Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00365 007169 15370774 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Wino dla bystrzaków - ebook/pdf
Wino dla bystrzaków - ebook/pdf
Autor: , Liczba stron: 440
Wydawca: Septem Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-246-7609-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> poradniki >> kulinaria
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Dowiedz się więcej, a więcej zrozumiesz!
Tajemnice wytrawnego smaku

Wino. Fascynujący napój, opiewany przez poetów w setkach wierszy. Jest nieskończonym źródłem rozkoszy zarówno dla znawców, jak i amatorów-entuzjastów, podawanym równie chętnie na wyrafinowanych przyjęciach i niezobowiązujących spotkaniach towarzyskich. Jeśli intryguje Cię nieprzebrany świat smaków tych białych, różowych i czerwonych trunków, jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę na ich temat, a potem czerpać większą przyjemność z ich smakowania -- zapraszamy do lektury!

Dzięki tej książce poznasz podstawowe gatunki wina, sposoby jego degustowania i rodzaje winogron. Nauczysz się radzić sobie ze snobistycznymi sprzedawcami, kartami win w restauracji oraz otwieraniem butelek. Czeka Cię też niezapomniana podróż po najważniejszych winiarskich regionach Europy, a także wyprawa do Australii, Nowej Zelandii, Chile, Argentyny, Republiki Południowej Afryki i USA. Poznasz też szczegółowo egzotyczne oblicze wina, w tym jego fascynujące odmiany, takie jak szampan, sherry, porto, sauternes i wiele innych. Nie brak tu również informacji o tym, jak opisywać i oceniać wino oraz w jaki sposób dobierać odpowiedni napój do konkretnych potraw.

Ponadto znajdziesz tu dwa dekalogi: obnażamy 10 mitów o winie i odpowiadamy na 10 popularnych pytań na jego temat

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Wino dla bystrzaków Autor: Ed McCarthy, Mary Ewing-Mulligan T³umaczenie: Cezar Matkowski ISBN: 978-83-246-1856-9 Tytu³ orygina³u: Wine For Dummies Format: 180x235, stron: 440 Dowiedz siê wiêcej, a wiêcej zrozumiesz! Tajemnice wytrawnego smaku Wino. Fascynuj¹cy napój, opiewany przez poetów w setkach wierszy. Jest nieskoñczonym Ÿród³em rozkoszy zarówno dla znawców, jak i amatorów-entuzjastów, podawanym równie chêtnie na wyrafinowanych przyjêciach i niezobowi¹zuj¹cych spotkaniach towarzyskich. Jeœli intryguje Ciê nieprzebrany œwiat smaków tych bia³ych, ró¿owych i czerwonych trunków, jeœli chcesz pog³êbiæ swoj¹ wiedzê na ich temat, a potem czerpaæ wiêksz¹ przyjemnoœæ z ich smakowania — zapraszamy do lektury! Dziêki tej ksi¹¿ce poznasz podstawowe gatunki wina, sposoby jego degustowania i rodzaje winogron. Nauczysz siê radziæ sobie ze snobistycznymi sprzedawcami, kartami win w restauracji oraz otwieraniem butelek. Czeka Ciê te¿ niezapomniana podró¿ po najwa¿niejszych winiarskich regionach Europy, a tak¿e wyprawa do Australii, Nowej Zelandii, Chile, Argentyny, Republiki Po³udniowej Afryki i USA. Poznasz te¿ szczegó³owo egzotyczne oblicze wina, w tym jego fascynuj¹ce odmiany, takie jak szampan, sherry, porto, sauternes i wiele innych. Nie brak tu równie¿ informacji o tym, jak opisywaæ i oceniaæ wino oraz w jaki sposób dobieraæ odpowiedni napój do konkretnych potraw. • Naucz siê rozpoznawaæ odmiany winogron i rodzaje wina. • Dowiedz siê, jak czytaæ karty win i etykiety na butelkach. • Poznaj sposoby ubijania dobrego interesu przy kupowaniu win. • SprawdŸ, jak wybraæ wina odpowiadaj¹ce Twojemu podniebieniu. • Wiedz, jak wybieraæ, sk³adowaæ, otwieraæ, nalewaæ i smakowaæ wino. Ponadto znajdziesz tu dwa dekalogi: obna¿amy 10 mitów o winie i odpowiadamy na 10 popularnych pytañ na jego temat Spis treĂci O autorach ........................................................................................................................13 PodziÚkowania od autorów ...............................................................................................15 WstÚp ................................................................................................................................17 O ksiÈĝce ................................................................................................................................ 18 Konwencje zastosowane w ksiÈĝce ....................................................................................... 18 Naiwne zaïoĝenia .................................................................................................................. 19 Jak podzielona jest ksiÈĝka .................................................................................................... 19 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem ................................................................................... 19 CzÚĂÊ II: Wino i Ty: bliskie kontakty trzeciego stopnia ................................................. 20 CzÚĂÊ III: Stary Ăwiat wina ............................................................................................... 20 CzÚĂÊ IV: Wina z Nowego ¥wiata .................................................................................... 20 CzÚĂÊ V: Egzotyczne oblicze win ..................................................................................... 20 CzÚĂÊ VI: Kiedy zïapiesz bakcyla ...................................................................................... 20 CzÚĂÊ VII: Dekalogi .......................................................................................................... 21 CzÚĂÊ VIII: Dodatki .......................................................................................................... 21 Ikony zastosowane w tej ksiÈĝce ........................................................................................... 21 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem ................................23 Rozdziaï 1: Wino — Lekcja 1. ...........................................................................................25 SkÈd bierze siÚ wino .............................................................................................................. 25 Co moĝe byÊ bardziej naturalne? ..................................................................................... 26 Wspóïczesne wynalazki winiarskie .................................................................................. 26 Gïówny skïadnik ............................................................................................................... 27 Lokalny posmak ................................................................................................................ 27 Jaki kolor ma Twój apetyt? ................................................................................................... 27 (Niezbyt) biaïe wino ......................................................................................................... 27 Czy biaïe zawsze siÚ nadaje? ............................................................................................. 29 Czerwone wino ................................................................................................................. 30 Róĝa jest róĝÈ, lecz róĝ jest bielÈ ...................................................................................... 32 Kiedy jakie wino? .............................................................................................................. 32 4 Wino dla bystrzaków Inne sposoby dzielenia win ................................................................................................... 33 Wino stoïowe ..................................................................................................................... 33 Wino deserowe .................................................................................................................. 34 Wino musujÈce (i bardzo osobista lekcja czytania) ......................................................... 35 Rozdziaï 2: Z kubków smakowych naleĝy korzystaÊ ..........................................................37 Specjalna technika smakowania wina ................................................................................... 37 Cieszenie oczu widokiem wina ........................................................................................ 38 Nos wie .............................................................................................................................. 39 Wino w ustach ................................................................................................................... 41 Parlez-vous winomowa? ....................................................................................................... 43 Podniebienie sekwencyjne ................................................................................................ 44 Wymiar smaku ................................................................................................................... 45 Kwestia jakoĂci ....................................................................................................................... 46 Czym jest dobre wino? ..................................................................................................... 47 Kiedy wino jest zïe? ........................................................................................................... 49 Ostateczna analiza: czy Ci smakuje? .................................................................................... 50 Rozdziaï 3: ZazdroĂÊ Pinot i inne tajemnice odmian winogron .........................................51 Dlaczego winogrona sÈ takie waĝne ..................................................................................... 51 O gatunku i odmianie ....................................................................................................... 52 Odmiany odmian .............................................................................................................. 52 Czym róĝniÈ siÚ winogrona .............................................................................................. 53 Winogrona królewskie i plebejskie ................................................................................... 55 Przewodnik po odmianach biaïych winogron ..................................................................... 56 Chardonnay ....................................................................................................................... 56 Riesling .............................................................................................................................. 57 Sauvignon Blanc ................................................................................................................ 58 Pinot Gris/Pinot Grigio .................................................................................................... 59 Inne biaïe wina .................................................................................................................. 60 Przewodnik po odmianach czerwonych winogron ............................................................. 60 Cabernet Sauvignon .......................................................................................................... 60 Merlot ................................................................................................................................ 62 Pinot Noir .......................................................................................................................... 62 Syrah/Shiraz ....................................................................................................................... 63 Zinfadel .............................................................................................................................. 63 Nebbiolo ............................................................................................................................ 64 Sangiovese .......................................................................................................................... 64 Tempranillo ....................................................................................................................... 65 Inne czerwone wina .......................................................................................................... 65 Spis treĂci 5 Rozdziaï 4: Nazwy win i kod etykiety ................................................................................67 Zasady gry w etykietowanie .................................................................................................. 67 To nazwa szczepu czy miejsca? ........................................................................................ 68 Dzieñ dobry, nazywam siÚ Chardonnay ......................................................................... 68 Dzieñ dobry, nazywam siÚ Bordeaux .............................................................................. 69 Inne sposoby nazywania win ............................................................................................ 73 Awers i rewers etykiety wina ................................................................................................ 75 Sekwencja obowiÈzkowa .................................................................................................. 75 Opcjonalne terminy z etykiet ........................................................................................... 79 Rozdziaï 5: Za kulisami produkcji ......................................................................................85 Hodowla winogron, produkcja wina i typowy dla tych dziedzin ĝargon .......................... 85 Viti-vini .............................................................................................................................. 86 Wariacje winoroĂli ............................................................................................................. 87 Winiarskie cuda ................................................................................................................. 88 Jeszcze wiÚcej terminów winiarskich ................................................................................... 90 CzÚĂÊ II: Wino i Ty: bliskie kontakty trzeciego stopnia ...93 Rozdziaï 6: WÚdrówka po sklepie z winami .......................................................................95 Kupowanie wina moĝe wystraszyÊ kaĝdego ........................................................................ 95 Sprzedawcy wina wszelkiego autoramentu ......................................................................... 96 Supermarkety, hipermarkety i inne ................................................................................. 96 Specjalistyczne sklepy winiarskie ..................................................................................... 98 Wybór wïaĂciwego sprzedawcy wina ................................................................................... 99 WïaĂciwe postrzeganie ceny ........................................................................................... 100 Ocena wyboru i fachowoĂci ........................................................................................... 100 Oczekuj uĂmiechu .......................................................................................................... 101 Ocena warunków przechowywania wina ...................................................................... 101 Strategie kupowania wina ................................................................................................... 102 Kuj ĝelazo, póki gorÈce ................................................................................................... 102 WyjaĂnij, czego Ci trzeba ................................................................................................ 103 Podaj swojÈ cenÚ ............................................................................................................. 104 Rozdziaï 7: Starcie z kartÈ win ........................................................................................107 Restauracyjne doĂwiadczanie wina .................................................................................... 107 W jaki sposób restauracje sprzedajÈ wino .......................................................................... 108 Wybór domu ................................................................................................................... 108 Kieliszek premium .......................................................................................................... 109 Specjalne (rezerwowe) karty win ................................................................................... 111 (Maïo) standardowa karta win ....................................................................................... 111 6 Wino dla bystrzaków Jak czytaÊ kartÚ win ............................................................................................................. 111 Ocena organizacji win ..................................................................................................... 112 Zasady wyceniania ........................................................................................................... 113 Co powinna mówiÊ karta win? ....................................................................................... 114 Ocena stylu ...................................................................................................................... 115 Wybór elektroniczny ....................................................................................................... 115 Zamawianie wina ................................................................................................................. 116 Rytuaï prezentowania wina ................................................................................................. 117 Wskazówki dotyczÈce picia wina w restauracji .................................................................. 120 Rozdziaï 8: Wskazówki odnoĂnie podawania i korzystania z wina ..................................123 Wyjmowanie korka .............................................................................................................. 123 Jakich korkociÈgów nie uĝywaÊ ...................................................................................... 124 Jaki korkociÈg kupiÊ ........................................................................................................ 125 Inne korkociÈgi warte uĝywania ..................................................................................... 126 Kelner, w moim winie jest korek! .................................................................................. 128 Przypadek specjalny: otwieranie szampana i wina musujÈcego .................................... 129 Czy wino naprawdÚ oddycha? ............................................................................................ 131 Jak natleniÊ wino ............................................................................................................. 131 Jakie wina muszÈ oddychaÊ? ........................................................................................... 131 Czy szkïo ma znaczenie? ..................................................................................................... 133 WïaĂciwy kolor: ĝaden .................................................................................................... 134 Cienkie, ale nie maïe ....................................................................................................... 134 Tulipany, stoĝki, szampanki i inne malownicze nazwy ................................................ 135 Ilu kieliszków wïaĂciwie potrzebujÚ? ............................................................................. 137 Mycie kieliszków ............................................................................................................. 137 Nie za ciepïe, nie za zimne ................................................................................................. 137 Co robiÊ z resztkami wina .................................................................................................. 139 Zabawa z winem .................................................................................................................. 140 Wszystko w swoim czasie ............................................................................................... 141 Jak duĝo, to za duĝo? ....................................................................................................... 141 CzÚĂÊ III: Stary Ăwiat wina ..................................... 143 Rozdziaï 9: Przerabiamy FrancjÚ ......................................................................................145 Francuski model .................................................................................................................. 145 Zrozumienie przepisów win francuskich ...................................................................... 146 Drobne róĝnice w rangach ............................................................................................. 147 Francuskie regiony winiarskie ............................................................................................ 148 Bordeaux: bez porównania ................................................................................................. 148 Podregiony czerwonego Bordeaux ................................................................................ 151 Mozaika z Médoc ............................................................................................................ 152 Klasyfikacja ...................................................................................................................... 153 Spis treĂci 7 Jakiego wina z Bordeaux spróbowaÊ? ............................................................................ 155 WartoĂÊ win z Bordeaux ................................................................................................. 156 Praktyczne wskazówki dotyczÈce picia czerwonego Bordeaux .................................... 159 Bordeaux moĝe byÊ teĝ biaïe .......................................................................................... 159 Burgundia: inne doskonaïe francuskie wino ..................................................................... 161 Chardonnay, Pinot Noir, Gamay .................................................................................. 162 Rozbicie dzielnicowe ...................................................................................................... 163 Od regionalnych do wysublimowanych ........................................................................ 164 Côte d’Or: serce Burgundii ............................................................................................ 166 Côte Chalonnaise: tanie wina burgundzkie .................................................................. 171 Chablis: unikalne biaïe wina .......................................................................................... 172 Mâcon: biaïe wina w przystÚpnej cenie ......................................................................... 173 Beaujolais: dobre i tanie .................................................................................................. 174 Mocne wina z doliny Rodanu ............................................................................................ 176 Hojne wina z poïudnia ................................................................................................... 177 Szlachetne wina z póïnocy ............................................................................................. 178 Dolina Loary: niebiañskie biaïe wina ................................................................................. 180 Wina alzackie: z Francji, nie z Niemiec ............................................................................. 182 Poïudnie i poïudniowy zachód .......................................................................................... 184 Midi: tani region ............................................................................................................. 184 Wieczna Prowansja ......................................................................................................... 185 Poïudniowo-zachodnia Francja ..................................................................................... 185 Inne francuskie regiony winiarskie .................................................................................... 186 Rozdziaï 10: Wïochy, kraina vina ....................................................................................189 Winnica Europy ................................................................................................................... 189 Wina zwyczajne i elitarne ............................................................................................... 191 Kategorie win wïoskich w ujÚciu prawnym .................................................................. 191 Wïoskie regiony winiarskie ............................................................................................. 192 Czerwieñ Piemontu ............................................................................................................ 192 Codzienne czerwone ...................................................................................................... 195 Biaïe wina w roli drugoplanowej ................................................................................... 196 PiÚkna Toskania .................................................................................................................. 197 Chianti: niedoceniany wïoski majstersztyk ........................................................................ 197 Monumentalne Brunello di Montalcino ....................................................................... 199 Vino Nobile, Carmigiano i Vernaccio ........................................................................... 200 Jeszcze dwa czerwone i jedno biaïe ............................................................................... 201 Super Toskany ................................................................................................................ 202 Tre Venezie ......................................................................................................................... 203 Trzy ïagodne wina z Werony ......................................................................................... 204 Sojusz wïosko-austriacki ................................................................................................ 204 Dalekie strony: Friuli-Wenecja Julijska ......................................................................... 206 Migawki z pozostaïych czÚĂci Wïoch ................................................................................. 207 8 Wino dla bystrzaków Rozdziaï 11: Hiszpania, Portugalia, Niemcy i inne kraje .................................................211 IntrygujÈce wina ze starej Hiszpanii ................................................................................... 212 Rioja przewodzi stadu ..................................................................................................... 213 Wyzwanie Ribera del Duero ........................................................................................... 215 Priorato: powrót z przeszïoĂci ........................................................................................ 216 PiÚÊ innych waĝnych regionów Hiszpanii ..................................................................... 216 Portugalia: nie tylko porto .................................................................................................. 219 Portugalskie „zielone” biaïe ............................................................................................ 219 Waĝne portugalskie wina czerwone ............................................................................... 220 Niemcy: europejski indywidualista .................................................................................... 221 Riesling i jego hordy ....................................................................................................... 222 Niemieckie wina: styl i przepisy ..................................................................................... 222 Regiony winiarskie Niemiec .......................................................................................... 225 Szwajcarskie wina domowe ................................................................................................ 228 Austria — doskonaïe wina biaïe (i czerwone) ................................................................... 228 Powrót WÚgier ..................................................................................................................... 230 Chwaïa Grecji ...................................................................................................................... 231 CzÚĂÊ IV: Wina z Nowego ¥wiata ............................ 235 Rozdziaï 12: Poïudniowa póïkula dochodzi do gïosu .......................................................237 PotÚga win australijskich ................................................................................................. 239 Nowa Zelandia w natarciu .............................................................................................. 244 Chile wychodzi z cienia .................................................................................................. 246 Argentyna, zawodnik pierwszej ligi ................................................................................ 249 Winiarskie safari w Poïudniowej Afryce ........................................................................ 251 Rozdziaï 13: Ameryko, Ameryko ......................................................................................255 Nowy ¥wiat win amerykañskich ........................................................................................ 255 Wïasne drogi .................................................................................................................... 256 Wïasne zasady .................................................................................................................. 256 Kalifornia .............................................................................................................................. 257 Tam, gdzie rosnÈ kalifornijskie wina ............................................................................. 258 Kiedy wina sÈ dobre ........................................................................................................ 260 Dolina Napa: maïa, lecz wielka .......................................................................................... 260 Winogrona z Napa .......................................................................................................... 261 Kto jest kim w dolinie Napa ............................................................................................... 261 Przyziemna Sonoma ............................................................................................................ 265 AVA z Sonomy ................................................................................................................ 265 Producenci z Sonomy oraz ich wina .............................................................................. 266 Mendocino i Lake ................................................................................................................ 268 Zatoka San Francisco .......................................................................................................... 269 Góry Santa Cruz .................................................................................................................. 270 Co nowego w starym Monterey ......................................................................................... 271 Spis treĂci 9 Na tych wzgórzach majom wino! ...................................................................................... 273 Kontrasty San Louis Obispo ............................................................................................... 274 Santa Barbara, kalifornijski raj ............................................................................................ 275 Gdzie indziej w Kalifornii .................................................................................................. 276 Oregon, opowieĂÊ o dwóch Pinotach ................................................................................ 277 Inny Pinot z Oregonu ..................................................................................................... 277 Kto jest kim w dolinie Willamette ................................................................................. 278 Dwa inne winiarskie regiony w Oregonie ..................................................................... 279 Wino na pustyni: Waszyngton ............................................................................................ 280 Regiony winiarskie Waszyngtonu .................................................................................. 281 Kto jest kim w Waszyngtonie ............................................................................................. 282 Faïszywa Stolica ................................................................................................................... 284 W centrum i na obrzeĝach .............................................................................................. 284 Kto jest kim w Nowym Jorku ........................................................................................ 285 Kanada pachnÈca ĝywicÈ ..................................................................................................... 286 Ontario ............................................................................................................................ 286 Kolumbia Brytyjska ......................................................................................................... 287 CzÚĂÊ V: Egzotyczne oblicze win ...............................289 Rozdziaï 14: Szampan i inne wina musujÈce ..................................................................291 Nie wszystko Szampan, co siÚ Ăwieci ................................................................................ 292 Rodzaje win musujÈcych .................................................................................................... 293 Jak sïodkie jest to wino? .................................................................................................. 293 Jak dobre jest to wino? .................................................................................................... 294 SkÈd siÚ bierze wino musujÈce ........................................................................................... 295 Fermentowanie w zbiornikach: ekonomia skali ........................................................... 295 Fermentacja w butelkach: maïe jest piÚkne ................................................................... 296 Smak dowodem ostatecznym ......................................................................................... 297 Szampan i jego magiczne wina ........................................................................................... 298 Co czyni szampana winem specjalnym ......................................................................... 299 Szampany bez roczników ............................................................................................... 299 Szampan rocznikowy ...................................................................................................... 300 Blanc de blancs i blancs de noirs .................................................................................... 302 Róĝowy szampan ............................................................................................................ 302 Kategorie sïodyczy .......................................................................................................... 303 Najlepsi producenci Szampana ...................................................................................... 304 Inne wina musujÈce ............................................................................................................ 306 Francuskie wina musujÈce .............................................................................................. 306 Amerykañskie wina musujÈce ........................................................................................ 306 Wïoskie spumante: sïodkie lub wytrawne ....................................................................... 308 Hiszpañskie wina musujÈce (Cava) ............................................................................... 310 Gwiazdy z poïudnia ........................................................................................................ 311 Kupowanie i podawanie win musujÈcych ......................................................................... 311 10 Wino dla bystrzaków Rozdziaï 15: Rzadkie gatunki: wina wzmocnione i deserowe .........................................315 Najwaĝniejszy jest czas ........................................................................................................ 315 Sherry: niezrozumiane wino .............................................................................................. 316 TrójkÈt Jerez .................................................................................................................... 316 Fenomen floru ................................................................................................................. 317 Wspólne starzenie ............................................................................................................ 318 Dwa, czyli dwanaĂcie ...................................................................................................... 318 Podawanie i przechowywanie sherry ............................................................................. 321 Zalecane sherry ................................................................................................................ 321 Montilla: analog sherry ................................................................................................... 323 Marsala, Vin Santo i spóïka ................................................................................................. 323 Porto: chluba Portugalii ...................................................................................................... 324 Dom na Douro ................................................................................................................ 325 Porto niejedno ma imiÚ .................................................................................................. 326 Przechowywanie i podawanie porto .............................................................................. 328 Niech ĝyje Madera .............................................................................................................. 330 Nieskoñczone, niezniszczalne i smaczne ...................................................................... 330 NiekoñczÈca siÚ koñcówka ............................................................................................. 331 Sauternes i szlachetna pleĂñ ................................................................................................ 333 Sauternes: pïynne zïoto ................................................................................................... 334 Wydobycie zïota .............................................................................................................. 334 Polecane gatunki Sauternes ............................................................................................ 335 Wszystko musi dojrzeÊ .................................................................................................... 336 Prawie jak Sauternes ....................................................................................................... 337 CzÚĂÊ VI: Kiedy zïapiesz bakcyla ............................ 339 Rozdziaï 16: Kupowanie i kolekcjonowanie win .............................................................341 Wina trudno dostÚpne ......................................................................................................... 341 Gra w kotka i myszkÚ .......................................................................................................... 342 Kupowanie win na aukcjach ........................................................................................... 343 Kupowanie wina z katalogu lub przez internet ............................................................. 344 ChÚÊ posiadania: kolekcjonowanie wina ....................................................................... 345 ZarzÈdzanie zbiorami ...................................................................................................... 346 Organizacja zapewnia spokój .......................................................................................... 349 Zdrowe otoczenie dla wina ................................................................................................. 350 Pasywna piwniczka .......................................................................................................... 351 JeĂli nie moĝesz byÊ pasywny, bÈdě agresywny ............................................................. 351 PrzenoĂne piwniczki dla mieszkañców bloków ............................................................ 354 Spis treĂci 11 Rozdziaï 17: Studia dla miïoĂników win .........................................................................357 Z powrotem do szkoïy ........................................................................................................ 357 Szkolenie w dziaïaniu ......................................................................................................... 358 Róĝne oblicza degustacji ..................................................................................................... 359 Kiedy wejdziesz miÚdzy wrony... ....................................................................................... 360 Obiad z winiarzem .......................................................................................................... 362 Wizyta w winiarni ........................................................................................................... 362 Podróĝowanie bez wychodzenia z domu .......................................................................... 364 Internetowe biuletyny i inne interesujÈce strony .......................................................... 364 Rozdziaï 18: Opisywanie i ocena win ..............................................................................367 Sïowa tego nie opiszÈ... ....................................................................................................... 367 Kiedy dojdziesz do gïosu .................................................................................................... 369 Organizowanie myĂli ...................................................................................................... 369 Opisy wina ....................................................................................................................... 370 Opisywanie wina: puryzm kontra poezja ...................................................................... 371 Ocena jakoĂci wina .............................................................................................................. 373 Rozdziaï 19: ’Èczenie wina z potrawami .........................................................................375 Dynamika jedzenia i wina ................................................................................................... 375 Wina garbnikowe ............................................................................................................ 377 Wina sïodkie .................................................................................................................... 377 Wina kwaĂne .................................................................................................................... 377 Wina o wysokiej zawartoĂci alkoholu ............................................................................ 378 Swój do swego, a moĝe przyciÈganie siÚ przeciwnoĂci? ................................................... 378 MÈdroĂÊ wieków ................................................................................................................. 380 CzÚĂÊ VII: Dekalogi ................................................381 Rozdziaï 20: Odpowiedzi na dziesiÚÊ popularnych pytañ na temat wina ........................383 Jakie wino jest najlepsze? .................................................................................................... 383 Kiedy naleĝy wypiÊ to wino? .............................................................................................. 384 Czy wino tuczy? .................................................................................................................. 384 Z jakiego szczepu winogron wykonano to wino? ............................................................. 385 Jaki rocznik naleĝy wybraÊ? ................................................................................................ 385 Czy istniejÈ wina bez siarczynów? ..................................................................................... 386 Czym sÈ wina organiczne? ................................................................................................. 386 Kim jest ekspert winiarski? ................................................................................................. 387 SkÈd mam wiedzieÊ, kiedy piÊ specjalne wino, które trzymam w piwniczce? ................ 388 Czy stare wina wymagajÈ specjalnego obchodzenia siÚ z nimi? ....................................... 388 12 Wino dla bystrzaków Rozdziaï 21: Obnaĝamy dziesiÚÊ mitów o winie ..............................................................391 Najlepsze wina to wina odmianowe ................................................................................... 391 Tylko drogie wina sÈ dobre ................................................................................................. 391 Czerwone wina sÈ tym lepsze, im sÈ ciemniejsze .............................................................. 392 Biaïe wino do ryby, czerwone do miÚsa ............................................................................. 393 Liczby nie kïamiÈ ................................................................................................................. 393 Rocznik jest najwaĝniejszy (rocznik siÚ nie liczy) ............................................................. 394 SpecjaliĂci od win sÈ nieomylni .......................................................................................... 394 Stare wina sÈ zawsze dobre ................................................................................................. 395 Wspaniaïe wina smakujÈ kiepsko w mïodoĂci ................................................................... 395 Szampany nie dojrzewajÈ .................................................................................................... 396 CzÚĂÊ VIII: Dodatki ................................................ 399 Dodatek A: Przewodnik po wymowie ..............................................................................401 Dodatek B: Sïowniczek terminów winiarskich ...............................................................405 Dodatek C: Tabela roczników 1985 – 2004 ....................................................................413 Skorowidz ........................................................................................................................417 Rozdziaï 4 Nazwy win i kod etykiety W tym rozdziale: Ź Sztuczki pomagajÈce odczytywaÊ etykiety. Ź Tajemny kult terroiru. Ź Prawdziwe znaczenie takich terminów, jak reserve i estate-bottled. Ź AOC, DOC, DO, QbA, QWSPR i inne dziwne oznaczenia. B ardzo czÚsto bywamy w róĝnych sklepach — i to nie tylko po to, aby kupowaÊ coĂ do obiadu, ale takĝe, by obserwowaÊ pojawianie siÚ nowych gatunków win. Musimy przyznaÊ, ĝe nigdy wczeĂniej nie widzieliĂmy tak duĝej iloĂci nowych gatunków tego trunku! Mniej wiÚcej od 2003 roku wydaje siÚ nam, ĝe kaĝdego tygodnia napotykamy nowe, nieznane nam jeszcze etykiety. Wybór jest olbrzymi lub caïkowicie paraliĝujÈcy — w zaleĝnoĂci od tego, jak na to spojrzymy. Jedynym sposobem na podjÚcie skutecznej decyzji w obliczu ogromu rodzajów dostÚpnych win jest zdobycie umiejÚtnoĂci odczytywania informacji zawartych na butelkach. Nie jest to rzecz trudna, poniewaĝ istniejÈ specjalne przepisy, które mówiÈ, co moĝe, a co nie moĝe siÚ znaleěÊ na etykiecie wina. Jeĝeli opanujesz tÚ wiedzÚ, bÚdziesz w stanie sprawnie wybieraÊ konkretne gatunki trunków spoĂród tysiÚcy oferowanych przez dzisiejszy rynek. Zasady gry w etykietowanie Na etykietach win widnieje wiele róĝnych nazw. NajczÚĂciej moĝemy wĂród nich znaleěÊ: 9 NazwÚ odmiany winogron, z których wyprodukowano wino. 9 NazwÚ marki, którÈ tradycyjnie jest nazwa firmy lub osoby bÚdÈcej producentem wina, ale w przypadku tañszych trunków moĝe to byÊ nazwa caïkowicie dowolna. 68 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem 9 Czasami pojawia siÚ tam równieĝ specjalna, chwytliwa nazwa wina 9 Oznaczenie miejsca lub miejsc hodowli winogron (nazwa regionu (nazwa osobista). winiarskiego, a czasami teĝ konkretnej winnicy). Na etykiecie wystÚpuje teĝ rocznik, czyli rok zbioru winogron, z których wyprodukowano dane wino, stanowiÈcy waĝnÈ czÚĂÊ toĝsamoĂci trunku. Moĝemy teĝ znaleěÊ takie okreĂlenia, jak na przykïad reserve —mogÈ one posiadaÊ bardzo Ăcisïe znaczenie lub byÊ okreĂleniami fikcyjnymi, zaleĝnie od miejsca pochodzenia wina. To nazwa szczepu czy miejsca? WiÚkszoĂÊ win, które znajdziesz w sklepie czy restauracji, bÚdzie nosiÊ nazwÚ albo odmiany winogron, albo miejsca ich hodowli. Takie dane, wraz z informacjÈ o producencie, sÈ skróconÈ nazwÈ powszechnie stosowanÈ w rozmowach o winie. Na przykïad nazwa Robert Mondavi Cabernet Sauvignon oznacza, ĝe mamy do czynienia z winem pochodzÈcym z winiarni Roberta Mondavi i wykonanego z winogron Cabernet Sauvignon. Fontodi Chianti Classico jest winem wyprodukowanym w winiarni Fontodi, znajdujÈcej siÚ w rejonie Chianti Classico. W niektórych nazwach byÊ rozpoznasz nazwy odmian winogron (patrz rozdziaï 3.) lub miejsc — nawet jeĂli nie posiadasz specjalnej wiedzy na ten temat. Kiedy jednak trafisz na nieznanÈ nazwÚ, nie panikuj. Informacje na jej temat moĝna bowiem ïatwo zdobyÊ (na przykïad w rozdziaïach od 9. do 15.). Dzieñ dobry, nazywam siÚ Chardonnay Wino odmianowe nosi nazwÚ gïównej bÈdě jedynej odmiany winogron, która zostaïa uĝyta do jego produkcji. W kaĝdym kraju (lub niektórych stanach USA) istniejÈ specjalne prawa okreĂlajÈce minimalny udziaï odmiany winogron, który jest wymagany do nadania napojowi nazwy tejĝe odmiany. Ma to duĝe znaczenie dla reklamy produktu. Wedïug prawa federalnego USA wino musi skïadaÊ siÚ w co najmniej 75 z jednej odmiany winogron (czyli kalifornijski Chardonnay moĝe zawieraÊ co najwyĝej 25 soku z innych odmian), by mogïo nosiÊ jej nazwÚ. W Oregonie próg ten wynosi 90 (tylko w przypadku Caberneta równa siÚ on 75 ). W Australii oraz krajach czïonkowskich Unii Europejskiej trunek musi siÚ skïadaÊ przynajmniej w 85 z jednej odmiany owoców. Rozdziaï 4: Nazwy win i kod etykiety 69 Niektóre wina odmianowe produkowane sÈ wyïÈcznie z odmiany, której nazwa widnieje na etykiecie. ¿aden przepis temu nie przeszkadza. W wiÚkszoĂci przypadków na etykiecie nie znajduje siÚ ĝadna informacja dotyczÈca zawartoĂci innych typów winogron. Wiadomo jedynie, ĝe musi ono zawieraÊ co najmniej minimalnÈ wymaganÈ prawem iloĂÊ odmiany owoców, których nazwa znajduje siÚ na etykiecie. Co ciekawe, w przypadku amerykañskich win produkowanych z dwóch odmian winogron oprócz nazw owoców (na przykïad Sémillon-Chardonnay) na etykiecie musi siÚ znaleěÊ równieĝ informacja o procentowym udziale obu odmian, zaĂ wartoĂci te muszÈ razem stanowiÊ 100 . To siÚ nazywa rzetelna informacja! Po co nazywaÊ wino nazwÈ odmiany winogron? Winogrona to surowiec do produkcji wina. Poza cechami przejÚtymi z beczek dÚbowych (pewne smaki i aromaty oraz garbniki) lub procesów produkcyjnych (opisanych w rozdziale 5.) smak wina zaleĝy od uĝytego soku winogronowego. Dlatego nadawanie mu nazwy odmiany owoców jest bardzo logiczne. Takie nazewnictwo odpowiada teĝ dobrze poinformowanym konsumentom. Posiadanie informacji o rodzaju uĝytych winogron przypomina wiedzÚ o tym, jaka oliwa byïa podstawÈ sosu w saïatce, o iloĂci tïuszczów nienasyconych w chlebie, a takĝe o tym, ile tïuszczu znajduje siÚ w maĂle. WiÚkszoĂÊ win kalifornijskich (oraz innych amerykañskich) nosi nazwy odmianowe. W Australii, RPA i Ameryce Poïudniowej jest podobnie, z tym ĝe uĝywa siÚ tam nazw gïównej odmiany uĝytych winogron. Nawet niektóre kraje, w których nazwy nie sÈ wiÈzane z odmianami (na przykïad Francja), wykorzystujÈ ten typ nazewnictwa, zwïaszcza jeĝeli dane wino ma byÊ eksportowane do USA. Waluta odmianowa Niektórzy miïoĂnicy wina uwaĝajÈ, ĝe wino odmianowe jest w jakiĂ sposób lepsze od wina nieodmianowego. W rzeczywistoĂci jednak fakt bycia winem odmianowym w ĝaden sposób nie wpïywa na jakoĂÊ. Dzieñ dobry, nazywam siÚ Bordeaux W odróĝnieniu od win amerykañskich wiÚkszoĂÊ trunków europejskich nosi nazwÚ regionu, w którym rosïy owoce uĝyte do jego produkcji. Wiele takich trunków moĝe pochodziÊ z tych samych odmian, co wina amerykañskie (na przykïad Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Sauvignon Blanc etc.), jednak informacja o tym nie znajduje siÚ na etykiecie. Zamiast niej znajdziemy tam takie okreĂlenia, jak Bourgogne, Bordeaux, Sancerre i inne. Wszystkie te nazwy okreĂlajÈ miejsce, z którego pochodzi wino. 70 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem Najpopularniejsze nazwy miejsc Beaujolais Bordeaux Burgundia (Bourgogne) Chablis Szampania (Champagne) Châteauneuf-du-Pape Chianti Côtes du Rhône Mosel Porto Pouilly-Fuisséô Rheingau, Rheinhessen Rioja Sancerre Sauternes Sherry Soave Valpolicella Czy ma to na celu wprowadzenie zamieszania w gïowach ludzi anglojÚzycznych, którzy spali na lekcjach geografii? Au contraire! Europejski system nazewnictwa powstaï po to, by przekazywaÊ wiÚcej informacji na temat wina. Takie nazewnictwo znacznie lepiej wyjaĂnia, co znajduje siÚ w butelce, niĝ system odmianowy, ale aby móc z niego skorzystaÊ, naleĝy zdobyÊ nieco informacji na temat poszczególnych rejonów (czÚĂÊ z nich znajdziesz w rozdziaïach od 9. do 15.). Dlaczego nazwy miejsca? Winogrona muszÈ gdzieĂ rosnÈÊ. W zaleĝnoĂci od gleby, nasïonecznienia, iloĂci opadów, nachylenia stoku i innych cech, którymi charakteryzuje siÚ kaĝde gdzieĂ, winogrona bÚdÈ odznaczaïy siÚ innymi cechami. Róĝnice miÚdzy owocami przekïadajÈ siÚ na róĝnice pomiÚdzy winami. Z tego powodu kaĝdy napój oddaje charakter miejsca, w którym rosïy winogrona, z których go wyprodukowano. W Europie hodowcy winoroĂli i producenci win przez stulecia studiowali wpïyw poszczególnych czynników na jakoĂÊ owoców. Udaïo im siÚ opracowaÊ dobre kombinacje miejsc z odmianami winogron, po czym zebraÊ je w zbiór nieformalnych przepisów. Dlatego teĝ nazwa miejsce uprawy w Europie automatycznie okreĂla takĝe odmianÚ winogron hodowanych w tym miejscu. Na etykiecie nie podaje siÚ jednak jej nazwy, przez co znów nasuwa siÚ pytanie, czy jest to jakiĂ zïowrogi plan, który ma uniemoĝliwiÊ ludziom spoza Europy zrozumienie procesu produkcji wina. RzÈdy terroiru Terroir (czyt. teruar) jest francuskim sïowem, które nie ma odpowiednika w jÚzyku polskim, wiÚc jego uĝywanie nie ma nic wspólnego ze snobowaniem siÚ. Sïowo to ciÚĝko jest wyjaĂniÊ, gdyĝ oznacza ono pewnÈ ideÚ, którÈ kaĝdy definiuje tak szeroko lub tak wÈsko, jak jest mu to w danej chwili potrzebne. Rozdziaï 4: Nazwy win i kod etykiety 71 Odszyfrowywanie europejskiego kodu miejsc Nazwa wina Kraj Odmiany winogron Beaujolais Bordeaux (czerwone) Bordeaux (biaïe) Burgundia (czerwone) Burgundia (biaïe) Chablis Szampania (Champagne) Châteauneuf-du-Pape Chianti Côtes du Rhône Porto Gamay Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc i inne* Sauvignon Blanc, Sémillon, Muscadelle* Pinot Noir Chardonnay Chardonnay Chardonnay, Pinot Noir, Pinot Meunier* Grenache, Mourvendre, Syrah i inne* Sangiovese, Canaiolo i inne* Grenache, Mourvendre, Carignan i inne* Francja Francja Francja Francja Francja Francja Francja Francja Wïochy Francja Portugalia Touriga Nacional, Tinta Barroca, Touriga Franca, Tinta Roriz, Tinto Cão i inne* Chardonnay Sauvignon Blanc Sémillon, Sauvignon Blanc Pouilly-Fuissé, Macon, Saint Veran Francja Rioja (czerwone) Sancerre, Pouilly-Fumé Sauternes Sherry Soave Valpolicella Hiszpania Tempranillo, Grenache i inne* Francja Francja Hiszpania Palomino Wïochy Wïochy Garganea i inne* Corvina, Molinara, Rondinella* * wina, które powstajÈ z kilku odmian winogron Wywodzi siÚ ono z francuskiego wyrazu terre, oznaczajÈcego glebÚ. Dlatego teĝ ludzie czÚsto definiujÈ jÈ po prostu jako ziemiÚ („nasza polska ziemia jest tak samo dobra, jak ziemia francuska”). Terroir jest w rzeczywistoĂci terminem znacznie bardziej zïoĝonym; obejmuje swoim znaczeniem duĝo wiÚcej niĝ tylko glebÚ. Terroir stanowi kombinacjÚ niezmiennych warunków naturalnych, takich jak górna warstwa gleby, podïoĝe, klimat (nasïonecznienie, opady, wiatry itp.), nachylenie zbocza i wysokoĂÊ, na jakiej poïoĝona jest winnica. Prawdopodobnie na caïym Ăwiecie nie ma dwóch winnic, które cechowaïyby siÚ identycznym zestawem powyĝszych cech, co oznacza, ĝe terroir naleĝy rozumieÊ jako unikalnÈ charakterystykÚ danej winnicy. 72 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem Idea terroiru leĝy u podstaw europejskiej zasady, która mówi, ĝe wino naleĝy nazywaÊ od miejsca jego pochodzenia (jak widaÊ, wcale nie zboczyliĂmy z poprzedniego tematu). WyglÈda ona nastÚpujÈco: poniewaĝ rejon powiÈzany jest z konkretnymi odmianami winogron (ze wzglÚdu na wspomniane wyĝej przepisy), zaĂ miejsce wpïywa na charakter owoców, najlepszym sposobem okreĂlenia wina jest podanie nazwy miejsca, w którym zostaïo wytworzone. Nie jest to zatem ĝaden spisek, a wynik caïkowicie innego sposobu postrzegania pewnych rzeczy. Nazwy miejsc na etykietach win amerykañskich Co prawda pomysï na informowanie o miejscu dojrzewania winogron wywodzi siÚ z Francji, ale ani ten, ani ĝaden inny kraj w Europie nie ma na niego monopolu. Etykiety win z krajów leĝÈcych poza EuropÈ teĝ mogÈ wskazywaÊ, skÈd pochodzi dany trunek — zwykle dziÚki podaniu konkretnej nazwy rejonu. PomiÚdzy systemem europejskim i systemami nieeuropejskimi sÈ jednak pewne róĝnice. Po pierwsze, w przypadku etykiet win amerykañskich (lub australijskich, chilijskich bÈdě poïudniowoafrykañskich) znalezienie nazwy miejsca moĝe nie byÊ takie proste. Nie jest to zwykle najbardziej rzucajÈce siÚ w oczy sïowo na etykiecie (jak w przypadku wiÚkszoĂci win europejskich), gdyĝ ten honor przypada zwykle nazwie odmiany winogron. Po drugie, nazwy miejsc w USA sÈ mniej znane od rejonów europejskich. Owszem, kiedy widzisz etykietÚ z napisem Napa Valley (dolina Napa), byÊ moĝe wiesz, gdzie to jest, zdarzyïo Ci siÚ odwiedziÊ to miejsce, jeĂÊ Ăwietne obiady w Mustards, a moĝe nawet planujesz spÚdziÊ resztÚ ĝycia w jednym z domów na szczycie wzgórza górujÈcego nad szlakiem Silverado, przez co sïowo „Napa” naprawdÚ znaczy dla Ciebie wiele. Jednakĝe pod wzglÚdem prawnym taki napis na etykiecie oznacza, ĝe wino skïada siÚ w co najmniej 85 z winogron hodowanych w tym (doĂÊ sporym) rejonie. Nie precyzuje to konkretnego rodzaju winogron, jak w przypadku win europejskich (naleĝy siÚ zatem cieszyÊ, ĝe na butelce wyraěnie podaje siÚ nazwÚ gïównej odmiany). Nazwy trunków spoza Europy na ogóï jedynie ocierajÈ siÚ o koncepcjÚ terroiru. PrawdÚ mówiÈc, pojÚcie rejonu jest w ich przypadku niezwykle szerokie. Moĝemy tylko uĂmiechaÊ siÚ na myĂl o tym, jak europejscy producenci reagujÈ na tego typu okreĂlenia, na przykïad widzÈc etykietÚ, która mówi, ĝe dane wino pochodzi z „Kalifornii”. (¥wietnie, wynika z tego, ĝe winogrona rosïy gdzieĂ na obszarze o 30 wiÚkszym niĝ caïa powierzchnia Wïoch. Cóĝ za precyzja!). W samych Wïoszech istnieje zaĂ ponad trzysta wydzielonych rejonów winiarskich. Kiedy etykieta mówi, ĝe wino pochodzi z Kalifornii, w zasadzie nie wiadomo nic na temat warunków, w jakich rosïy winogrona. Jest to bowiem rozlegïy stan, wiÚc owoce mogïy pochodziÊ z wielu róĝnych jego rejonów. To samo dotyczy win Rozdziaï 4: Nazwy win i kod etykiety 73 australijskich, które pochodzÈ na przykïad z „poïudniowo-wschodniej Australii”, czyli rejonu jedynie odrobinÚ wiÚkszego od Francji i Hiszpanii razem wziÚtych. Inne sposoby nazywania win Od czasu do czasu moĝna spotkaÊ teĝ wino, które nosi nazwÚ niebÚdÈcÈ nazwÈ odmiany winogron ani miejsca produkcji. Wina takie dzielÈ siÚ na trzy kategorie: wina markowe, wina o nazwie wïasnej i wina generyczne. Wina markowe WiÚkszoĂÊ win posiada nazwÚ markowÈ. NaleĝÈ do nich trunki noszÈce nazwÚ odmiany winogron, jak Cakebread (nazwa markowa) Sauvignon Blanc (odmiana), a takĝe nazywane od rejonu produkcji, jak Masi (nazwa markowa) Valpolicella (rejon). Takie nazwy sÈ na ogóï jednoczeĂnie nazwami wytwórni danego wina. Poniewaĝ wiÚkszoĂÊ wytwórni produkuje co najmniej kilka rodzajów win, sama nazwa markowa zwykle nie wystarcza do zidentyfikowania konkretnego gatunku napoju. Czasami jednak zdarza siÚ, ĝe trunek wystÚpuje wyïÈcznie pod swojÈ nazwÈ markowÈ. Na przykïad wino Salamander ma na etykiecie napis czerwone wino francuskie, nie zawiera jednak ĝadnych innych informacji na temat swojej charakterystyki. Wina, które posiadajÈ na etykiecie wyïÈcznie nazwÚ markowÈ (bez informacji o zastosowanej odmianie winogron czy miejscu pochodzenia — poza krajem produkcji), sÈ zwykle najtañszymi i najprostszymi rodzajami trunków, jakie moĝna znaleěÊ w sklepach. Jeĝeli wino takie pochodzi z kraju czïonkowskiego Unii Europejskiej, nie bÚdzie miaïo nawet zaznaczonego rocznika (czyli oznaczenia roku winobrania), poniewaĝ prawo UE nie pozwala umieszczaÊ takiej informacji na etykietach tego rodzaju napojów. WiÚkszy niĝ bochenek chleba Kiedy podróĝujemy po innych krajach, czÚsto za- uwaĝamy, ĝe ludzie róĝniÈ siÚ sposobem pojmo- wania przestrzeni oraz odlegïoĂci. Jeĝeli usïyszysz, ĝe pewna restauracja znajduje siÚ „kawaïek dalej”, równie dobrze moĝe to oznaczaÊ trzy przecznice i piÚÊ kilometrów. Nazwy miejsc hodowli winogron sÈ nie mniej pro- blematyczne. Niektóre miejsca liczÈ bowiem kilka hektarów, inne majÈ ponad dwieĂcie piÚÊdziesiÈt kilometrów kwadratowych, czÚĂÊ jest wielkoĂci województwa. Pewne sïowa uĝywane w nazwie rejonu mogÈ zasugerowaÊ ich przybliĝonÈ wielkoĂÊ. SÈ to (w kolejnoĂci malejÈcej): kraj (country), re- gion (region), województwo (district), okrÚg (sub- district), gmina (commune), winnica (vineyard). 74 CzÚĂÊ I: Zapoznajmy siÚ z winem Nazwy winogron na etykietach europejskich win Chociaĝ wiÚkszoĂÊ win europejskich nosi nazwÚ swojego miejsca pochodzenia, na ich etykietach pojawiajÈ siÚ teĝ nazwy odmian owoców. Na przykïad oficjalna nazwa wina wïoskiego moĝe skïadaÊ siÚ z nazwy miejsca i odmiany owoców, na przykïad Barbara d’Alba, co oznacza Barbara (odmiana) z Alby (miejsce). We Francji niektórzy producenci Ăwiadomie umieszczajÈ na etykiecie nazwy winogron, nawet jeĝeli informacja ta wynika wprost z nazwy wina. Na przykïad biaïe wino z Bourgogne (miejsce) moĝe byÊ oznaczone takĝe jako Chardonnay (od- miana), poniewaĝ nie wszyscy wiedzÈ, ĝe kaĝdy trunek z Bourgogne robiony jest wyïÈcznie z od- miany Chardonnay. Na etykietach win niemieckich na ogóï znajdujÈ siÚ zarówno nazwy winogron, jak i oficjalne okreĂlenie miejsca ich pochodzenia. Jeĝeli jednak etykieta zawiera nazwÚ odmiany winogron, najwaĝniejszÈ informacjÈ z punktu wi- dzenia producentów nadal pozostaje miejsce ich pochodz
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Wino dla bystrzaków
Autor: ,
Sklep
Format
Cena
Septem.pl Septem.pl
ebook/pdf
34,90 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: