zasada proporcjonalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . cele unijnego prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . Ochrona życia i zdrowia człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . Ochrona interesów ekonomicznych konsumentów i uczciwych
praktyk rynkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 . Swobodny przepływ żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . Ochrona środowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .5 . Ochrona zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Struktura unijnego prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . Zasady ogólne unijnego prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . Zasada regulacji łańcucha żywnościowego od produkcji pierwotnej
do konsumenta finalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . Zasada odpowiedzialności podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa
spożywcze za zapewnienie bezpieczeństwa żywności i pasz . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . Zasada możliwości śledzenia (traceability) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 . Zasada analizy ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 .1 . pojęcie ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 .2 . Analiza ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .5 . Zasada ostrożności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .6 . Zasada informowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział iii. zakres przedmiotowy prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . pojęcie żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Funkcje żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Definicje żywności w prawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Suplement diety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . ewolucja kryteriów klasyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . Kryteria rozróżnienia produktu leczniczego i suplementu
w orzecznictwie etS/tSUe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 . Suplementy diety w prawie polskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .1 . Notyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .2 . postępowanie wyjaśniające prowadzone przez GiS . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .3 . Opinia Urzędu rejestracji produktów Leczniczych . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .4 . produkty roślinne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .5 . inne podmioty wydające opinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . Suplement diety a produkt leczniczy . produkt „z pogranicza” (borderline) . . . . .
4 .5 . Znakowanie suplementu diety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .6 . Zasady reklamy suplementu diety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Definicja artykułu rolno-spożywczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . pojęcie łańcucha żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . produkcja podstawowa (pierwotna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . przetwarzanie żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . Dystrybucja żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział iV. Przedsiębiorstwo spożywcze, podmiot prowadzący
przedsiębiorstwo spożywcze i zakład w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . .
1 . przedsiębiorstwo spożywcze w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze w prawie żywnościowym . . . . . . .
116
117
119
125
130
134
136
138
141
141
143
145
147
149
149
152
162
165
172
172
173
175
178
184
185
191
192
193
193
195
196
198
202
204
209
210
210
213
213
216
219
224
Spis treści
3 . Zakład w unijnym prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Odmienność prawa krajowego w używaniu nazw „podmiot działający na rynku
spożywczym” i „zakład” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział V. Bezpieczeństwo żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . Życie i zdrowie konsumenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Wybór unifikacji dla systemu bezpieczeństwa w prawie Unii europejskiej . . . . . . . .
3 . relacje prawa unijnego i polskiego w zakresie bezpieczeństwa żywności . . . . . . . . . .
4 . System bezpieczeństwa żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział Vi. Jakość żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . próby definicji jakości żywności w teorii i w legislacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . relacje standardów produktów żywnościowych w prawie unijnym, krajowym
oraz w codex Alimentarius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .1 . Kazus „marmolady” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .2 . porozumienia światowej Organizacji Handlu w odniesieniu do standardu
produktu żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .3 . Wybrane standardy w ramach światowej Organizacji Handlu . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział Vii. odpowiedzialność w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . pojęcie odpowiedzialności prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Funkcje odpowiedzialności w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Wymagania w odniesieniu do sankcji w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Odpowiedzialność karna w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Odpowiedzialność administracyjna w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 .1 . Odpowiedzialność oparta na sankcjach policyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 .2 . Odpowiedzialność oparta na sankcjach w postaci kar pieniężnych . . . . . . . . . . .
6 . Odpowiedzialność cywilna w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . pojęcie produktu a pojęcie żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . pojęcie produktu niebezpiecznego żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . producent i inne osoby zobowiązane do wynagrodzenia szkody . . . . . . . . . . . . .
6 .4 . Szkoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .5 . przesłanki egzoneracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .6 . przedawnienie roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 . Zbieg odpowiedzialności w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział Viii. Wybrane obszary szczegółowej regulacji
prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . regulacje dotyczące wybranych produktów lub grup produktów
(standard produktów) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .1 . Żywność GMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .2 . Żywność ekologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .3 . Żywność regionalna i tradycyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . regulacje dotyczące higieny żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . regulacje dotyczące informacji na temat żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .1 . pojęcie informacji na temat żywności, etykietowania, reklamy
i prezentacji żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .2 . Funkcje etykietowania, reklamy i prezentacji żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .3 . podstawowe wymogi dotyczące informacji na temat żywności . . . . . . . . . . . . . .
3 .4 . Obowiązkowe i dobrowolne informacje na temat żywności . . . . . . . . . . . . . . . . .
230
233
235
235
242
249
253
265
265
271
271
273
277
284
284
287
290
292
294
295
295
300
302
303
305
308
311
315
317
320
320
320
351
381
404
411
413
416
419
421
Spis treści
3 .5 . informacje na temat żywności sprzedawanej konsumentowi bez opakowania . . .
3 .6 . podmiot odpowiedzialny za zapewnienie informacji na temat żywności . . . . . . .
3 .7 . Zakres delegacji dla Komisji w zakresie informacji na temat żywności . . . . . . . .
3 .8 . Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . regulacje związane z analizą ryzyka oraz kontrolą i monitoringiem w łańcuchu
żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . Urzędowa kontrola żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 .1 . Unijny model urzędowych kontroli żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 .2 . polska regulacja urzędowych kontroli żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . Struktura i funkcje europejskiego Urzędu ds . Bezpieczeństwa Żywności . . . . . .
4 .3 . System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (rASFF)
i zarządzanie kryzysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział iX. Prywatne prawo żywnościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . pojęcie prawa żywnościowego prywatnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Samoregulacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Odpowiedzialność cywilna w łańcuchu żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział X. Prawa człowieka w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . prawo do odpowiedniej żywności w systemie praw człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Koncepcje prawa do odpowiedniej żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . prawo do wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Obowiązek poszanowania (duty to respect) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Obowiązek ochrony (duty to protect) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . Obowiązek realizacji (duty to fulfill) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 . Obowiązek sprzyjania realizacji (duty to facilitate) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 . Obowiązek całkowitej realizacji (duty to provide) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9 . Znaczenie Ogólnego Komentarza nr 12 dla oceny realizacji prawa
do odpowiedniej żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10 . Ochrona praw człowieka w stosunkach zewnętrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11 . Wspólna polityka rolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12 . Karta praw podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13 . regulacja krajowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział Xi. zasady i pojęcia wypracowane w orzecznictwie TSUE . . . . . . . . . .
1 . regulacje zastrzegające oznaczenie towaru w orzecznictwie tSUe . . . . . . . . . . . . . .
2 . regulacje nakazujące zastosowanie oznaczenia towaru w orzecznictwie tSUe . . . . .
3 . Oznakowanie o charakterze promocyjnym – sprawa Mars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Ochrona konsumenta przy wyróżnianiu środków spożywczych
w orzecznictwie tSUe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . programy promocji towarów w orzecznictwie tSUe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . inne wybrane orzeczenia tSUe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
autorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
426
427
428
430
437
437
437
446
455
459
467
469
470
482
490
493
495
498
499
500
501
501
502
502
503
504
504
505
511
521
522
524
527
530
533
537
551
569
tABLe OF cONteNtS
List of abbreviations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER i. Food law as a branch of law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . Separation of food law as a new branch of law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Food law vis-ŕ-vis other branches of law (agricultural law, consumer law,
commercial law, administrative law) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .1 . Food law and agricultural law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .2 . Food law and commercial law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .3 . Food law and consumer law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Methods of regulation in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . evolution of food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . Old food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . Development of food law in polish legislation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 . Development of food law in the european Union . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . Development of food law in selected non-eU countries . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .1 . United States of North America . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .2 . china . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .3 . Brazil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .4 . Australia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 .5 . the Food code (codex Alimentarius) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER ii. European Union food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . treaty bases for eU regulations concerning food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .1 . regulation concerning the functioning of the internal market as the basis
for food law acts (Art . 114 of tFeU, formerly Art . 95 of tec) . . . . . . . . . . . . .
1 .2 . regulation concerning common agricultural policy as the basis
for acts regarding the food law area
(Art . 43 of tFeU, formerly Art . 37 of tec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .3 . regulation concerning the protection of public health as the basis
for acts regarding the food law area (Art . 168, par . 4, letter b)
of tFeU, formerly Art . 152, par . 4, letter b) of tec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .4 . regulation concerning common trade policy as the basis for acts
regarding the food law area (Art . 207 of tFeU, formerly Art . 133 of tec) . . .
1 .5 . influence of the Accession treaty on legal acts concerning food law . . . . . . . . .
2 . types and forms of eU secondary sources of law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Application of the subsidiarity and proportionality principles
in regulations concerning food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
21
23
29
36
36
43
48
54
57
57
60
64
68
68
77
82
87
89
96
97
100
104
107
109
110
111
115
Table of contents
3 .1 . principle of subsidiarity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .2 . principle of proportionality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Objectives of eU food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . protection of human life and health . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . protection of economic interests of consumers and of fair market practices . . . .
4 .3 . Free movement of food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . protection of the natural environment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .5 . protection of health and wellbeing of animals and of plant health . . . . . . . . . . .
5 . Structure of eU food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . General rules of eU food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . principle of food chain regulation from primary production
to final consumer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . principle of liability of food business operators for ensuring safety
of food and feed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . principle of traceability . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 . principle of risk analysis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 .1 . the concept of risk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 .2 . risk analysis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .5 . principle of prudence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .6 . principle of information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER iii. Scope of application of food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . the concept of food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Functions of food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . Definitions of food in law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Dietary supplement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . evolution of classification criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . criteria of distinction between medicinal products and supplements
in judicial decisions of the ecJ/cJeU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 . Dietary supplements in polish law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .1 . Notification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .2 . preliminary investigation conducted by the chief
Sanitary inspectorate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .3 . Opinion of the Office for registration of Medicinal products . . . . . . . .
4 .3 .4 . plant products . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .3 .5 . Other entities issuing opinions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .4 . Dietary supplements versus medicinal products . Borderline products . . . . . . . . .
4 .5 . Labelling dietary supplements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .6 . rules concerning advertising dietary supplements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Definition of agri-food products . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . the concept of food chain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . primary production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . Food processing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . Food distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER iV. Food business, food business operators
and establishment in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . Food business in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Food business operators in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
116
117
119
125
130
134
136
138
141
141
143
145
147
149
149
152
162
165
172
172
173
175
178
184
185
191
192
193
193
195
196
198
202
204
209
210
210
213
213
216
219
224
Table of contents
3 . establishment in eU food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Differences in national laws regarding the use of terms ‘food business operator’
and ‘establishment’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER V. Food safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . consumer life and health . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . choice of unification for the safety system in the european Union law . . . . . . . . . . .
3 . relations of eU and polish law as regards food safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Food safety system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER Vi. Food quality . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . Attempts at defining food quality in theory and in legislation . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . relations of food product standards in eU and national laws
and in codex Alimentarius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .1 . the case of ‘marmalade’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .2 . the World trade Organization agreements regarding
food product standards . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 .3 . Selected standards under the World trade Organization . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER Vii. Liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . the concept of legal liability . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Functions of liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . requirements concerning sanctions in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . penal liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Administrative liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 .1 . Liability based on police sanctions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 .2 . Liability based on sanctions in the form of monetary fines . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . civil liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .1 . the concept of product versus the concept of food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .2 . the concept of unsafe food product . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .3 . producers and other entities obliged to redress damage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .4 . Damage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .5 . Statutory defence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 .6 . period of limitation of claims . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 . concurrence of legal liability in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER Viii. Selected areas of detailed regulation of food law . . . . . . . . . . . . . .
1 . regulations concerning selected products or product groups
(product standard) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .1 . GMO food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .2 . Organic food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 .3 . regional and traditional food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . regulations concerning food hygiene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . regulations concerning food information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .1 . the concept of food information, food labelling,
food advertising and presentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .2 . the functions of labelling, advertising and presentation of food . . . . . . . . . . . . .
3 .3 . Basic requirements concerning food information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .4 . Mandatory and voluntary food information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .5 . information regarding food sold to consumers with no packaging . . . . . . . . . . .
230
233
235
235
242
249
253
265
265
271
271
273
277
284
284
287
290
292
294
295
295
300
302
303
305
308
311
315
317
320
320
320
351
381
404
411
413
415
419
421
426
11
Table of contents
3 .6 . entities responsible for providing food information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 .7 . the scope of delegation for the commission concerning food information . . . .
3 .8 . Nutrition and health statements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . regulations concerning risk analysis and control
and monitoring in the food chain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 . Official food control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 .1 . eU model of official food control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .1 .2 . polish regulation of official food control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 .2 . Structure and functions of the european Food Safety Authority . . . . . . . . . . . .
4 .3 . rapid Alert System for Food and Feed of the european Union (rASFF)
and crisis management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER iX. Private food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . the concept of private food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . Self-regulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . civil liability in the food chain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER X. Human rights in food law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . the right to adequate food in the human rights system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 . the concepts of the right to adequate food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 . the right to water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . Duty to respect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Duty to protect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6 . Duty to fulfill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 . Duty to facilitate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 . Duty to provide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9 . the significance of the General comment no . 12 to the exercise
of the right to adequate food . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10 . Human rights protection in external relations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11 . common agricultural policy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12 . charter of Fundamental rights . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13 . National regulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHaPTER Xi. Principles and concepts worked out
in the judicial decisions of the CJEU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 . regulations reserving goods labelling in the judicial decisions of the cJeU . . . . . . .
2 . regulations ordering goods labelling in the judicial decisions of the cJeU . . . . . . . .
3 . promotional labelling – the Mars case . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 . consumer protection in distinguishing foodstuffs
in the judicial decisions of the cJeU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5 . Goods promotion programs in the judicial decisions of the cJeU . . . . . . . . . . . . . . .
6 . Other selected judicial decisions of the cJeU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
authors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
427
428
430
437
437
437
446
455
459
467
469
470
482
490
493
495
498
499
500
501
501
502
502
503
504
504
505
511
521
522
524
527
530
533
545
551
569
12
WyKAZ SKrótóW
akty prawne
Biała Księga
– Biała Księga w sprawie bezpieczeństwa żywności, przyjęta dnia
12 stycznia 2000 r . w Brukseli [cOM (1999) 719 final]
dyrektywa 85/374/eWG – dyrektywa rady 85/374/eWG z dnia 25 lipca 1985 r . w sprawie zbli-
żania przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za wadliwe
produkty (Dz . Urz . We L 210 z 7 .08 .1985 r ., s . 29 z późn . zm .)
dyrektywa 89/397/eWG – dyrektywa rady 89/397/eWG z dnia 14 czerwca 1989 r . w spra-
wie urzędowej kontroli środków spożywczych (Dz . Urz . We L 186
z 30 .06 .1989 r ., s . 23)
dyrektywa 92/59/We
– dyrektywa rady 92/59/We z dnia 29 czerwca 1992 r . w sprawie
ogólnego bezpieczeństwa produktu (Dz . Urz . We L 228
z 11 .08 .1992 r ., s . 24)
dyrektywa 2000/13/We – dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2000/13/We z dnia
20 marca 2000 r . w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw człon-
kowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków
spożywczych (Dz . Urz . We L 109 z 6 .05 .2000 r ., s . 29)
dyrektywa 2001/18/We – dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2001/18/We z dnia
12 marca 2001 r . w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska
organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę
rady 90/220/eWG (Dz . Urz . We L 106 z 17 .04 .2001 r ., s . 1)
dyrektywa 2001/83/We – dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2001/83/We z dnia
6 listopada 2001 r . w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego
się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz . Urz . We
L 311 z 28 .11 .2001 r ., s . 67)
dyrektywa 2002/46/We – dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2002/46/We z dnia
10 czerwca 2002 r . w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw
członkowskich odnoszących się do suplementów żywnościowych
(Dz . Urz . We L 183 z 12 .07 .2002 r ., s . 51)
dyrektywa 2006/114/We – dyrektywa parlamentu europejskiego i rady 2006/114/We z dnia
12 grudnia 2006 r . dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd i rekla-
my porównawczej (Dz . Urz . Ue L 376 z 27 .12 .2006 r ., s . 21–27)
k .c .
– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r . – Kodeks cywilny (tekst jedn .:
Konstytucja rp
Dz . U . z 2016 r . poz . 380 z późn . zm .)
– Konstytucja rzeczypospolitej polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r .
(Dz . U . Nr 78, poz . 483 z późn . zm ., sprost . Dz . U . z 2001 r . Nr 28,
poz . 319)
13
Wykaz skrótów
k .w .
MppSGiK
– ustawa z dnia 20 maja 1971 r . – Kodeks wykroczeń (tekst jedn .:
Dz . U . z 2015 r . poz . 1094 z późn . zm .)
– Międzynarodowy pakt praw Gospodarczych, Społecznych i Kultu-
ralnych
rozporządzenie 2081/92 – rozporządzenie rady (eWG) 2081/92 z dnia 14 lipca 1992 r .
o ochronie oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia żywności
i środków spożywczych (Dz . Urz . We L 208 z 24 .07 .1992 r ., s . 1)
rozporządzenie
nr 178/2002
rozporządzenie
nr 1829/2003
rozporządzenie
nr 1830/2003
rozporządzenie
nr 852/2004
rozporządzenie
nr 853/2004
rozporządzenie
nr 854/2004
rozporządzenie
nr 882/2004
rozporządzenie
nr 1935/2004
rozporządzenie
nr 509/2006
14
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 178/2002
z dnia 28 stycznia 2002 r . ustanawiające ogólne zasady i wymagania
prawa żywnościowego, powołujące europejski Urząd ds . Bezpieczeń-
stwa Żywności oraz ustalające procedury w sprawie bezpieczeństwa
żywności (Dz . Urz . We L 31 z 1 .02 .2002 r ., s . 1)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 1829/2003
z dnia 22 września 2003 r . w sprawie genetycznie zmodyfikowanej
żywności i paszy (Dz . Urz . Ue L 268 z 18 .10 .2003 r ., s . 1)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 1830/2003
z dnia 22 września 2003 r . dotyczące możliwości śledzenia i etykieto-
wania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości
śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z or-
ganizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę
2001/18/We (Dz . Urz . Ue L 268 z 18 .10 .2003 r ., s . 24)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 852/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 r . w sprawie higieny środków spożywczych
(Dz . Urz . Ue L 139 z 30 .04 .2004 r ., s . 1)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 853/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 r . ustanawiające szczególne przepisy doty-
czące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego
(Dz . Urz . Ue L 139 z 30 .04 .2004 r ., s . 55)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 854/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 r . ustanawiające szczególne przepisy doty-
czące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi
(Dz . Urz . Ue L 139 z 30 .04 .2004 r ., s . 206)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 882/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 r . w sprawie kontroli urzędowych prze-
prowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym
i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i do-
brostanu zwierząt (Dz . Urz . Ue L 165 z 30 .04 .2004 r ., s . 1)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 1935/2004
z dnia 27 października 2004 r . w sprawie materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy
80/590/eWG i 89/109/eWG (Dz . Urz . Ue L 338 z 13 .11 .2004 r .,
s . 4)
– rozporządzenie rady (We) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r .
w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących
gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami (Dz . Urz . Ue L 93
z 31 .03 .2006 r ., s . 1)
rozporządzenie
nr 1924/2006
rozporządzenie
nr 1925/2006
rozporządzenie
nr 834/2007
rozporządzenie
nr 889/2008
rozporządzenie
nr 1235/2008
rozporządzenie
nr 1334/2008
rozporządzenie
nr 16/2011
rozporządzenie
nr 1169/2011
rozporządzenie
nr 1151/2012
tFUe
Wykaz skrótów
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 1924/2006
z dnia 20 grudnia 2006 r . w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdro-
wotnych dotyczących żywności (Dz . Urz . Ue L 404 z 30 .12 .2006 r .,
s . 9 z późn . zm .)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We) nr 1925/2006
z dnia 20 grudnia 2006 r . w sprawie dodawania do żywności wita-
min i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji
(Dz . Urz . Ue L 404 z 30 .12 .2006 r ., s . 24)
– rozporządzenie rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r . w spra-
wie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych
(Dz . Urz . Ue L 189 z 20 .07 .2007 r ., s . 1)
– rozporządzenie Komisji (We) nr 889/2008 z dniu 5 września 2008 r .
ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia rady
(We) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania
produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej,
znakowania i kontroli (Dz . Urz . Ue L 25 z 18 .09 .2008 r ., s . 1)
– rozporządzenie Komisji (We) nr 1235/2008 z dnia 8 grudnia
2008 r . ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządze-
nia rady (We) nr 834/2007 w odniesieniu do ustaleń dotyczących
przywozu produktów ekologicznych z krajów trzecich (Dz . Urz . Ue
L 334 z 12 .12 .2008 r ., s . 25)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (We)
nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r . w sprawie środków aro-
matyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach
aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz
zmieniające rozporządzenie rady (eWG) nr 1601/91, rozporzą-
dzenia (We) nr 2232/96 oraz (We) nr 110/2008 oraz dyrektywę
2000/13/We (Dz . Urz . Ue L 354 z 30 .12 .2008 r ., s . 34)
– rozporządzenie Komisji (Ue) nr 16/2011 z dnia 10 stycznia 2011 r .
ustanawiające środki wykonawcze dla systemu wczesnego ostrzegania
o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia
zwierząt (Dz . Urz . Ue L 6 z 11 .01 .2011 r ., s . 7)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (Ue) nr 1169/2011
z dnia 25 października 2011 r . w sprawie przekazywania konsumen-
tom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń parlamen-
tu europejskiego i rady (We) nr 1924/2006 i (We) nr 1925/2006
oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/eWG, dyrektywy
rady 90/496/eWG, dyrektywy Komisji 1999/10/We, dyrektywy
2000/13/We parlamentu europejskiego i rady, dyrektyw Komi-
sji 2002/67/We i 2008/5/We oraz rozporządzenia Komisji (We)
nr 608/2004 (Dz . Urz . Ue L 304 z 22 .11 .2011 r ., s . 18)
– rozporządzenie parlamentu europejskiego i rady (Ue) nr 1151/2012
z dnia 21 listopada 2012 r . w sprawie systemów jakości produktów
rolnych i środków (Dz . Urz . Ue L 343 z 14 .12 .2012 r ., s . 1)
– traktat o funkcjonowaniu Unii europejskiej (wersja skonsolidowana:
Dz . Urz . Ue c 202 z 7 .06 .2016 r ., s . 47)
1
Wykaz skrótów
– traktat o Unii europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz . Urz . Ue
c 202 z 7 .06 .2016 r ., s . 13)
– traktat ustanawiający Wspólnotę europejską (wersja skonsolidowa-
na: Dz . Urz . Ue c 321e z 29 .12 .2006 r ., s . 37)
– ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r . o bezpieczeństwie żywności i ży-
wienia (tekst jedn .: Dz . U . z 2015 r . poz . 594 z późn . zm .)
– ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r . o inspekcji Handlowej (tekst jedn .:
Dz . U . z 2016 r . poz . 1059)
– ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r . o inspekcji Weterynaryjnej (tekst
jedn .: Dz . U . z 2016 r . poz . 1077)
– ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r . o jakości handlowej artyku-
łów rolno-spożywczych (tekst jedn .: Dz . U . z 2015 r . poz . 678
z późn . zm .)
– ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r . o mikroorganizmach i organi-
zmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn .: Dz . U . z 2015 r .
poz . 806)
– ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r . o ochronie roślin (tekst jedn .:
Dz . U . z 2016 r . poz . 17 z późn . zm .)
– ustawa z dnia 14 marca 1985 r . o państwowej inspekcji Sanitarnej
(tekst jedn .: Dz . U . z 2015 r . poz . 1412 z późn . zm .)
– ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r . o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym (tekst jedn .: Dz . U . z 2016 r . poz . 3)
– ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r . o produktach pochodzenia zwie-
rzęcego (tekst jedn .: Dz . U . z 2014 r . poz . 1577 z późn . zm .)
– ustawa z dnia 2 lipca 2004 r . o swobodzie działalności gospodarczej
(tekst jedn .: Dz . U . z 2015 r . poz . 584 z późn . zm .)
– niemiecka ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
– ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r . o zwalczaniu nieuczciwej konku-
rencji (tekst jedn .: Dz . U . z 2003 r . Nr 153, poz . 1503 z późn . zm .)
– centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
– Kompleksowa umowa gospodarczo-handlowa
– european Food and Feed Law review
– european Food Safety Authority
– Organizacja Narodów Zjednoczonych ds . Wyżywienia i rolnictwa
– Główny inspektorat Sanitarny
– organizmy modyfikowane genetycznie
– analiza zagrożeń i krytyczne punkty kontroli
– inspekcja Handlowa
– inspekcja Jakości Handlowej Artykułów rolno-Spożywczych
– Kwartalnik prawa publicznego
– Kwartalnik prawa podatkowego
– Naczelny Sąd Administracyjny
– państwowa inspekcja Ochrony roślin i Nasiennictwa
– państwo i prawo
tUe
tWe
u .b .ż .ż .
u .iH
u .iW
u .j .h .a .r .
u .m .o .g .z .
u .o .r .
u .piS
u .p .n .p .r .
u .p .p .z .
u .s .d .g .
UWG
u .z .n .k .
inne
cBOSA
cetA
eFFL
eFSA
FAO
GiS
GMO
HAccp
iH
iJHArS
Kpp
Kppod .
NSA
piOriN
pip
1
ppr
rASFF
SN
Sp
tSUe
ttip
u .k .ż .
UOKiK
WHO
Wpr
WSA
WtO
Wykaz skrótów
– przegląd prawa rolnego
– System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych produktach Żyw-
nościowych i środkach Żywienia Zwierząt
– Sąd Najwyższy
– Studia prawnicze
– trybunał Sprawiedliwości Unii europejskiej
– transatlantyckie partnerstwo w dziedzinie Handlu i inwestycji
– urzędowa kontrola żywności
– Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
– światowa Organizacja Zdrowia
– wspólna polityka rolna
– wojewódzki sąd administracyjny
– światowa Organizacja Handlu
1
1
WStęp
Jeszcze na początku lat 90 . XX w . prawo żywnościowe zarówno w polsce,
jak i w Unii europejskiej było zasadniczo utożsamiane z przepisami o cha-
rakterze sanitarnym albo z unormowaniami dotyczącymi handlu żywnością
i to raczej o charakterze technicznym . W okresie stowarzyszeniowym, a na-
stępnie po wejściu polski do Unii europejskiej w 2004 r . nastąpiło zetknięcie
się z innym porządkiem prawnym w zakresie ochrony zdrowia oraz interesów
ekonomicznych konsumenta, jak i w zakresie handlu produktami żywnoś-
ciowymi . rzeczpospolita polska znalazła się w krótkim czasie w orbicie sil-
nego oddziaływania nie tylko prawa europejskiego, ale również porozumień
międzynarodowych oraz standardów organizacji międzynarodowych, których
stroną jest Unia europejska, a które z kolei oddziałują na rozwój unijnego
prawa żywnościowego .
Osadzenie prawa żywnościowego w unormowaniach międzynarodowych,
unijnych i krajowych skłania do poszukiwania zasad ogólnych i wewnętrznej
systematyki tego prawa we wzajemnych relacjach różnych porządków praw-
nych . Dwa rozwijające się równolegle zasadnicze nurty tego prawa, tj . bezpie-
czeństwo żywności i jakość rynkowa żywności, po okresie fragmentarycznego
i niespójnego rozwoju mają już znaczący dorobek w postaci zasad wiodących
i procedur .
Jeżeli chodzi o zaistnienie prawa żywnościowego w rodzimym szkolni-
ctwie akademickim, to przedmiot taki funkcjonował przede wszystkim jako
dyscyplina tzw . dodatkowa czy pomocnicza w różnego rodzaju szkołach wyż-
szych o profilu rolniczym lub medycznym i był wykładany przez przedstawi-
cieli dyscyplin pozaprawnych .
W latach 90 . XX w . pewne zagadnienia tego prawa pod nazwą „instru-
menty prawne chroniące zdrowie ludzi i zwierząt” zostały wprowadzone do
akademickiego podręcznika prawa rolnego pod redakcją prof . Andrzeja Stel-
machowskiego, a następnie ‒ już pod nazwą „prawo żywnościowe” ‒ jako
część tego podręcznika .
po raz pierwszy prawo żywnościowe jako przedmiot kształcenia prawni-
ków zostało wyodrębnione na Wydziale prawa i Administracji Uniwersytetu
1
MAłGOrZAtA KOrZycKA, pAWeł WOJciecHOWSKi
Wstęp
Warszawskiego . Z inicjatywy ówczesnego dziekana tego wydziału, prof . Józefa
Okolskiego, na skutek sugestii Jego Małżonki, dr Grażyny Okolskiej (zatrud-
nionej wówczas w instytucie Żywności i Żywienia im . prof . Aleksandra Szczy-
gła), została powołana w 1999 r ., na podstawie uchwały Senatu Uniwersytetu
Warszawskiego, pracownia prawa Żywnościowego w ówczesnym Zakładzie
prawa rolnego (obecnie Katedra prawa rolnego i Systemu Ochrony Żywno-
ści) . Do chwili obecnej powstało około 140 prac magisterskich i obroniono
trzy prace doktorskie (czwarta ukończona) dotyczące problematyki tego pra-
wa, powstała również praca habilitacyjna .
pragniemy wyrazić ogromną wdzięczność śp . panu profesorowi Andrze-
jowi Stelmachowskiemu, twórcy polskiej szkoły prawa rolnego, za Jego nie-
zwykle cenne wskazania i r
Pobierz darmowy fragment (pdf)
