Darmowy fragment publikacji:
Użytkowanie wieczyste
w obrocie prawnym
Roszczenia
o przewłaszczenie
Wzory pozwów sądowych • Przepisy
Roman Dziczek
Wydanie 1
Warszawa 2013
Redaktor prowadzący: Grażyna Polkowska -Nowak
Opracowanie redakcyjne: Robert Stępień
Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska
Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski
© Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autora i wydawcy.
ISBN 978-83-278-0281-1
LexisNexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Offi ce Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
Spis treści
Spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
CZĘŚĆ PIERWSZA. Użytkowanie wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1. Powstanie użytkowania wieczystego w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.1. Przedmiot i podmioty użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . 19
1.2. Zasada jednolitości obciążenia użytkowaniem wieczystym . . . . . 20
1.3. Nabycie użytkowania wieczystego – umowa, decyzja
administracyjna, orzeczenie sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.4. Nabywanie budynków i innych urządzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2. Zasadnicze formy powstania użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . 27
2.1. Umowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.2. Roszczenia cywilnoprawne przyznane przez ustawę
o gospodarce nieruchomościami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2.3. Uwłaszczenie z mocy prawa, decyzje administracyjne . . . . . . . . . 34
2.4. Inne podstawy nabycia użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . 36
3. Zasiedzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3.1. Zasiedzenie użytkowania wieczystego w ogólności . . . . . . . . . . . . 36
3.2. Doliczanie okresu posiadania poprzednika (art. 176 k.c.) . . . . . . 38
3.3. Niemożność nabycia użytkowania wieczystego w sposób
pierwotny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
3.4. Ograniczenia dotyczące zasiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
4. Treść użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
4.1. Treść użytkowania wieczystego w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
4.2. Ograniczenia wynikające z umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4.3. Własność budynków i urządzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
4.4. Podział do użytkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
4.5. Zniesienie wspólności użytkowania wieczystego w ogólności . . . 52
4.6. Podział w naturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
5
Spis treści
4.7. Podział mieszany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
4.8. Przyznanie własności współwłaścicielowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4.9. Zarządzenie sprzedaży licytacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4.10. Częściowe zniesienie współużytkowania wieczystego . . . . . . . . . 60
5. Ochrona użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5.2. Roszczenia windykacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
5.3. Uprawnienia współużytkownika wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . 61
5.4. Prawa osób trzecich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
5.5. Roszczenia negatoryjne w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.6. Roszczenie negatoryjne a odszkodowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.7. Ochrona prawnorzeczowa a decyzje administracyjne . . . . . . . . . 69
5.8. Nadużycie prawa przy roszczeniach windykacyjnych
i negatoryjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
5.9. Rozgraniczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5.10. Roszczenia uzupełniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5.11. Roszczenia w stosunku do posiadaczy w dobrej wierze . . . . . . . 76
5.12. Roszczenia w stosunku do posiadaczy samoistnych
w złej wierze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
5.13. Roszczenia w stosunku do posiadaczy zależnych . . . . . . . . . . . . . 80
5.14. Roszczenia o ochronę posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5.14.1. Obrona konieczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
5.14.2. Dozwolona samopomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
5.14.3. Sądowa ochrona posesoryjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
6. Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
6.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
6.2. Pierwsza opłata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
6.3. Opłaty roczne – uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6.4. Zmiana procentowa opłat rocznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6.5. Bonifi katy opłat rocznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
6.6. Wypowiedzenie bonifi kat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
6.7. Zbieg prawa do bonifi kat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
6.8. Aktualizacja opłaty rocznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
6.9. Przepisy szczególne dotyczące aktualizacji opłat rocznych . . . . 97
6.10. Wyjątki dotyczące aktualizacji opłat rocznych . . . . . . . . . . . . . . . 99
7. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
7.1. Przyczyny wygaśnięcia użytkowania wieczystego
w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
7.2. Zrzeczenie się użytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
7.3. Rozwiązanie umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
7.4. Pozostałe podstawy wygaśnięcia prawa użytkowania
wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
6
www.lexisnexis.pl
Spis treści
CZĘŚĆ DRUGA. Roszczenia o przewłaszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
1. Podstawy przewłaszczenia w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
1.1. Metody przewłaszczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
1.2. Umowa o przewłaszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
2. Przewłaszczenie w postępowaniu administracyjnym . . . . . . . . . . . . . . 104
2.1. Rys historyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
2.2. Pierwotny kształt ustawy o przekształceniu z 2005 r. . . . . . . . . . 106
2.3. Nowelizacje ustawy o przekształceniu z 2005 r. . . . . . . . . . . . . . 107
2.4. Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z 26 stycznia 2010 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
2.5. Skutki noweli lipcowej z 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
2.6. Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z 8 grudnia 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
3. Roszczenia o przewłaszczenie de lege lata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
3.2. Roszczenia współużytkowników wieczystych . . . . . . . . . . . . . . . . 114
3.3. Uprawnieni do bezpłatnego przewłaszczenia . . . . . . . . . . . . . . . . 116
3.4. Krąg użytkowników wieczystych uprawnionych
do przewłaszczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3.5. Wpływ obciążeń na prawo do przewłaszczenia . . . . . . . . . . . . . . 119
3.6. Odpłatność przewłaszczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
3.7. Prawo do rozłożenia płatności na raty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
3.8. Zabezpieczenie hipoteczne opłaty za przekształcenie . . . . . . . . . 124
3.9. Bonifi kata uznaniowa opłaty za przekształcenie . . . . . . . . . . . . . 124
3.10. Bonifi kata ustawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
3.11. Zasady korzystania ze zbiegu bonifi kat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3.12. Koszty postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3.13. Przejście prawa własności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3.14. Zwrot udzielonej bonifi katy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
4. Wybrane roszczenia cywilnoprawne dotyczące nabycia użytkowania
wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
4.2. Skutki wyroków sądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
4.3. Katalog roszczeń w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4.4. Roszczenia z art. 207, 208, 209a i 211 u.g.n. . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4.4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4.4.2. Uwłaszczenie posiadaczy (art. 207 u.g.n.) . . . . . . . . . . . . 129
4.4.3. Rozważania Trybunału Konstytucyjnego . . . . . . . . . . . . . 130
4.4.4. Uwłaszczenie osób dysponujących ostatecznymi
decyzjami lokalizacyjnymi (art. 208 ust. 1 u.g.n.) . . . . . . 138
4.4.5. Uwłaszczenie spółdzielni i innych osób prawnych
na gruntach zabudowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
7
Spis treści
4.4.6. Roszczenia wspólnot mieszkaniowych (art. 209a u.g.n.) 141
4.4.7. Roszczenia najemców garaży (art. 211 u.g.n.) . . . . . . . . 142
4.5. Roszczenie z art. 35 u.s.m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
4.5.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
4.5.2. Warunki umownej lub sądowej konsumpcji art. 35
ust. 1 lub 2 u.s.m.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
CZĘŚĆ TRZECIA. Wzory pozwów sądowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Wzór nr 1. Pozew o zobowiązanie do ustanowienia prawa użytkowania
wieczystego i przeniesienia własności budynku na podstawie
art. 208 ust. 1 u.g.n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Wzór nr 2. Pozew o zobowiązanie do ustanowienia prawa użytkowania
wieczystego w trybie art. 35 u.s.m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Wzór nr 3. Pozew o zobowiązanie do ustanowienia użytkowania
wieczystego na podstawie art. 207 u.g.n. . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
CZĘŚĆ CZWARTA. Przepisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (wyciąg) . . . . . . . . 166
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
(wyciąg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Ustawa z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce
nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
www.lexisnexis.pl
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
1. AKTY PRAWNE
dekret z 1945 r. – dekret z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów
k.c.
k.p.a.
k.p.c.
na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279)
– ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93
ze zm.)
– ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyj-
nego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267)
– ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
nowela lipcowa
z 2011 r.
p.w.k.c.
– ustawa z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nierucho-
mościami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 187, poz. 1110)
– ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks cy-
r.w.n.o.s.
u.g.n.
u.g.n.r.
u.k.w.h.
u.s.m.
u.w.l.
wilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.)
– rozporządzenie Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie
wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U.
Nr 207, poz. 2109 ze zm.)
– ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst
jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)
– ustawa z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościa-
mi rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1187
ze zm.)
– ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 707 ze zm.)
– ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst
jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.)
– ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U.
z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.)
ustawa
o nabywaniu
z 2001 r.
ustawa
o przekształceniu
z 1997 r.
– ustawa z 26 lipca 2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wie-
czystych prawa własności nieruchomości (Dz.U. Nr 113, poz. 1209
ze zm.; uchylona)
– ustawa z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego przysługującego osobom fi zycznym w prawo własności
(tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1299 ze zm.; uchylona)
9
Wykaz skrótów
ustawa
o przekształceniu
z 2005 r.
– ustawa z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania
wieczystego w prawo własności nieruchomości (tekst jedn. Dz.U.
z 2012 r., poz. 83)
2. CZASOPISMA I ŹRÓDŁA PUBLIKACJI
Biul. SN
Dz.U.
Lex
LexisNexis
MoP
NP
OSA
OSNAPiUS
OSNC
OSNCP
OSNC-ZD
OSP
OSPiKA
OTK-A
Prok. i Pr.
RPEiS
3. INNE
NSA
SA
SN
tekst jedn.
TK
WSA
zd.
ze zm.
– „Biuletyn Sądu Najwyższego”
– Dziennik Ustaw
– system informacji prawnej Wolters Kluwer
– Lexis.pl – serwis prawniczy LexisNexis
– „Monitor Prawniczy”
– „Nowe Prawo”
– „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych”
– „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych”
– „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna”
– „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz Izba Admini-
stracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych”
– „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna. Zbiór Dodatkowy”
– „Orzecznictwo Sądów Polskich”
– „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych”
– „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A”
– „Prokuratura i Prawo”
– „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”
– Naczelny Sąd Administracyjny
– sąd apelacyjny
– Sąd Najwyższy
– tekst jednolity
– Trybunał Konstytucyjny
– wojewódzki sąd administracyjny
– zdanie
– ze zmianami
www.lexisnexis.pl
Wprowadzenie
Wprowadzenie
Wprowadzenie
I. Użytkowanie wieczyste jako quasi-własność powstało w okresie realne-
go socjalizmu przede wszystkim w celu umożliwienia osobom fi zycznym
i spółdzielniom mieszkaniowym pozyskania gruntów państwowych dla
przeprowadzenia zabudowy mieszkaniowej. Jej poprzednikami prawnymi
były wieczysta dzierżawa i prawo zabudowy, a następnie własność czaso-
wa – wprowadzona przepisami dekretu z 11 października 1946 r. – Prawo
rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 ze zm.; uchylony).
Instytucja ta została wprowadzona do polskiego prawa ustawą z 14 lip-
ca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (tekst jedn.
Dz.U. z 1969 r. Nr 22, poz. 159 ze zm.; uchylona), a następnie znalazła
się w art. 232–243 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.
Nr 16, poz. 93 ze zm.). W postaci kodeksowej, uzupełnionej regulacją usta-
wy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U.
z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), funkcjonuje do dzisiaj.
W okresie transformacji ustrojowej lat 1990–1991 oraz w okresie później-
szym prawo to stało się podstawową formą uwłaszczenia osób fi zycznych
i prawnych, w tym przedsiębiorstw państwowych i spółdzielni, na gruntach
Skarbu Państwa i gmin.
Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym, usytuowanym pomię-
dzy własnością a ograniczonymi prawami rzeczowymi (por. uchwały SN:
z 22 października 1968 r., III CZP 98/68, OSNCP 1969, nr 11, poz. 108
i z 9 grudnia 1969 r., III CZP 85/69, OSNCP 1970, nr 10, poz. 172), ze
zdecydowanym zbliżeniem do prawa własności. Treść prawa użytkowania
wieczystego określona art. 233 k.c. wskazuje, że użytkownik wieczysty ma
uprawnienie do korzystania z gruntu z wyłączeniem innych osób oraz może
swym prawem rozporządzać w granicach określonych zasadami współży-
11
Pobierz darmowy fragment (pdf)
