Publikacja zawiera szczegółowy, praktyczny komentarz do każdego rozdziału ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Czytelnik znajdzie w nim omówienie m.in. zmian w ustalaniu uprawnień do zasiłku macierzyńskiego w 2016 r. będących konsekwencją nowelizacji Kodeksu pracy w tym zakresie oraz wyznaczaniu wysokości innych zasiłków dla osób niebędących pracownikami, m.in. zleceniobiorców i przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą.
Darmowy fragment publikacji:
ALDONA SALAMON
USTAWA
ZASIŁKOWA
2016
Z KOMENTARZEM
ISBN 978-83-7440-735-9
2
SPIS TREŚCI
USTAWA z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159; zm.:
Dz.U. z 2015 r., poz. 1066, poz. 1217, poz. 1220, poz. 1268)* . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 1–3] Rozdział 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zasiłek chorobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 4–17] Rozdział II. Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy . . .
1. Wynagrodzenie chorobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Choroba pracownika na przełomie roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek – różnice i podobieństwa . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wynagrodzenie chorobowe czy wynagrodzenie za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Zasiłek chorobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Okres wyczekiwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. Okres zasiłkowy – zasady ustalania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Wysokość zasiłku chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12. Okresy, za które nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . .
13. Obniżenie zasiłku chorobowego o 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14. Wynagrodzenie za pracę zamiast świadczeń chorobowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15. Dokumentowanie prawa do zasiłku chorobowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Świadczenie rehabilitacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 18–22] Rozdział III. Świadczenie rehabilitacyjne . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Ustalenie prawa do świadczenia i okres wypłaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Ochrona przed zwolnieniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Dokumenty niezbędne do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Zasiłek wyrównawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 23–26] Rozdział IV. Zasiłek wyrównawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawo do zasiłku wyrównawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Okres wypłaty zasiłku wyrównawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Wysokość zasiłku wyrównawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
5
5
6
9
9
10
11
11
12
12
12
13
14
15
16
18
19
20
21
22
23
23
24
25
25
26
26
27
27
27
27
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72, tel. 22 531 48 37, faks 22 530 41 65
INFOR PL S.A.
Biuro Obsługi Klienta
Warszawa, ul. Okopowa 58/72, tel. 22 761 30 30, 801 626 666, faks 22 761 30 31
e-mail: bok@infor.pl strona: www.sklep.infor.pl
luty 2016
IFK
IFK SPIS TREŚCI
Rozdział 5. (uchylony) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Zasiłek macierzyński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 29–31] Rozdział VI. Zasiłek macierzyński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawo do zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Osoby uprawnione do urlopu i zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Nowe definicje w zakresie uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem . . .
4. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Rezygnacja z części zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną . . . . . . . . . . . . . .
6. Przerwanie pobierania zasiłku macierzyńskiego na czas pobytu w szpitalu . . . . . . . . .
7. Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci matki albo porzucenia przez nią dziecka . .
8. Zasiłek macierzyński w razie niezdolności matki dziecka do samodzielnej egzystencji
9. Zasiłek macierzyński przysługujący ojcu w związku z podjęciem zatrudnienia
przez matkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. Wysokość zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Zmiana terminu składania wniosków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12. Zasady ustalania okresu urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego za jego okres . . . . .
13. Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15. Zasiłek z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16. Zasiłek macierzyński w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu . . . .
17. Brak prawa do zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18. Dokumentowanie prawa do zasiłku macierzyńskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Zasiłek opiekuńczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 32–35] Rozdział VII. Zasiłek opiekuńczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawo do zasiłku opiekuńczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Konieczność sprawowania osobistej opieki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Brak prawa do zasiłku opiekuńczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Praca zmianowa a prawo do zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Wymiar zasiłku opiekuńczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla ojca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących
ubezpieczonym będącym pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOMENTARZ [art. 36–47] Rozdział VIII. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków
przysługujących ubezpieczonym będącym pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Sposób ustalania podstawy wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Zatrudnienie krótsze niż 12 miesięcy kalendarzowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zmiana etatu a podstawa wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Składniki wynagrodzenia nieuwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku . . . . . . . . . .
6. Uzupełnianie wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . .
7. Wynagrodzenie stałe i zmienne w podstawie wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Uzupełnianie wynagrodzenia określonego stawką godzinową . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
28
28
32
32
33
33
34
35
36
37
38
39
40
44
44
46
49
52
52
53
53
64
65
65
67
68
68
70
70
73
75
75
76
77
78
80
81
83
87
Kodeks kadr i płac
IFK 4
SPIS TREŚCI
9. Uzupełnianie wynagrodzenia w razie przekroczenia podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
10. Premie, nagrody i dodatki wypłacane za różne okresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
11. Składniki wynagrodzenia przysługujące do określonego terminu . . . . . . . . . . . . . . . . 101
12. Wynagrodzenie z umowy cywilnej w podstawie wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
13. Minimalna podstawa wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
14. Ograniczenie podstawy wymiaru zasiłku po ustaniu zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Rozdział 9. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących
ubezpieczonym niebędącym pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
KOMENTARZ [art. 48–52] Rozdział IX. Podstawa wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych
niebędących pracownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
1. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
2. Niezdolność do pracy podlegającego ubezpieczeniu chorobowemu przez okres
krótszy niż 12 pełnych kalendarzowych miesięcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
3. Podstawa wymiaru zasiłku, gdy niezdolność do pracy powstanie
przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego . . . 116
4. Podstawa wymiaru w przypadku zmniejszenia przychodu w miesiącu. . . . . . . . . . . . . 118
5. Zasiłek za okres po ustaniu ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Rozdział 10. Dokumentowanie prawa do zasiłków i kontrola orzekania o czasowej
niezdolności do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
KOMENTARZ [art. 53–60a] Rozdział X. Dokumentowanie i kontrola orzekania
o niezdolności do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
1. Zmiany w zakresie dokumentowania prawa do zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
2. Zasady wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy . . . . 132
3. Kontrola formalna zwolnień lekarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
4. Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
5. Kontrola orzeczonej niezdolności do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Rozdział 11. Postępowanie w sprawach ustalania prawa do zasiłków i zasady
ich wypłaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
KOMENTARZ [art. 61–70] Rozdział XI. Postępowanie w sprawie wypłaty zasiłków . . . . . 140
1. Płatnik zasiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
2. Termin wypłaty zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
3. Wypłata zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
4. Wstrzymanie wypłaty zasiłku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
5. Zwrot nienależnie pobranych świadczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
6. Egzekucja i potrącenia z zasiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
7. Przedawnienie prawa do zasiłków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
8. Dochodzenie zwrotu zasiłku od sprawcy niezdolności do pracy ubezpieczonego . . . . 145
Rozdział 12. Zmiany w przepisach obowiązujących . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Rozdział 13. Przepisy przejściowe i końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
luty 2016
IFK ROZDZIAŁ 1. PRZEPISY OGÓLNE – KOMENTARZ [art. 1–3]
5
USTAWA
z dnia 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa
(j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159; zm.: Dz.U. z 2015 r., poz. 1066, poz. 1217, poz. 1220,
poz. 1268)*
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. [Zakres regulacji]**
1. Świadczenia pieniężne na warunkach i w wy-
sokości określonych ustawą przysługują osobom
objętym ubezpieczeniem społecznym w razie cho-
roby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1442, z późn.
zm.), zwanym dalej „ubezpieczonymi”.
2. Świadczenia pieniężne z tytułu następstw
wypadków przy pracy i chorób zawodowych okre-
śla odrębna ustawa.
Art. 2. [Rodzaje świadczeń]
Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia spo-
łecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwa-
nego dalej „ubezpieczeniem chorobowym”, obej-
mują:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
zasiłek chorobowy;
świadczenie rehabilitacyjne;
zasiłek wyrównawczy;
(uchylony);
zasiłek macierzyński;
zasiłek opiekuńczy.
Art. 3. [Definicje]
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1)
2)
3)
4)
5)
tytuł ubezpieczenia chorobowego – zatrud-
nienie lub inną działalność, których podjęcie
rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego
lub uprawnienie do objęcia tym ubezpiecze-
niem na zasadach dobrowolności w rozumie-
niu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych;
płatnik składek – płatnika składek na ubezpie-
czenie chorobowe w rozumieniu przepisów
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
wynagrodzenie – przychód pracownika stanowią-
cy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pra-
codawcę składek na ubezpieczenie emerytalne,
rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe;
przychód – kwotę stanowiącą podstawę wymia-
ru składek na ubezpieczenie chorobowe ubez-
pieczonego niebędącego pracownikiem, po od-
liczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 podstawy
wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe;
wypadek w drodze do pracy lub z pracy
– zdarzenie, które nastąpiło w drodze do lub
z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej
działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia
chorobowego uznane za wypadek na zasa-
dach określonych w przepisach o emeryturach
i rentach z FUS.
KOMENTARZ [art. 1–3]
Rozdział 1. Przepisy ogólne
Ustawa zasiłkowa określa zasady ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz zasady
wypłaty zasiłków dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu na podstawie ustawy
z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 121 ze
zm.), zwanej dalej ustawą systemową. Ustawa systemowa określa dwie formy podlegania ubez-
pieczeniu chorobowemu – obowiązkową i dobrowolną.
* W ujednoliconym przez redakcję tekście uwzględniono wszystkie dotychczasowe zmiany. Najnowsze zmiany zostały
wyróżnione pogrubioną czcionką.
** Hasła w klamrach pochodzą od redakcji.
Kodeks kadr i płac
IFK 6
[art. 4] USTAWA ZASIŁKOWA
Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:
■■ pracownicy,
■■ członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
■■ osoby odbywające służbę zastępczą.
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem że podlegają obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, mogą przystąpić:
osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej
umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia (w tym osoby zatrudnione na podstawie umowy uaktywniającej oraz
osoby z nimi współpracujące)
osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące
osoby wykonujące pracę odpłatnie, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odby-
wania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
osoby wykonujące pracę nakładczą oraz duchowni
Z ubezpieczenia chorobowego są finansowane:
■■ zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne oraz zasiłek wyrównawczy – w razie niezdolno-
ści do pracy,
■■ zasiłek macierzyński i zasiłek opiekuńczy – w zakresie ochrony macierzyństwa i rodzicielstwa.
Zasady nabywania prawa do świadczeń pieniężnych z tytułu następstw wypadków przy pracy
i chorób zawodowych zostały określone w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (j.t. Dz.U. z 2015 r., poz. 1242
ze zm.), zwanej dalej ustawą wypadkową.
Rozdział 2
Zasiłek chorobowy
Art. 4. [Nabycie prawa do zasiłku chorobowe
go]
1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku
chorobowego:
1)
2)
po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpiecze-
nia chorobowego – jeżeli podlega obowiązko-
wo temu ubezpieczeniu;
po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpie-
czenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczo-
ny dobrowolnie.
2. Do okresów ubezpieczenia chorobowe-
go, o których mowa w ust. 1, wlicza się po-
przednie okresy ubezpieczenia chorobowego,
jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30
dni lub była spowodowana urlopem wychowaw-
czym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem
czynnej służby wojskowej przez żołnierza nie-
zawodowego.
3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia choro-
bowego prawo do zasiłku chorobowego przysłu-
guje:
1)
absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy
zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym
lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego
w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub
uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyż-
szych;
luty 2016
IFK ROZDZIAŁ 2. ZASIŁEK CHOROBOWY [art. 5–11]
7
dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której ob-
jawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuż-
szym niż 14 dni od początku choroby.
Art. 8. [Okres przysługiwania zasiłku choro
bowego]
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres
trwania niezdolności do pracy z powodu choroby
lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn
określonych w art. 6 ust. 2 – nie dłużej jednak niż
przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy zosta-
ła spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie
ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.
Art. 9. [Zaliczenie do okresu zasiłkowego po
przednich okresów niezdolności do pracy]
1. Do okresu, o którym mowa w art. 8, zwane-
go dalej „okresem zasiłkowym”, wlicza się wszyst-
kie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy,
jak również okresy niemożności wykonywania pra-
cy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2.
2. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy po-
przedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą
samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem
poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności
do pracy nie przekraczała 60 dni.
3. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okre-
su niezdolności do pracy przypadającego w okre-
sach, o których mowa w art. 4 ust. 1.
Art. 10. (uchylony).
Art. 11. [Wysokość miesięcznego zasiłku cho
robowego]
1. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeże-
niem ust. 1a i 2, wynosi 80 podstawy wymiaru
zasiłku.
1a. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrze-
żeniem ust. 1b i 2, za okres pobytu w szpitalu wy-
nosi 70 podstawy wymiaru zasiłku.
1b. Miesięczny zasiłek chorobowy za okres
pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności
do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pra-
cownika, który ukończył 50 rok życia, wynosi 80
podstawy wymiaru zasiłku.
2. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100
podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do
pracy lub niemożność wykonywania pracy, o której
mowa w art. 6 ust. 2:
1)
2)
przypada w okresie ciąży;
powstała wskutek poddania się niezbędnym
badaniom lekarskim przewidzianym dla kandy-
Art. 6 ust. 2 pkt 2 lit. b w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 ustawy z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadcze-
niach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2015 r., poz. 1066; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1735). Zmiana weszła w życie 1 stycznia 2016 r.
Kodeks kadr i płac
2)
3)
4)
jeżeli niezdolność do pracy spowodowana zo-
stała wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają
wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obo-
wiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
posłom i senatorom, którzy przystąpili do
ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni
od ukończenia kadencji.
Art. 5. (uchylony).
Art. 6. [Osoby uprawnione do zasiłku choro
bowego]
1. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczo-
nemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu
choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobo-
wego.
2. Na równi z niezdolnością do pracy z powo-
du choroby traktuje się niemożność wykonywania
pracy:
1)
w wyniku decyzji wydanej przez właściwy or-
gan albo uprawniony podmiot na podstawie
przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu za-
każeń i chorób zakaźnych u ludzi;
z powodu przebywania w:
a)
stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwy-
kowego w celu leczenia uzależnienia alko-
holowego,
2)
b)[1] szpitalu albo innym przedsiębiorstwie
podmiotu leczniczego wykonującego
działalność leczniczą w rodzaju stacjo
narne i całodobowe świadczenia zdro
wotne w celu leczenia uzależnienia od
środków odurzających lub substancji psy
chotropowych;
3)
wskutek poddania się niezbędnym badaniom
lekarskim przewidzianym dla kandydatów na
dawców komórek, tkanek i narządów.
Art. 7. [Prawo do zasiłku po ustaniu tytułu
ubezpieczenia]
Zasiłek chorobowy przysługuje również oso-
bie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu
tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdol-
ność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30
dni i powstała:
1)
nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu
ubezpieczenia chorobowego;
nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania
tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie
choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest
2)
[1]
IFK 8
[art. 12–17] USTAWA ZASIŁKOWA
3)
datów na dawców komórek, tkanek i narządów
oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i na-
rządów;
powstała wskutek wypadku w drodze do pracy
lub z pracy.
3. (uchylony).
4. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy
dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni
wolnych od pracy.
5. Ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku cho-
robowego lub jego wysokości okres jest oznaczo-
ny w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni.
Art. 12. [Okresy, za które zasiłek chorobowy
nie przysługuje]
1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okre-
sy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony
na podstawie przepisów o wynagradzaniu zacho-
wuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza
się do okresu zasiłkowego.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje również
za okresy niezdolności do pracy przypadającej
w czasie:
1)
2)
3)
urlopu bezpłatnego;
urlopu wychowawczego;
tymczasowego aresztowania lub odbywania
kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przy-
padków, w których prawo do zasiłku wynika
z ubezpieczenia chorobowego osób wyko-
nujących odpłatnie pracę na podstawie skie-
rowania do pracy w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub tymczasowego
aresztowania.
3. Okresów niezdolności do pracy, o których
mowa w ust. 2, w których zasiłek nie przysługuje,
nie wlicza się do okresu zasiłkowego.
Art. 13. [Okresy, za które zasiłek chorobowy
nie przysługuje]
1. Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do
pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia
chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pra-
cy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie
przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpiecze-
nia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:
ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ty-
1)
tułu niezdolności do pracy;
kontynuuje działalność zarobkową lub podję-
ła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do
objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubez-
pieczeniem chorobowym albo zapewniającą
prawo do świadczeń za okres niezdolności do
pracy z powodu choroby;
2)
luty 2016
3)
5)
4)
nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpiecze-
nia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1;
jest uprawniona do zasiłku dla bezrobot-
nych, zasiłku przedemerytalnego, świadcze-
nia przedemerytalnego lub nauczycielskiego
świadczenia kompensacyjnego;
podlega obowiązkowo ubezpieczeniu spo-
łecznemu rolników określonemu w przepisach
o ubezpieczeniu społecznym rolników.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres
niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpie-
czenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to usta-
ło po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.
Art. 14. [Zasiłek dla pracownika podejrzane
go o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej]
Ubezpieczonemu będącemu pracownikiem,
odsuniętemu od pracy w trybie określonym w art. 6
ust. 2 pkt 1, z powodu podejrzenia o nosicielstwo
zarazków choroby zakaźnej, zasiłek chorobowy
nie przysługuje, jeżeli nie podjął proponowanej
mu przez pracodawcę innej pracy niezabronio-
nej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifika-
cjom zawodowym lub którą może wykonywać po
uprzednim przeszkoleniu.
Art. 15. [Niezdolność do pracy spowodowana
umyślnym przestępstwem]
1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubez-
pieczonemu za cały okres niezdolności do pra-
cy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została
w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykrocze-
nia popełnionego przez tego ubezpieczonego.
2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1,
stwierdza się na podstawie prawomocnego orze-
czenia sądu.
Art. 16. [Niezdolność do pracy spowodowana
nadużyciem alkoholu]
Ubezpieczonemu, którego niezdolność do
pracy spowodowana została nadużyciem alkoho-
lu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres
pierwszych 5 dni tej niezdolności.
Art. 17. [Utrata prawa do zasiłku]
1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orze-
czonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub
wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób nie-
zgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do za-
siłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przy-
padku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfał-
szowane.
3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2,
ustala się w trybie określonym w art. 68.
IFK ROZDZIAŁ 2. ZASIŁEK CHOROBOWY – KOMENTARZ [art. 4–17]
9
KOMENTARZ [art. 4–17]
Rozdział II. Wynagrodzenie chorobowe
i zasiłek chorobowy
1. Wynagrodzenie chorobowe
Pracodawca ponosi część kosztów związanych z niezdolnością pracownika do pracy, tj. wypła-
ca pracownikowi wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (art. 92 Kodeksu pracy, j.t. Dz.U.
z 2014 r., poz. 1502 ze zm.). Wynagrodzenie to przysługuje pracownikom, czyli osobom zatrud-
nionym na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy
o pracę (art. 2 Kodeksu pracy). Na takich samych zasadach jak pracownicy prawo do wynagro-
dzenia chorobowego mają również osoby wykonujące pracę nakładczą (potocznie zwane cha-
łupnikami) oraz osoby odbywające służbę zastępczą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 14 kwietnia
2000 r., II UKN 507/99, OSNP 2001/20/624).
Wymienione osoby mają prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (art. 92 § 1
Kodeksu pracy) z powodu:
■■ choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – w wysokości 80 wynagrodzenia,
chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wyna-
grodzenie z tego tytułu; pracownik w wieku do ukończenia 50 lat ma prawo do wynagrodze-
nia za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego,
a pracownik, który ukończył 50 lat – do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego;
■■ wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w wyso-
kości 100 wynagrodzenia przez okres odpowiednio 33 lub 14 dni;
■■ poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców
komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narzą-
dów – w wysokości 100 wynagrodzenia przez okres odpowiednio 33 lub 14 dni.
Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie ponad 33 lub 14 dni w ciągu roku kalendarzo-
wego pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej
(art. 92 § 4 Kodeksu pracy).
Okres 33 lub 14 dni niezdolności do pracy, za które pracownik ma prawo do wynagrodzenia
chorobowego, płatnik świadczenia powinien ustalać, sumując poszczególne okresy niezdolności
do pracy w roku kalendarzowym – nawet jeżeli występują między nimi przerwy i jeżeli pracownik
w roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.
Pracodawca ustala liczbę dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe w cza-
sie zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, na podstawie informacji podanych w świadectwie
pracy. W świadectwie pracy obowiązkowo należy podać m.in. łączną liczbę dni, za które pracow-
nik otrzymał wynagrodzenie chorobowe na podstawie art. 92 Kodeksu pracy w roku kalendarzo-
wym, w którym ustał stosunek pracy. Kolejny pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe
tylko do czasu wykorzystania 33 lub 14 dni wypłaty tego wynagrodzenia w danym roku kalenda-
rzowym przez wszystkich pracodawców. Nie mają przy tym znaczenia przerwy w zatrudnieniu ani
liczba pracodawców zatrudniających pracownika w ciągu roku kalendarzowego.
Zasada zliczania dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego jest stosowana także w przypadku
pracownika, który w trakcie zatrudnienia w jednym zakładzie podejmuje w ciągu roku kalenda-
rzowego dodatkową pracę w drugim zakładzie. Jeżeli w ciągu roku pracownik podejmie dodat-
kowe zatrudnienie, jego nowy pracodawca musi wliczyć do okresu odpowiednio 33 lub 14 dni
niezdolności do pracy, w którym zachowuje on prawo do wynagrodzenia, także okresy wypłaty
tego wynagrodzenia przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.
PRZYKŁAD
Pracownik mający 38 lat jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie handlo-
wej. Za czas choroby trwającej od 3 do 21 lipca (19 dni) otrzymał wynagrodzenie chorobowe.
Kodeks kadr i płac
IFK 10
[art. 4–17] USTAWA ZASIŁKOWA
Od 1 sierpnia pracownik podjął dodatkowe zatrudnienie w innej firmie w wymiarze 1/4 etatu.
Otrzymał zwolnienie lekarskie na okres od 12 do 28 sierpnia (17 dni). U obydwu pracodawców
pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego za pierwsze 14 dni choroby, tj.
za okres od 12 do 25 sierpnia. Począwszy od 34 dnia niezdolności do pracy w tym roku, czyli
od 26 sierpnia, ma prawo do zasiłku chorobowego.
Do okresu (limitu) odpowiednio 33 lub 14 dni wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które
pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe, oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa
do tego wynagrodzenia z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy.
PRZYKŁAD
Pracownik w wieku 55 lat chorował w okresie od 1 do 20 sierpnia. Była to jego pierwsza nie-
zdolność do pracy w bieżącym roku. Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do
pracy zawierało kod literowy C (art. 16 ustawy zasiłkowej; niezdolność do pracy spowodowa-
na nadużyciem alkoholu). W efekcie za pierwszych 5 dni niezdolności do pracy pracownikowi
nie przysługiwało świadczenie chorobowe. Mimo że pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia
chorobowego za okres od 1 do 5 sierpnia, dni te powinien wliczyć do limitu 14 dni, za które
pracownikowi przysługuje w bieżącym roku wynagrodzenie chorobowe. Oznacza to, że pra-
codawca powinien wypłacić pracownikowi:
■■ wynagrodzenie chorobowe – za okres 9 dni od 6 do 14 sierpnia,
■■ zasiłek chorobowy – za pozostały okres od 15 do 20 sierpnia.
Pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy została
spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Wówczas od pierwszego dnia
takiej niezdolności do pracy przysługuje mu prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wy-
padkowego w wysokości 100 podstawy wymiaru (art. 9 ust. 1 ustawy wypadkowej). Zasiłek ten
przysługuje bez okresu wyczekiwania (art. 8 ust. 2 ustawy wypadkowej).
Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego od pierwszego dnia zwolnienia
lekarskiego przysługuje również wszystkim ubezpieczonym, którzy nie są pracownikami, np. zle-
ceniobiorcom, osobom prowadzącym pozarolniczą działalność.
2. Choroba pracownika na przełomie roku
Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku
kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, to od
1 stycznia nadal przysługuje mu prawo do wynagrodzenia chorobowego. Okres 33 lub 14 dni,
za który przysługuje wynagrodzenie chorobowe, należy liczyć od nowa od 1 stycznia. Zasada ta
obowiązuje nawet wtedy, gdy 31 grudnia był odpowiednio 33. lub 14. dniem choroby, za który
pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe.
W przypadku gdy nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalen-
darzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, od 1 stycznia nadal
przysługuje mu zasiłek chorobowy. Pracownik powinien otrzymywać zasiłek za cały okres nieprze-
rwanej niezdolności do pracy. Jeżeli jednak między zwolnieniami wystąpi choćby jednodniowa
przerwa, za okres niezdolności do pracy po przerwie pracownik ma prawo do wynagrodzenia
chorobowego za 33 lub 14 dni w roku kalendarzowym. Nie ma znaczenia, czy przerwa w niezdol-
ności do pracy przypadła na dzień roboczy czy na dzień wolny od pracy.
PRZYKŁAD
Pracownik w wieku 25 lat chorował w okresie od 5 listopada do 31 grudnia. Była to jego
pierwsza niezdolność do pracy w roku kalendarzowym. Od 1 stycznia, przez okres kolejnych
3 miesięcy, tj. do 31 marca, pracownik nadal jest na zwolnieniu lekarskim. W poprzednim roku
kalendarzowym pracodawca wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe za okres od
luty 2016
IFK ROZDZIAŁ 2. ZASIŁEK CHOROBOWY – KOMENTARZ [art. 4–17]
11
5 listopada do 7 grudnia (33 dni) oraz zasiłek chorobowy za okres od 8 do 31 grudnia (24 dni).
31 grudnia pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego, dlatego od 1 stycznia nadal przy-
sługuje mu prawo do zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy powinien otrzymać za cały
nieprzerwany okres niezdolności do pracy, tj. od 1 stycznia do 31 marca. Jeśli pracownik na-
dal będzie nieprzerwanie chorował (bez żadnego dnia przerwy), zachowa prawo do zasiłku
chorobowego do czasu wyczerpania okresu zasiłkowego. Jeśli jednak między zwolnieniami
lekarskimi wystąpi chociaż jednodniowa przerwa, to po przerwie pracownik uzyska prawo do
wynagrodzenia chorobowego.
3. Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek – różnice i podobieństwa
Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje, jeśli pracownik nie ma prawa do zasiłku choro-
bowego.
Wynagrodzenie chorobowe przysługuje zawsze w wysokości 80 lub 100 podstawy wymiaru
(art. 92 § 1 Kodeksu pracy). Natomiast wysokość zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobo-
wego za czas niezdolności do pracy jest niższa za czas pobytu w szpitalu i wynosi 70 podstawy
wymiaru (art. 11 ust. 1a ustawy zasiłkowej). Wyjątek od tej zasady dotyczy zasiłku chorobowe-
go za okres pobytu w szpitalu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzo-
wym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – podstawa wymiaru wynosi 80
(art. 11 ust. 1b ustawy zasiłkowej). Obniżenie wysokości zasiłku do 70 nie ma zastosowania, jeśli
niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, jest związana z badaniami na dawcę komórek,
narządów lub tkanek albo z ich pobraniem bądź wynika z następstw wypadku przy pracy lub
orzeczonej choroby zawodowej albo powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Wówczas zasiłek przysługuje w wysokości 100 również za okres pobytu w szpitalu.
Pracodawca oblicza wynagrodzenie chorobowe według zasad obowiązujących przy ustalaniu
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie
wyłączając dni wolnych od pracy.
4. Wynagrodzenie chorobowe czy wynagrodzenie za pracę
Zdarza się, że pracownik przepracuje część dnia pracy, a następnie na ten dzień otrzymuje
zwolnienie lekarskie. Pojawia się wówczas wątpliwość, czy za ten dzień należy mu wypłacić wy-
nagrodzenie za pracę, wynagrodzenie chorobowe czy obydwa świadczenia w proporcjonalnej
wysokości. Ani prawo pracy, ani ustawa zasiłkowa nie regulują tej sytuacji.
Jedno z możliwych rozwiązań polega na wypłaceniu pracownikowi wynagrodzenia za cały
dzień pracy zgodnie z harmonogramem. Jednak to rozwiązanie może wynikać wyłącznie z dobrej
woli pracodawcy. Zgodnie bowiem z przepisami prawa pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę
wykonaną, a za czas niewykonywania pracy tylko wtedy, gdy tak stanowią przepisy.
Innym rozwiązaniem jest wypłata wynagrodzenia chorobowego za cały dzień, mimo że część
tego dnia pracownik przepracował. Stanowisko to wynika z faktu, że wynagrodzenie chorobowe
(podobnie jak zasiłek chorobowy) przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy w wysokości
1/30 podstawy jego wymiaru. Nie jest możliwe wypłacenie wynagrodzenia chorobowego (czy
zasiłku) tylko za część dnia, tj. w wysokości niższej niż 1/30 podstawy wymiaru. Za takim roz-
wiązaniem przemawia również to, że zwolnienie lekarskie stanowi potwierdzenie niezdolności do
pracy w danym okresie (dniu lub dniach), a nie w określonych godzinach.
Wskazuje się na jeszcze jedno rozwiązanie – wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia za go-
dziny przepracowane oraz wynagrodzenia chorobowego za ten dzień. Takie stanowisko prezen-
tuje ZUS. Departament Zasiłków Centrali ZUS (pismo znak: 992800/6000/91/2010/SKn/1) wy-
jaśnił, że pracownik, który przepracował część dnia, a następnie udał się do lekarza i otrzymał na
ten sam dzień zwolnienie lekarskie, może dostać za ten dzień zarówno zasiłek, jak i pensję, pod
warunkiem że pracodawca nie wypłaci mu wynagrodzenia za pełny dzień roboczy.
Z tego wyjaśnienia wynika, że mimo iż przepisy ustawy zasiłkowej nie dają możliwości wypła-
cania świadczeń chorobowych za godziny, to nie ma regulacji, która zabraniałaby wypłaty zasiłku
Kodeks kadr i płac
IFK 12
[art. 4–17] USTAWA ZASIŁKOWA
za dzień, w którym pracownik otrzymał wynagrodzenie za przepracowaną część dnia. Zasada
ta dotyczy zarówno stawki miesięcznej, jak i godzinowej. Zatem pracownik, który przepracuje
część dnia, a następnie uda się do lekarza i otrzyma na ten sam dzień zwolnienie lekarskie, może
otrzymać za ten dzień zarówno zasiłek, jak i pensję, pod warunkiem że pracodawca nie wypłaci
mu wynagrodzenia za pełny dzień roboczy.
5. Zasiłek chorobowy
Zasiłek chorobowy jest świadczeniem z ubezpieczenia chorobowego wypłacanym w celu re-
kompensaty utraty wynagrodzenia za pracę przez osobę ubezpieczoną z powodu jej niezdolności
do pracy. Przysługuje osobie ubezpieczonej, która zachorowała w czasie trwania ubezpieczenia
chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Prawo do tego zasiłku przysługuje również za czas
niemożności wykonywania pracy z innego powodu niż choroba, tj. w razie:
■■ odosobnienia w związku z decyzją wydaną na podstawie przepisów o chorobach zakaźnych
i zakażeniach;
■■ przebywania w:
– stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
– szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność lecz-
niczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnie-
nia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
■■ poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców
komórek, tkanek i narządów.
Ochrona ubezpieczeniowa w tych sytuacjach jest uzasadniona podobieństwem tych przeszkód
w świadczeniu pracy do choroby.
6. Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego
Osoba, która stała się niezdolna do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą za-
wodową (albo gdy jej niezdolność do pracy jest następstwem wypadku przy pracy lub orzeczonej
choroby zawodowej), ma prawo do zasiłku chorobowego, ale zasiłek ten jest wypłacany z ubez-
pieczenia wypadkowego, a nie chorobowego. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego
nie przysługuje w przypadkach wymienionych w art. 21 ustawy wypadkowej, tj. wtedy, gdy:
■■ wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów
dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażą-
cego niedbalstwa,
■■ ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środków odurzających lub
substancji psychotropowych, w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku,
■■ ubezpieczony odmówił bez uzasadnionej przyczyny poddania się badaniu w celu ustalenia za-
wartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych albo
przez swoje zachowanie uniemożliwił przeprowadzenie takiego badania.
7. Okres wyczekiwania
Ubezpieczony nabywa prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego po upływie okresu wy-
czekiwania określonego w art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej, tj. po upływie:
■■ 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubez-
pieczeniu,
■■ 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
Do okresów ubezpieczenia chorobowego, od których zależy prawo do zasiłku, wlicza się po-
przednie okresy tego ubezpieczenia, zarówno obowiązkowego, jak i dobrowolnego, jeżeli przerwa
między tymi okresami:
■■ nie przekroczyła 30 dni,
luty 2016
IFK ROZDZIAŁ 2. ZASIŁEK CHOROBOWY – KOMENTARZ [art. 4–17]
13
■■ przekroczyła 30 dni, ale była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo od-
bywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego (art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej).
PRZYKŁAD
Pracownica (28 lat) dostarczyła zwolnienie lekarskie od pierwszego dnia po powrocie z 2-let-
niego urlopu wychowawczego. Przed urlopem była zatrudniona przez 8 miesięcy. Pracownica
od pierwszego dnia zwolnienia przez 33 dni ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, a od
34. dnia zwolnienia – do zasiłku chorobowego. Przerwa w ubezpieczeniu chorobowym była
dłuższa niż 30 dni, ale przypadała na okres urlopu wychowawczego. Okres ubezpieczenia
chorobowego przed urlopem wychowawczym, który był dłuższy niż 30 dni, podlega zatem
wliczeniu do okresu wyczekiwania na prawo do wynagrodzenia chorobowego.
PRZYKŁAD
Zleceniobiorca zatrudniony na umowę zlecenia od 20 sierpnia, zachorował 25 sierpnia. Z ty-
tułu zawartej umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rento-
wym i wypadkowemu, przystąpił także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Do
31 lipca, przez 3 lata, prowadził pozarolniczą działalność i z tego tytułu był objęty dobrowol-
nym ubezpieczeniem chorobowym. Zleceniobiorca ma prawo do zasiłku chorobowego od
pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego, ponieważ ma 90 dni ubezpieczenia. Do tego okresu
został wliczony okres dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w czasie prowadzenia
działalności, ponieważ przerwa w okresach podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jest
krótsza niż 30 dni. Nie ma znaczenia, że poprzednie ubezpieczenie było dobrowolne.
Okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego traktuje się na równi z okresem ubez-
pieczenia chorobowego. Oznacza to, że wlicza się go do 30- lub 90-dniowego okresu wyczekiwa-
nia. Okres wyczekiwania nie zawsze jest równoznaczny z okresem opłacania składek.
PRZYKŁAD
Pracownik został zatrudniony od 1 sierpnia, po przerwie w zatrudnieniu trwającej ponad 3 mie-
siące. W całym życiu przepracował 4 lata. Pracownik chorował od 15 sierpnia do 10 wrześ-
nia. Ma prawo do wynagrodzenia chorobowego po upływie 30 dni okresu wyczekiwania, tj.
od 31. dnia zatrudnienia (od 31 sierpnia). Do okresu wyczekiwania nie można wliczyć okresu
ubezpieczenia chorobowego w czasie poprzedniego zatrudnienia, ponieważ przerwa między
obecnym a poprzednim ubezpieczeniem przekroczyła 30 dni. Okres wyczekiwania od 15 do
30 sierpnia pracodawca potraktował na równi z okresem podlegania ubezpieczeniu choro-
bowemu. Jest to czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy bez prawa do wynagrodzenia
i zasiłku (wykazywany w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RSA z kodem przerwy 151).
Ustalając okres wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego nie należy uwzględniać czasu
zarejestrowania jako osoba bezrobotna zarówno z prawem do zasiłku dla bezrobotnych, jak i bez
tego prawa. Osoby bezrobotne nie podlegają bowiem ubezpieczeniu chorobowemu. Do okresu
wyczekiwania nie należy również wliczać okresów pobierania zasiłku chorobowego, zasiłku ma-
cierzyńskiego ani świadczenia rehabilitacyjnego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia.
8. Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania
Prawo do wynagrodzenia/zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobo-
wego mają cztery grupy osób ubezpieczonych (art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej). Wynagrodzenie/
zasiłek chorobowy przysługuje bez okresu wyczekiwania:
■■ absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym albo
przystąpili do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły (tj. od daty poda-
nej w świadectwie) lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych (tj. od dnia złożenia
Kodeks kadr i płac
IFK 14
[art. 4–17] USTAWA ZASIŁKOWA
egzaminu dyplomowego, natomiast w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycz-
nego i weterynarii – od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu,
a kierunku farmacja – od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki),
■■ jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
■■ ubezpieczonym obowiązkowo (m.in. pracownikom), którzy mają wcześniejszy co najmniej
10-letni okres obowiązkowego (m.in. pracowniczego) ubezpieczenia chorobowego,
■■ posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od
ukończenia kadencji.
Ustalając, czy ubezpieczony ma 10-letni okres ubezpieczenia, należy uwzględniać okresy obo-
wiązkowego ubezpieczenia chorobowego od 1 stycznia 1999 r., a także okresy obowiązkowego
ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniały do świadczeń pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy zliczać wszystkie te okresy
bez względu na to, czy występowały między nimi przerwy i jak długo trwały.
Ustalenie uprawnień do świadczeń chorobowych, z uwzględnieniem wymienionych odstępstw, wy-
maga od płatników dokładnej analizy sytuacji ubezpieczonych, których niezdolność do pracy powstanie
w początkowym okresie ubezpieczenia. Płatnik powinien poinformować osobę ubezpieczoną, że udo-
kumentowanie przez nią okresów ubezpieczenia ma wpływ na prawo do świadczeń z tytułu choroby.
9. Zasiłek chorobowy po ustaniu ubezpieczenia chorobowego
Zasiłek chorobowy przysługuje osobie ubezpieczonej, która stała się niezdolna do pracy z po-
wodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje zarówno za okres nie-
zdolności do pracy w okresie ubezpieczenia chorobowego, jak i za okres niezdolności do pracy
trwającej po ustaniu tytułu do tego ubezpieczenia (np. po ustaniu zatrudnienia). Istotne jest to,
by prawo do zasiłku powstało jeszcze w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
PRZYKŁAD
Pracownik (34 lata) zachorował 14 sierpnia, w okresie wypowiedzenia. Jest to jego pierwsze
zwolnienie lekarskie w tym roku. Pracownik chorował nieprzerwanie w okresie od 14 sierp-
nia do 15 września. Z końcem sierpnia upłynął okres wypowiedzenia i z tym dniem umowa
o pracę została rozwiązana. Za okres od 14 do 31 sierpnia (18 dni) pracodawca wypłacił
pracownikowi wynagrodzenie chorobowe, natomiast od 1 września byłemu pracownikowi
przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, który wypłaci ZUS. Prawo do
zasiłku chorobowego oraz jego wysokość ZUS ustala na podstawie zaświadczenia płatnika
składek wystawionego na formularzu ZUS Z-3 (do 31 grudnia 2015 r.), a od 1 stycznia 2016 r.
na dowolnym druku zawierającym informację z druku ZUS Z-3.
Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która zachorowała po ustaniu tytułu ubezpiecze-
nia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwa nieprzerwanie co najmniej 30 dni i powstała:
■■ nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
■■ nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie cho-
roby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy
chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (takie choroby
potwierdza kod literowy E w zaświadczeniu o czasowej niezdolności do pracy).
PRZYKŁAD
Umowa o pracę została rozwiązana 31 lipca. Były pracownik zachorował 10 sierpnia. Otrzymał
zwolnienie lekarskie obejmujące okresy:
■■ od 10 do 19 sierpnia (10 dni),
■■ od 20 do 31 sierpnia (12 dni) oraz
■■ od 1 do 19 września (19 dni).
luty 2016
IFK
Pobierz darmowy fragment (pdf)
