Darmowy fragment publikacji:
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także
kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami
firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za
ewentualne szkody
wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Redaktor prowadzący: Michał Mrowiec
Projekt okładki: Jan Paluch
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.com
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie?ukelpr
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-246-5350-8
Copyright © Helion 2013
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis tre(cid:264)ci
Wst(cid:246)p .............................................................. 5
Jakie elementy wybra(cid:252)? ..........................................................8
Tolerancja ...............................................................................8
Projektowanie .......................................................................10
Bezpiecze(cid:276)stwo ....................................................................11
Tematyka ..............................................................................13
Rozdzia(cid:228) 1. Generatory ..................................................... 15
Generator sygna(cid:225)ów akustycznych tranzystorowy ................17
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................19
Wzmacniacz mocy ..........................................................20
Generator astabilny i moduluj(cid:261)cy ...................................29
Generator sygna(cid:225)ów akustycznych scalony ...........................34
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................35
Generator przebiegów ró(cid:298)nokszta(cid:225)tnych ...............................40
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................40
Rozdzia(cid:228) 2. Mierniki cyfrowe ............................................ 47
Woltomierz ...........................................................................47
Próbkowanie ...................................................................48
Kwantowanie ..................................................................49
B(cid:225)(cid:261)d kwantowania ..........................................................50
Kodowanie ......................................................................50
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................50
Fragmenty kart katalogowych ........................................57
Spis elementów ...............................................................58
Kup książkęPoleć książkę4
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Monta(cid:298) ............................................................................59
Opcje ..............................................................................62
Cz(cid:266)sto(cid:286)ciomierz ....................................................................63
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................65
Rozdzia(cid:228) 3. Odbiorniki ...................................................... 71
AM i FM ...............................................................................73
Rodzaje odbiorników ............................................................74
Parametry odbiorników .........................................................78
FM ........................................................................................82
Realizacja uk(cid:225)adowa .......................................................82
CB .........................................................................................92
Zasi(cid:266)g a przydzia(cid:225) cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci ...................................94
Popularno(cid:286)(cid:252) CB ..............................................................95
Zakresy CB .....................................................................96
Kana(cid:225)y CB ......................................................................96
Zasi(cid:266)g CB .......................................................................99
Schemat blokowy ...........................................................99
Schemat ideowy ...........................................................101
Dodatek A Literatura ..................................................... 113
Skorowidz .................................................... 115
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1.
Generatory
Generatory s(cid:261) uk(cid:225)adami s(cid:225)u(cid:298)(cid:261)cymi do wytwarzania zmiennych
przebiegów elektrycznych bez konieczno(cid:286)ci doprowadzania
z zewn(cid:261)trz jakiegokolwiek sygna(cid:225)u pobudzaj(cid:261)cego. Przetwa-
rzaj(cid:261) energi(cid:266) pr(cid:261)du sta(cid:225)ego (z zasilacza) na energi(cid:266) drga(cid:276).
Na rysunku 1.1 pokazano schemat blokowy generatora. W je-
go sk(cid:225)ad wchodz(cid:261):
(cid:141) wzmacniacz o wzmocnieniu
Uk (cid:32)
U
(cid:141) obwód sprz(cid:266)(cid:298)enia zwrotnego.
,
2
1
Rysunek 1.1. Schemat blokowy generatora
Kup książkęPoleć książkę16
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Wzmacniacz pomi(cid:266)dzy napi(cid:266)ciem wej(cid:286)ciowym U1 a napi(cid:266)ciem
wyj(cid:286)ciowym U2 wprowadza przesuni(cid:266)cie fazowe1. Wynosi ono
zazwyczaj 0° lub 180°.
Do wyj(cid:286)cia wzmacniacza do(cid:225)(cid:261)czone s(cid:261):
(cid:141) obci(cid:261)(cid:298)enie RO,
(cid:141) obwód sprz(cid:266)(cid:298)enia zwrotnego.
Zadaniem uk(cid:225)adu sprz(cid:266)(cid:298)enia zwrotnego jest podanie cz(cid:266)(cid:286)ci
sygna(cid:225)u wyj(cid:286)ciowego na wej(cid:286)cie wzmacniacza.
Obwód sprz(cid:266)(cid:298)enia zwrotnego powinien by(cid:252) zaprojektowany
tak, aby przesuni(cid:266)cie fazy pomi(cid:266)dzy sygna(cid:225)ami U3 i U2 równe
przesuni(cid:266)cie fazowe2 by(cid:225)o zale(cid:298)ne od cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, zatem
przesuni(cid:266)cie fazowe2 = przesuni(cid:266)cie fazowe2(f). W(cid:225)a(cid:286)ciwo(cid:286)(cid:252)
tak(cid:261) wykazuje np. obwód rezonansowy LC.
W uk(cid:225)adzie b(cid:266)dzie zachodzi(cid:225)a generacja, gdy spe(cid:225)nione zosta-
n(cid:261) jednocze(cid:286)nie dwa warunki:
(cid:141) warunek amplitudy k = 1,
(cid:141) warunek fazy przesuni(cid:266)cie fazowe1(f0)+ przesuni(cid:266)cie
fazowe2(f0)=0.
Warunek amplitudy zostanie spe(cid:228)niony, gdy sygna(cid:228) na wej-
(cid:264)ciu wzmacniacza podawany z uk(cid:228)adu sprz(cid:246)(cid:276)enia zwrotne-
go b(cid:246)dzie na tyle du(cid:276)y, aby na wyj(cid:264)ciu wzmacniacza otrzy-
ma(cid:232) sygna(cid:228) o takim samym lub wi(cid:246)kszym poziomie.
Warunek fazy zostanie spe(cid:228)niony, gdy maksimum sygna(cid:228)u
na wej(cid:264)ciu wzmacniacza (po przej(cid:264)ciu przez wzmacniacz
i uk(cid:228)ad sprz(cid:246)(cid:276)enia zwrotnego) b(cid:246)dzie wypada(cid:228)o zawsze w tym
samym momencie.
Przy cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci f0 wzmacniacz musi kompensowa(cid:252) t(cid:225)umie-
nie wprowadzane przez obwód sprz(cid:266)(cid:298)enia zwrotnego. Cha-
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
17
rakterystyka fazowa przesuni(cid:266)cie fazowe1(f)+ przesuni(cid:266)cie
fazowe2(f) musi przechodzi(cid:252) przez zero przy cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci f.
Aby cz(cid:266)stotliwo(cid:286)(cid:252) generowanego przebiegu by(cid:225)a okre(cid:286)lona
jednoznacznie, warunek fazy musi by(cid:252) spe(cid:225)niony tylko przy
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci f0.
Warunek fazy decyduje o cz(cid:246)stotliwo(cid:264)ci generacji.
Spe(cid:225)nienie warunku amplitudy decyduje o amplitudzie gene-
rowanego napi(cid:266)cia. Je(cid:286)li warunek amplitudy spe(cid:225)niony jest
z nadmiarem, wzmacniacz ulega przesterowaniu. Napi(cid:266)cie
wyj(cid:286)ciowe zostaje zniekszta(cid:225)cone — w skrajnym przypadku
ma kszta(cid:225)t prostok(cid:261)tny.
Generator sygna(cid:228)ów
akustycznych tranzystorowy
Przedmiotem projektu jest generator sygna(cid:225)ów akustycznych,
który ma przypomina(cid:252) d(cid:296)wi(cid:266)ki syren alarmowych pojazdów
uprzywilejowanych.
Aby go wykona(cid:252), mo(cid:298)na wykorzysta(cid:252):
(cid:141) generator tranzystorowy lub
(cid:141) generator ze specjalizowanym uk(cid:225)adem scalonym lub
(cid:141) generator z uk(cid:225)adem mikroprocesorowym
Rozwi(cid:261)zaniem daj(cid:261)cym mo(cid:298)liwo(cid:286)(cid:252) zapoznania si(cid:266) z funkcjo-
nowaniem uk(cid:225)adu jest generator tranzystorowy. Umo(cid:298)liwia on
sprawdzenie wp(cid:225)ywu ka(cid:298)dego elementu na funkcjonowanie
ca(cid:225)o(cid:286)ci.
Kup książkęPoleć książkę18
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
D(cid:296)wi(cid:266)ki syren alarmowych pojazdów uprzywilejowanych
powstaj(cid:261) przez zmodulowanie sygna(cid:225)u o wy(cid:298)szej cz(cid:266)stotliwo-
(cid:286)ci sygna(cid:225)em o cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci mniejszej (rysunek 1.2). Prze-
bieg wyj(cid:286)ciowy b(cid:266)dzie mia(cid:225) sta(cid:225)(cid:261) cz(cid:266)stotliwo(cid:286)(cid:252), ale zmienne
nat(cid:266)(cid:298)enie.
Rysunek 1.2. Sygna(cid:225) wyj(cid:286)ciowy b(cid:266)dzie wypadkow(cid:261) warto(cid:286)ci dwóch
sygna(cid:225)ów
Aby ten sam uk(cid:225)ad by(cid:225) w stanie wygenerowa(cid:252) wi(cid:266)cej ni(cid:298) jeden
d(cid:296)wi(cid:266)k, nale(cid:298)y rozszerzy(cid:252) jego funkcjonalno(cid:286)(cid:252) o mo(cid:298)liwo(cid:286)(cid:252)
zmiany cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci roboczej generatora moduluj(cid:261)cego. Re-
gulacja p(cid:225)ynna (np. potencjometrem) nie zapewnia powtarzal-
no(cid:286)ci efektów. Lepszym rozwi(cid:261)zaniem jest do(cid:225)(cid:261)czanie elemen-
tów RC o warto(cid:286)ciach dobranych (rysunek 1.3).
Rysunek 1.3. Powtarzalno(cid:286)(cid:252) efektów d(cid:296)wi(cid:266)kowych mo(cid:298)na osi(cid:261)gn(cid:261)(cid:252),
stosuj(cid:261)c prze(cid:225)(cid:261)czane pojemno(cid:286)ci
Blokiem opcjonalnym mo(cid:298)e by(cid:252) wzmacniacz akustyczny. Po-
winien by(cid:252) sterowany sygna(cid:225)em zmodulowanym. Umo(cid:298)liwia
on uzyskanie silniejszego d(cid:296)wi(cid:266)ku (rysunek 1.4).
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
19
Rysunek 1.4. Schemat blokowy generatora o skokowo zmienianej
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci moduluj(cid:261)cej i wyposa(cid:298)onego we wzmacniacz mocy
Realizacja uk(cid:228)adowa
Przy uruchamianiu uk(cid:225)adów du(cid:298)(cid:261) pomoc(cid:261) jest oscyloskop.
Mo(cid:298)na na nim obejrze(cid:252) przebieg w dowolnym miejscu uk(cid:225)a-
du. Zak(cid:225)adam jednak, (cid:298)e oscyloskopem nie dysponujemy.
W przypadku uk(cid:225)adu z rysunku 1.4 mo(cid:298)na rozpocz(cid:261)(cid:252) konstru-
owanie od ko(cid:276)ca (tj. od wzmacniacza mocy). Najpierw spraw-
dzimy poprawno(cid:286)(cid:252) jego dzia(cid:225)ania.
Nast(cid:266)pnie zmontujemy generator modulowany. W celu spraw-
dzenia jego dzia(cid:225)ania nale(cid:298)y pod(cid:225)(cid:261)czy(cid:252) go do wej(cid:286)cia wzmac-
niacza mocy. Powinien by(cid:252) s(cid:225)yszalny d(cid:296)wi(cid:266)k ci(cid:261)g(cid:225)y.
Kolejnym etapem b(cid:266)dzie monta(cid:298) generatora moduluj(cid:261)cego.
Po podaniu jego sygna(cid:225)u na wej(cid:286)cie generatora modulowane-
go powinien by(cid:252) s(cid:225)yszalny d(cid:296)wi(cid:266)k syren alarmowych pojaz-
dów uprzywilejowanych.
Dopóki aktualnie montowany blok nie b(cid:266)dzie dzia(cid:225)a(cid:225) popraw-
nie, nie mo(cid:298)na przej(cid:286)(cid:252) do uruchamiania kolejnego.
Kup książkęPoleć książkę20
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Wzmacniacz mocy
Na rysunku 1.5 pokazano schemat ideowy wzmacniacza tran-
zystorowego klasy B.
Rysunek 1.5. Tranzystorowy wzmacniacz mocy
Zasilanie uk(cid:225)adu nale(cid:298)y pod(cid:225)(cid:261)czy(cid:252) mi(cid:266)dzy zacisk VCC i mas(cid:266)
(prawy górny róg schematu).
Kondensator C2 ma za zadanie filtrowanie napi(cid:266)cia zasilaj(cid:261)-
cego. Powinien on mie(cid:252) dosy(cid:252) du(cid:298)(cid:261) pojemno(cid:286)(cid:252), aby zawarty
w nim (cid:225)adunek stanowi(cid:225) bufor, z którego uk(cid:225)ad mo(cid:298)e czerpa(cid:252)
energi(cid:266).
Sygna(cid:225) wej(cid:286)ciowy nale(cid:298)y poda(cid:252) mi(cid:266)dzy zacisk We i mas(cid:266) (lewy
dolny róg schematu).
Tranzystor T1 pe(cid:225)ni rol(cid:266) wzmacniacza napi(cid:266)ciowego. Musi on
przenosi(cid:252) zarówno dodatnie, jak i ujemne fragmenty sygna(cid:225)u.
Uk(cid:225)ad pracuje w klasie A. W jego obwodzie kolektora znajduje
si(cid:266) rezystor R1.
Sygna(cid:225) ze wzmacniacza tranzystorowego T1 p(cid:225)ynie przez kon-
densator C3. Ma on za zadanie zablokowanie sk(cid:225)adowej sta(cid:225)ej
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
21
z sygna(cid:225)u wyj(cid:286)ciowego tranzystora T1. Przepuszcza on tylko
sk(cid:225)adow(cid:261) zmienn(cid:261).
Wzmacniacz mocy zbudowany jest z tranzystorów T2 i T3.
Klasa wzmacniacza informuje, jak zachowuje si(cid:246) element
czynny w stanie spoczynku. Je(cid:276)eli w stanie spoczynku p(cid:228)y-
nie przez niego pr(cid:241)d o du(cid:276)ym nat(cid:246)(cid:276)eniu (porównywalny
z maksymalnym pr(cid:241)dem dostarczonym do obci(cid:241)(cid:276)enia), to
wzmacniacz pracuje w klasie A. Wad(cid:241) takiego wzmacniacza
s(cid:241) du(cid:276)e straty mocy, kilkakrotnie wi(cid:246)ksze ni(cid:276) uzyskiwana
u(cid:276)yteczna moc wyj(cid:264)ciowa. Zalet(cid:241) jest ma(cid:228)a ilo(cid:264)(cid:232) zniekszta(cid:228)-
ce(cid:254) zwi(cid:241)zana z faktem, (cid:276)e (cid:276)aden z tranzystorów nie zatka
si(cid:246) ca(cid:228)kowicie.
Uk(cid:228)ad pracuje w klasie B, gdy w stanie spoczynku tranzy-
story wyj(cid:264)ciowe s(cid:241) spolaryzowane na granicy przewodze-
nia. W wyniku tego w stanie spoczynku pr(cid:241)d przez nie p(cid:228)ynie,
ale je(cid:264)li na wej(cid:264)ciu uk(cid:228)adu pojawi si(cid:246) sygna(cid:228), to zaczyna
przewodzi(cid:232) jeden z tranzystorów.
W praktyce nie stosuje si(cid:246) pracy w czystej klasie B. Aby
uzyska(cid:232) ma(cid:228)e zniekszta(cid:228)cenia i du(cid:276)(cid:241) sprawno(cid:264)(cid:232), ustawia
si(cid:246) niezerowy pr(cid:241)d spoczynkowy o warto(cid:264)ci od kilku do
kilkudziesi(cid:246)ciu miliamperów. Przy sygna(cid:228)ach o ma(cid:228)ej am-
plitudzie przewodz(cid:241) oba tranzystory. Jest to praca w kla-
sie A. Dla du(cid:276)ych sygna(cid:228)ów jeden z tranzystorów zatyka
si(cid:246) ca(cid:228)kowicie. Jest to praca w klasie B.
Do wykonania wzmacniacza z rysunku 1.5 mo(cid:298)na u(cid:298)y(cid:252):
T1 — BC547 (rysunek 1.6)
T2 — BC337 (rysunek 1.7)
T3 — BC327 (tranzystor komplementarny do BC337)
R1 — 1,8 k(cid:58)
R2 — 5,6 k(cid:58)
R3 — 1,5 k(cid:58)
Kup książkęPoleć książkę22
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
R4 — 5,6 k(cid:58)
C2 — 470 (cid:80)F/16V
C3 — 22 (cid:80)F/16V
C4 — 22 (cid:80)F/16V
C5 — 1000 (cid:80)F/16V
D1 — 1N4148 (rysunek 1.8)
D2 — 1N4148
Do wyj(cid:286)cia do(cid:225)(cid:261)czy(cid:252) nale(cid:298)y g(cid:225)o(cid:286)nik o impedancji od 4 do 40 (cid:58)
i mocy znamionowej 250 mW.
Fragmenty kart katalogowych
Rysunek 1.6. Charakterystyka wyj(cid:286)ciowa tranzystora BC547 w uk(cid:225)adzie
wspólny emiter (na podstawie http://www.datasheetcatalog.org/datasheet/
MicroElectronics/mXuwzwr.pdf)
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
23
Rysunek 1.7. Charakterystyka wyj(cid:286)ciowa tranzystora BC337 w uk(cid:225)adzie
wspólny kolektor (na podstawie http://www.datasheetcatalog.org/datasheet/
GeneralSemiconductor/mXtwuqt.pdf)
Oznaczenia elementów
Elektronika jest dziedzin(cid:261) trudn(cid:261), gdy(cid:298) wymaga kojarzenia
teorii i praktyki. Projekt wykonywany jest z wykorzystaniem
modelu matematycznego uk(cid:225)adu. Jest on pewnym przybli(cid:298)e-
niem rzeczywistych elementów.
Wybieramy elementy z katalogu. Kupujemy je. Mamy odtwo-
rzy(cid:252) w rzeczywisto(cid:286)ci uk(cid:225)ad, który do tej pory istnia(cid:225) tylko na
arkuszu papieru.
Jak oznaczone s(cid:261) wyprowadzenia kondensatora elektrolitycz-
nego (rysunek 1.9)?
Kup książkęPoleć książkę24
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Rysunek 1.8. Charakterystyka w kierunku przewodzenia diody 1N4148
(na podstawie http://www.datasheetcatalog.org/datasheet/
GeneralSemiconductor/mXtxwtw.pdf)
Rysunek 1.9. Wyprowadzenia kondensatora elektrolitycznego.
Elektroda dodatnia jest nieco d(cid:225)u(cid:298)sza od ujemnej (na podstawie
http://pdf1.alldatasheet.com/datasheet-pdf/view/357117/
PANASONIC/ECEA6.3U0R1W.html)
Na podstawie czego mo(cid:298)na odczyta(cid:252) oznaczenia elektrod tran-
zystora (rysunek 1.10 i 1.11) lub diody (rysunek 1.12)?
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
25
Rysunek 1.10. Oznaczenia elektrod tranzystora BC547. Patrzymy
na sp(cid:225)aszczon(cid:261) cz(cid:266)(cid:286)(cid:252) obudowy. Nó(cid:298)ki skierowane s(cid:261) w dó(cid:225). W takim
u(cid:225)o(cid:298)eniu emiter znajduje si(cid:266) po prawej stronie (na podstawie http://www.
datasheetcatalog.org/datasheet/GeneralSemiconductor/mXyzqszz.pdf)
Czy warto(cid:286)ci rezystorów s(cid:261) dobre (tabela 1.1)?
Odpowiedzi na te pytania zaraz poznasz.
Kod barwny rezystorów
Tabela 1.1. Kod barwny rezystorów
Kolor
srebrny
z(cid:225)oty
czarny
br(cid:261)zowy
Cyfry
znacz(cid:241)ce
-
-
0
1
Mno(cid:276)nik
x0,01
x0,1
x1
x10
Tolerancja Wspó(cid:228)czynnik
temperaturowy
-
-
250 ppm/K
100 ppm/K
10
5
-
1
Kup książkęPoleć książkę26
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Rysunek 1.11. Oznaczenia elektrod tranzystora BC337. Patrzymy
na sp(cid:225)aszczon(cid:261) cz(cid:266)(cid:286)(cid:252) obudowy. Nó(cid:298)ki skierowane s(cid:261) w dó(cid:225). W takim
u(cid:225)o(cid:298)eniu emiter znajduje si(cid:266) po prawej stronie (na podstawie http://www.
datasheetcatalog.org/datasheet/GeneralSemiconductor/mXtwuqt.pdf)
Tabela 1.1. Kod barwny rezystorów — ci(cid:261)g dalszy
Kolor
czerwony
pomara(cid:276)czowy
(cid:298)ó(cid:225)ty
zielony
niebieski
fioletowy
szary
bia(cid:225)y
brak
Cyfry
znacz(cid:241)ce
2
3
4
5
6
7
8
9
-
Mno(cid:276)nik
x100
x1000
x10 000
x100 000
x1 000 000
x10 000 000
x100 000 000
x1 000 000 000
-
Tolerancja Wspó(cid:228)czynnik
temperaturowy
50 ppm/K
-
25 ppm/K
20 ppm/K
10 ppm/K
5 ppm/K
1 ppm/K
-
-
2
-
-
0,05
0,025
0,01
-
-
20
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
27
Rysunek 1.12. Oznaczenia elektrod diody 1N4148. Kreska na obudowie
i na schemacie oznacza katod(cid:266) (na podstawie http://www.datasheetcatalog.
org/datasheet/GeneralSemiconductor/mXtxwtw.pdf).
Kodowanie dla tych szeregów E6, E12 i E24 charakteryzu-
je si(cid:246) umieszczeniem czterech kolorowych pasków na re-
zystorze. Pierwszy pasek powinien by(cid:232) umieszczony jak naj-
bli(cid:276)ej jednego z wyprowadze(cid:254) rezystora i oznacza (zgodnie
z powy(cid:276)sz(cid:241) tabel(cid:241)) pierwsz(cid:241) liczb(cid:246) znacz(cid:241)c(cid:241). Drugi pasek
oznacza drug(cid:241) liczb(cid:246) znacz(cid:241)c(cid:241). Trzeci pasek jest mno(cid:276)ni-
kiem. Czwarty pasek powinien by(cid:232) szerszy od pozosta(cid:228)ych.
Oznacza on tolerancj(cid:246) rezystancji znamionowej.
Je(cid:276)eli mamy rezystor tylko z trzema paskami, to traktuje-
my go podobnie (brak czwartego paska oznacza toleran-
cj(cid:246) 20 ).
Dla szeregów E48 i wy(cid:276)szych mamy do czynienia z trzema
liczbami znacz(cid:241)cymi i trzema paskami je oznaczaj(cid:241)cymi.
Czwarty pasek oznacza mno(cid:276)nik, a pi(cid:241)ty tolerancj(cid:246). Kolor
ewentualnego szóstego paska informuje o temperaturo-
wym wspó(cid:228)czynniku rezystancji.
Kup książkęPoleć książkę28
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Typoszereg rezystorów
Warto(cid:286)ci nominalne rezystorów nale(cid:298)(cid:261) do tabeli szeregów.
Tabele u(cid:225)o(cid:298)one s(cid:261) wg post(cid:266)pu logarytmicznego (tabela 1.2).
Tabela 1.2. Szeregi najcz(cid:266)(cid:286)ciej u(cid:298)ywanych elementów
Szereg
E3
E6
E12
E24
Tolerancja
50
20
10
5
Warto(cid:264)ci
10, 22, 47
10, 15, 22, 33, 47, 68
10, 12, 15, 18, 22, 27, 33, 39, 47, 56, 68, 82
10, 11, 12, 13, 15, 16, 18, 20, 22, 24, 27, 30, 33,
36, 39, 43, 47, 51, 56, 62, 68, 75, 82, 91
Ka(cid:298)dy uk(cid:225)ad elektroniczny wykorzystuj(cid:261)cy rezystory i kon-
densatory dopuszcza pewne odchy(cid:225)ki od wyliczonej przez pro-
jektanta warto(cid:286)ci projektowej. Prawie zawsze udaje si(cid:266) dobra(cid:252)
takie elementy produkowane seryjnie, które zapewniaj(cid:261) pra-
wid(cid:225)ow(cid:261) prac(cid:266) urz(cid:261)dze(cid:276).
Szereg E3 praktycznie nie jest ju(cid:276) nigdzie stosowany. Naj-
cz(cid:246)(cid:264)ciej u(cid:276)ywane s(cid:241) podzespo(cid:228)y o warto(cid:264)ciach pochodz(cid:241)-
cych z E6, E12 i E24.
Szereg E6 u(cid:276)ywany jest dla doboru podzespo(cid:228)ów o toleran-
cjach ±20 , E12 — ±10 , E24 — ±5 , E48 — ±2 , E96
— ±1 , E192 — ±0,5 .
Kolory oznaczane s(cid:261) przez cyfry zgodnie z tabel(cid:261) 1.1.
Odczytujemy je, zaczynaj(cid:261)c od paska, który jest najbli(cid:298)ej ko(cid:276)-
ca rezystora (rysunek 1.13 i 1.14).
Rysunek 1.13. Na elemencie s(cid:261) trzy paski. Czerwony — liczba 2. Czarny
— liczba 0. Zielony — mno(cid:298)nik 105. Brak czwartego paska — tolerancja 20 .
Element ma warto(cid:286)(cid:252) 2 M(cid:58) i tolerancj(cid:266) 20
Kup książkęPoleć książkęRozdzia(cid:228) 1. (cid:105) Generatory
29
Rysunek 1.14. Na elemencie s(cid:261) cztery paski. Czerwony — liczba 2. Czarny
— liczba 0. Zielony — mno(cid:298)nik 105. Srebrny — tolerancja 10 . Element ma
warto(cid:286)(cid:252) 2 M(cid:58) i tolerancj(cid:266) 10
W systemie znakowania trójpaskowym dwa pierwsze paski
oznaczaj(cid:261) warto(cid:286)(cid:252) rezystancji, a trzeci — mno(cid:298)nik, przez któ-
ry nale(cid:298)y pomno(cid:298)y(cid:252) te dwie pierwsze liczby. Tolerancja wy-
nosi wówczas 20 .
W systemie znakowania czteropaskowym dwa pierwsze paski
oznaczaj(cid:261) warto(cid:286)(cid:252) rezystancji, a trzeci — mno(cid:298)nik, przez któ-
ry nale(cid:298)y pomno(cid:298)y(cid:252) te dwie pierwsze liczby. Czwarty pasek
to dopuszczalna tolerancja.
Kod pi(cid:266)ciopaskowy stosowany jest przy rezystorach o niskiej
tolerancji b(cid:225)(cid:266)du. Warto(cid:286)(cid:252) rezystancji wskazuj(cid:261) trzy pierwsze
paski, czwarty to mno(cid:298)nik, a pi(cid:261)ty — tolerancja elementu.
W systemie znakowania sze(cid:286)ciopaskowym trzy pierwsze pa-
ski oznaczaj(cid:261) warto(cid:286)(cid:252) rezystancji, czwarty to mno(cid:298)nik, a pi(cid:261)ty
— tolerancja elementu. Szósty pasek to zmiana rezystancji pod
wp(cid:225)ywem temperatury.
Generator astabilny i moduluj(cid:241)cy
Na rysunku 1.15 pokazano schemat ideowy generatora asta-
bilnego o cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci akustycznej oraz generatora modu-
luj(cid:261)cego.
Zacisk +Vcc nale(cid:298)y po(cid:225)(cid:261)czy(cid:252) z zaciskiem +Vcc wzmacniacza
mocy (rysunek 1.5).
Po uruchomieniu wzmacniacza i generatorów wyj(cid:286)cie Wy (po-
kazane na rysunku 1.15) nale(cid:298)y po(cid:225)(cid:261)czy(cid:252) z wej(cid:286)ciem We z ry-
sunku 1.5.
Kup książkęPoleć książkę114
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Kup książkęPoleć książkęSkorowidz
„
„H” Input Voltage, 29
„L” Input Voltage, 29
+
1
+INPUT, 65
1N414, 19
1N4148, 21
-3dB LIMITING SENSITIVITY, 81
3
5
555, 31, 34, 49, 50
diagram do przybli(cid:298)onego
dobierania warto(cid:286)ci elementów,
35
wp(cid:225)yw warto(cid:286)ci napi(cid:266)cia
zasilaj(cid:261)cego na pobór pr(cid:261)du, 34
7
7106, 40
7107, 40
A
A/C, 37
AF, 82
AM, 56
Input Stage and Mixer, 82
Oscillator, 82
AM/FM Demodulator, 82
IF, 82
amperomierz, 47
idealny, 48
amplituda generowanego napi(cid:266)cia, 14
Amplitude Modulation, 56
Analog/Digital, 37
antena, 66
Armstrong, 60
B
Bandwidth, 69
Bardeen J., 5
BC107, 8
BC337, 18, 20
BC547, 18, 20
BIAS, 79
b(cid:225)ad kwantowania, 38
b(cid:225)(cid:261)d roll-over, 44
BPF, 79
Kup książkęPoleć książkę116
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Brattaina W.H., 5
BUFFER AMP, 79
BYPASS, 65, 80
C
CB, 72
-radio, 72
charakterystyka
elektryczna, 69
przewodzenia diody, 19
wyj(cid:286)ciowa tranzystora, 18
Citizen-Band, 72
CMOS LSI, 27
Complementary Metal Oxide
Semiconductor Large Scale
Integration, 27
Conditions, 69
cz(cid:266)sto(cid:286)ciomierz, 48
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci generacji, 14
Nyquista, 39
po(cid:286)rednia, 59
czu(cid:225)o(cid:286)(cid:252)
odbiornika, 60
u(cid:298)ytkowa odbiornika, 60
D
D, 60
D.C. Electrical Characteristic, 29
Demodulator, 82
Detefon, 57
detektor kryszta(cid:225)kowy, 57
DF, 60
dioda, wyprowadzenia, 21
DIORA, 5
D(cid:225), 60
dok(cid:225)adno(cid:286)(cid:252) pomiaru, 48
dostrojenia odbiornika, 63
E
e.m.f. voltage, 68
E12, 22
E24, 22
E3, 22
E48, 22
E6, 22
elektronika, 5
elementy
bierne, 8
czynne, 8
dyskretne, 7
rzeczywiste, 7
EXPLANATION OF
TERMINALS, 79
F
fala
no(cid:286)na, 56
prostok(cid:261)tna, 32
filtrowanie napi(cid:266)cia, 16
FLL, 63
FM, 56, 62
-RF IN, 80
-RF OUT, 80
style
Frequency Deviation Per Lot, 30
G
GAIN, 65
generacja, 14
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)(cid:252), 14
generator, 13
astabilny, 23
moduluj(cid:261)cy, 23
przebiegu pi(cid:225)okszta(cid:225)tnego, 31
prostok(cid:261)tnego, 31
sinusoidalnego, 31
trójk(cid:261)tnego, 31
schemat blokowy, 13
sygna(cid:225)ów akustycznych, 14, 26
tranzystorowy, 15
wzorcowy, 48
GND, 65, 80
heterodyna, 60
H
Kup książkęPoleć książkęSkorowidz
117
I
ICL 7106, 39
wyprowadzenia, 44
ICL 7107, 40
IN, 79
-INPUT, 65
Input Bias Current, 69
Resistance, 69
Stage and Mixer, 82
INTERNAL, 79
K
K, 60
karetka pogotowia, 24, 28
KF, 60
klasa
A, 17
B, 17
wzmacniacza, 17
kod barwny rezystorów, 21
kodowanie, 37, 39
kondensator elektrolityczny
wyprowadzenia, 19
KR, 60
krok kwantowania, 38
kwant, 38, 39
kwantowanie, 37, 38
b(cid:225)(cid:261)d, 38
L
LA1185, 76
lampy, 7
LC60, 10
LC63, 10
LM386, 63, 65, 68, 76
LOCAL OSC, 79
M
mapa ruchu lotniczego, 71
Marconi, 56
mikroelektronika, 6
mikroprocesor, 6
MIX, 79
-IN, 79, 80
-OUT, 79
moc
muzyczna, 62
wyj(cid:286)ciowa, 62
znamionowa, 62
modulacja, 15, 56
amplitudy, 56
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, 56
MQFP, 45
mute disabled, 68
N
nadajnik, 56
Nagroda Nobla, 5
o wzmocnieniu bezpo(cid:286)rednim, 58
O
obwód rezonansowy, 58
odbiornik
CB, 75
detektorowy, 57, 58
radiowy, 55
reakcyjny, 58
superheterodynowy, 59
superreakcyjny, 59
Operating
current, 29
supply voltage, 69
voltage, 29
OSC, 79
MONI, 79
Oscillator, 82
output
current, 30
voltage, 68
P
Parameter, 69
pasmo przenoszenia, 62
PDIP, 44
peak music power output, 62
Kup książkęPoleć książkę118
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
p(cid:266)tla synchronizacji cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, 63
pierwsza transmisja radiowa, 56
PIN No., 79
Pionier U2, 5
p(cid:225)ytka
do(cid:286)wiadczalna, 10
stykowa, 9
PMPO, 62
policja, 24, 28
POWER OUT, 70
Power Supply Rejection Ratio, 69
pr(cid:261)d
spoczynkowy, 17
projektowanie, 9
próbkowanie, 37
przebieg
pi(cid:225)okszta(cid:225)tny, 31
sinusoidalny, 31
trójk(cid:261)tny, 31
przedzia(cid:225) kwantyzacji, 38
przerzutnik monostabilny, 49
przetwornik
A/C, 37
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)(cid:252)-napi(cid:266)cie, 49
przydzia(cid:225) cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, 56, 71
przypadki graniczne, 8
Q
Quiescent
Current, 69
Sensitivity, 81
R
R.F. input frequency range, 68
radiotechnika, 5
Referred to Output, 69
REG, 79
rezystor
kod barwny, 21
typoszereg, 22
RF AMP, 79
BY-PASS, 79
-IN, 79
-OUT, 79
roll-over, 44
S
schemat blokowy, 9
selektywno(cid:286)(cid:252) odbiornika, 60
Sensitivity for -3 dB limiting, 68
Shockley W.B., 5
Signal handling, 68
sk(cid:225)adowa
sta(cid:225)a, 17
zmienna, 17
skokowa zmiana cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, 15
source impedance, 68
Stabillisation Circuit, 82
stra(cid:298) po(cid:298)arna, 24, 28
strza(cid:225)y z karabinu maszynowego, 30
SUPPLY
sygna(cid:225)
CURRENT, 70, 81
VOLTAGE, 70, 81
at VP, 68
range, 68
analogowy, 38
dyskretny, 38
ró(cid:298)nicowy, 76
w(cid:261)skopasmowy, 56
SYMBOL, 79
syrena alarmowa, 14, 15
szum
superreakcji, 59
zasilania, 66
Ś
T
(cid:285), 60
(cid:285)F, 60
(cid:285)r, 60
Ta, 81
TA, 69
TA7358, 76
Kup książkęPoleć książkęSkorowidz
119
TA7358P, 79
TCA440, 76
TDA1083, 76
TDA700, 63
temperatura topnienia lutowia, 10
Terminal voltage, 79
(V), 79
TO IF AMP, 79
tolerancja wykonania elementów, 7
Total Harmonic Distortion, 69, 70
tranzystor, 5, 6, 7
wyprowadzenia, 20
twierdzenie Nyquista, 39
typoszereg rezystorów, 22
U
UKF, 60
uk(cid:225)ad
ca(cid:225)kuj(cid:261)cy, 32
formuj(cid:261)cy, 48
kasuj(cid:261)cy, 49
kszta(cid:225)tuj(cid:261)cy, 31
o bezpo(cid:286)rednim wzmocnieniu, 58
scalony, 6, 7
UL1203, 76
UM3561, 27, 29
sekwencje d(cid:296)wi(cid:266)kowe, 30
sta(cid:225)opr(cid:261)dowe charakterystyki
wyj(cid:286)ciowe, 29
unifikacja, 25
Units, 69
unless otherwise specified, 29
V
VCC, 79, 80, 81
Vin, 81
Voltage Gain, 69
VOUT, 64
VS, 64
W
warto(cid:286)ci nominalne, 7
warunek
amplitudy, 14
fazy, 14
wierno(cid:286)(cid:252) odtwarzania, 61
woltomierz
idealny, 48
schemat blokowy, 37
wspólny
emiter, 18
kolektor, 18
wyj(cid:286)ciowa moc szczytowa, 62
wzmacniacz
mocy, 17, 63, 65
napi(cid:266)ciowy, 17
tranzystorowy klasy B, 16
Z
zablokowanie sk(cid:225)adowej sta(cid:225)ej, 17
zak(cid:225)ócenia, 66
zakres
cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci radiowych, 60
d(cid:296)wi(cid:266)ków s(cid:225)yszalnych, 55
odbieranych cz(cid:266)stotliwo(cid:286)ci, 60
zasi(cid:266)g nadajnika, 55
zatrzaskiwanie b(cid:225)(cid:266)du, 44
zniekszta(cid:225)cenia, 62
nieliniowe, 61
Kup książkęPoleć książkę120
Uk(cid:228)ady elektroniczne w praktyce
Kup książkęPoleć książkę
Pobierz darmowy fragment (pdf)