Darmowy fragment publikacji:
P r z e w o d n i k
Szlak
transsyberyjski
Moskwa – Bajkał – Mongolia – Pekin
Ubezpieczenie
w podróży
Autorzy przewodnika: Maja Forysiak (koncepcja całości przewodnika, rozdz. I i III, rozdz. II – uzu-
pełnienia, rozdz. IV Moskwa), Maja Walczak-Kowalska i Wojciech Kowalski (rozdz. V Bajkał, uzupeł-
nienia informacji praktycznych w rozdz. II), Maciej Głabuś (rozdz. VI Mongolia, podrozdz. Ułan Ba-
tor; Słowniczek polsko-mongolski; uzupełnienia informacji praktycznych w rozdz. II), Ewa Byliniak
(rozdz. VI Mongolia – uzupełnienia; rozdz. VII Pekin; Słowniczek polsko-chiński; uzupełnienia infor-
macji praktycznych w rozdz. II), Krzysztof Dopierała (uzupełnienienia w rozdziałach I–VII), Artur
Grossman (Słowniczek polsko-rosyjski),
Dziękujemy również współautorom poprzednich wydań, na podstawie których opracowano bie-
żącą edycję: Marcelowi Kwaśniakowi, Tomaszowi Ostrowskiemu, Stanisławowi Pagaczowi, Domi-
nice Zarębie.
Aktualizacja: Krzysztof Dopierała
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Redakcja i korekta wydania: Dorota Trzcinka
Zdjęcia na okładce:
Okł. I – Radziecka lokomotywa w Państwowym Muzeum Kolei w Ułan Bator,
© Bruno Morandi | Corbis | Fotochannels
Okł. IV – Syberyjskie okna (Listwianka), © Greir | Shutterstock.com
Projekt okładki: Paweł Polański, Paweł Panczakiewicz
Skład: Krzysztof Hosaja
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publi-
kacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną,
a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw
autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich wła-
ścicieli.
Autorzy oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za zwią-
zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autorzy oraz wydawnictwo Helion
nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informa-
cji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?beszl5
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie V
ISBN: 978-83-246-8518-9
Copyright © Helion, 2014
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to!
Nasza społeczność
r
o
t
a
B
n
a
ł
U
Pomnik Suche Batora, bohatera mongolskiej rewolucji komunistycznej,
na placu noszącym jego imię
Wzgórze Dzajsan, pomnik upamiętniający żołnierzy radzieckich poległych w II wojnie światowej
m
o
c
.
a
i
l
o
t
o
F
|
o
t
I
e
k
u
s
i
a
D
©
m
o
c
.
a
i
l
o
t
o
F
|
i
n
w
a
s
s
a
c
s
e
c
©
Kup książkę
Poleć książkę
ł
a
k
j
a
B
n
i
k
e
P
Bajkał skuty lodem
Jeden z niezliczonych nadbajkalskich straganów
m
o
c
.
a
i
l
o
t
o
F
|
c
i
v
t
a
k
©
m
o
c
.
k
c
o
t
s
r
e
t
t
u
h
S
|
r
i
e
r
G
©
m
o
c
.
k
c
o
t
s
r
e
t
t
u
h
S
|
.
L
n
o
p
a
h
c
t
a
N
©
„Ptasie Gniazdo”, czyli Olimpijski Stadion Narodowy
Futurystyczny gmach pekińskiego Teatru Narodowego
m
o
c
.
k
c
o
t
s
r
e
t
t
u
h
S
|
o
d
u
t
S
H
H
©
i
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
Główne odcinki Kolei Transsyberyjskiej wraz z wykazem odległości i cenami biletów
Odcinek
Moskwa–Irkuck
Moskwa–Ułan Bator
Moskwa–Pekin przez Mongolię
Moskwa–Pekin przez Mandżurię
Moskwa–Władywostok
Odległość
5185 km
6304 km
7865 km
9001 km
9288 km
Cena
Luks
24 000
18 000
30 000
32 000
35 000
Kupiejnyj Płackartnyj
12 000
11 000
18 000
20 000
16 000
6300
–
–
–
8700
Ceny są przybliżone i zostały podane w rublach rosyjskich (rub.) dla połączeń bezpośred-
nich i najtańszych opcji przejazdu w sezonie. Poza sezonem ceny na rosyjskie połączenia
krajowe w klasach płackartnyj oraz kupiejnyj są niższe o mniej więcej 25 . Kurs rub./PLN
z sezonu 2013: 1 rub. = ok. 0,10 PLN.
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
w
ó
g
ą
i
c
o
p
a
k
y
t
s
y
r
e
t
k
a
r
a
h
C
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
w
ó
g
ą
i
c
o
p
a
k
y
t
s
y
r
e
t
k
a
r
a
h
C
60
kopia paszportu wymagane są także
w przypadku kupowania biletów w biu-
rach turystycznych w Polsce). Koniecz-
nie należy pamiętać o sprawdzeniu przed
odejściem od okienka swoich danych wpi-
sanych na bilecie. Jeżeli cokolwiek się nie
zgadza (np. numer paszportu, data uro-
dzenia, imię i nazwisko lub data odjazdu),
należy to natychmiast zgłosić i poprosić
o wystawienie nowego biletu.
Charakterystyka pociągów
Pociągi rosyjskie
Na dłuższych trasach krajowych oraz na
trasach międzynarodowych kursują róż-
ne rodzaje pociągów. Ponadto w pocią-
gach są różne typy wagonów. Od rodza-
ju pociągu i wagonu uzależniona jest
cena biletu.
Pociągi firmowe (firmiennyje) posiada-
ją odrębne nazwy, np. „Rossija”, „Bajkał”,
„Wostok” itd. Odznaczają się one lepszą
obsługą i są schludniejsze, co ma wpływ
na cenę biletu – wyższą niż w pocią-
gach pospiesznych (skoryje). Do pocią-
gów firmowych należą m.in. następują-
ce „pary” pociągów: 1/2 „Rossija” (rela-
cji Moskwa–Władywostok), 9/10 „Bajkał”
(relacji Moskwa–Irkuck), 25/26 „Sybirjak”
(relacji Moskwa–Nowosybirsk), 55/56
„Jenisej” (relacji Moskwa–Krasnojarsk).
W rosyjskich pociągach dostępne są
następujące cztery rodzaje wagonów
w kolejności od najbardziej komforto-
wych i najdroższych po najgorsze i naj-
tańsze (nie wszystkie są dostępne we
wszystkich pociągach):
Kup książkę
luks (1 klasa);
kupiejnyj, tzw. kupe (2 klasa);
płackartnyj (3 klasa);
obszczij.
Bilety na przejazd w wagonie luks są
o blisko połowę droższe od tych w wagonie
kupiejnym, a te są z kolei ok. połowy droż-
sze od biletów na wagon płackartnyj.
Wagony luks podzielone są na dwu-
osobowe przedziały (wyposażone czę-
sto w umywalkę, a czasem nawet w nie-
wielką kabinę prysznicową). Przedzia-
łów w wagonie jest zazwyczaj osiem.
Wagony kupiejnyje posiadają prze-
działy czteroosobowe (dwa łóżka na dole
i dwa są piętrowe, składane, umieszczo-
ne na górze przedziału). Kupiejnyj wagon
posiada zazwyczaj dziewięć przedziałów
z łącznie 36–38 miejscami do leżenia.
Wagony płackartnyje to wagony bez
zamykanych przedziałów, jedynie podzie-
lone na tzw. boksy po 6 łóżek. Należy uni-
kać miejsc przy toaletach i chować swoje
rzeczy podczas snu. Ten rodzaj wagonów
polecamy osobom podróżującym w więk-
szej grupie. Wagon płackartnyj składa
się z 54 miejsc do leżenia. Pod dolnymi
miejscami, ułożonymi prostopadle do
przejścia, znajdują się schowki na bagaż;
podróżny może więc spokojnie spać,
mając swój dobytek bezpiecznie ukry-
ty pod sobą. Dodatkowo na bagaż prze-
znaczona jest specjalna półka u góry. Kla-
są trzecią warto podróżować ze względu
na umiarkowaną cenę i znośne warunki.
Wagony obszczije również mają swo-
je zalety. Trzy poprzednie klasy oferują
wyłącznie miejsca do leżenia. Tylko tzw.
obszczije wagony posiadają 81 miejsc do
siedzenia, ale na dalekich trasach kursu-
ją rzadko ze względu na mało komforto-
we warunki podróży.
Pociągi międzynarodowe to m.in.
nr 3/4 (Moskwa–Pekin przez Mongo-
lię), 5/6 (Moskwa–Ułan Bator) i 19/20
(Moskwa–Pekin przez Mandżurię). Bilety
na połączenia międzynarodowe są dużo
droższe, niż gdybyśmy rozbili podróż
na kilka osobnych połączeń krajowych
(np. osobne pociągi w Rosji, przekrocze-
nie granicy rosyjsko-mongolskiej auto-
busem, osobne pociągi w Mongolii itd.),
toteż nie cieszą się dużą popularnością
wśród podróżników. Przykładowe ceny
znaleźć można w tabeli powyżej. Należy
pamiętać, że kupując bilet na połączenie
międzynarodowe, najniższą klasą, którą
możemy podróżować, jest kupe.
Dokładne rozkłady jazdy rosyjskich
pociągów, włącznie z możliwością rezer-
wacji biletów na połączenia krajowe,
znaleźć można na stronie internetowej
rosyjskich kolei (/ http://eng.rzd.ru).
Pociągi mongolskie
Standard pociągów mongolskich nie
odbiega od tego w wagonach rosyjskich,
choć sieć kolejowa nie jest zanadto roz-
budowana. Podróżować można w pięciu
różnych klasach, które stanowią odpo-
wiedniki klas rosyjskich, od najniższej
są to kolejno: nijtijn (Нийтийн), untla-
gin (Унтлагын) i tasalgajat (Тасалгаат).
W niektórych pociągach znajdują się
również wagony klasy ljuks (Люкс) oraz
przeznaczone dla cudzoziemców gada-
ad (Гадаад).
Podróż pociągiem jest w Mongolii dość
tania. Szczegółowe informacje o rozkła-
dach jazdy oraz cenach biletów można
znaleźć w rozdziale Mongolia (zob. s. 277)
lub na stronie internetowej kolei mon-
golskich (/ www.ubtz.mn).
Pociągi chińskie
Sieć chińskich pociągów jest bardzo roz-
budowana. Szybko i w miarę wygodnie
można nimi dotrzeć do niemal każdego
61
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
e
n
z
c
y
t
k
a
r
p
e
j
c
a
m
r
o
f
n
I
62
większego miasta w kraju. W Chinach
istnieje sporo kategorii i klas pociągów,
różne są również ceny biletów oraz czas
przejazdu na tych samych odcinkach. Naj-
szybsze są tzw. pociągi z grupy CRH (Chi-
na Railway High-Speed), które oznaczone
są literami G, C oraz D i osiągają prędko-
ści ponad 300 km/godz. Pozostałe kate-
gorie szybkich pociągów oznaczone są
jako Z, T i K (120–160 km/godz.). Najtańsze
składy, z których najczęściej korzystają
turyści z małym budżetem, nie posiada-
ją oznaczenia literowego, jedynie liczbo-
we. Na długich dystansach w tej kategorii
kursują pociągi zwane pǔkuài, oznaczo-
ne czterocyfrowymi liczbami rozpoczy-
nającymi się od 1–5 oraz krótkodystanso-
we pǔkè, których numery zaczynają się
od cyfr 5–7. W okolicach Pekinu można
również spotkać składy oznaczone lite-
rami L (sezonowe), Y (turystyczne) oraz
S (podmiejskie).
Tańsze kategorie pociągów podzie-
lone są zazwyczaj na 5 klas. Najniższa
z nich to wúzuò – miejsca stojące, kolej-
no następują: yìngzuò – twarde miejsca
siedzące, ruǎnzuò – miękkie miejsca sie-
dzące, yìngwò – twarde kuszetki oraz
ruǎnwò – miękkie kuszetki.
Informacje na temat pociągów kursu-
jących w granicach Chin oraz tych jeż-
dżących na trasach do Ułan Bator oraz
do Moskwy znajdziemy na licznych stro-
nach internetowych, do których nale-
ży m.in. / www.travelchinaguide.com/
china-trains, gdzie sprawdzimy nie tylko
dostępne połączenia, lecz także ceny na
poszczególnych trasach. Szczegółowe
rozkłady można znaleźć również na stro-
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
nie / www.chinatrainguide.com. Sporo
informacji o pociągach w Chinach (i nie
tylko) znajdziemy na stronie / www.
seat61.com/China.htm. Informacje podane
na powyższych stronach internetowych
przeważnie zgadzają się z rzeczywistością,
warto jednak pamiętać, że serwisy te nie
zawsze są na bieżąco uaktualniane. Naj-
bardziej dokładne i aktualne informacje
znajdziemy na dworcach kolejowych, o ile
oczywiście uda nam się dogadać z niemó-
wiącą z reguły po angielsku panią w kasie
dla obcokrajowców.
Informacje praktyczne
Transsyberyjskie zwyczaje
Na przestrzeni wielu lat wytworzyło się
kilka ważnych zwyczajów, z którymi war-
to się zapoznać przed wyjazdem w celu
uniknięcia niezręcznych sytuacji. Do naj-
ważniejszych z nich należą:
ze względu na brak podziału na prze-
działy damskie i męskie mężczyźni ja-
dący w przedziale z kobietami opusz-
czają przedział na czas 20–30 min
w następujących sytuacjach: tuż po
ruszeniu pociągu i rozpakowaniu rze-
czy, tuż przed stacją docelową, na krót-
ko przed położeniem się spać oraz po
przebudzeniu się – aby dać kobietom
możliwość przebrania się;
czasem zdarza się, że ktoś z drugiego
przedziału poprosi nas o zamienienie
się miejscami (dzieje się tak np. wte-
dy, gdy jakiejś rodzinie komputer przy-
dzielił miejsca w oddzielnych przedzia-
łach). Może się też zdarzyć, że z takim
pytaniem zwróci się do nas konduk-
tor w imieniu rodziny; wówczas należy
sprawdzić, jakie warunki panują w dru-
gim przedziale – jeśli nie są gorsze, po-
winniśmy przystać na propozycję lub
pomóc w inny sposób połączyć rodzi-
nę (zamiany zwykle dokonuje się wte-
dy, gdy jest ona dla obu stron korzyst-
na lub przynajmniej nie jest dla jednej
ze stron nieprzyjemna);
może się zdarzyć, że osoba z innego
przedziału będzie chciała w naszym
przedziale ulokować część swojego
dużego bagażu; jeżeli mamy miejsce
i bagaż nie będzie nam przeszkadzał,
nie powinniśmy odmawiać;
początkowo Rosjanie okazują zazwyczaj
dystans w stosunku do obcokrajowców
i nie przyznają się do znajomości jakich-
kolwiek języków obcych, jednak jeżeli
będziemy uprzejmi i otwarci, atmosfe-
ra szybko stanie się przyjazna i okaże się,
że wielu z nich zna oprócz rosyjskiego co
najmniej jeden język obcy lub chętnie
wskaże nam taką osobę;
w przedziale Rosjanie okazują się czę-
sto bardzo przyjacielscy i hojni, czę-
stują zabranym dla siebie jedzeniem
i napojami, dlatego warto mieć ze so-
bą choćby drobiazgi, które możemy
wówczas zaproponować im w zamian
za „gościnę”; warto też zabrać ze sobą
jakieś drobne prezenty-pamiątki, któ-
re możemy podarować poznanej i po-
lubionej osobie w ramach podzięko-
wania za miło spędzony czas;
nagminne i hałaśliwe picie alkoholu
w przedziałach, szczególnie w godzi-
nach nocnych, jest surowo wzbronio-
Poleć książkę
Kup książkę
ne, jednak długie rozmowy przy wza-
jemnym częstowaniu się jedzeniem
i alkoholem nie należą do rzadkości,
a właściwie są wręcz rytuałem umila-
jącym długą podróż.
Telefon, poczta, Internet
Jeśli planujemy kontaktować się podczas
podróży koleją z rodziną w Polsce, warto
kupić zawczasu rosyjską kartę SIM do tele-
fonu komórkowego. Trzeba jednak pamię-
tać, że na trasie Transsibu sygnał telefonii
komórkowej często zanika, szczególnie
podczas przejazdów przez rozległe tereny
tajgi. Podczas postojów w większych mia-
stach można zazwyczaj bez problemów
korzystać z telefonu komórkowego.
Nie należy spodziewać się możliwości
skorzystania z Internetu podczas podróży.
Na większych stacjach mogą działać kafej-
ki internetowe, jednak stosunkowo krótki
czas postoju nie pozwala na skorzystanie
z nich. Podobnie jest w przypadku nielicz-
nych budek telefonicznych oraz poczty.
Zakupy na stacjach,
zachowanie w czasie postoju
Pociąg zatrzymuje się na stacjach pośred-
nich średnio co 5–6 godzin. Na niektó-
rych zatrzymuje się tylko na kilka, na
innych na kilkanaście, a na tych najwięk-
szych na 20–40 min. Należy uważać, gdyż
pociąg zawsze odjeżdża punktualnie
i bez wcześ niejszej zapowiedzi. Mimo
że na każdy wagon przypada zazwy-
czaj po dwóch konduktorów pracują-
cych na zmianę, nie mają oni obowiąz-
ku kontrolowania, czy wszyscy pasaże-
rowie są obecni. Dlatego warto nawiązać
Poleć książkę
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
e
n
z
c
y
t
k
a
r
p
e
j
c
a
m
r
o
f
n
I
63
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
e
n
z
c
y
t
k
a
r
p
e
j
c
a
m
r
o
f
n
I
64
z nimi kontakt i powiadomić ich o chęci
zrobienia zakupów, zdjęć lub podjęcia
pieniędzy na stacji. Wówczas prawdopo-
dobieństwo, że zerkną na nasz przedział
i sprawdzą, czy już wróciliśmy, jest zde-
cydowanie większe. Jednak nawet wte-
dy lepiej nie liczyć na konduktora i sta-
wić się w przedziale na czas.
Na środku każdego z wagonów znaj-
duje się tablica z rozkładem jazdy pocią-
gu wraz z czasem postojów na każdej ze
stacji. Godziny przyjazdu do poszczegól-
nych stacji rosyjskich i odjazdu z nich są
podane w czasie moskiewskim. Również
zegary na wszystkich rosyjskich dwor-
cach wskazują czas moskiewski. Warto
o tym pamiętać przy planowaniu zaku-
pów na stacji.
Kolej Transsyberyjska jest bardzo
ważnym źródłem utrzymania i rozryw-
ki dla mieszkańców stacji pośrednich.
Na dworcach kolejowych można kupić
drobne przekąski, napoje i inne potrzeb-
ne podczas podróży rzeczy. Większość
kiosków zlokalizowana jest bardzo blisko
peronów, a niekiedy nawet na peronie.
Ponadto na peronach tuż przy drzwiach
każdego wagonu ustawiają się Rosjanie
ze świeżym pieczywem, ciastem, droż-
dżówkami, jagodziankami, dopiero co
usmażoną lub uwędzoną rybą i innymi
specjałami, które są zazwyczaj tak pysz-
ne, że zaraz wraca się po następne. Sprze-
dawcy oferują także piwo, lody oraz róż-
nego rodzaju rosyjskie przysmaki, takie
jak np. pierożki, gotowane ziemniaki
z koperkiem czy naleśniki. Często zaku-
pu takich produktów można dokonać
bez wychodzenia z przedziału – przez
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
okno. Kupić można nawet suszone grzy-
by, ryby oraz jaja.
Należy jednak uważać na produk-
ty mięsne, które niestety nie zawsze są
świeże. Ponadto należy zwracać bacz-
ną uwagę na własne pieniądze, gdyż
w pośpiechu, podczas krótkich posto-
jów, nie zawsze jesteśmy w stanie
dokładnie je policzyć, a wówczas cena
pysznego obiadu może przyprawić nas
o niestrawność.
Ze sprzedawcami można się porozu-
mieć zazwyczaj jedynie w języku państwa,
przez które pociąg w danym momencie
przejeżdża. Atmosfera peronu podczas
postoju pociągu niewiele różni się wów-
czas od tej na jarmarku. Na Syberii starsze
kobiety serwują na stacjach całe zestawy
obiadowe. Najczęściej jest to kurczak (kuri-
ca) z ziemniakami i sałatką.
Należy zaznaczyć, że w ciągu ostat-
nich lat liczba sprzedawców perono-
wych na poszczególnych stacjach kolei
transsyberyjskiej gwałtownie spadła.
Jednym z powodów takiego stanu rze-
czy jest fakt, że włodarze rosyjskich kolei
nie odnosili z tytułu takiego handlu żad-
nych zysków, klientów traciły natomiast
dworcowe kioski. Bazarowe zwyczaje
nie zniknęły całkowicie, jednak sprze-
dawcy bardzo często sprzedają swoje
towary w konspiracji, chodząc po pero-
nie z wielkimi siatkami, w których ukry-
te są produkty spożywcze.
Wymiana waluty
Na największych stacjach kolejowych,
takich jak Nowosybirsk, Krasnojarsk czy
Irkuck, powinna być możliwa wymiana
Placówki dyplomatyczne na trasie
Na trasie Kolei Transsyberyjskiej dostępne są następujące polskie placówki dyplomatyczne:
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej, Moskwa, ul. Klimaszkina 4,
\ +7495 2311500, tel. dyżurny po godzinach pracy placówki: +7916 6989941; / moskwa.
amb.sekretariat@msz.gov.pl, www.moskwa.msz.gov.pl.
Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Irkucku, ul. Suche Batora 18, \ +7 3952
288010, tel. dyżurny po godzinach pracy placówki: +7964 3575559; / irkuck.kg.sekretariat@
msz.gov.pl, www.irkuck.msz.gov.pl.
Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w Ułan Bator, Czingis 1/18, 3 Choroo, Chan-uul,
\ +976 11 345886; / honconsul_poland@mongol.net, bayanekh@mongol.net; kon-
sul honorowy Ganchujag Daszdeleg (jęz. angielski, rosyjski, turecki); osoby kontaktowe:
Rawdan Jandżmaa (jęz. angielski), \ +976 99927193; Tuwszindżargal Sodowsuren (ję-
zyk polski), \ +976 99994968, +976 99094968. (Zamknięta w 2009 r. polska ambasada
w Mongolii nie została jak dotąd ponownie otwarta; Mongolia podlega kompetencji te-
rytorialnej ambasady polskiej w Pekinie).
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Pekinie, 1 Ritan Lu, Jianguomenwai, \ +86 10
65321235, tel. dyżurny po godzinach pracy placówki: +86 13810175087; / pekin.amb.
sekretariat@msz.gov.pl; www.pekin.msz.gov.pl.
Więcej informacji o placówkach dyplomatycznych zamieszczono w rozdziałach IV–VII przy
opisach poszczególnych regionów i miast. Na bieżąco aktualizowane informacje o pol-
skich placówkach dyplomatycznych za granicą – zob. / www.msz.gov.pl/pl/informa-
cje_konsularne/polskie_placowki.
waluty w jednym z kantorów (niektó-
re czynne są całą dobę). Jednak często
postój pociągu wypada w środku nocy
i nie zawsze ma się ochotę wysiadać jedy-
nie w tym celu. Ponadto nie należy liczyć
na to, że na danej stacji kantor będzie
czynny właśnie tej nocy, której się tam
zatrzymamy. W pociągach, szczególnie
na odcinkach przygranicznych, nie braku-
je jednak cinkciarzy oferujących wymia-
nę dolarów lub euro na walutę krajową
(lub też odwrotnie) po kursie zazwyczaj
niekorzystnym dla podróżnych. Na więk-
szości ważnych stacji są też bankoma-
ty. Najlepiej jest jednak zaopatrzyć się
w wystarczającą ilość drobnych pienię-
dzy przed podróżą.
Opieka medyczna
w pociągu, restauracja
W razie choroby bądź wypadku należy
w pierwszej kolejności zawiadomić kon-
duktora, który na następnej stacji wezwie
odpowiednią pomoc. Podręczna aptecz-
ka powinna się jednak znaleźć w bagażu
każdego turysty (zob. s. 39).
Restauracje w wagonach Kolei Trans-
syberyjskiej serwują całkiem niezłe, ale
dość drogie posiłki. Osoby o wrażliwych
żołądkach muszą wziąć pod uwagę,
że latem jedzenie to przewożone jest
często w przegrzanych wagonach na
całej trasie naszej podróży, przez co
nie zawsze grzeszy świeżością. Bar-
dziej opłaca się skorzystać z usług
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
e
n
z
c
y
t
k
a
r
p
e
j
c
a
m
r
o
f
n
I
65
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
e
n
z
c
y
t
k
a
r
p
e
j
c
a
m
r
o
f
n
I
66
sprzedawców stojących na peronach
(zob. s. 64).
W pociągach jadących do Mongolii
i Chin wagony restauracyjne są wymienia-
ne na każdej granicy. Standardowy rosyj-
ski i chiński wagon restauracyjny oferuje
48 miejsc, mongolski tylko 32 miejsca albo
mniej. Karty dań prowadzone są w języku
danego kraju oraz w języku angielskim.
Płaci się walutą danego kraju, rzadziej
w dolarach amerykańskich lub euro.
Godziny otwarcia restauracji uzależnio-
ne są od liczby odwiedzających ją pasa-
żerów oraz od personelu. W najlepszym
wypadku restauracja jest czynna od 6.00
do późnych godzin nocnych.
Po pociągach przez cały dzień chodzą
również pracownicy wagonu restaura-
cyjnego, tocząc niewielki wózek na kół-
kach, z którego sprzedają napoje oraz
proste przekąski. Tym sposobem można
coś zjeść, nie wstając nawet z miejsca.
Na trasie
Większość pociągów dalekobieżnych do
Irkucka, Władywostoku czy Ułan Bator
i Pekinu odjeżdża z moskiewskiego Dwor-
ca Jarosławskiego w późnych godzinach
wieczornych. Kiedy już wsiądziemy do
wagonu i odnajdziemy nasze miejsca,
mamy trochę czasu, by się rozejrzeć i zado-
mowić. Po pewnym czasie konduktor roz-
pocznie zbieranie biletów i rozdawanie
kompletów pościelowych wraz z ręczni-
kiem – zazwyczaj jest to wliczone w cenę
biletu, chyba że wyraźnie zaznaczymy ina-
czej. Jeśli obawiamy się, że zmarzniemy
w nocy, powinniśmy poprosić kondukto-
ra o dodatkowy koc (odiejało).
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
W różny sposób można wypełnić wol-
ny czas, jaki zapewnia nam kilkudniowa
jazda pociągiem. Wbrew pozorom mija
on bardzo szybko na długich rozmowach,
jedzeniu, piciu, czytaniu gazet i książek,
obserwacji mijanych krajobrazów, robie-
niu zdjęć, grach towarzyskich, nauce języ-
ka rosyjskiego czy, po prostu, drzem-
ce. Urozmaiceniem podróży są postoje
pociągu na stacjach kolejowych w więk-
szych miastach, gdzie pociąg zazwyczaj
stoi nieco dłużej.
Podróż w wagonie płackartnym pozwa-
la zbliżyć się do ludzi i zrozumieć, co kryje
w sobie określenie „rosyjski duch”. Celem
podróży rosyjskich pasażerów pociągu
jest w większości przypadków spotkanie
z dawno niewidzianymi członkami rodzi-
ny czy też z przyjaciółmi. Dlatego ludzie
są przygotowani na opowieści – relację
o swoim życiu, które toczy się w miejscu
odległym o tysiące kilometrów od krew-
nych. Obowiązkową ilustracją dla słów jest
album z fotografiami, który wiozą ze sobą.
Często przecież czas i pieniądze pozwalają
na wyjazd tylko jednej osoby i wyłącznie
na zdjęciach można pokazać męża, dzie-
ci, psa, kota, mieszkanie itd. Albumy przy-
dają się też w pociągu podczas zawierania
znajomości. W okresie wakacyjnym wiele
osób podróżuje z dziećmi, które świetnie
znoszą tak długą podróż. Wśród pasaże-
rów tego dalekobieżnego pociągu zdarza-
ją się nawet kilkumiesięczne maluchy.
Kulinarna podróż przez Syberię
Podróż Koleją Transsyberyjską z Moskwy
po Bajkał można podzielić na etapy kuli-
narne.
Etap pirożkowy. Już pierwsze posto-
je na trasie z Moskwy do Irkucka uświa-
damiają, że pirożki, mimo nazwy, poza
ogólną zasadą nadziewania w niczym
nie przypominają polskich pierogów.
Jak wyglądają pirożki? Jest to wyrób
pośredni między bułką a drożdżówką.
Kształtem przypominają bułkę, ale są
robione z ciasta drożdżowego. W ofer-
cie są trzy rodzaje pirożków: z ziemnia-
kami (s kartoszkoj), z mięsem (s miasom)
i z kapustą (s kapustoj). Można też spo-
tkać mieszanki wymienionych składni-
ków. Z kolei nasze pierogi to w języku
rosyjskim warieniki.
Etap rybny. Kiedy pociąg zbliża się do
Bajkału, w przedziałach można zaobser-
wować pewien niepokój. Niewiele osób
śpi, gdyż większość szykuje się do zażar-
tej walki o świeżo uwędzone ryby. Bajkal-
ski omul to ryba wyśmienita. Większość
preferuje wędzenie go na gorąco (goria-
czego kopczenia), ale miejscowi chętnie
sięgają także po rybę wędzoną na zim-
no (chołodnogo kopczenia). Drugim ryb-
nym skarbem Bajkału jest charus (lipień
syberyjski), ryba o mięsie delikatniejszym
i zwykle nieco mniej tłustym niż omul.
W okolicach Sludianki należy koniecznie
spróbować obu ryb.
Etap orzeszkowy. Nieco dłuższy od
etapu rybnego jest etap orzeszkowy.
Orzeszki zaczynają się nieśmiało poja-
wiać na stacjach w miarę zbliżania się do
syberyjskich lasów, szczytowy moment
przypada zawsze w okolicach stacji Taj-
ga, a ciągnie się do granicy mongolsko-
-chińskiej. Orzeszki sprzedaje się na sta-
kancziki (szklaneczki).
Poleć książkę
Kup książkę
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
y
s
a
r
t
g
e
i
b
e
z
r
P
Etap czeburiekowy. Ten etap pojawia
się w sposób nieciągły. Małe jego frag-
menty dają się zaobserwować już po
przekroczeniu granicy w Brześciu. Cze-
burieki to na wpół zamknięte naleśniki-
-bułeczki, zawsze zawierające to samo
nadzienie: siekane lub mielone mięso.
Odważnym radzimy zawsze sprawdzać,
czy są świeże.
Gwoli ścisłości i uczciwości należy jed-
nak dodać, że w ostatnich latach coraz
trudniej zasmakować w pełni opisanych
wyżej rozmaitości. Podczas aktualizacji
przewodnika w terenie, jaka miała miej-
sce latem i jesienią 2013 r., okazało się, że
coś, co dekadę temu było na porządku
dziennym, obecnie zanika – liczba pero-
nowych sprzedawców zmniejszyła się
znacznie, zaś rozmaite „domowe” spe-
cjały coraz częściej wypierają dostępne
na każdej stacji, podobnie wyglądające
zestawy obiadowe. Dotyczy to zwłasz-
cza zachodniej części szlaku transsybe-
ryjskiego – od Moskwy po Przybajkale.
Przebieg trasy
Z praktyki polskich turystów wynika, że
większość z nich pokonuje trasę Moskwa–
Pekin najwyżej z dwiema przesiadkami:
nad Bajkałem i w mongolskiej stolicy –
Ułan Bator. Wielu z tych, którzy wysiada-
ją w Irkucku, zwiedza Wyspę Olchon na
jeziorze Bajkał i region Przybajkala. Część
z nich przebywa następnie odcinek mię-
dzy Irkuckiem a Ułan Ude, by dopiero ze
stolicy Buriacji kontynuować podróż ku
Mongolii. Także ci turyści, dla których
Poleć książkę
67
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
y
s
a
r
t
g
e
i
b
e
z
r
P
68
celem podróży jest Mongolia, zatrzy-
mują się, choćby na krótko, nad Bajka-
łem. Jest i rzesza takich, którzy pokonują
całą trasę z Moskwy do Pekinu bezpo-
średnio. Podział poniższego opisu prze-
jazdu na części dopasowany został do
wcześ niej przedstawionych możliwo-
ści wyboru drogi i etapów podróży. Nie-
mniej jednak warto śledzić pokonywaną
trasę także pod kątem poszczególnych
odcinków kolei i mijanych miejscowości,
z których niektóre są z pewnością godne
polecenia (zob. mapa na przednim skrzy-
dełku okładki).
Coraz więcej turystów wybiera się
w podróż Koleją Transsyberyjską tra-
są przebiegającą tylko przez terytorium
Rosji – z Moskwy do Władywostoku. Nale-
żą do nich przede wszystkim osoby, które
były już w Pekinie i Ułan Bator lub takie,
dla których upragnionym celem podró-
ży jest najbardziej wysunięty na wschód
rosyjski port na Pacyfiku – Władywostok,
miasto jakże oryginalne, ważne i z pew-
nością warte zwiedzenia. Chcąc sprostać
potrzebom tej grupy podróżników, przy-
bliżamy w tym przewodniku także Wła-
dywostok oraz równie ciekawą trasę do
niego prowadzącą, a mianowicie kolejo-
wą odnogę z Ułan Ude.
Opis szlaku transsyberyjskiego podzie-
liliśmy na następujące etapy:
odcinek długości 5185 km z Moskwy
do Irkucka, oddalonego od jeziora Baj-
kał o blisko 70 km;
odcinek długości 455 km z Irkucka
do Ułan Ude prowadzący nad Bajkał;
odcinek długości 665 km z Ułan Ude
do Ułan Bator;
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
odcinek długości 1561 km z Ułan Ba-
tor do Pekinu;
odcinek długości 3648 km z Ułan Ude
do Władywostoku;
odcinek długości 2803 km z Czyty do
Pekinu, prowadzący trasą transman-
dżurską.
Informacje o stolicy Rosji – Moskwie –
zostały zawarte w Rozdziale IV. Równie
obszernie opisane zostały: południowe
Przybajkale (w tym Irkuck i Ułan Ude,
zob. Rozdział V), mongolska część szlaku
transsyberyjskiego (Rozdział VI) i Pekin
(Rozdział 7). Poniżej przedstawiamy inne
ważne atrakcje na poszczególnych odcin-
kach tras.
Zdecydowana większość pociągów
jadących w kierunku Syberii odjeżdża
z moskiewskiego Dworca Jarosławskiego
w późnych godzinach wieczornych – mię-
dzy godziną 21.00 a 24.00. Do rewolucji
w 1917 r. za początek Wielkiej Syberyjskiej
Drogi przyjmowano Dworzec Moskiew-
ski w Sankt Petersburgu, ówczesnej sto-
licy imperium.
Różny był też przebieg trasy Transsi-
bu na jej zachodnim odcinku. Od 1903 r.
trasa wiodła z Moskwy przez miasta: Ria-
zań, Pienza, Samara, Ufa, Czelabińsk, Kur-
gan, Pietropawłowsk i dopiero na odcin-
ku od Omska pokrywała się z jej obecnym
przebiegiem. W 1906 r. początkowy prze-
bieg trasy został nieco zmieniony i popro-
wadzony od Sankt Petersburga poprzez
miasta: Wołogda, Wiatka, Perm, Niżny
Tagił, Jekaterynburg, Kysztym, Czelabińsk
i Omsk. W 1909 r. zbudowano dodatkowe
połączenie na odcinku Jekaterynburg–
Kungar, a od 1913 r. pociągi zaczęły kur-
sować jeszcze krótszą drogą – od Jeka-
terynburga przez Tiumień do Omska.
Następnie od 1956 r. przez długi czas tra-
sa z Moskwy na Daleki Wschód prowa-
dziła przez miasta: Jarosław, Daniłow, Buj,
Szarija, Kotielnicz, Kirow, Balezino, Perm
i dalej na wschód zgodnie z jej obecnym
przebiegiem. Z tego okresu pochodzi
zmierzona długość linii transsyberyjskiej
z Moskwy do Władywostoku: 9288 km.
Także od miejscowości Jarosław pocho-
dzi nazwa moskiewskiego Dworca Jaro-
sławskiego.
Po zmianie rozkładu jazdy pociągów
w 2001 r. wiele międzynarodowych i dale-
kobieżnych pociągów zaczęło kursować
z Moskwy przez Niżny Nowogród, gdzie
trasa przekracza Wołgę. W miejscowości
Kotielnicz linia łączy się znowu z trady-
cyjną trasą prowadzącą przez Jarosław.
O zmianie trasy zadecydowały dwa argu-
menty. Po pierwsze, trasa przez Niżny
Nowogród jest krótsza o 40 km i łatwiej-
sza do pokonania, przez co czas przejaz-
du skraca się o blisko 2,5 godz. Po dru-
gie, dzięki zmianie trasy włączono do
międzynarodowej sieci kolejowej waż-
ny gospodarczo nowogrodzki region, co
bardzo ucieszyło jego mieszkańców.
Przejazd nad Bajkał
(Moskwa–Irkuck)
Poniżej przedstawiamy m.in. trzy naj-
ważniejsze miasta na trasie z Moskwy
do Irkucka: Jarosław, Włodzimierz i Niż-
ny Nowogród. Przy kolejnych miejsco-
Poleć książkę
Kup książkę
3
j
e
i
k
s
j
y
r
e
b
y
s
s
n
a
r
T
i
e
l
o
K
ą
s
a
r
t
ż
ó
r
d
o
P
w
a
ł
s
o
r
a
J
wościach podajemy ich odległość od
Moskwy, licząc kilometraż po tradycyj-
nej trasie przez Jarosław. To właśnie do
tej trasy odnosi się poświęcony Transsi-
bowi obelisk, który można obejrzeć na
dworcu we Władywostoku. Wypisana na
nim liczba „9288” to długość linii kole-
jowej prowadzącej z rosyjskiej stolicy,
wyrażona w kilometrach. Aby obliczyć,
ile kilometrów do danej miejscowości
przejeżdża pociąg z Moskwy trasą przez
Niżny Nowogród, wystarczy od podanej
w naszym przewodniku odległości odjąć
dokładnie 40 km (o tyle bowiem trasa ta
jest krótsza od drogi przez Jarosław).
Do najpopularniejszych wśród podróż-
ników przystanków na tym odcinku tra-
sy należą: Niżny Nowogród, Jekateryn-
burg, Nowosybirsk oraz Krasnojarsk
Jarosław
(Ярослáвль)
liczba mieszkańców: 606,3 tys.; \ +7 4852
Znajdujący się w odległości 282 km od
Moskwy Jarosław założony został przez
księcia Rusi Kijowskiej Jarosława Mądre-
go. Kroniki wspominały o tym grodzie
już w 1071 r. Zanim został włączony do
Księstwa Moskiewskiego, Jarosław był
przez przeszło 400 lat stolicą niezależne-
go Księstwa Jarosławskiego. Obecnie jest
zaliczany do zabytkowego Złotego Pier-
ścienia otaczającego Moskwę, czyli gru-
py atrakcyjnych kulturalnie miast położo-
nych na północny wschód od rosyjskiej
stolicy. Można tutaj znaleźć liczne przy-
kłady dobrze zachowanej architektury,
Poleć książkę
69
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
n
r
a
z
C
o
r
o
i
z
e
J
d
a
N
.
3
a
s
a
r
T
|
i
k
s
l
a
k
j
a
B
t
a
w
r
e
z
e
R
238
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
Rezerwat Bajkalski
(Байкальский заповедник)
Rezerwat Bajkalski (/ www.baikal-zapo-
vednik.ru) istnieje od 1969 r. Jego całkowi-
ta powierzchnia wynosi ponad 167 tys. km2,
a długość granic 200 km. Jego teren pod-
lega pod kuratelę UNESCO w ramach włą-
czenia Bajkału w poczet skarbów świato-
wego dziedzictwa naturalnego.
Na terenie rezerwatu można przebywać
po uzyskaniu zezwolenia dyrekcji, co moż-
na zrobić wypełniając formularz on-line na
podanej wyżej stronie internetowej (tylko
w języku rosyjskim, ale można przetłuma-
czyć np. poprzez stronę / http://translate.
google.com). Innym rozwiązaniem będzie
wizyta w centrali parku w Tanchoj (ul. Kra-
snogwardenskaja 34; \ +7 301 3893741).
Oprócz poniższej, w skrócie opisa-
nej trasy w Rezerwacie Bajkalskim jest
wiele innych znakowanych ścieżek,
które prowadzą od zimowia do zimo-
wia – np. wzdłuż rzek Miszycha i Wydri-
no. Szczegółowych informacji udzielają
pracownicy rezerwatu.
Dojazd
Najwygodniej jest dojechać pociągiem pod-
miejskim relacji Sludianka–Babuszkin do stacji
Tanchoj. Ze względu na długie oczekiwanie
na przesiadkę w Sludiance podróż zarówno
z Irkucka, jak i z Ułan Ude może trwać cały
dzień. Inną możliwością jest podróż nocnym
pociągiem pasażerskim Irkuck–Nauszki lub
Nauszki–Irkuck (z Ułan Ude) albo autobusem
jadącym przez Tanchoj z Ułan Ude lub Irkucka.
Warto zabrać ze sobą odpowiednie mapy (zob.
s. 201). Przydatne mogą się okazać również
namiot, środek na komary i race odstraszają-
ce niedźwiedzie.
Noclegi
Nocleg w namiocie na terenie parku jest moż-
liwy tylko w wyznaczonych do tego celu miej-
scach biwakowych. W samym Tanchoj funk-
cjonuje skromna baza noclegowa. Możemy
przenocować m.in. w kompleksie Central-
nij (ul. Centralnaja 7; od 300 rub./os.) lub na
znajdującym się blisko głównej siedziby par-
ku kempingu (od 200 rub./os.), gdzie do dys-
pozycji są również dwa duże kopulaste dom-
ki. Rezerwacji można dokonywać telefonicznie
lub mailowo, kontaktując się z biurem parku.
Wyżywienie
W Tanchoj, obok dworca kolejowego, dzia-
łają nieduży bazar i sklepy oferujące pod-
stawowe produkty żywnościowe. Dość sła-
bo zaopatrzone sklepy są także w miejsco-
wościach: Wydrino, Pieriejomnaja i Miszycha.
Trasa 3
Nad Jezioro Czarne
Tanchoj – dolina rzeki Pieriejomnaja – Jezioro
Czarne (ok. 1000 m n.p.m.) – Tanchoj (ok. 50 km, czas
przejścia: 4–5 dni, trasa średnio trudna)
Dojazd pociągiem podmiejskim Slu-
dianka–Babuszkin do stacji Rieczka Pie-
riejomnaja.
Trasa prowadzi w pobliżu najwyż-
szej części gór ze szczytami Rassocha
(2151 m n.p.m.) i Sochor (2316 m n.p.m.).
Jest dość „ekskluzywna” jak na syberyj-
skie warunki – na wielu odcinkach ścież-
ka jest wyraźna i znakowana zaciosami na
drzewach. Częste są zimowia, a przez rze-
ki i strumienie przerzucono kładki. Wyru-
szając na tę trasę, musimy pamiętać, że
po długotrwałych deszczach poziom rze-
ki wzrasta i na jakiś czas odcina powrót
z zimowia Rassocha.
Osada Tanchoj jest oddalona od ujścia
rzeki Pieriejomnaja o 4 km. W górę doli-
ny prowadzi początkowo szeroka droga.
Po przebyciu kolejnych 6 km (1 godz.) mija
się niebieską bramę – granicę rezerwatu.
Cały czas należy trzymać się brzegu rze-
ki. Na 2. kilometrze od granicy położone
jest zimowie Talcy. Za nim trzeba odszu-
kać kładkę przez rzekę. Po godzinie dociera
się do kolejnego zimowia Szum, położo-
nego na 6. kilometrze. Na pryczach mie-
ści się tu 6 osób. Za zimowiem ponownie
przechodzi się przez kładkę. Po przejściu
ok. 0,5 km dochodzi się do skalnej ściany
i szmaragdowej jamy w korycie rzeki. Od
zimowia Szum droga jest trudniejsza.
Potrzeba dwóch godzin marszu, by dotrzeć
do zimowia Rassocha, położonego przy
ujściu potoku o tej samej nazwie (12 km).
Od następnego zimowia dzielą kolejne
2 godziny marszu. Po ok. 3,5 km ścieżka
dochodzi do miejsca spotkania dwóch
strumieni. Po przejściu ok. 500 m wzdłuż
strumienia Niemskij Klucz dociera się do
zimowia o tej samej nazwie (16 km). Na
ławach zmieszczą się tu cztery osoby, na
podłodze dwie. Dalej droga robi się jeszcze
trudniejsza (także orientacyjnie, są miejsca,
gdzie łatwo zgubić szlak), a na dojście do
zimowia przy Jeziorze Czarnym potrzeba
co najmniej czterech godzin. Do pewne-
go miejsca zaciosy na drzewach są jeszcze
dobrze widoczne. Gdy ścieżka niknie na
rozległej łące, należy skierować się lekko
w prawo i przejść ok. 1 km. W oddali widać
rzadki las, gdzie ponownie należy odszu-
kać zaciosy na drzewach. Stąd do zimo-
wia nad jeziorem jest jeszcze pół godziny
marszu nieoznaczonym szlakiem – trze-
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
d
U
n
a
ł
U
ba iść wzdłuż rzeki. Zimowie przy Jezio-
rze Czarnym (ok. 1000 m n.p.m.) to dobra
baza wypadowa w wyższe partie gór.
Na południe od Bajkału
Między Wydrinem i Tanchoj Kolej Trans-
syberyjska przekracza granicę Republiki
Buriacji. Jej stolicą jest Ułan Ude, cen-
trum przemysłowe i kulturalne zachod-
niego Zabajkala. Działa tu kilka teatrów,
muzeów i szkół wyższych, znajdują się
interesujące obiekty architektoniczne
i zabytki. Ułan Ude to także ważny węzeł
komunikacyjny – można podróżować stąd
na północ w kierunku półwyspu Świę-
ty Nos i Gór Barguzińskich, na wschód
w kierunku Czyty i na południe, wzdłuż
starego szlaku herbacianego do Mon-
golii i Chin.
Wycieczki górskie realizować można
przede wszystkim we wschodniej czę-
ści gór Chamar Daban – ich najciekaw-
sze partie (razem z najwyższym w tym
rejonie Sochorem, 2323 m n.p.m.) obej-
muje Rezerwat Bajkalski.
Ułan Ude
(Улан-Удэ, bur. Улаан Үдэ)
liczba mieszkańców: 412 tys.; \ +7 3012
Stolica Republiki Buriacji jest położona
na wschód od Bajkału, przy ujściu Udy do
Selengi, 456 km od Irkucka, na 5640. kilo-
metrze szlaku Kolei Transsyberyjskiej.
W tym miejscu w 1666 r. Kozacy zało-
żyli zimowisko Udinskoje, które od 1689 r.
239
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
d
U
n
a
ł
U
R
e
w
olucji 19
0
5 r.
B
orsoje
w
a
Pomnik Chłopca
na Koniu
Puszkina
G
a
g
arin
a
kładka
przez tory
Dworzec
kolejowy Postój Marszrutek
Ciwile
w
a
R
e
w
Hostel GBT, Lisaja Góra
(Dacan Rinpocze Bagsza)
olucji 19
0
5 r.
Muzeum Etnograficzne
Muzeum Etnograficzne
Zabajkala (skansen)
Zabajkala (skansen)
Pomnik
„Głowa Lenina”
Informacja Turystyczna
(sezonowo)
2
P
artiz
S
m
o
l
i
n
a
a
nsk
aja
Targ
B
orsoje
w
a
Ułan Ude
Traveller’s House
M o d o g o j e w a
J a m p i
l o w a
S u c h e B a t o r a
R
a
n
ż
u
r
o
w
a
Modern
Nomads
Muzeum
Minerałów
Pl.
Sowietów
S
m
o
li
n
a
Point Hostel
Ambasada
Mongolii
S o w i e t s k a j a
Południowy dworzec
autobusowy
E r b a n o w a
3
Nek ra sowa
L
e
n
i
n
a
Łuk Triumfalny
Appetite
Teatr Opery
i Baletu
Nekrasowa
P r o f s o j u z n a j a
Muzeum Historii
Naturalnej Buriacji
s
t
Ułan Ude
0
200 m
1
2
3
Hotel Baikal Plaza
Supermarket Sputnik
Filharmonia
Muzeum
Historii Buriacji
Baikal
Naran Tour
Profsojuznaja
Teatr
Lalkowy
Appetite
Sow ie t ska ja
Pr. Pobiedy
B
B
orsoje
w
a
p
i
e
s
z
y
c
h
r
e
f
a
d
l
a
L
L
e
e
n
n
i
i
n
n
a
a
Muzeum
Historii
Ułan Ude
K
o
m
m
u
n
alt
o
c
hin
o
w
a
Pl. Rewolucji
i
s
t
i
c
z
i
e
s
k
a
j
a
Centralny
Dom Towarowy
K u j b y s z i e w a
Muzeum
Sztuk Pięknych
L
e
n
i
n
a
Dworzec
autobusowy
Banzarowa
S
m
o
l
i
n
a
Centralny
Kompleks Targowy
Swierdłowa
Banzarowa
K
o
m
m
u
n
Zołotoj Kołos
K
a
l
i
n
i
n
a
Linchowoina
Sobór
Hodegetrii
Nabierieżnaja
i
s
t
i
c
z
i
e
s
k
a
j
a
Cerkiew
Św. Trójcy
a
w
e
y s z
u j b
K
Buriacki Teatr
Dramatyczny
E n g e l s a
S
z
e
f
s
k
a
j
a G o g o l
j a
U d a
B
a
b
u
s
z
k
i
n
a
Teatr Dramatyczny
im. Bestużewa
S
w
o
b
o
d
y
K
o
r
a
b
e
l
n
a
j
a
S
m
o
l
i
n
a
K a l a n d a r i s z w i
l
i
K i r o w a
S
e
l
e
n
g
a
Złotoj
Drakon
K u j b y s z i e w a
S
w
o
b
o
d
y
Banzarowa
240
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
funkcjonowało jako twierdza Wierch-
nieudińska. Była ona jednym z ważniej-
szych miejsc na szlaku herbacianym
między Irkuckiem a Kiachtą. Wierchnieu-
dińsk otrzymał prawa miejskie w 1690 r.,
ale większego znaczenia nabrał dopiero
w XIX w., kiedy to stał się ważnym ośrod-
kiem handlu z Chinami. W 1923 r. został sto-
licą Buriacko-Mongolskiej ASRR. Obecną
nazwę nadano miastu w 1934 r. Do 1987 r.
stolica Republiki Buriacji – Ułan Ude –
była właściwie nieznana i niedostępna
dla turystów. Ze względu na działające tu
zakłady lotnicze władze zamknęły miasto
przed światem.
Ułan Ude to obecnie główny ośrodek
przemysłowy Buriacji – działa tu ponad
100 zakładów. W ostatnich latach mia-
sto zyskało miano ośrodka akademic-
kiego, gdyż studiuje tu ok. 20 tys. osób.
Ułan Ude jest dziś kulturalnym centrum
Buriacji, działają tu cztery szkoły wyż-
sze, kilka muzeów, pięć teatrów, opera
i filharmonia.
Miejsca, które warto zobaczyć
Niezaprzeczalnym symbolem miasta, od
którego warto rozpocząć jego zwiedza-
nie, stała się największa na świecie głowa
Lenina – jest to największy pomnik Leni-
na na świecie. W centrum Ułan Ude stoi
od 1971 r. Gigantyczna, prawie 8-metro-
wa głowa (razem z cokołem pomnik ma
niemal 14 m) wznosi się nad centralnym
punktem miasta, czyli placem Sowietów.
Wykonana jest z brązu, cokół natomiast
jest marmurowy. Przy placu Sowietów
znajduje się również niewielkie Muzeum
Minerałów (› pn.–czw. 11.00–17.00, pt.
T
o
l
s
t
o
g
o
i
k
s
l
a
w
o
K
.
W
.
c
a
r
p
O
11.00–15.00, sb.–nd. zamkn.; wstęp wol-
ny) oraz budynek Filharmonii z salą na
400 osób. Odbywają się tu koncerty
buriackich, rosyjskich i zagranicznych
kompozytorów.
Jeśli skierujemy się stąd na południe,
po prawej stronie naszym oczom uka-
że się pięknie odnowiony kompleks
Buriackiego Narodowego Teatru Ope-
ry i Baletu. Podobnie jak głowa Lenina,
jest to wizytówka stolicy Buriacji i jeden
z najładniejszych budynków w mieście,
o bardzo bogatej historii. Pierwsze spek-
takle wystawiano już w 1952 r., a obec-
ny wygląd teatr zawdzięcza długim pra-
com renowacyjnym, które zakończyły
się w 2011 r. Tuż obok niego znajduje się
nowy Łuk Triumfalny, który został odsło-
nięty w 2006 r. Jest on kopią oryginalne-
go łuku z drewna, postawionego w tym
miejscu pod koniec XIX w. na powitanie
cara Mikołaja II, który odwiedzał miasta
położone przy budowanej wówczas linii
Kolei Transsyberyjskiej. Łuk jest w nocy
bardzo ładnie oświetlony.
Przy ulicy Lenina 46 znajduje się
Muzeum Historii Naturalnej Buriacji
(/ www.muzeyrb.ru; › wt.–nd. 10.00–
–18.00, pn. zamkn.; 100 rub.). Ekspozycja
prezentuje faunę i florę regionu, a także
historię geologiczną Bajkału i jego oko-
lic. Za budynkiem muzeum schował się
Buriacki Narodowy Teatr Lalkowy, otwar-
ty dla dzieci w 1966 r. Wystawiane są w nim
spektakle oparte na motywach bajek rosyj-
skich i buriackich, ale nie tylko. Niedaleko
za muzeum i teatrem ulica Lenina zamie-
nia się w strefę dla pieszych, zwaną też
„buriackim Arbatem”, która na dwóch
Poleć książkę
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
d
U
n
a
ł
U
241
Poleć książkę
Kup książkę
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
d
U
n
a
ł
U
242
przeciwległych krańcach została ozdobio-
na rzeźbami. Pierwsza z nich to znajdujący
się także na herbie Ułan Ude kaduceusz –
mitologiczny kij, który oplatają dwa węże.
Druga przedstawia natomiast dwa lecące
ptaki symbolizujące rzeki Udę i Selengę.
Warto przyjrzeć się domom kupiec-
kim przy ulicy Lenina. Niektóre powsta-
ły jeszcze w XIX w. Do najstarszych należą
budynki znajdujące się pod numerami 13
i 15, które powstały w latach 1801–04. Dom
o numerze 26 należał z kolei do jednego
z najbogatszych kupców regionu Iwana
Goldobina, który pod koniec XIX w. był wła-
ścicielem licznych fabryk i gorzelni, posiadał
także monopol na handel winem. W 2001 r.
w budynku otwarto Muzeum Historii Ułan
Ude (› codz. 9.00–18.00; 60 rub.).
Podążając dalej ulicą Lenina, po lewej
stronie miniemy plac Rewolucji i dotrzemy
do śnieżnobiałego soboru Hodegetrii na
ulicy Nabierieżnej. Wybudowany w latach
1741–85, jest najstarszą budowlą murowa-
ną na terenie Buriacji. W 1928 r. sobór był
zamknięty, w 1935 r. budynek przekazano
muzeum narodowemu, a dopiero w 1996 r.
zaczęto go restaurować. W tej najstarszej
części miasta, położonej na południe od
ulicy Kirowa, możemy też podziwiać róż-
ne style budownictwa drewnianego.
Cofając się nieco w kierunku placu Rewo-
lucji i podążając dalej ulicą Kujbyszewa,
po lewej stronie miniemy okazały budy-
nek Muzeum Sztuk Pięknych im. Sam-
pilowa (/ www.muzeyrb.ru; › wt.–nd.
10.00–18.00, pn. zamkn.; 200 rub.). Dla zwie-
dzających udostępniono tu liczne przed-
mioty artystyczne z regionu wschodniej
Syberii, m.in. biżuterię, grafiki czy rzeźby.
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
Polacy w Ułan Ude –
Stowarzyszenie „Nadzieja”
Od 1993 r. w Ułan Ude działa Stowarzy-
szenie Polskie „Nadzieja” (/ www.spkna-
dzieja.narod.ru), które liczy ok. 200 człon-
ków. W Ułan Ude mieszka ok. 400 Polaków,
a prawie 1 tys. mieszkańców ma polskie
pochodzenie.
Ciekawym zabytkiem architektonicznym
jest również znajdująca się nieco dalej na
wschód na tej samej ulicy cerkiew Świętej
Trójcy z 1809 r. W pobliżu świątyni jest też
siedziba Buriackiego Teatru Dramatycz-
nego, który słynie m.in. z arcydzieła sztuki
narodowej – kurtyny z końskiego włosia,
wykonanej przez buriackich mistrzów.
Kierując się wzdłuż prospektu Pobie-
dy z powrotem w kierunku placu Sowie-
tów, możemy zajrzeć do Muzeum Histo-
rii Buriacji (ul. Profsojuznaja 29; / www.
muzeyrb.ru; › wt.–nd. 10.00–18.00,
pn. zamkn.; w zależności od wystawy:
80–120 rub.). Zgromadzono tu obiekty
związane z historią, religią i kulturą Przy-
bajkala. Unikatowym eksponatem jest
atlas medycyny tybetańskiej.
Atrakcje poza centrum miasta
Obiektem, który warto zobaczyć poza
ścis łym centrum Ułan Ude, jest Naro-
dowy Rosyjski Teatr Dramatyczny im.
Biestużewa (ul. Tierieszkowej 9a, dojazd
dowolnym tramwajem kursującym na
południe wzdłuż ul. Baltochinowa). Jest
to najstarszy teatr zawodowy w Buriacji,
założony na początku XX w.
Interesująca będzie również wizyta
w Muzeum Etnograficznym Zabajkala
(osiedle Wierchnaja Bieriezowka, na pół-
noc od centrum, dojazd marszrutką nr 37
spod hotelu Baikal Plaza na placu Sowie-
tów, przystanek Etnograficzeskij Muzej –
na żądanie; › wt.–pt. 9.30–18.00, sb.–nd.
10.00–19.00, pn. zamkn.; 150 rub.). Jest
to sporych rozmiarów skansen, którego
zwiedzanie zajmuje nawet kilka godzin.
Otwarto go w 1973 r. Na terenie skansenu
stworzono siedem kompleksów budowli,
z których każdy przedstawia architek-
turę i warunki życia innej grupy ludno-
ści autochtonicznej lub napływowej.
Piękna panorama Ułan Ude rozciąga
się ze wzgórza zwanego Lisaja Gora,
gdzie swoją siedzibę ma prowadzony
przez tybetańskiego lamę dacan Rin-
pocze Bagsza (dojazd marszrutką nr 97
spod hotelu Baikal Plaza na placu Sowie-
tów, należy wysiąść na ostatnim przy-
stanku). Znajduje się tu również najwyż-
sza w Rosji, sześciometrowa statua bud-
dy, wykonana z brązu.
Informacja turystyczna
Sezonowe centrum informacyjne znajduje
się w jurcie na placu Sowietów (zob. s. 201).
Dodatkowo w strategicznych punktach mia-
sta ustawiono szczegółowe mapy informa-
cyjne, które z pewnością ułatwią poruszanie
się po centrum Ułan Ude.
Organizacją wycieczek oraz rezerwacją bile-
tów i noclegów zajmują się wybrane hostele
(m.in. Ulan Ude Traveller’s House) oraz agencje
turystyczne, m.in. Baikal Naran Tur (w Hotelu
Buriacja, ul. Kommunisticzeskaja 47a; / www.
baikalnaran.com) lub Siberia Tour (ul. Niekra-
sowa 20, za łukiem triumfalnym).
W Buriacji zainicjowano również ciekawy pro-
jekt „Ask me, I’m local!” (/ www.askme.er-do-
bro.ru) – jego uczestnicy, lokalni mieszkańcy,
dzielą się informacjami na temat regionu z przy-
jezdnymi. Na podanej stronie internetowej może-
my znaleźć kontakt do osób, które chętnie udzie-
lą nam wskazówek, jak najlepiej spędzić wolny
czas, lub też odpowiedzą na wszelkie pytania.
Dojazd
Do Ułan Ude najwygodniej jest dojechać Koleją
Transsyberyjską z Irkucka, pociąg jeździ kilka
razy na dobę – podróż trwa 7–8 godz. (obszczij:
550 rub., płackartny: od 1000 rub., kupiejny:
od 1700 rub.); autobus i marszrutki z dwor-
ca autobusowego w Irkucku kursują codzien-
nie (408 km); czas podróży to 9–10 godz.
(800–900 rub.).
W Ułan Ude funkcjonują aż trzy dworce auto-
busowe, jednak marszrutki odjeżdżające w naj-
ważniejszych kierunkach, m.in. do Irkucka (czas
podróży: 9–10 godz.; 800–900 rub.), Arszanu
(czas podróży: 10–11 godz.; ok. 700 rub.) lub
Czyty (czas podróży: 7 godz.; ok. 800 rub.),
wyruszają spod dworca kolejowego lub
z południowego dworca autobusowego
(ul. Sowietskaja 1, blisko centrum), który
oferuje także m.in. kursy do Kiachty (czas
podróży: 3 godz.; ok. 250 rub.), Ust-Barguzi-
nu (czas podróży: 7 godz.; ok. 450 rub.) oraz
w kierunku pobliskiego Iwołgińska (ok. 40 rub.).
Dworzec kolejowy jest położony na ul. Rewo-
lucji 1905 r. 51 (blisko centrum, dojście ul. Bor-
sojewa i dalej kładką nad torami).
Lotnisko w Ułan Ude – zob. s. 203 i nast.
Noclegi
Znalezienie noclegu w Ułan Ude nie stanowi
problemu, podobnie jednak jak w przypad-
ku innych miejscowości na trasie Kolei Trans-
syberyjskiej, jeśli chcemy w sezonie znaleźć
niedrogie miejsce w hostelu, najlepiej zrobić
rezerwację kilka dni wcześniej. W ciągu ostat-
nich lat w mieście powstało kilka niewielkich
i przyjemnych hosteli, przeznaczonych głów-
nie dla podróżników z plecakami.
Ulan Ude Traveller’s House, ul. Lenina
63/18; \ +7 902 4552222; / www.uuhos-
tel.com; 650 rub./os. Rewelacyjnie zloka-
lizowany, przy samym pl. Sowietów. Bar-
dzo przyjemna, domowa atmosfera. Do
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
5
u
j
a
r
k
e
i
n
a
z
ł
d
a
e
k
i
j
w
a
B
Z
e
d
U
n
a
ł
U
243
Przewodniki Bezdroż y
Szlak
trans
syberyjski
Szlak transsyberyjski łączący Moskwę z Pekinem przebiega śladami
Wielkiego Szlaku Herbacianego, „niekończącymi” się torami Kolei Trans
syberyjskiej wraz z jej transmongolskim odgałęzieniem. Trasa ta zyskała
dużą popularność wśród podróżujących na Daleki Wschód obieży
światów. Nic dziwnego – na jej kolejnych etapach zobaczymy zabytki
Moskwy, dzikie obszary Przybajkala, egzotyczną Mongolię z bezkresem
stepów i pustynią Gobi oraz atrakcje północnych Chin ze słynnym Murem
Chińskim i Pekinem na czele.
Przewodniki Bezdroży przybliżają historię, kulturę i przyrodę opisywa
nych regionów i krajów oraz oprowadzają po ich najbardziej fascynują
cych zakątkach. Treść uporządkowano dla wygody w układzie regional
nym. Opisom miast i innych atrakcji turystycznych towarzyszą przejrzyste
mapy oraz ramki z ciekawostkami, czyniące z przewodnika pasjonującą
lekturę nie tylko w czasie podróży. Informacje praktyczne pomagają za
planować wyjazd i odnaleźć się w odwiedzanym miejscu. Całość zamyka
praktyczny minisłowniczek.
Podróż wymaga dobrego przygotowania.
Warto zadbać, by przebiegała beztrosko.
Podziwiaj piękne krajobrazy i zabytki,
wypoczywaj aktywnie, przede wszystkim
baw się dobrze. Ergo Hestia zapewni Ci
spokój i kompleksową ochronę.
Kup książkę
www.podroze.ergohestia.pl
Poleć książkę
15480
http://bezdroza.pl
Sprawdź najnowsze promocje:
http://bezdroza.pl/promocje
Przewodniki najchętniej czytane:
http://bezdroza.pl/bestsellery
Zamów informator podróżniczy:
http://bezdroza.pl/newsletter
Helion SA
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 230 98 63
e-mail: bezdroza@bezdroza.pl
http://bezdroza.pl
ISBN 9788324685189
Cena 59,90 zł
Pobierz darmowy fragment (pdf)