W komentarzu zawarto szczegółowe i kompleksowe omówienie wszystkich zagadnień dotyczących zawodu lekarza i lekarza dentysty, uwzględniając najnowszy stan prawny, w tym zmiany ustawy, które wejdą w życie w dniu 1 maja 2017 r., a także zmiany wprowadzone m.in. ustawami o: zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw i zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw. Zaprezentowano również aktualne orzecznictwo sądowe oraz poglądy doktryny. W publikacji położono szczególny nacisk na praktyczne ujęcie tematyki oraz omówienie procedur administracyjnych. Opracowanie zostało przygotowane przez osoby pracujące w centralnej administracji rządowej oraz praktyków zajmujących się obsługą podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Książka przeznaczona jest dla sędziów, adwokatów, radców prawnych oraz pracowników służby zdrowia, lekarzy i samorządu zawodowego. Będzie pomocnym źródłem wiedzy dla osób przystępujących do egzaminów lekarskich i specjalizacyjnych.
Darmowy fragment publikacji:
ustawa
o zawodach lekarza
i lekarza dentysty
Komentarz
redakcja naukowa Marcin Kopeć
Elżbieta Buczek, Łukasz Caban, Łukasz Dziamski
Wojciech Grecki, Marcin Kopeć, Agata Plichta
Lidia Retkowska-Mika, Monika Urbańska
KOMENTARZE PRAKTYCZNE
WARSZAWA 2016
Stan prawny na 5 sierpnia 2016 r.
Wydawca
Izabella Małecka
Redaktor prowadzący
Kinga Zając
Opracowanie redakcyjne
Szymon Makuch
Łamanie
Wolters Kluwer
Autorstwo poszczególnych części:
Elżbieta Buczek – art. 15–16, 16c–16l, 50a, 52b, 57, 58
Łukasz Caban – art. 16t–19j, 31, 33, 36–38, 40–42, 44
Łukasz Caban i Monika Urbańska – art. 30, 32, 34–35
Łukasz Dziamski – art. 14a–14f
Wojciech Grecki – art. 6b–9b
Marcin Kopeć – art. 1–6a, 10–14, 21–29, 47–48, 59–69
Agata Plichta – art. 16a–16b, 16m–16s, 43, 49, 53, 57a
Lidia Retkowska-Mika – 45–46
Monika Urbańska – art. 20–20b, 39
Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących
im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej
w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty.
SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ
Więcej na www.legalnakultura.pl
POLSKA IZBA KSIĄŻKI
© Copyright by
Wolters Kluwer SA, 2016
ISBN: 978-83-8092-345-4
Dział Praw Autorskich
01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33
tel. 22 535 82 19
e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl
www.wolterskluwer.pl
księgarnia internetowa www.profi nfo.pl
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów ..............................................................................
Wstęp .............................................................................................
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. – o zawodach lekarza i lekarza
dentysty ...........................................................................................
Rozdział 1. Przepisy ogólne .......................................................
Rozdział 2. Prawo wykonywania zawodu lekarza ....................
7
19
21
23
51
Rozdział 2a. Lekarski Egzamin Końcowy i Lekarsko-Dentystyczny
Egzamin Końcowy ........................................................................... 150
Rozdział 3. Kształcenie podyplomowe ...................................... 239
Rozdział 4. Eksperyment medyczny .......................................... 625
Rozdział 5. Zasady wykonywania zawodu lekarza ................... 657
Rozdział 6. Przepisy karne .......................................................... 823
Rozdział 7. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy
przejściowe i końcowe ............................................................... 836
Bibliografia ..................................................................................... 843
Skorowidz przedmiotowy ............................................................. 853
Autorzy ........................................................................................... 865
5
WYKAZ SKRÓTÓW
1. Źródła prawa
Prawo unijne i międzynarodowe
dyrektywa
2001/83/WE
dyrektywa
2005/36/WE
TFUE
–
–
–
dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Euro‐
pejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r.
w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszą‐
cego się do produktów leczniczych stosowa‐
nych u ludzi (Dz. Urz. WE L 311 z 28.11.2001,
s. 67; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 13, t. 27, s. 69, z późn. zm.)
dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Euro‐
pejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r.
w sprawie uznawania kwalifikacji zawodo‐
wych (Dz. Urz. UE L 255 z 30.09.2005, s. 22,
z późn. zm.)
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 202
z 7.06.2016, s. 47)
7
Wykaz skrótów
Prawo polskie
Ustawy
k.c.
k.k.
Konstytucja RP
k.p.
k.p.a.
k.p.c.
k.p.k.
k.r.o.
k.s.h.
k.w.
8
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks
cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 380
z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks kar‐
ny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1137
z późn. zm.)
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483
z późn. zm.)
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502
z późn. zm.)
ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego (tekst jedn.:
Dz. U. z 2016 r. poz. 23 z późn. zm.)
ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks
postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U.
z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks po‐
stępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555
z późn. zm.)
ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks ro‐
dzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U.
z 2015 r. poz. 2082 z późn. zm.)
ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks
spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.)
ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wy‐
kroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1094
z późn. zm.)
nowelizacja z dnia
28 kwietnia 2011 r.
–
nowelizacja z dnia
9 października
2015 r.
p.a.s.c.
p.p.s.a.
pr. adw.
pr. farm.
p.s.w.
u.c.ch.z.
u.d.i.p.
u.d.l.
u.f.p.
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Wykaz skrótów
ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie
ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
(Dz. U. Nr 113, poz. 658)
ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmia‐
nie ustawy o systemie informacji w ochronie
zdrowia oraz niektórych
innych ustaw
(Dz. U. poz. 1991 z późn. zm.)
ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo
o aktach stanu cywilnego (Dz. U. poz. 1741
z późn. zm.)
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyj‐
nymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 718
z późn. zm.)
ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o ad‐
wokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r.
poz. 615 z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 września 2001 r. – Prawo far‐
maceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r.
Nr 45, poz. 271 z późn. zm.)
ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkol‐
nictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r.
poz. 572 z późn. zm.)
ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmenta‐
rzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn.:
Dz. U. z 2015 r. poz. 2126 z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (tekst jedn.: Dz. U.
z 2015 r. poz. 2058 z późn. zm.)
ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działal‐
ności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r.
poz. 618 z późn. zm.)
ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r.
poz. 885 z późn. zm.)
9
Wykaz skrótów
u.i.d.p.r.z.
u.i.l.
u.o.d.o.
u.p.o.o.
u.p.p.
u.s.d.g.
u.s.i.o.z.
u.s.n.t.n.
ustawa o PRM
–
–
–
–
–
–
–
–
–
ustawa z dnia
13 kwietnia 2016 r.
–
u.ś.o.z.
–
10
ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informaty‐
zacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r.
poz. 1114 z późn. zm.)
ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach le‐
karskich (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 522)
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie
danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2016 r. poz. 922)
ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o po‐
wszechnym obowiązku obrony Rzeczypo‐
spolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r.
poz. 827 z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst
jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 186 z późn. zm.)
ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U.
z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.)
ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie
informacji w ochronie zdrowia (tekst jedn.:
Dz. U. z 2015 r. poz. 636 z późn. zm.)
ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stop‐
niach i tytule w zakresie sztuki (tekst jedn.:
Dz. U. z 2016 r. poz. 882)
ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwo‐
wym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.:
Dz. U. z 2013 r. poz. 757 z późn. zm.)
ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. zmieniająca
ustawę o zmianie ustawy o systemie informa‐
cji w ochronie zdrowia oraz niektórych in‐
nych ustaw (Dz. U. poz. 580)
ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadcze‐
niach opieki zdrowotnej finansowanych ze
u.ś.p.u.s.
u.w.m.
u.z.l.
u.z.p.p.
u.z.u.k.z.
Rozporządzenia
r.d.p.k.
r.k.l.o.s.
r.l.e.k.
–
–
–
–
–
–
–
–
Wykaz skrótów
środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U.
z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.)
ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadcze‐
niach pieniężnych z ubezpieczenia społecz‐
nego w razie choroby i macierzyństwa (tekst
jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 372 z późn. zm.)
ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach
medycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r.
poz. 876 z późn. zm.)
ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach
lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U.
z 2015 r. poz. 464 z późn. zm.)
ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach
pielęgniarki i położnej (tekst jedn.: Dz. U.
z 2014 r. poz. 1435 z późn. zm.)
ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach
uznawania kwalifikacji zawodowych naby‐
tych w państwach członkowskich Unii Euro‐
pejskiej (Dz. U. z 2016 r. poz. 65)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
2 maja 2012 r. w sprawie Dobrej Praktyki Kli‐
nicznej (Dz. U. poz. 489)
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 lis‐
topada 2009 r. w sprawie komisji lekarskich
orzekających o stopniu zdolności do czynnej
służby wojskowej osób stawiających się do
kwalifikacji wojskowej (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r. poz. 735)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
30 lipca 2012 r. w sprawie Lekarskiego Egza‐
minu Końcowego i Lekarsko-Dentystyczne‐
go Egzaminu Końcowego (Dz. U. poz. 903)
11
Wykaz skrótów
r.n.l.w.z.
r.r.l.s.s.
r.r.p.p.k.
r.r.z.w.d.m.
r.s.d.o.d.
r.s.l.l.d.
r.s.p.l.
12
–
–
–
–
–
–
–
szkolenie
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lis‐
topada 2011 r. w sprawie trybu powoływania
i sposobu działania komisji orzekającej
w przedmiocie niezdolności lekarza do wy‐
konywania zawodu albo ograniczenia w wy‐
konywaniu ściśle określonych czynności me‐
dycznych oraz trybu orzekania o niezdolnoś‐
ci do wykonywania zawodu lekarza albo
ograniczenia w wykonywaniu ściśle określo‐
nych czynności medycznych (Dz. U. Nr 246,
poz. 1475)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
5 kwietnia 2012 r. w sprawie rejestru lekarzy
odbywających
specjalizacyjne
(Dz. U. poz. 415)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
5 grudnia 2006 r. w sprawie rejestru podmio‐
tów prowadzących kształcenie podyplomowe
lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. Nr 239,
poz. 1739)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 lis‐
topada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu
i wzorów dokumentacji medycznej oraz spo‐
sobu jej przetwarzania (Dz. U. poz. 2069)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
6 października 2004 r. w sprawie sposobów
dopełnienia obowiązku doskonalenia zawo‐
dowego lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U.
Nr 231, poz. 2326 z późn. zm.)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji le‐
karzy i lekarzy dentystów (Dz. U. poz. 26)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
26 września 2012 r. w sprawie stażu podyp‐
r.s.s.z.
r.s.t.u.
r.t.s.o.s.
r.z.t.p.
r.z.w.s
–
–
–
–
–
Wykaz skrótów
lomowego lekarza i lekarza dentysty (tekst
jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 474)
rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie
stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz. U.
Nr 39, poz. 202)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
16 lutego 2009 r. w sprawie stażu adaptacyj‐
nego i testu umiejętności w toku postępowa‐
nia o uznanie kwalifikacji do wykonywania
medycznych zawodów regulowanych (Dz. U.
Nr 31, poz. 216)
rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej
z dnia 15 marca 2013 r. w sprawie trybu i spo‐
sobu odbywania szkolenia specjalizacyjnego
przez lekarza będącego żołnierzem w czynnej
służbie wojskowej oraz pełniącego służbę lub
zatrudnionego w podmiocie
leczniczym
utworzonym przez Ministra Obrony Naro‐
dowej (Dz. U. poz. 401)
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki
prawodawczej” (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r.
poz. 283)
rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
28 października 2011 r. w sprawie wysokości
i sposobu uiszczania opłaty za zgłoszenie do
Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego
(Dz. U. Nr 245, poz. 1464)
Inne akty prawne
KEL
–
Kodeks Etyki Lekarskiej (tekst jedn.: Biul.
NRL 2004, nr 1, s. 1)
13
Wykaz skrótów
o.w.d.ś.
regulamin LEK
i LDEK
regulamin PES
statut CEM
statut CMKP
14
–
–
–
–
–
obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia
26 czerwca 2013 r. w sprawie wykazu dyplo‐
mów, świadectw i innych dokumentów po‐
świadczających formalne kwalifikacje do wy‐
konywania zawodu lekarza i lekarza dentysty
przez obywateli państw członkowskich Unii
Europejskiej, państw członkowskich Euro‐
pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
(EFTA) – stron umowy o Europejskim Ob‐
szarze Gospodarczym
lub Konfederacji
Szwajcarskiej (M.P. poz. 567)
Regulamin Porządkowy Lekarskiego Egza‐
minu Końcowego i Lekarsko-Dentystyczne‐
go Egzaminu Końcowego, załącznik do za‐
rządzenia nr 18/2012 Dyrektora Centrum Eg‐
zaminów Medycznych z dnia 31 października
2012 r. w sprawie Regulaminu Porządkowego
Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Lekar‐
sko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego,
http:// www2. mz. gov. pl/ wwwfiles/ ma_
struktura/ docs/ regulaminlek_ ldek_
20130204. pdf
Regulamin przeprowadzania Państwowego
Egzaminu Specjalizacyjnego, http:// cem. edu.
pl/ legis/ regulamin_ PES_ luty2012. pdf
załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Zdro‐
wia z dnia 22 czerwca 2010 r. w sprawie Cen‐
trum Egzaminów Medycznych (Dz. Urz. MZ
z 2010 r. Nr 9, poz. 55)
załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia
z dnia 30 października 2012 r. w sprawie na‐
dania statutu Centrum Medycznego Kształ‐
cenia Podyplomowego (Dz. Urz. MZ z 2012 r.
poz. 79)
u.sz.s.p.w.
–
Wykaz skrótów
uchwała nr 7 Nadzwyczajnego XI Krajowego
Zjazdu Lekarzy z dnia 25 lutego 2012 r.
w sprawie szczegółowego sposobu przepro‐
wadzania wizytacji praktyki zawodowej leka‐
rza i lekarza dentysty oraz sposobu wyboru
osób wykonujących czynności wizytacyjne,
http:// www. nil. org. pl/ __ data/ assets/ word_
doc/ 0005/ 43286/ zu- 7- w- spr. - regulaminu-
wizytacji. docx
Projekty aktów prawnych
projekt r.l.e.k.
projekt r.s.l.l.d.
projekt r.r.p.k.
–
–
–
projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia
w sprawie Lekarskiego Egzaminu Końcowe‐
go i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu
Końcowego (druk nr 3763 Sejmu VII kaden‐
cji, cz. 2)
projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia
w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy den‐
tystów (druk nr 3763 Sejmu VII kadencji,
cz. 2)
projekt rozporządzenia Ministra Obrony Na‐
rodowej w sprawie regulaminu postępowania
kwalifikacyjnego oraz trybu i sposobu odby‐
wania szkolenia specjalizacyjnego przez leka‐
rza będącego żołnierzem w czynnej służbie
wojskowej, a także pełniącego służbę lub za‐
trudnionego w podmiocie leczniczym, dla
którego podmiotem tworzącym jest Minister
Obrony Narodowej (druk nr 3763 Sejmu VII
kadencji, cz. 2).
2. Czasopisma i publikatory
Biul. NRL
–
Biuletyn Naczelnej Rady Lekarskiej
15
Wykaz skrótów
Biul. SN
CBOSA
CzPKiNP
Dz. Urz. MZ
ECR
EP
KPP
KPPubl.
KZS
NPN
ONSA
ONSAiWSA
OSA
OSNAPiUS
OSNC
OSNCP
OSNKW
OSNP
OSNPG
OSP
OSPiKA
16
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Biuletyn Sądu Najwyższego
Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administra‐
cyjnych
Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penal‐
nych
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia
European Court Reports
Edukacja Prawnicza
Kwartalnik Prawa Prywatnego
Kwartalnik Prawa Publicznego
Krakowskie Zeszyty Sądowe
Nowy Przegląd Notarialny
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administra‐
cyjnego
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administra‐
cyjnego i wojewódzkich sądów administra‐
cyjnych
Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych
Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Ad‐
ministracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecz‐
nych
Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cy‐
wilna
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywil‐
nej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna
i Wojskowa
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy,
Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicz‐
nych
Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wydaw‐
nictwo Prokuratury Generalnej
Orzecznictwo Sądów Polskich
Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Ar‐
bitrażowych
PiM
PiP
PiZS
PiŻ
POSAG
PPP
Prok. i Pr.
PS
St. Iur.
ZNSA
Wykaz skrótów
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Prawo i Medycyna
Państwo i Prawo
Praca i Zabezpieczenie Społeczne
Prawo i Życie
Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku
Przegląd Prawa Publicznego
Prokuratura i Prawo
Przegląd Sądowy
Studia Iuridica
Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administra‐
cyjnego
3. Organy, instytucje
CEM
CMKP
NRL
NSA
ORL
RPO
SKO
TK
TS
WSA
4. Inne
CRL
EFTA
EKS
LDEK
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Centrum Egzaminów Medycznych
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomo‐
wego
Naczelna Rada Lekarska
Naczelny Sąd Administracyjny
okręgowa rada lekarska
Rzecznik Praw Obywatelskich
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Trybunał Konstytucyjny
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
wojewódzki sąd administracyjny
Centralny Rejestr Lekarzy i Lekarzy Dentys‐
tów Rzeczypospolitej Polskiej
Europejskie Porozumienie o Wolnym Hand‐
lu
elektroniczna karta szkolenia
Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Końcowy
17
Wykaz skrótów
LDEP
LEK
LEP
PES
PEU
PKE
SMK
–
–
–
–
–
–
–
Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Państwowy
Lekarski Egzamin Końcowy
Lekarski Egzamin Państwowy
Państwowy Egzamin Specjalizacyjny
Państwowy Egzamin Umiejętności
Państwowa Komisja Egzaminacyjna
System Monitorowania Kształcenia Pracow‐
ników Medycznych
18
WSTĘP
Oddawany do rąk czytelnika komentarz do ustawy o zawodach lekarza
i lekarza dentysty został przygotowany przez praktyków wykonujących
zawody prawnicze. Celem tak dobranego grona autorów było ukazanie
komentowanej materii od jak najbardziej praktycznej strony, z uwzględ‐
nieniem dorobku teorii prawa, bogatej literatury przedmiotu oraz naj‐
bardziej aktualnego orzecznictwa sądowego.
W niniejszym opracowaniu położono szczególny nacisk na omówienie
przepisów ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, które mają
charakter administracyjnoprawny. Wskutek licznych nowelizacji, wpro‐
wadzających zmiany w przepisach dotyczących egzaminów lekarskich
i kształcenia podyplomowego, udział regulacji o charakterze admini‐
stracyjnoprawnym w komentowanym akcie prawnym uległ znacznemu
zwiększeniu. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi dziś,
w swojej przeważającej części, element materialnego prawa administra‐
cyjnego.
Takie usytuowanie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty upraw‐
nia do jej porównania z innymi ustawami, które regulują funkcjonowa‐
nie zawodów zaufania publicznego. Autorzy niniejszego komentarza
z takiego zabiegu często korzystali, co okazało się w szczególności po‐
mocne przy prawnej kwalifikacji poszczególnych czynności organów
samorządu zawodowego oraz innych podmiotów administrujących,
których kompetencje zostały określone w ustawie. W opracowaniu pod‐
19
Wstęp
jęto próbę jednoznacznej kwalifikacji tych czynności umiejscowionych
w różnych fragmentach ustawy.
W komentarzu uwzględniono zmiany wprowadzone ustawą z dnia
9 października 2015 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochro‐
nie zdrowia oraz niektórych innych ustaw, która po raz kolejny dokonała
obszernej nowelizacji w zasadach dotyczących egzaminów medycznych
i kształcenia podyplomowego. W treści komentarza uwzględniono rów‐
nież zmiany, które wejdą w życie 1 maja 2017 r.
20
USTAWA
z dnia 5 grudnia 1996 r.
o zawodach lekarza i lekarza
dentysty1
(tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 464; zm.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1633, poz. 1893, poz. 1991,
poz. 2199; z 2016 r. poz. 65, poz. 960, poz. 1070, poz. 1239)
1 Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2005/36/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwali‐
fikacji zawodowych (Dz. Urz. UE L 255 z 30.09.2005, s. 22, z późn. zm.).
21
ROZDZIAŁ 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawo‐
dów lekarza i lekarza dentysty.
1. Artykuł 1 u.z.l., zgodnie z § 21 ust. 1 pkt 1 załącznika do rozporządzenia
Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad
techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908 z późn. zm.), określa
krąg osób, których ustawa dotyczy (zakres podmiotowy ustawy) oraz
zakres spraw regulowanych ustawą (zakres przedmiotowy ustawy).
2. Od strony podmiotowej komentowana ustawa dotyczy osób zamierza‐
jących wykonywać oraz wykonujących zawody lekarza i lekarza dentys‐
ty.
3. Zawód lekarza i lekarza dentysty kwalifikuje się do szerszej kategorii –
zawodu medycznego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwiet‐
nia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 618
z późn. zm.) przez pojęcie osoby wykonującej zawód medyczny rozumie
się osobę uprawnioną, na podstawie odrębnych przepisów, do udzielania
świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem facho‐
Marcin Kopeć
23
Art. 1
Rozdział 1. Przepisy ogólne
wych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym
zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.
4. Zawód lekarza i lekarza dentysty przynależy do grupy tzw. zawodów
zaufania publicznego, o których mowa w art. 17 Konstytucji RP. Pod‐
stawową cechą zawodów zaufania publicznego jest powierzenie im do‐
bra społecznego, jakim jest życie, zdrowie, bezpieczeństwo publiczne
i ochrona praw (I. Sobieska, Status zawodu zaufania publicznego pod‐
stawą samorządności (w:) tejże, Doradztwo podatkowe. Funkcjonowanie
i kierunki rozwoju, LEX/el. 2012). Hubert Izdebski od zawodów zaufania
publicznego wymaga spełniania co najmniej takich kryteriów, jak: re‐
gulowany charakter, posiadanie zdolności do autoregulacji, określenie
standardów postępowania, posiadanie kodeksu etycznego oraz rzeczy‐
wiste funkcjonowanie zawodu w praktyce (H. Izdebski, Sprawowanie
pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu przez samorządy zawodo‐
we (w:) Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna
reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Warszawa 2002,
s. 34–38). Zawód lekarza i lekarza dentysty powyższe kryteria spełnia,
gdyż:
1) zgodnie z art. 16 ust. 1 u.d.l. działalność lecznicza jest działalnością
regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584
z późn. zm.). Uprzednio kwestia ta była regulowana w art. 49a u.z.l. –
przepis ten został jednakże uchylony na podstawie art. 148 pkt 7
u.d.l.;
2) zasady funkcjonowania samorządu zawodowego lekarzy i lekarzy
dentystów regulowane są ustawą z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach
lekarskich (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 522);
3) po reaktywacji izb lekarskich w 1989 r., podczas Nadzwyczajnego II
Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r., przy‐
jęto Kodeks Etyki Lekarskiej, który znowelizowano dwa razy:
w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na Nad‐
zwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy (tekst jedn.: Biul. NRL
2004, nr 1, s. 1).
24
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
5. Od strony przedmiotowej ustawa reguluje zasady i warunki wykonywa‐
nia zawodu. Jak zauważa E. Zielińska: „Zasady to kategoria norm praw‐
nych, które wyróżniają się doniosłością i szczególną rolą, jaką odgrywają
w ramach wykonywania zawodu przez lekarza. Zasady wykonywania
zawodu zawarte w ustawie mają charakter powszechny w tym sensie, że
dotyczą wszystkich lekarzy wykonujących zawód, niezależnie od formy
(sposobu) jego wykonywania oraz specjalności”. Do tej kategorii należy
zaliczyć w szczególności normy usytuowane w rozdziale 1 i 5 u.z.l. Od‐
nośnie do norm określających warunki, cytowana wyżej autorka zauwa‐
ża, że „mają charakter bardziej szczegółowy i wymieniają konkretne
okoliczności, które muszą wystąpić, aby dana osoba mogła wykonywać
zawód w ogóle lub wykonywać określone czynności zawodowe w okreś‐
lonej formie” (E. Zielińska, Komentarz do art. 1 ustawy o zawodach le‐
karza i lekarza dentysty (w:) Ustawa o zawodach lekarza i lekarza den‐
tysty. Komentarz, red. E. Zielińska, LEX/el. 2014). Do tej kategorii należy
zaliczyć w szczególności normy usytuowane w rozdziałach 2–3 u.z.l.,
przy czym zgodzić się należy z cytowaną wcześniej E. Zielińską, że usta‐
wodawca nie zawsze konsekwentnie przyporządkowuje zawarte w niej
przepisy do kategorii zasad albo warunków. Komentowana ustawa
wprowadza prawne ramy wykonywania zawodu, które równocześnie
tworzą prawnie dopuszczalne warunki, w jakich mogą działać lekarz
i lekarz dentysta (np. warunki eksperymentu medycznego).
Art. 2. 1. Wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu
przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone od‐
powiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności:
badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im,
leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także
wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.
2. Wykonywanie zawodu lekarza dentysty polega na udzielaniu przez
osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowied‐
nimi dokumentami, świadczeń określonych w ust. 1, w zakresie cho‐
rób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyleg‐
łych.
2a. (uchylony)
Marcin Kopeć
25
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
3. Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez
lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji
zdrowia, nauczanie zawodu lekarza, kierowanie podmiotem leczni‐
czym, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r.
o działalności leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217, z późn. zm.) lub
zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świad‐
czeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych w rozumieniu prze‐
pisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdro‐
wotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r.
Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) lub urzędach te podmioty obsługują‐
cych, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygo‐
towywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świad‐
czeń opieki zdrowotnej.
4. Lekarz, lekarz dentysta może wykonywać czynności, o których mo‐
wa w ust. 1 i 2, także za pośrednictwem systemów teleinformatycznych
lub systemów łączności.
1. Wykonywanie zawodu lekarza może polegać na udzielaniu świadczeń
medycznych oraz na realizacji innych czynności, wymienionych szcze‐
gółowo w ust. 3 komentowanego przepisu. Wprowadzenie przez usta‐
wodawcę form wykonywania zawodu jest charakterystyczne dla zawo‐
dów zaufania publicznego i zawodów regulowanych.
2. Katalog świadczeń medycznych udzielanych przez lekarza został okreś‐
lony przez ustawodawcę w sposób przykładowy. Potwierdzeniem tego
jest użycie w tekście normy prawnej zwrotu „w szczególności”, właści‐
wego dla tych przypadków, w których ustawodawca w sposób świadomy
wprowadza otwarty katalog. Do świadczeń medycznych ustawa przy‐
kładowo zalicza badanie stanu zdrowia, rozpoznawanie chorób i zapo‐
bieganie im, leczenie i rehabilitację chorych, udzielanie porad lekarskich,
a także wydawanie opinii i orzeczeń lekarskich. Inne rodzaje aktywności
lekarzy, które nie stanowią wprost świadczeń zdrowotnych, są ujęte
w katalogu zamkniętym, a zatem uznać należy, że ich podjęcie jest je‐
dynie możliwe na podstawie wyraźnego przepisu rangi ustawowej. Przy‐
jęcie takiej konstrukcji jest właściwe dla ustaw regulujących funkcjono‐
26
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
wanie zawodów zaufania publicznego w rozumieniu art. 17 ust. 1 Kon‐
stytucji RP, w których dla czynność ściśle związanych z wykonywanym
zawodem przewiduje się katalog otwarty, a dla innych – wyraźne upo‐
ważnienie ustawowe (por. ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach praw‐
nych, tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 507 z późn. zm.; ustawa z dnia
26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r.
poz. 615 z późn. zm.).
3. Pojęcie świadczenia zdrowotnego jest definiowane w art. 2 ust. 1 pkt 10
u.d.l., zgodnie z którym są to działania służące zachowaniu, ratowaniu,
przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wy‐
nikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących za‐
sady ich wykonywania. Zdefiniowane od strony pozytywnej działania
nakierowane są na szeroko pojętą ochronę zdrowia – podstawowym ce‐
lem świadczenia zdrowotnego jest bowiem zachowanie, ratowanie, przy‐
wracanie lub poprawa zdrowia, co świadczy o ścisłym związku z działa‐
niami medycznymi i procesem leczenia pacjenta (wyrok NSA z dnia
27 czerwca 2006 r., II FSK 1005/05, LEX nr 243005).
4. Jak zauważa M. Dercz, użycie alternatywy (spójnika „lub”) w art. 2 ust. 1
pkt 10 u.d.l. sprawia, że poprawianie stanu zdrowia nie jest warunkiem
koniecznym dla uznania danego świadczenia za zdrowotne. Konieczne
jest jednak, aby świadczenie zdrowotne prowadziło do zachowania, ra‐
towania i przywracania zdrowia. Poprawianie zdrowia przez świadcze‐
nie medyczne jest realizowane tylko wtedy, gdy są do tego odpowiednie
możliwości i warunki medyczne (M. Dercz, Komentarz do art. 2 ustawy
o działalności leczniczej (w:) M. Dercz, T. Rek, Ustawa o działalności
leczniczej. Komentarz, LEX/el. 2014).
Wspomniane cele (zachowanie, ratowanie i przywracanie zdrowia) będą
przy tym stanowić podstawowy punkt odniesienia, swoistą klauzulę ge‐
neralną, pozwalającą na przesądzenie charakteru udzielonego świad‐
czenia (por. R. Kubiak, Prawo medyczne, Warszawa 2014, s. 21).
Marcin Kopeć
27
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
5. Zbliżona, aczkolwiek szersza definicja świadczenia zdrowotnego została
zamieszczona w art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świad‐
czeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.), gdzie określa się je
jako działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywraca‐
niu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające
z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich
udzielania.
6. Świadczenia zdrowotne są działaniami o charakterze medycznym, a za‐
tem wyżywienie i zakwaterowanie zapewniane kuracjuszom podczas
pobytu w sanatorium się do nich nie zaliczają. Jak wskazał NSA w wy‐
roku z dnia 27 czerwca 2006 r., II FSK 1005/05, świadczenia zdrowotne
są jednym z rodzajów świadczeń zapewnianych pacjentom podczas ich
pobytu w tych placówkach i są udzielane „obok” zapewnienia pomiesz‐
czenia i wyżywienia. Pojęcie świadczeń zdrowotnych ma zatem węższy
zakres od pojęcia świadczeń opieki zdrowotnej, w którym mogą się rów‐
nież zawierać świadczenia towarzyszące (E. Zielińska, Komentarz do
art. 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (w:) Ustawa o zawo‐
dach..., red. E. Zielińska).
7. Ustawodawca zastrzega przy tym w art. 2 pkt 10 u.d.l., że za świadczenia
zdrowotne mogą być także uznane inne działania medyczne wynikające
z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich
wykonywania. Jak zauważa E. Zielińska, udzielanie świadczeń zdrowot‐
nych przez lekarza na podstawie przepisów odrębnych może nie mieć
charakteru stricte leczniczego (E. Zielińska, Komentarz do art. 2...). Ty‐
tułem przykładu wspomniana autorka wskazuje świadczenia, które zo‐
stały określone m.in. w ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, prze‐
chowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (tekst jedn.:
Dz. U. z 2015 r. poz. 793 z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 7 stycznia
1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 z późn. zm.),
w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
(Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) lub ustawie z dnia 17 listopada
28
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r.
poz. 101 z późn. zm.). Do takich świadczeń należy również zaliczyć te,
które zostały wprowadzone ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu
niepłodności (Dz. U. poz. 1087).
8. W literaturze budzi wątpliwości kwestia, czy dla podjęcia innych czyn‐
ności niż działania medyczne wynikające z procesu leczenia konieczne
jest istnienie przepisu, który do tego wyraźnie upoważnia. W szczegól‐
ności kwestia ta jest analizowana w kontekście odpowiedzialności praw‐
nokarnej lekarza (R. Kubiak, Odpowiedzialność karna za wykonywanie
zabiegów kosmetycznych. Zagadnienia teorii i praktyki, Kraków 2012,
s. 33–61). Zwolennicy poglądu o możliwości podejmowania takich dzia‐
łań mimo braku wyraźnych przepisów wskazują na możliwość sięgnięcia
w tym wypadku do wykładni systemowej, a także wskazują na istnienie
na poziomie krajowym i samorządowym programów, w których do‐
puszcza się współfinansowanie takich czynności (E. Zielińska, Komen‐
tarz do art. 2...). Przeciwnicy dopuszczalności takich czynności wskazują
jednak – nie bez racji – na wyraźne sformułowanie ustawowe, w którym
inne świadczenia niż wskazane w art. 2 pkt 10 są dopuszczalne na pod‐
stawie przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania.
9. Jak wskazuje SN w postanowieniu z dnia 24 maja 2007, I KZP 11/07,
Biul. SN 2007 nr 6, s. 20, obowiązek prowadzenia indywidualnej doku‐
mentacji medycznej pacjenta przez lekarza wiąże się z wykonywaniem
zawodu lekarza. Kolejnym z przejawów wykonywania zawodu lekarza
jest wydawanie opinii i orzeczeń lekarskich. Lekarz może wydawać opi‐
nie zarówno na podstawie przepisów komentowanej ustawy (np. art. 34
ust. 7, art. 35 ust. 1), jak i na podstawie ustaw szczególnych. W tym
pierwszym przypadku wydawanie opinii będzie związane z procesem
udzielenia świadczenia zdrowotnego w warunkach podwyższonego ry‐
zyka dla pacjenta i bez jego zgody. Natomiast do wydawanych na pod‐
stawie przepisów szczególnych można zaliczyć opinie tworzone na pod‐
stawie art. 278 k.p.c., art. 193 k.p.k., art. 84 ustawy z dnia 14 czerwca
1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U.
z 2016 r. poz. 23 z późn. zm.), a więc opinie biegłego powołanego przez
Marcin Kopeć
29
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
sąd prowadzący postępowanie cywilne bądź karne, jak również przez
organ administracji. Szczególny tryb wydawania orzeczeń przez lekarzy
przewidziany jest np. w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst
jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.). Zgodnie z przywołanym
przepisem, głównym zadaniem lekarzy orzeczników jest wydawanie
orzeczeń, w których dokonują oceny daty powstania niezdolności do
pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,
związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określony‐
mi okolicznościami, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności
do samodzielnej egzystencji, celowości przekwalifikowania zawodowe‐
go. W tym wypadku czynności lekarza przyjmują formę władczego
„orzeczenia”, które stanowi następnie dla organu rentowego (art. 14
ust. 3 ustawy) podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń prze‐
widzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdze‐
nia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.
10. Lekarz dentysta może udzielać świadczeń zdrowotnych w zakresie cho‐
rób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych.
Jak zauważa L. Ogiegło, powyżej wymienione części obszarów głowy
mogą stanowić również przedmiot świadczenia zdrowotnego lekarza
niebędącego dentystą, na uzasadnienie czego wskazuje się na treść –
nieobowiązującego już dziś – rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów
i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania
(Dz. U. Nr 265, poz. 2644 z późn. zm.), z którego wynika, że nie jest
wykluczone „nachodzenie na siebie” kompetencji lekarza i lekarza den‐
tysty, czego najlepszym przykładem jest specjalność chirurgii szczęko‐
wo-twarzowej (L. Ogiegło (w:) Ustawa o zawodach lekarza i lekarza
dentysty. Komentarz, Warszawa 2010, s. 10). Powyższa uwaga pozostaje
aktualna na gruncie obowiązującego rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji za‐
wodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowa‐
nia (Dz. U. poz. 1145).
30
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
11. Pojęcie lekarza dentysty podlegało licznym zmianom. Zgodnie z art. 4
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 czerwca 1927 r.
o wykonywaniu praktyki dentystycznej (tekst jedn.: Dz. U. z 1934 r. Nr 4,
poz. 32 z późn. zm.) osobom, które posiadały prawo wykonywania prak‐
tyki lekarsko-dentystycznej w myśl rozporządzenia, służyło prawo do
używania tytułu „lekarz dentysta”. Zmiana tytułu „lekarz dentysta” na
„lekarz stomatolog” nastąpiła na podstawie przepisów pierwotnej wersji
komentowanej ustawy. Wobec konieczności dostosowania tytułu zawo‐
dowego do wymogów wynikających z prawa UE kolejny raz pojęcie le‐
karza dentysty zastąpiło wcześniej używane pojęcie lekarza stomatologa
(zmiana wprowadzona art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r.
o zmianie ustawy o zawodzie lekarza oraz ustawy o zmianie ustawy o za‐
wodzie lekarza oraz o zmianie innych ustaw, Dz. U. Nr 90, poz. 845).
12. W przypadku zabiegów kosmetycznych można wyróżnić dwa ich ro‐
dzaje: zabiegi kosmetyczne, które mają charakter leczniczy, oraz zabiegi
kosmetyczne sensu stricto, które nie mają charakteru terapeutycznego
(M. Żyła, Przesłanki legalności zabiegu kosmetycznego w świetle odpo‐
wiedzialności prawnej lekarza, PiM 2010, nr 1, s. 135). W przypadku
lekarza wykonującego zabieg kosmetyczny konieczne jest poinformo‐
wanie pacjenta o jego istocie i skutkach, pozyskanie jego zgody, a także
niewielkie ryzyko zachodzenia następstw ubocznych takiego zabiegu
(M. Żyła, Przesłanki..., s. 135).
13. W ust. 3 komentowanego przepisu ustawodawca zamieścił czynności
zawodowe lekarza, które nie przyjmują formy świadczeń zdrowotnych.
Jak wskazuje E. Zielińska, celem wprowadzenia tego przepisu jest za‐
gwarantowanie lekarzom, którzy okresowo poświęcają się wyłącznie
pracy naukowej, dydaktycznej czy promocji zdrowia, możliwości po‐
wrotu do udzielania świadczeń zdrowotnych bez odbycia przeszkolenia,
o którym mowa w art. 10 ustawy (E. Zielińska, Komentarz do art. 2...).
W doktrynie wskazuje się, że analizowany przepis jest nieprecyzyjny
i prowadzi do wątpliwości interpretacyjnych (L. Ogiegło (w:) Ustawa
o zawodach..., red. L. Ogiegło, 2010, s. 11; E. Zielińska, Komentarz do
art. 2...).
Marcin Kopeć
31
Art. 2
Rozdział 1. Przepisy ogólne
14. W stanowisku NRL nr 82/05/IV z dnia 4 listopada 2005 r. w sprawie
interpretacji art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach
lekarza i lekarza dentysty w zakresie ustalania 5-letniego okresu niewy‐
konywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, została przedstawiona in‐
terpretacja art. 2 u.z.l. w kontekście wykonywania czynności zawodo‐
wych przez lekarzy.
Niezależnie od oceny zawartości merytorycznej tego dokumentu (w sta‐
nowisku tym NRL odwołuje się jedynie do przepisów ustawy, doprecy‐
zowując, co uznaje się za wykonywanie zawodu lekarza), które w dok‐
trynie spotkało się głosami krytycznymi (L. Ogiegło (w:) Ustawa o za‐
wodach..., red. L. Ogiegło, 2010, s. 10; E. Zielińska, Komentarz do
art. 2...), wskazać należy, że stanowisko NRL stanowi element tzw. sfery
wewnętrznej działania samorządu zawodowego (wewnątrzkorporacyj‐
nego), które nie może precyzować, wiążąco interpretować, jak również
uzupełniać porządku ustawowego (J. Zimmermann, Prawo administra‐
cyjne, Warszawa 2010, s. 76).
15. Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez le‐
karza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji
zdrowia, nauczanie zawodu lekarza, kierowanie podmiotem leczniczym,
o którym mowa w art. 4 u.d.l. Jak zwraca uwagę E. Zielińska, w ustawie
zaznacza się, że chodzi o nauczanie zawodu lekarza, a zatem – przykła‐
dowo – jeśli lekarz jest nauczycielem akademickim, ale naucza na wy‐
dziale pielęgniarstwa, to takiej jego działalności dydaktycznej nie można
zakwalifikować jako wykonywania zawodu lekarza w rozumieniu art. 2
ust. 3 u.z.l. (E. Zielińska, Komentarz do art. 2...).
16. Za wykonywanie zawodu lekarza przyjmuje się również zatrudnienie
w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdro‐
wotnej ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicz‐
nych lub urzędach te podmioty obsługujących, w ramach którego wy‐
konuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem
lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej. Zgodnie
32
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2
z art. 14 u.ś.o.z. podmiotami zobowiązanymi do finansowania świadczeń
opieki zdrowotnej ze środków publicznych są właściwi ministrowie lub
Fundusz.
17. Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o systemie in‐
formacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
poz. 1991 z późn. zm.) dodano do art. 2 u.z.l. nowy ust. 4. Dodana norma
ma na celu wprowadzenie do porządku prawnego rozwiązań ułatwiają‐
cych wykonywanie zawodów lekarza i lekarza dentysty w modelu „tele‐
medycyny”. Model ten polega na świadczeniu usług medycznych i opieki
zdrowotnej przez połączenie elementów telekomunikacji, informatyki
oraz medycyny (P. Walecki, W. Lasoń, Telemedycyna – wprowadzenie
(w:) Podstawy informatyki z elementami telemedycyny. Ćwiczenia dla
studentów medycyny, red. J. Martyniak, Kraków 2005, s. 118).
Zgodnie z uzasadnieniem projektu (druk nr 3763 Sejmu VII kadencji)
zmiana ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochro‐
nie zdrowia (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 636 z późn. zm.) ma na
celu „doprecyzowanie, a częściowo również stworzenie, ram prawnych
niezbędnych do wdrożenia rozwiązań w zakresie systemu informacji
w ochronie zdrowia”. Cele projektowanych zmian, zdaniem autorów
projektu, wpisują się w cele wskazane w uzasadnieniu do u.s.i.o.z.,
tj. obejmują one w szczególności: stworzenie warunków informacyjnych
umożliwiających podejmowanie w dłuższej perspektywie optymalnych
decyzji w zakresie polityki zdrowotnej; stworzenie stabilnego systemu
informacji w ochronie zdrowia; zmniejszenie luki informacyjnej w sek‐
torze ochrony zdrowia, uniemożliwiającej zbudowanie optymalnego
modelu opieki zdrowotnej; uporządkowanie istniejącego systemu zbie‐
rania, przetwarzania i wykorzystywania informacji w ochronie zdrowia;
poprawę funkcjonowania opieki zdrowotnej; optymalizację nakładów
finansowych ponoszonych na informatyzację sektora ochrony zdrowia
i rozwój społeczeństwa informacyjnego w obszarze zdrowia względem
uzyskiwanych efektów; przywrócenie właściwych relacji pomiędzy wy‐
twórcą danych, gestorami systemów informacyjnych zbierających dane
Marcin Kopeć
33
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
a podmiotami wykorzystującymi i analizującymi informacje generowa‐
ne w systemach informacyjnych.
Art. 3. 1. Ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o lekarzu bez
bliższego określenia, rozumie się przez to również lekarza dentystę.
1a. Ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o recepcie, należy przez to
rozumieć receptę w postaci elektronicznej albo w postaci papierowej.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o państwie członkowskim Unii Euro‐
pejskiej, należy przez to rozumieć również państwo członkowskie Eu‐
ropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umo‐
wy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederację Szwaj‐
carską.
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o obywatelach państw członkowskich
Unii Europejskiej, rozumie się przez to także:
1) członków ich rodzin w rozumieniu przepisów ustawy z dnia
14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Pol‐
skiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli
państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1525 oraz z 2015 r. poz. 1274);
2) obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt
rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
(Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.);
3) cudzoziemców posiadających status uchodźcy lub objętych
ochroną uzupełniającą;
4) cudzoziemców, którzy przybywają na terytorium Rzeczypo‐
spolitej Polskiej lub przebywają na tym terytorium w celu po‐
łączenia się z rodziną i są członkami rodziny cudzoziemca za‐
mieszkującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy lub udzieleniem
mu ochrony uzupełniającej;
5) obywateli państw trzecich, którzy ubiegają się o przyjęcie na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia pracy
w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, w rozumie‐
34
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 3
niu przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziem‐
cach;
6) obywateli państw trzecich, którzy zostali przyjęci na teryto‐
rium Rzeczypospolitej Polskiej w celach innych niż wykony‐
wanie pracy zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub prawem
krajowym i mają prawo do wykonywania pracy oraz posiadają
dokument pobytowy wydany zgodnie z rozporządzeniem Rady
(WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającym
jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw
trzecich (Dz. Urz. UE L 157 z 15.06.2002, s. 1, z późn. zm.), oraz
obywateli państw trzecich, którzy zostali przyjęci na teryto‐
rium Rzeczypospolitej Polskiej w celu wykonywania pracy
zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub prawem krajowym;
7) obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt
czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa
w art. 151 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cu‐
dzoziemcach.
7) obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt
czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa
w art. 151 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cu‐
dzoziemcach.
4. 2 Ilekroć w ustawie jest mowa o elektronicznej karcie szkolenia spe‐
cjalizacyjnego, zwanej dalej „EKS”, rozumie się przez to elektroniczne
odwzorowanie karty szkolenia specjalizacyjnego, której wzór określają
przepisy wydane na podstawie art. 16x ust. 1 pkt 10 i ust. 2–4, stano‐
wiące potwierdzenie realizacji programu specjalizacji i jego ukończe‐
nia.
5. 3 Konto w Systemie Monitorowania Kształcenia Pracowników Me‐
dycznych, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia
2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2015 r.
2 Art. 3 ust. 4 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U.
poz. 1991) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 2017 r.
3 Art. 3 ust. 5 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U.
poz. 1991) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 2017 r.
Marcin Kopeć
35
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
poz. 636, z późn. zm.), zwanym dalej „SMK”, zakłada w celu dokony‐
wania czynności w tym systemie:
1) student 6. roku studiów na kierunku lekarskim albo student 5.
roku studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym;
2) lekarz albo lekarz dentysta;
3) kierownik specjalizacji.
6. 4 Warunkiem dokonywania przez osoby określone w ust. 5 czynności
za pomocą SMK jest uwierzytelnienie tożsamości osoby, która konto
założyła i weryfikacja uprawnień tej osoby.
7. 5 Uwierzytelnienia, o którym mowa w ust. 6, dokonuje się przez:
1) złożenie bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego
przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu w rozumie‐
niu ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym
(Dz. U. z 2013 r. poz. 262, z 2014 r. poz. 1662 oraz z 2015 r.
poz. 1893) lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym
ePUAP w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o infor‐
matyzacji działalności podmiotów realizujących zadania pub‐
liczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114) lub
2) potwierdzenie przez właściwą uczelnię medyczną tożsamości
osoby, która konto założyła, lub
3) potwierdzenie przez właściwą okręgową izbę lekarską lub Na‐
czelną Izbę Lekarską tożsamości osoby, która konto założyła.
8. 6 Weryfikacji uprawnień, o których mowa w ust. 6, dokonuje w sto‐
sunku do:
1) studenta – właściwa uczelnia medyczna, na której odbywa stu‐
dia;
2) lekarza albo lekarza dentysty, o którym mowa w ust. 5 pkt 2,
właściwa miejscowo okręgowa izba lekarska, a jeżeli nie jest
4 Art. 3 ust. 6 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U.
poz. 1991) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 2017 r.
5 Art. 3 ust. 7 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U.
poz. 1991) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 2017 r.
6 Art. 3 ust. 8 dodany przez art. 4 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U.
poz. 1991) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 2017 r.
36
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 3
możliwe ustalenie właściwej okręgowej izby lekarskiej – Naczel‐
na Izba Lekarska;
3) kierownika specjalizacji – właściwa jednostka uprawniona do
prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego.
1. Komentowany przepis wprowadza wyjaśnienie pojęć, którymi w dalszej
części posługuje się ustawa.
2. Użyte w tekście ustawy pojęcie lekarza bez dalszego sprecyzowania do‐
tyczy również lekarzy dentysty.
3. Zgodnie z ust. 1a, wprowadzonym nowelizacją z dnia 9 października
2015 r., recepta w rozumieniu u.z.l. może mieć obok postaci papierowej
również postać elektroniczną. Zaznaczyć należy, że przywołana nowe‐
lizacja uchyliła art. 45 ust. 5 u.z.l., zawierający upoważnienie ustawowe
do wydania rozporządzenia w sprawie recept lekarskich. Wzmianko‐
wane upoważnienie zostało przeniesione do art. 96 ustawy z dnia
6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r.
Nr 45, poz. 271 z późn. zm.). Rozporządzenie to będzie regulowało
kwestię zasad wystawiania i realizacji wszystkich recept, niezależnie od
tego, jaka grupa zawodowa będzie je wystawiała. Będzie również obo‐
wiązywał ten sam wzór recepty dla wszystkich osób je wystawiających.
Postać elektroniczna będzie postacią powszechnie obowiązującą, poza
wyjątkami wskazanymi w pr. farm. (do 1 stycznia 2017 r. zachowuje moc
obowiązującą rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r.
w sprawie recept lekarskich, tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 62).
4. Pojęcia państwa członkowskiego oraz obywateli państw członkowskich
zostały wyeksponowane ze względu na dużą grupę przepisów odnoszą‐
cych się do uznawania uprawnień i kwalifikacji zawodowych, szczegól‐
nie istotnych w tzw. zawodach regulowanych (w rozumieniu dyrektywy
2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r.
w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, Dz. Urz. UE L 255
z 30.09.2005, s. 22, z późn. zm.). W związku z koniecznością wdrożenia
wyżej przywołanej dyrektywy, komentowana ustawa została zmieniona
Marcin Kopeć
37
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
ustawą z dnia 12 marca 2008 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza
i lekarza dentysty (Dz. U. Nr 58, poz. 351 z późn. zm.).
5. Zgodnie z komentowaną ustawą przez pojęcie państwa członkowskiego
Unii Europejskiej należy rozumieć również państwo członkowskie Eu‐
ropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederację Szwajcarską.
6. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ang. European Free Tra‐
de Association, EFTA) – międzynarodowa organizacja powstała 3 maja
1960 r. na mocy konwencji sztokholmskiej z dnia 4 stycznia 1960 r.
Aktualnie EFTA składa się z czterech państw: Islandii, Liechtensteinu,
Norwegii, Szwajcarii, i funkcjonuje na podstawie wersji skonsolidowanej
traktatu z dnia 1 czerwca 2013 r.
7. W odniesieniu do Szwajcarii (obok członkostwa w EFTA) zastosowanie
przepisów komentowanej ustawy jest możliwe na podstawie umowy
między WE i państwami członkowskimi a Konfederacją Szwajcarską
w sprawie swobodnego przepływu osób z dnia 21 czerwca 1999 r.
(Dz. Urz. WE L 114 z 30.04.2002, s. 6).
8. W art. 3 ust. 3 u.z.l. wskazano, jakie osoby mogą korzystać z praw i obo‐
wiązków przewidzianych na gruncie niniejszej ustawy dla obywateli
państw członkowskich UE. Ustawa zalicza do nich członków rodzin
obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej w rozumieniu prze‐
pisów ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczy‐
pospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli
państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (tekst
jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1525 z późn. zm.), obywateli państw trzecich
posiadających zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii
Europejskiej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650 z późn. zm.), cudzoziemców posia‐
dających status uchodźcy lub objętych ochroną uzupełniającą, cudzo‐
ziemców, którzy przybywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
przebywają na tym terytorium w celu połączenia się z rodziną i są człon‐
38
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 3
kami rodziny cudzoziemca zamieszkującego na terytorium Rzeczypo‐
spolitej Polskiej w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy lub udzie‐
leniem mu ochrony uzupełniającej. Ustawą z dnia 22 grudnia 2015 r.
o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach
członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. poz. 65) katalog rozszerzono o:
1) cudzoziemców, którzy przybywają na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej lub przebywają na tym terytorium w celu połączenia się
z rodziną i są członkami rodziny cudzoziemca zamieszkującego na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z nadaniem mu sta‐
tusu uchodźcy lub udzieleniem mu ochrony uzupełniającej;
2) obywateli państw trzecich, którzy ubiegają się o przyjęcie na teryto‐
rium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia pracy w zawodzie
wymagającym wysokich kwalifikacji, w rozumieniu przepisów usta‐
wy o cudzoziemcach;
3) obywateli państw trzecich, którzy zostali przyjęci na terytorium Rze‐
czypospolitej Polskiej w celach innych niż wykonywanie pracy zgod‐
nie z prawem Unii Europejskiej lub prawem krajowym i mają prawo
wykonywania pracy oraz posiadają dokument pobytowy wydany
zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia
13 czerwca 2002 r. ustanawiającym jednolity wzór dokumentów po‐
bytowych dla obywateli państw trzecich (Dz. Urz. WE L 157
z 15.06.2002, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19,
t. 6, s. 3, z późn. zm.), oraz obywateli państw trzecich, którzy zostali
przyjęci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu wykonywa‐
nia pracy zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub prawem krajo‐
wym.
9. Jak słusznie zauważa K. Majcher (K. Majcher, Komentarz do art. 3 usta‐
wy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (w:) Ustawa o zawodach...,
red. E. Zielińska), katalog cudzoziemców traktowanych od strony nor‐
matywnej na potrzeby komentowanej ustawy jako obywatele państw
członkowskich należy rozszerzyć o podmioty wymienione w art. 28 dy‐
rektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia
2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw
trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzyna‐
Marcin Kopeć
39
Art. 3
Rozdział 1. Przepisy ogólne
rodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do
otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony
(Dz. Urz. UE L 337 z 20.12.2011, s. 9). Zgodnie z przywołaną dyrektywą
państwa członkowskie zapewniają równe traktowanie beneficjentów
ochrony międzynarodowej i własnych obywateli w zakresie obowiązu‐
jących procedur uznawania zagranicznych dyplomów, świadectw i in‐
nych dowodów formalnych kwalifikacji. Państwa członkowskie dążą do
ułatwienia beneficjentom ochrony międzynarodowej, którzy nie mogą
dostarczyć dokumentów potwierdzających ich kwalifikacje, pełnego do‐
stępu do odpowiednich systemów oceny, nostryfikowania i zaliczania
ich wcześniejszego kształcenia. Wszystkie takie środki muszą być zgodne
z art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 3 dyrektywy 2005/36/WE.
10. Nowelizacją z dnia 9 października 2015 r. słowniczek ustawowy został
rozszerzony o ust. 4–8 (zmiany będą obowiązywać od dnia 1 maja
2017 r.). Elektroniczna karta szkolenia specjalizacyjnego (EKS) będzie
stanowić potwierdzenie realizacji programu specjalizacji i jej ukończenia
w Systemie Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych
(SMK), regulowanej w art. 30 ust. 1 u.s.i.o.z. Jak zaznacza się w uzasad‐
nieniu projektu ustawy, dokonano nią korekty procedur funkcjonują‐
cych w procesie kształcenia lekarzy, lekarzy dentystów, diagnostów la‐
boratoryjnych, farmaceutów i ratowników medycznych, pozwalającej na
informatyzację systemu kształcenia kadr medycznych. Wprowadzone
zmiany mają na celu umożliwienie przepływu informacji i obrotu do‐
kumentacją, na każdym z etapów kształcenia, w postaci elektronicznej.
11. W art. 3 ust. 5 u.z.l. będzie określony krąg podmiotów objętych obo‐
wiązkiem założenia konta w SMK. Ustawa nakłada taki obowiązek na
studenta 6. roku studiów na kierunku lekarskim albo studenta 5. roku
studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym, lekarza albo lekarza den‐
tystę, kierownika specjalizacji. W ust. 6–8 wprowadzono obowiązek
uwierzytelnienia tożsamości osoby, która założyła konto, oraz weryfi‐
kacji uprawnień, ze wskazaniem podmiotów obowiązanych do dokona‐
nia uwierzytelniania i weryfikacji osób wymienionych w art. 3 ust. 5 u.z.l.
40
Marcin Kopeć
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 4
12. Z punktu widzenia zasad techniki prawodawczej (§ 146 i r.z.t.p.) należy
uznać za nieprawidłowe zamieszczenie w jednej podstawowej jednostce
redakcyjnej tekstu ustawy (komentowany art. 3 u.z.l.) zarówno definicji
w formie słowniczka ustawowego, jak i przepisów merytorycznych, re‐
gulujących funkcjonowanie SMK (przepisy ust. 5–8 komentowanego
przepisu obowiązujące od 1 maja 2017 r.).
Art. 4. Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze
wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami
i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie
z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
1. Komentowany przepis ustanawia podstawowe zasady wykonywania za‐
wodu lekarza. Wprowadzają one nie tylko ogólne dyrektywy postępo‐
wania, lecz stanowią także kluczowy punkt odniesienia przy ocenie
ewentualnej odpowiedzialności cywilnoprawnej lub karnej lekarza.
Świadczy o tym chociażby bogate orzecznictwo sądowe, w którym do‐
konywano wykładni, a następnie oceny ad casum, należytej staranności
przy wykonywaniu zawodu lekarza. Stanowią więc one, mimo swoistej
ogólności, normatywne wzorce postępowania (J. Ciechorski, glosa do
wyroku SA Warszawie z dnia 9 lutego 2010 r., VI ACa 786/09, PiM 2014,
nr 2, s. 158 i n.).
2. Obowiązek wykonywania zawodu lekarza zgodnie ze wskazaniami ak‐
tualnej wiedzy medycznej ma charakter fundamentalny. Podkreślany
jest on również w innych aktach normatywnych. W myśl art. 6 ust. 1
ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 186 z późn. zm.) pacjent ma
prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom ak‐
tualnej wiedzy medycznej. Obowiązek działania zgodnie z wymogami
aktualnej wiedzy podkreślany jest również w ustawach regulujących inne
zawody medyczne (np. art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o za‐
wodach pielęgniarki i położnej, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1435
z późn. zm.).
Marcin Kopeć
41
Art. 4
Rozdział 1. Przepisy ogólne
3. Podkreślenia wymaga, że lekarz wykonujący zawód musi stosować re‐
guły wynikające z aktualnej wiedzy (a nie jakiejkolwiek). Jest rzeczą
oczywistą, że medycyna podlega ciągłemu rozwojowi. Skutkiem tego jest
obowiązek ciągłego doszkalania się lekarzy (zob. art. 18 ust. 1 u.z.l.), co
jest charakterystyczne dla zawodów zaufania publicznego. W literaturze
wskazuje się również, że powołanie się na stan wiedzy i zasadę ostroż‐
ności obowiązującą niegdyś nie zwolni z odpowiedzialności (M. Bora‐
tyńska, P. Konieczniak, Naruszenie zasad ostrożności jako przesłanka
odpowiedzialności cywilnej, karnej i zawodowej lekarza, PiM 1999, nr 3,
s. 46).
4. Aktualny stan wiedzy ujmowany jest w standardy tworzone przez reno‐
mowane wyspecjalizowane podmioty (zarówno krajowe, jak i zagra‐
niczne). Z upoważnienia ustawowego, w formie rozporządzeń wyko‐
nawczych, mogą być tworzone standardy, które mają charakter formalny
(np. na podstawie art. 22 ust. 5 u.d.l. minister właściwy do spraw zdrowia
może określić, w drodze rozporządzenia, standardy postępowania me‐
dycznego w wybranych dziedzinach medycyny lub w określonych pod‐
miotach wykonujących działalność leczniczą, kierując się potrzebą za‐
pewnienia odpowiedniej jakości świadczeń zdrowotnych). Standardy
mogą być również ogłaszane w drodze obwieszczenia, w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (art. 9 ust. 3
ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tka‐
nek i narządów). O standardach tych mówi się jako o „medycynie opartej
na wiedzy obiektywnej”, której „standardy postępowania tworzy się na
podstawie szerokich i medycznych przeglądów baz danych z doniesie‐
niami naukowymi, przy których eliminuje się doniesienia jednostkowe,
niepotwierdzone, czy niewiarygodne z przyczyn metodologicznych”
(P. Daniluk, Czynność lecznicza jako kontratyp, PiM 2008, nr 2, s. 35–36).
Źródłem aktualnego stanu wiedzy pozostaje także literatura profesjo‐
nalna, w tym prace naukowe publikowane w renomowanych czasopi‐
smach. Pojęciu aktualnej wiedzy medycznej ustawodawca celowo nie
przypisał jednego i precyzyjnego znaczenia. Pozwala to na sz
Pobierz darmowy fragment (pdf)