Darmowy fragment publikacji:
Rozdział I.
ZASADY OBOWIĄZUJĄCE
W OBROCIE GOSPODARCZYM
1. Rodzaje umów – umowy nazwane
i nienazwane
Zawierane w obrocie cywilnoprawnym umowy możemy podzielić na umowy nazwa-
ne i nienazwane. Pierwsze posiadają swoją szczegółową regulację w ustawach (w szcze-
gólności w KC, a także np. w ZastRejU).
W odróżnieniu od umów nazwanych, umowy nienazwane nie zostały dotychczas
szczegółowo uregulowane w aktach prawnych. Zawierane są − w ramach swobody
umów − w sposób dowolny i odpowiadający stronom, o ile cel umowy i jej postanowie-
nia pozostają zgodne z prawem.
Najczęściej stosowanymi w obrocie gospodarczym umowami nienazwanymi są: umo-
wa franchisingu, factoringu, forfaitingu, know-how, merchandisingu, konsultingu, o spon-
soring, umowy dystrybucyjne, licencji, kontraktu menadżerskiego, konsorcjum, koopera-
cji, charteru, umowy rentingu, brokerskie, lombardowe.
Warto zauważyć, że krąg umów nazwanych i nienazwanych wciąż się zmienia. Do
niedawna umową nienazwaną była umowa leasingu, obecnie uregulowana w KC, czy
umowa timeshare, uregulowana od 2011 r. w oddzielnej ustawie1. Także krąg umów nie-
nazwanych stale się rozszerza, odpowiadając na potrzeby rozwijającego się rynku.
Przystępując do pisania umowy nienazwanej, po prawidłowym opracowaniu kom-
parycji, należy zastanowić się co ma być przedmiotem umowy i na czym polega stosunek
zobowiązaniowy między stronami umowy. Trzeba bowiem będzie dokładnie określić,
do jakich świadczeń zobowiązują się strony. Z pewnością warto posiłkować się uregu-
lowaniami KC zawartymi w Tytule III „Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych”
(art. 384–396 KC) oraz Tytule VII „Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania”
(art. 450–486 KC). Najczęściej umowy nienazwane będą umowami wzajemnymi, zatem
zastosowanie będą miały regulacje dotyczące właśnie wykonania i skutków niewykona-
nia zobowiązań z umów wzajemnych (art. 487–497 KC).
W obrocie prawnym funkcjonują także umowy mieszane, łączące elementy treści
i postanowienia różnych typów umów, np. kilku umów nazwanych lub umów nazwa-
nych i nienazwanych. W drodze takiej umowy strony kreują jeden stosunek zobowią-
zaniowy obejmujący kilka, a nawet wiele obowiązków, świadczeń. Z tego też względu
zarówno okoliczności wpływające na skuteczność umowy, jak i zdarzenia odnoszące
się do wynikającego z niej zobowiązania, w tym m.in. odstąpienie od umowy, w sposób
niejako naturalny dotyczą wszystkich skutków prawnych umowy, jeżeli nic innego nie
wynika z przepisu szczególnego – art. 58 § 3 KC (wyr. SN z 29.11.2006 r., II CSK 267/06,
Legalis).
1 Ustawa z 16.9.2011 r. o timeshare, Dz.U. Nr 230, poz. 1370.
1
2. Zasada swobody umów
Zasada swobody umów została wyrażona w art. 3531 KC. Zgodnie z brzmieniem tego
przepisu strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uzna-
nia, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie
ani zasadom współżycia społecznego.
Zasada powyższa ma charakter fundamentalny na gruncie prawa cywilnego i polega
na przyznaniu kompetencji podmiotom prawa cywilnego do samodzielnego i indywidu-
alnego ukształtowania stosunku prawnego pomiędzy tymi podmiotami za pomocą umo-
wy. Znajduje ona najbardziej widoczne zastosowanie do innych niż typowe stosunków
prawnych, tzn. najczęściej do umów nienazwanych lub mieszanych. W umowach nazwa-
nych oczywiście strony również mają możliwość ukształtowania stosunku prawnego we-
dług swego uznania, ale wówczas należy mieć na uwadze przepisy kodeksowe dotyczące
danej umowy nazwanej o charakterze bezwzględnie obowiązującym i semiimperatyw-
nym, ponieważ one wyznaczają jedną z granic swobody umów.
Pamiętaj!
Zasada swobody umów znajduje zastosowanie wyłącznie w stosunkach zobowiąza-
niowych. Nie stosuje się jej do czynności jednostronnych, stosunków prawnorzeczo-
wych, spadkowych i rodzinnych.
Należy pamiętać, że zasada swobody umów doznaje ograniczeń polegających na tym,
że treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się:
1) właściwości tego stosunku;
2) ustawie;
3) zasadom współżycia społecznego.
Właściwość stosunku prawnego jest pojęciem nieostrym i w praktyce często trudno
jest odróżnić sprzeczność z właściwością danego stosunku prawnego od sprzeczności
z ustawą. Przez właściwość stosunku prawnego należy bowiem rozumieć jego cechy cha-
rakterystyczne i fundamentalne, wyrażające ideę danego stosunku. Najbardziej wyraźne
są one do zidentyfikowania w przypadku umów nazwanych, ponieważ wówczas usta-
wodawca sam odgórnie ustalił właściwość danego stosunku prawnego, przy czym w ta-
kiej sytuacji możemy mieć również do czynienia ze sprzecznością z ustawą.
Na potrzeby egzaminu należy pamiętać, że sprzeczność z naturą danego stosunku
występuje wtedy, gdy umowa w ogóle narusza zasady stosunków obligacyjnych lub
w sposób ewidentny narusza podstawową cechę charakterystyczną danego stosunku.
Najczęściej jednak w praktyce występuje sprzeczność ułożonego przez strony stosun-
ku prawnego z ustawą.
Pamiętaj!
Przez sprzeczność z ustawą należy rozumieć niezgodność ze wszystkimi przepisa-
mi powszechnie obowiązującymi w systemie prawa w Polsce, a zatem nie tylko akta-
mi normatywnymi rangi ustawowej, ale i Konstytucją RP, ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi, rozporządzeniami i aktami prawa miejscowego.
Oczywiste jest, że sprzeczność z ustawą, wskazana jako granica swobody umów,
może nastąpić tylko co do przepisów bezwzględnie obowiązujących (ius cogens) i semiim-
peratywnych (tzn. takich, które pozwalają ułożyć stosunek prawny w sposób bardziej ko-
2
Rozdział I. Zasady obowiązujące w obrocie gospodarczym 3. Zasada równowagi stron a ochrona interesów klienta
rzystny dla podmiotu uprawnionego). Przykładowo niedopuszczalne jest zastrzeżenie
kary umownej na wypadek nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania
pieniężnego. Zgodnie bowiem z art. 483 § 1 KC, można zastrzec w umowie, że naprawie-
nie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepie-
niężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Oznacza to, że zastrze-
żenie kary umownej na wypadek nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego
jest sprzeczne z ustawą i jako takie stanowi przekroczenie zasady swobody umów.
Jeżeli z kolei chodzi o trzecie ograniczenie zasady swobody umów w postaci zasad
współżycia społecznego, należy pamiętać, że zasady współżycia społecznego nie zostały
kodeksowo skatalogowane ani zdefiniowane. Zasady współżycia społecznego zostają na-
ruszone w umowach obligacyjnych, wówczas gdy naruszają reguły słuszności kontrakto-
wej, wymienione i przeanalizowane w kolejnych podrozdziałach, takie jak np. sprawie-
dliwa równowaga praw i obowiązków stron, zasada lojalności, współpracy i uczciwości
kontraktowej.
3. Zasada równowagi stron a ochrona interesów
klienta
Pamiętaj!
Do obowiązków profesjonalisty sporządzającego umowę na zlecenie klienta należy:
1) sporządzenie umowy ważnej;
2) zadbanie w sposób optymalny o interesy swojego mocodawcy.
Istotne jest tu, aby ochrona interesów klienta była optymalna, nie zaś maksymalna.
Ochrona optymalna w sposób wystarczający zabezpiecza interesy klienta, lecz jednocze-
śnie jest ograniczona interesami drugiej strony. Jeśli bowiem doszłoby do tego, że tak da-
lece osoba zdająca skupiłaby się na dbałości o interesy swojego klienta, że umowa dla
drugiej strony stałaby się wyraźnie mniej korzystna, to naruszałaby wówczas zasadę
równowagi stron kontraktu. Naruszenie to z kolei może w swojej najbardziej rażącej po-
staci prowadzić nawet do uznania, że czynność prawna zawarcia określonej umowy jest
sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a przez to w konsekwencji nieważna. Na-
leży zatem unikać postanowień, które wprowadzają nieuzasadnioną dysproporcję praw
i obowiązków między stronami (zob. wyr. SN z 13.7.2005 r., I CK 832/04, Legalis).
Pamiętaj!
Artykuł 58 § 1 KC stanowi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na
celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny sku-
tek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej
wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna
z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część
czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że
z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie
zostałaby dokonana.
Z powyższego wynika, że należy tak formułować umowę, aby dobrze, tj. optymalnie,
zadbać o interesy strony, którą się reprezentuje, a jednocześnie mieścić się w granicy rów-
3
nowagi kontraktowej. Nie powinno się tworzyć takich umów, które dla drugiej strony
byłyby bezprzedmiotowe. Należy pamiętać, że egzamin jest symulacją życiowej sytuacji
i umowa ma być tak sporządzona, aby obie strony zgodziły się na jej zawarcie.
Zachowanie zasady równowagi stron kontaktu nie jest w warunkach egzaminacyj-
nych trudne. Należy bowiem pamiętać, że obowiązki i uprawnienia określone w ramach
essentialia negotii powinny mieć skorelowane odzwierciedlenie w obowiązkach i upraw-
nieniach drugiej strony.
Proponujemy przyjęcie najprostszej, a jednocześnie skutecznej metody pisania, pole-
gającej na tym, że każdorazowo posługując się daną instytucją z KC, która, co do zasady,
może być zastosowana przez każdą ze stron, np. wypowiedzeniem i prawem odstąpienia
od umowy, ustalone zostają analogiczne zasady dla obu stron. Jeżeli zatem np. przewidu-
jesz prawo wypowiedzenia umowy dla swojego klienta A, to powinieneś również prze-
widzieć prawo wypowiedzenia umowy dla drugiej strony − B, oczywiście właściwie dla
każdej z tych stron określając przyczyny wypowiedzenia.
Przy zasadzie równowagi kontaktowej stron ważne jest również, aby podczas określa-
nia poszczególnych uprawnień jednej strony, sprecyzować również jej obowiązki w tym
zakresie. Chodzi tu o zdefiniowanie, w której chwili i na jakich zasadach dana strona
może skorzystać z przewidzianego w umowie uprawnienia, np. formułując uprawnienia
strony A do otrzymania określonej ceny lub wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy
należy jednocześnie wskazać:
1) czy zapłata następuje wprost na podstawie postanowień umowy (wówczas jako za-
łącznik do umowy należy wymienić harmonogram zapłaty wynagrodzenia wraz
z terminami albo wskazać, że „kupujący potwierdza otrzymanie kwoty stanowiącej
cenę w dniu zawarcia umowy”), czy też np. na podstawie faktury (przykładowa klau-
zula powinna brzmieć wówczas następująco: „wynagrodzenie płatne będzie w ciągu
14 dni od doręczenia prawidłowo wystawionej faktury VAT”);
2) termin zapłaty;
3) sposób zapłaty (gotówkowy czy bezgotówkowy);
4) chwilę zapłaty (czy następuje ona z chwilą obciążenia rachunku klienta A, czy z chwi-
lą uznania na rachunku klienta B, np. „zapłata następuje w dniu obciążenia rachunku
bankowego kupującego”/„zapłata następuje z chwilą wpływu środków na rachunek
wykonawcy”).
Nałożenie na jedną stronę obowiązku zapłaty określonej kwoty, jednocześnie bez
obowiązku po drugiej stronie doręczenia prawidłowo wystawionej faktury VAT, naru-
szałaby zasadę równowagi kontraktowej stron, bowiem powodowałoby, że druga stro-
na mogłaby w sposób dowolny żądać zapłaty i zasadność tego żądania, w szczególności
jego wymagalność, nie podlegałaby weryfikacji.
Przy omawianej zasadzie również pamiętać należy o treści art. 353 § 1 KC, zgodnie
z którym zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadcze-
nia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
Pamiętaj!
Żądanie wierzyciela dla swojej skuteczności powinno być wyraźnie sprecyzowane
w umowie, w taki sposób, który umożliwia określenie jego granic czasowych, miej-
scowych, podmiotowych i przedmiotowych. Na egzaminie należy dążyć do dokład-
nego określenia danego żądania, ale posługując się przy tym konstrukcjami prostymi,
nieskomplikowanymi.
4
Rozdział I. Zasady obowiązujące w obrocie gospodarczym 5. Zasada współdziałania stron
Wskazówka
Na potrzeby egzaminu nie jest wskazane samodzielne tworzenie dodatkowych sto-
sunków zobowiązaniowych między stronami umowy. Należy w pierwszej kolejności
skupić się na precyzyjnym określeniu praw i obowiązków niezbędnych dla ważności
danej umowy.
Powyższa zasada równowagi stron obowiązuje wszystkie podmioty prawa cywilne-
go, jednak należy pamiętać, że doznaje ona obostrzenia w stosunkach pomiędzy przed-
siębiorcami a konsumentami, co będzie przedmiotem analizy podrozdziału „Zasady
w obrocie konsumenckim”.
4. Zasada trwałości umów (pacta sunt servanda)
Zasada trwałości umów jest jedną z podstawowych norm w stosunkach zobowiąza-
niowych, zgodnie z którą każda ze stron powinna wykonać swoje zobowiązania.
Jest to klauzula generalna mająca na celu wzmocnienie roli umów cywilnoprawnych
oraz stabilności i pewności prawa.
W polskim KC została ona ograniczona zasadą rebus sic stantibus („ponieważ spra-
wy przybrały taki obrót”), dopuszczającą zmianę zobowiązania oraz jego rozwiąza-
nie w razie nadzwyczajnej zmiany stosunków powstałych po zawarciu umowy. Mocą
art. 3571 KC, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia
byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stra-
tą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu inte-
resów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania
zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązu-
jąc umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami
określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Przytoczony art. 3571 KC wyraża tzw. dużą klauzulę rebus sic stantibus, natomiast mia-
nem tzw. małej klauzuli rebus sic stantibus określa się art. 3581 § 3 KC, stanowiący, że w ra-
zie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po
rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wyso-
kość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzecze-
niu lub umowie.
Opracowując treść umowy, należy zatem pamiętać o postanowieniach umownych
uwzględniających możliwość zmiany stosunków między stronami w razie wystąpienia
nadzwyczajnych okoliczności.
5. Zasada współdziałania stron
Zasada współdziałania stron wynika z art. 354 § 1 i 2 KC, który stanowi, że dłużnik
powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego
celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnie-
ją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wie-
rzyciel. Dodatkowo na wierzycielu ciążą inne obowiązki, związane np. z odebraniem
5
przedmiotu świadczenia, zaniechanie których może wyłączać odpowiedzialność dłuż-
nika z tytułu zwłoki lub niewykonania zobowiązania. Nieuzasadnione uchylanie się od
przyjęcia zaofiarowanego świadczenia bądź odmowa dokonania czynności, bez której
świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadczenie złożone dłużnikowi o odmo-
wie przyjęcia świadczenia, stanowią zwłokę wierzyciela (art. 486 § 2 KC).
Skutki zwłoki wierzyciela określa art. 486 § 1 KC, otwierający drogę dłużnikowi do
żądania naprawienia szkody lub do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu są-
dowego.
Konsekwencją naruszenia zasady współdziałania stron może być niewykonanie lub
nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy, rodzące dalsze skutki
prawne, takie jak możliwość dochodzenia przez stronę naprawienia szkody, żądania od-
setek za opóźnienie lub zwłokę, czy też zapłaty kary umownej.
Zgodnie z treścią art. 488 KC, świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów
wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że
z umowy, ustawy albo orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż
jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia. Jeżeli świadczenia wza-
jemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze
spełnieniem świadczenia (lub jego części, w zależności od tego, co w danej sytuacji jest
właściwe), dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.
Należy także pamiętać o treści art. 490 § 1 i 2 KC, stanowiącego, że jeżeli jedna ze
stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadcze-
nia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowią-
zana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki
druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia, chyba
że strona w chwili zawarcia umowy wiedziała o złym stanie majątkowym swojego kon-
trahenta.
Trwałość i stabilność stosunku prawnego pozwalająca działać w zaufaniu nie jest jed-
nak absolutna. Przepisy prawa przewidują możliwość rozwiązania umowy zawartej na
czas określony nawet bez zachowania okresu wypowiedzenia, jak np. uprawnienie do
wypowiedzenia umowy najmu z powodu wad przedmiotu najmu, zwłoki najemcy w za-
płacie czynszu czy też uporczywego wykraczania przez najemcę przeciwko porządkowi
domowemu.
Oczywiście strony umowy mogą również przewidzieć możliwość rozwiązania umo-
wy z określonych przyczyn, często wyliczanych w umowach enumeratywnie lub wska-
zywanych jako tzw. ważne przyczyny.
W tym miejscu warto podkreślić, że z punktu widzenia praktyki istotne jest, aby waż-
ne przyczyny były w umowie przynajmniej częściowo nakreślone. Są one bardzo ela-
styczne, a więc w praktyce mogą budzić wątpliwości, tym bardziej że w stosunkach go-
spodarczych powinny uwzględniać interesy obu stron umowy (uchw. SN z 21.11.2006 r.,
III CZP 92/06, Legalis).
6. Zasada lojalności oraz zachowania poufności
Zasadę lojalności stron przewidziano w ramach regulacji dotyczących umowy agen-
cyjnej, w art. 760 KC, w myśl którego każda ze stron obowiązana jest do zachowania
lojalności wobec drugiej. Z istoty umowy agencyjnej wynika bowiem obowiązek podej-
mowania przez agenta czynności niezbędnych do ochrony interesów faktycznych i praw-
nych dającego zlecenie.
6
Rozdział I. Zasady obowiązujące w obrocie gospodarczym 6. Zasada lojalności oraz zachowanie poufności
Przykład klauzuli lojalności w umowie agencyjnej
1. Agent zobowiązuje się wykonywać niniejszą umowę zgodnie z zasadą zaufania stron
i wzajemnej lojalności.
2. Agent zobowiązuje się, że będzie działał wyłącznie na rzecz dającego zlecenie oraz
nie będzie pośredniczył w oferowaniu produktów na rzecz przedsiębiorców konkuren-
cyjnych w stosunku do dającego zlecenie, ani też podejmował innych działań mogących
przynieść negatywne skutki dla działalności gospodarczej dającego zlecenie.
Coraz częściej w umowach pomiędzy profesjonalistami można znaleźć postanowie-
nia umowne, w których strony zobowiązują się do zachowania poufności. Tego typu roz-
wiązania znajdziemy w umowach, w których jedna ze stron przekazuje drugiej informa-
cje poufne, dotyczące prowadzonej działalności, m.in. stosowanych przez nią rozwiązań
technicznych, planowanych strategii handlowych i marketingowych, rozwiązań organi-
zacyjnych, prawnych czy finansowych przedsiębiorstwa.
Zagadnienie zachowania poufności zostało uregulowane w art. 721 KC, który stano-
wi, że jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności,
druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom
oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgod-
niły inaczej. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania powyższych obowiąz-
ków, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzy-
skanych przez nią korzyści.
W rozumieniu art. 11 ust. 1 ZNKU, ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cu-
dzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, stanowi czyn nieuczciwej
konkurencji.
Tajemnicą przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 11 ust. 2 ZNKU są informacje technicz-
ne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające war-
tość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elemen-
tów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji
albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji
lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu
utrzymania ich w poufności. Są to zatem dane, które nie są powszechnie znane i dostęp-
ne, takie bowiem nie podlegają ochronie.
Przykład klauzuli poufności w umowie zlecenia
1. Niniejszym Zleceniobiorca zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy i nieujaw-
niania osobom trzecim informacji i danych dotyczących projektu (…) (zwanego dalej:
Projektem), przekazanych mu na zasadzie poufności przez Zleceniodawcę. Informacje
o charakterze handlowym, technicznym, organizacyjnym, finansowym i prawnym prze-
kazywane Zleceniobiorcy przez Zleceniodawcę, z zaznaczeniem faktu ich poufności,
zwane będą dalej: Informacjami Poufnymi.
2. Zleceniobiorca zobowiązuje się nie wykorzystywać Informacji Poufnych do jakichkol-
wiek innych celów niż stworzenie oferty i realizacja Projektu Zleceniodawcy.
3. Nie stanowi naruszenia tajemnicy ujawnianie informacji pracownikom Zleceniobior-
cy, po uprzednim poinformowaniu pracowników o poufnym charakterze przekazywa-
nych informacji oraz zobowiązaniu ich do zachowania poufności.
7
4. Dopuszcza się możliwość ujawnienia Informacji Poufnych, w przypadku gdy:
a) obowiązek ich ujawniania wynika ze stosowanych przepisów prawa lub decyzji
organów, które wiążą Stronę,
b) druga strona wyda pisemną zgodę na ich ujawnienie,
c) informacje te staną się powszechnie znane bez winy tej Strony.
5. Za naruszenie klauzuli poufności w powyższym zakresie Zleceniobiorca zobowiąza-
ny będzie do zapłaty opłaty sankcyjnej w kwocie (…) zł (słownie: (…) złotych) za każde
naruszenie, bez prawa do występowania o jej miarkowanie lub obniżenie, płatnej w ter-
minie (…) dni od dnia doręczenia zobowiązanemu wezwania do zapłaty.
6. Jeżeli wysokość szkody przewyższa wskazaną powyżej opłatę sankcyjną, zlecenio-
dawca uprawniony będzie do dochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
7. Zasady w obrocie konsumenckim
7.1. Unikanie niedozwolonych postanowień
umownych
Sporządzając umowę pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem należy pamiętać
o treści art. 3851–3853 KC, które chronią konsumenta przed nadużyciami ze strony profe-
sjonalisty. W przypadku zadania egzaminacyjnego polegającego na przygotowaniu umo-
wy pomiędzy wskazanymi wyżej podmiotami, trzeba tak formułować jej postanowie-
nia, by nie stanowiły one niedozwolonych klauzul umownych, bowiem w przeciwnym
razie nie będą one wiązały konsumenta. Wskazane wyżej unormowania są wynikiem
uwzględnienia w polskim prawie postanowień dyrektywy Nr 93/13/EWG z 5.4.1993 r.
o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE L Nr 95 z 1993 r.,
s. 29). Pamiętać również należy, że zgodnie z art. 3855 KC przepisy dotyczące konsumen-
ta, zawarte w art. 3851–3853 KC, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bez-
pośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że
nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przed-
miotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie
przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Pamiętaj!
Sporządzając umowę na zlecenie przedsiębiorcy w obrocie z konsumentem, miej na
uwadze zasadę równowagi stron. Podczas zabezpieczania interesów swojego klien-
ta sprawdź, czy postanowienia te nie stanowią niedozwolonych klauzul umow-
nych.
W zadaniu egzaminacyjnym najprawdopodobniej nie zostanie określone wprost, że
należy sporządzić umowę z zakresu obrotu konsumenckiego. Obowiązkiem zdającego
jest zorientować się, że ma do czynienia z tego typu umową i stosować w konsekwencji
odpowiednie przepisy, tj. art. 3851–3853 KC. Przepisy te obowiązują zarówno w stosun-
ku do umów zawartych na podstawie wzorca umownego, jak i bez wzorca umownego.
8
Rozdział I. Zasady obowiązujące w obrocie gospodarczym 7. Zasady w obrocie konsumenckim
Pamiętaj!
Artykuł 221 KC stanowi, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonują-
cą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalno-
ścią gospodarczą lub zawodową. Wskazany przepis został znowelizowany ustawą
z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta i wszedł w życie 25.12.2014 r.
Artykuł 431 KC stanowi, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jed-
nostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 KC, prowadząca we własnym imie-
niu działalność gospodarczą lub zawodową.
W każdej sytuacji, w której stroną umowy będzie profesjonalista w dziedzinie, której
umowa dotyczy, zaś druga strona profesjonalistą nie będzie, należy zakładać, że mamy
do czynienia z umową w obrocie konsumenckim.
Wówczas trzeba mieć na uwadze w pierwszej kolejności treść art. 3851 § 1 KC, zgodnie
z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidual-
nie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobry-
mi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umow-
ne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub
wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z kolei § 3 precy-
zuje, że przez nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy należy rozumieć te
postanowienia, na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Dotyczy to zarów-
no postanowień przejętych z wzorca umownego, jak i tych, które nie pochodzą z wzorca
umownego, ale zostały konsumentowi narzucone, tzn. między stronami nie odbyły się
konsultacje, co do brzmienia danego postanowienia.
Dobre obyczaje stanowią klauzulę generalną, niezdefiniowaną na gruncie KC. Do naj-
ważniejszych wartości, mieszczących się w jej ramach, zalicza się: szacunek wobec part-
nera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Do uznania danej
klauzuli za niedozwoloną konieczne jest również, aby naruszała ona w sposób rażący in-
teresy konkretnego konsumenta.
Autorki zwracają uwagę, że w praktyce obrotu konsumenckiego najczęściej za
sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającymi interesy konsumenta uważane
są postanowienia zawierające nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków
(zob. „Zasada równowagi stron a ochrona interesów klienta”).
Artykuł 3853 KC zawiera otwarty katalog niedozwolonych postanowień umownych,
którym należy się posiłkować, celem uniknięcia ich w sporządzanej umowie. Nazywa-
ne są one również tzw. klauzulami szarymi oraz abuzywnymi, choć to ostatnie określe-
nie jest nieodpowiednie, bowiem jako zapożyczenie z języka angielskiego i francuskiego
wskazuje na nadużycie prawa, podczas gdy KC przewiduje „lżejszy” skutek w postaci
uznania, że są to klauzule prawnie nieskuteczne, nie zaś nieważne.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że jeżeli dane postanowienie umowne będzie
sprzeczne z przepisem prawa bezwzględnie obowiązującego, to wówczas nie będzie ono
podlegało już rygorowi „niedozwolonych klauzul umownych”, lecz będzie obarczone
sankcją nieważności z art. 58 § 1 KC.
Przykładowe postanowienia niedozwolone z art. 3853 KC dzielą się na takie, które:
1) mają charakter wyraźnie jednostronny, kształtujący pozycję przedsiębiorcy w sposób
zdecydowanie korzystniejszy, np. przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia
do dokonywania wiążącej interpretacji umowy (pkt 9);
9
2) wyposażają przedsiębiorcę w uprawnienia o charakterze autorytarnym, np. zezwala-
ją kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wy-
nikających z umowy bez zgody konsumenta (pkt 5);
3) nakładają na konsumenta inne dodatkowe obowiązki, które nie mają związku
z przedmiotową umową, np. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od
zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą
oceniane postanowienie (pkt 7).
Wskazówka
Spośród wymienionych w art. 3853 KC niedozwolonych postanowień umownych do
najbardziej popularnych należy klauzula z pkt 18, zgodnie z którą umowa zawarta
na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument dla którego zastrzeżono ra-
żąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia. Tego typu klauzul zarówno
w praktyce, jak i na egzaminie, należy zdecydowanie unikać.
Poza wskazanym wyżej otwartym katalogiem niedozwolonych klauzul umownych,
ich rejestr prowadzony jest również przez Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów1.
Klauzule tam zarejestrowane mają charakter praktyki naruszającej zbiorowe interesy
konsumentów i ich stosowanie jest zabronione.
7.2. Zawieranie umów poza lokalem przedsiębiorstwa
Zawieranie umów za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość jest
bardzo często stosowane w praktyce kontraktowania z konsumentami. Podstawowym
aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa z 30.5.2014 r. o prawach konsumenta2. Na
potrzeby egzaminu istotny jest Rozdział 3 wskazanej ustawy zatytułowany „Obowiąz-
ki przedsiębiorcy w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odle-
głość”.
Pamiętaj!
Kwestią najważniejszą, o której należy pamiętać, jest sformułowanie w umowie po-
stanowienia, zawierającego prawo konsumenta do odstąpienia od umowy. Prawo to
nie może być w żaden sposób wyłączone lub ograniczone na niekorzyść konsumen-
ta. Nie może ono również być połączone z obowiązkiem zapłaty odstępnego (art. 27
PrKonsumU). Przepis ten stanowi, że konsument, który zawarł umowę na odległość
lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez po-
dawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych
w art. 33, art. 34 ust. 2 i art. 35 PrKonsumU).
Powyżej wymieniona PrKonsumU nakłada na przedsiębiorcę wiele obowiązków in-
formacyjnych wobec konsumenta, szczegółowo określonych w jej art. 12.
Podsumowując powyższe, jeżeli z treści zadania na egzaminie wynikać będzie, że nale-
ży sporządzić umowę zawieraną na odległość na zlecenie przedsiębiorcy, to taka umowa:
1) powinna zawierać postanowienie o prawie odstąpienia od umowy przez konsumen-
ta, bez obowiązku podawania przyczyn, w terminie 14 dni od zawarcia umowy, przy
1 Rejestr klauzul niedozwolonych jest dostępny na stronie: http://uokik.gov.pl/rejestr/.
2 T.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287.
10
Rozdział I. Zasady obowiązujące w obrocie gospodarczym 7. Zasady w obrocie konsumenckim
czym, zgodnie z art. 28 PrKonsumU, bieg terminu do odstąpienia od umowy rozpo-
czyna się:
a) dla umowy, w wykonaniu której przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobowiązany
do przeniesienia jej własności – od objęcia rzeczy w posiadanie przez konsumen-
ta lub wskazaną przez niego osobę trzecią inną niż przewoźnik, a w przypadku
umowy, która:
• obejmuje wiele rzeczy, które są dostarczane osobno, partiami lub w częściach –
od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części,
• polega na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony – od objęcia
w posiadanie pierwszej z rzeczy;
b) dla pozostałych umów – od dnia zawarcia umowy;
2) powinna zawierać szczegółowe informacje na temat prawa do reklamacji. Zgod-
nie z art. 7a ust. 1–3 PrKonsumU, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej,
przedsiębiorca jest obowiązany udzielić odpowiedzi na reklamację konsumenta w ter-
minie 30 dni od dnia jej otrzymania, zaś w przypadku jej nieudzielania w powyższym
terminie, reklamację uważa się za uznaną. Odpowiedź na reklamację przedsiębiorca
przekazuje konsumentowi na papierze lub innym trwałym nośniku;
3) nie może zawierać postanowienia uzależniającego prawo odstąpienia konsumenta od
umowy od zapłaty odstępnego.
Wskazówka
Ustawa o prawach konsumenta nie jest obszerna, dlatego warto mieć ją ze sobą pod-
czas egzaminu, zwłaszcza że wprowadza ona wiele zmian i obowiązków informacyj-
nych po stronie przedsiębiorcy w stosunku do wcześniej obowiązujących przepisów.
Pamiętaj!
PrKonsumU weszła w życie 25.12.2014 r. i stosuje się ją do umów zawartych po tej
dacie. W dniu 23.9.2016 r. z kolei uchwalona została ustawa o pozasądowym rozwią-
zywaniu sporów konsumenckich1, która dodała wskazany powyżej art. 7a ust. 1–3
do PrKonsumU, regulujący kwestie terminu i formy rozpatrywania reklamacji. War-
to mieć na uwadze, że przepisy te mają również zastosowanie do umów dotyczących
przewozu osób, mimo że, co do zasady, PrKonsumU nie stosuje się do tego rodzaju
umów (art. 3 ust. 1 pkt 4 PrKonsumU).
1 Dz.U. z 2016 r. poz. 1823.
11
Rozdział II.
ZASADY SPORZĄDZANIA UMÓW
1. Uwagi ogólne
1.1. Nazwa umowy
Truizmem jest twierdzenie, że nazwa umowy stanowi jej istotny element. Na potrze-
by egzaminu należy wskazać (nazwać), jaką umowę sporządzamy. Prawidłowo wskaza-
na nazwa przekłada się na ocenę z tej części egzaminu.
Pamiętaj!
Zawsze używaj prawidłowego nazewnictwa wynikającego z KC i innych ustaw,
np. umowa sprzedaży, a nie − jak potocznie wskazują nieprofesjonaliści − „kupna-
-sprzedaży”.
Dotychczas na egzaminie adwokackim z polecenia egzaminacyjnego jasno wynikało
jaką umowę należy opracować. Na egzaminach radcowskich zdarzało się jednak, że na-
leżało, na podstawie kazusu, samodzielnie zdecydować jaką umowę (np. której spółki
z KSH) trzeba opracować.
Podczas egzaminu, tytułując umowę nie wskazujemy, że jest to „projekt umowy”, lecz
„Umowa” (np. konkretnej spółki według nazewnictwa z KSH, czy umowa nazwana z KC
lub inna, jeżeli będzie do przygotowania umowa nienazwana lub o charakterze mieszanym).
Nazwa umowy może wskazywać na rzeczywisty cel zawarcia umowy i zamiar stron.
W praktyce, w przypadku pomyłki w oznaczeniu nazwy umowy, decydujące zna-
czenie ma jej treść, a nie nazwa. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że ocena charakteru
umowy zależy nie od jej nazwy, ale od rzeczywistej treści oraz celu i zgodnego zamiaru
stron (wyr. SN z 25.11.2010 r., I CSK 703/09, Legalis).
1.2. Data i miejsce zawarcia umowy
Data jest w praktyce istotnym elementem umowy, bowiem nie tylko informuje, kiedy
umowa została zawarta, ale umożliwia też obliczenie terminów ustalonych przez strony
w umowie oraz terminu przedawnienia roszczeń wynikających z umowy.
Oznaczenie miejsca zawarcia umowy ma natomiast znaczenie dla określenia właści-
wości miejscowej sądu w razie ewentualnego sporu sądowego pomiędzy stronami, chyba
że strony określiły w sposób odmienny miejsce wykonania umowy lub sąd właściwy dla
rozstrzygnięcia sporów wynikających z umowy.
W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez
składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofer-
tę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane – w chwili przystąpienia przez drugą
stronę do wykonania umowy.
Odnośnie do miejsca zawarcia umowy, w razie wątpliwości umowę poczytuje się za
zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu,
13
a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo
oferta jest składana w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie
składającego ofertę w chwili zawarcia umowy (art. 70 § 2 KC).
1.3. Oświadczenia i zapewnienia stron
Oświadczenia i zapewnienia to typowe konstrukcje prawne wywodzące się z prawa
anglosaskiego (representations and warranties). Są to stwierdzenia dotyczące faktów zło-
żone przez jedną stronę umowy, nakłaniające drugą stronę do zawarcia umowy. Zapew-
nienia i oświadczenia stanowią standardowy element umów sprzedaży udziałów spółek
z o.o. oraz akcyjnych. W innych umowach najczęściej zawierają one:
1) informacje, że strony podpisujące umowę przedstawiły lub legitymują się aktualny-
mi wypisami z rejestrów (np. KRS) lub przedstawione przez nich pełnomocnictwa nie
zostały odwołane i nie wygasły;
2) oświadczenia o przysługującym danej stronie prawie (np. prawie własności nierucho-
mości itp.) oraz że prawa te nie przysługują żadnemu innemu podmiotowi lub
3) oświadczenia, że prawo danego podmiotu nie jest ograniczone prawami osób trze-
cich;
4) stwierdzenie o przysługujących stronie prawach autorskich do danego dzieła itp.;
5) zapewnienie o zgodzie organu danej osoby prawnej (np. Rady Nadzorczej), które
znajduje się w uchwale organu, ta zaś stanowi załącznik do umowy.
Nieprawdziwe oświadczenia i zapewnienia, w zależności od konstrukcji, mogą po-
wodować odpowiedzialność kontraktową. W przypadku zastosowania reżimu kontrak-
towego podstawą odpowiedzialności dłużnika, który złożył zapewnienie lub oświadcze-
nie niezgodne z prawdą, będzie art. 471 KC.
1.4. Preambuła
Preambuła w umowach cywilnoprawnych jest coraz częściej stosowana, szczególnie
przy zawieraniu złożonych umów, np. licencyjnych.
Preambuła służy przede wszystkim właściwemu zrozumieniu intencji danej umowy.
Ma zatem istotne znaczenie interpretacyjne. Z tego powodu w preambule warto również
zawrzeć kontekst sytuacyjny zawarcia umowy, co dodatkowo w razie sporu pomiędzy
stronami pozwoli na łatwiejsze określenie celu i zamiaru stron. W umowach należy bo-
wiem badać zgodny zamiar stron i cel umowy. Nie wystarczy oprzeć się wyłącznie na do-
słownym jej brzmieniu (art. 65 § 2 KC).
Wskazówka
Na potrzeby egzaminu, o ile w poleceniu nie będzie wyraźnie wskazane, aby sporzą-
dzając umowę przygotować również treść preambuły, odradzamy opracowywanie jej
treści, przede wszystkim ze względu na ograniczony czas pracy. Warto skupić się na
podstawowych i niezbędnych postanowieniach umownych oraz dopilnowaniu ele-
mentów przesądzających o ważności umowy.
14
Rozdział II. Zasady sporządzania umów Przykład preambuły w umowie poręczenia
1. Uwagi ogólne
Zważywszy, że:
1. Wierzyciel zawarł ze spółką (…), umowę przedwstępną sprzedaży udziałów, w któ-
rej zobowiązał się do zawarcia umowy sprzedaży udziałów w spółce (…), wpisanej
do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy w (…), (…) Wydział
Gospodarczy, pod numerem KRS (…).
2. Na podstawie przedwstępnej umowy sprzedaży udziałów Wierzyciel zobowiązuje
się wypłacić (…) (komu), kwotę (…) złotych, tytułem zaliczki na poczet ceny.
3. Poręczyciel wyraża zgodę na poręczenie za ewentualne przyszłe wierzytelności Wie-
rzyciela wobec (…).
Przykład preambuły w umowie najmu lokalu użytkowego
Zważywszy, że:
1. Wynajmujący dysponuje wolnymi pomieszczeniami w budynku znajdującym się
przy ul. Egzaminacyjnej 1 w Krakowie.
2. Najemca zainteresowany jest najmem przedmiotowych pomieszczeń w celu prowa-
dzenia w nich działalności gospodarczej (…).
3. Najemca zapoznał się ze stanem technicznym przedmiotowych pomieszczeń i uznał
je za odpowiednie do prowadzenia działalności gospodarczej wskazanej powyżej.
Strony niniejszym zawierają Umowę o następującej treści: (…).
1.5. Definicje – słowniczek pojęć używanych
w umowie
Podobnie jak w przypadku preambuły, na potrzeby egzaminu, o ile nie będzie to wy-
nikało z polecenia zadania egzaminacyjnego, nie ma potrzeby opracowywania defini-
cji pojęć użytych w treści umowy. Podstawowym argumentem przeciwko umieszczaniu
słowniczka pojęć jest czasochłonność takiego opracowania, dodatkowym zaś jest fakt, że
podczas egzaminu w przeważającej mierze posługujemy się pojęciami zdefiniowanymi
w ustawach (KC, KSH oraz innych ustawach okołokodeksowych).
Zamiast tworzenia słowniczka pojęć polecamy dodanie w komparycji, tuż po określe-
niu stron umowy, słów: „zwana dalej stroną umowy bądź łącznie stronami umowy”, zaś
w postanowieniach umownych, np. po określeniu jej przedmiotu słów: „zwany/a dalej
przedmiotem umowy” lub w przypadku określenia pewnej kwoty wynagrodzeniem lub
ceną: „zwaną dalej wynagrodzeniem/ceną”.
1.6. Założenia do pracy na egzaminie zawodowym
Pamiętaj!
Podczas egzaminu zawodowego możesz poczynić pewne dodatkowe założenia do
pracy (umowy, którą sporządzasz) oraz umieścić omówienia pewnych zagadnień.
Zachowaj jednak dużą ostrożność w ich formułowaniu.
15
Założenia do pracy nie mogą być zbyt daleko idące, nie możesz na egzaminie „two-
rzyć własnego kazusu”. Założenia te nie mogą przede wszystkim powodować konieczno-
ści zmiany rodzaju umowy, przedmiotu umowy, jeżeli został w kazusie egzaminacyjnym
określony, czy oznaczenia stron. Nie możesz również przyjąć założeń w celu uniknięcia
uregulowania w umowie pewnych zagadnień, które zgodnie z poleceniem określonym
w zadaniu egzaminacyjnym należy wykonać. Wyraźnie odmienne założenia do kazusu,
niż te określone w zadaniu egzaminacyjnym, wpłyną bezpośrednio na obniżenie oceny
z egzaminu.
Z całą pewnością, cennym omówieniem będzie bardzo krótkie (nawet jednozda-
niowe) wyjaśnienie, dlaczego umowę zawarto w danej formie szczególnej.
Proponujemy umieścić założenia do pracy tuż przed określeniem nazwy umowy,
a więc na początku pracy, po pierwsze, aby dać egzaminatorowi wyraźny sygnał, co do
sposobu rozwiązania zadania egzaminacyjnego lub pewnych kwestii merytorycznych,
które mogą być przez zdających rozwiązane w różny sposób. Po drugie, pozwoli to unik-
nąć sytuacji, w której podczas kończenia sporządzania umowy zapomni się dopisać zało-
żenia na końcu pracy, chociaż powody dla których je poczyniono były dla zdającego zna-
ne lub wręcz oczywiste.
2. Formy czynności prawnych
Każda umowa, jako czynność prawna, podlega zasadom wyrażonym w art. 60 KC,
zgodnie z którym, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, wola osoby do-
konującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby,
które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli
w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Wskazany przepis formułuje zasadę, którą można określić jako swobodę formy wy-
rażania oświadczenia woli, o ile oświadczenie to jest wyartykułowane w sposób dosta-
teczny, przez co należy rozumieć sposób zrozumiały dla adresata. Wyjątki od wskazanej
zasady swobody w wyrażaniu oświadczeń woli występują tylko wówczas, gdy są jasno
wskazane w ustawie.
Pamiętaj!
Zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego wola osoby dokonującej czynno-
ści prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujaw-
ni jej wolę w sposób dostateczny, tylko wtedy, gdy ustawa nie stawia dalej idących
wymagań dla oświadczenia woli dotyczącego danej czynności prawnej (wyr. SN
z 23.7.2008 r., III CSK 87/08, Legalis).
Należy również pamiętać, że przez wyjątki zastrzeżone w ustawie rozumie się nie tyl-
ko formy szczególne zastrzeżone przez KC, ale również przez inne akty prawa powszech-
nie obowiązującego, np. art. 180 § 1 KSH, zgodnie z którym zbycie udziału, jego części lub
ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisem-
nej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Z kolei w przypadku spółki, której umowa
została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów
jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinfor-
matycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem
elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym (art. 180 § 2 KSH).
16
Rozdział II. Zasady sporządzania umów
Pobierz darmowy fragment (pdf)
