Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00023 005587 13091374 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Włochy południowe. Śródziemnomorskie dolce vita. Wydanie 2 - ebook/pdf
Włochy południowe. Śródziemnomorskie dolce vita. Wydanie 2 - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 472
Wydawca: Bezdroża Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-283-1979-0 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> poradniki >> fotografia
Porównaj ceny (książka, ebook (-20%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj
Włochy południowe to mozaika utkana ze skarbów przyrody i sztuki. Znajdziemy tu widokowe szczyty, wapienne wąwozy, uśpione wulkany, szmaragdowe jeziora, urwiste klify, zaciszne plaże i egzotyczną roślinność, a także wspaniałe, niezliczone zabytki, którymi szczyci się niemal każda miejscowość. Południe Włoch to także niecodzienne wydarzenia kulturalne oraz wyśmienita kuchnia: neapolitańska pizza, przyrządzane na wiele sposobów ryby i owoce morza oraz doskonałe wina.

Lubisz podróżować samodzielnie, chcesz poznać historię, kulturę i przyrodę odwiedzanych regionów i krajów? Seria Bezdroża Classic powstała z myślą o Tobie. Informacje praktyczne pomogą Ci zaplanować wyjazd i ułatwią zwiedzanie, a przejrzyste opisy i ciekawostki zapewnią ciekawą lekturę, nie tylko podczas podróży!
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

10 ZASAD ODPOWIEDZIALNEGO PODRÓŻOWANIA PODRÓŻUJ ODPOWIEDZIALNIE – DBAJ O ŚRODOWISKO I DZIEDZICTWO KULTUROWE KRAJÓW I REGIONÓW, KTÓRE ZWIEDZASZ 1 4 Zaplanuj swoją podróż i przygotuj się do niej. 3 Kupuj lokalne produkty i pamiątki. 2 Naucz się choćby kilku słów i zwrotów w języku kraju czy regionu, który odwiedzasz. Korzystaj z usług miejscowych ludzi, tak by jak najwięcej Twoich wydatków wspierało lokalną gospodarkę. 5 Kosztuj miejscowej kuchni, kupuj sezonowe produkty spożywcze na targach i jarmarkach. 6 Szanuj mieszkańców, ich kulturę i tradycje, staraj się nie zwracać na siebie uwagi strojem i zachowaniem zupełnie odmiennym od miejscowych zwyczajów, proś o zgodę, gdy chcesz zrobić komuś zdjęcie. 8 Dbaj o dziedzictwo kulturowe, nie zostawiaj po sobie śladu, zwiedzając obiekty zabytkowe i stanowiska archeologiczne. 7 Nie zostawiaj po sobie śmieci, szczególnie w miejscach cennych przyrodniczo i parkach narodowych. 9 Korzystaj z ekologicznych środków transportu i komunikacji publicznej. 10 Podróżuj aktywnie i poznawczo ! Propagując zasady odpowiedzialnego podróżowania, Wydawnictwo Bezdroża popularyzuje przyjazne środowisku formy turystyki, które przyczyniają się do aktywnej ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wspierają rdzennych mieszkańców regionów i krajów oraz uwrażliwiają turystów na • Księgarnia internetowa • Lubię to! • Kup książkę • Poleć książkę • Oceń książkę lokalne tradycje i ochronę środowiska naturalnego. Nasza społeczność Oprac. Dominika Zaręba, Wydawnictwo Bezdroża Rysunki i oprac. graficzne: Joanna Nowak Agnieszka Masternak Agnieszka Fundowicz Berenika Wilczyńska Włochy południowe Śródziemnomorskie dolce vita m o c a . i l o t o F | i t a g a m © Każdy człowiek cywilizowany ma dwie Ojczyzny: własną i Włochy Henryk Sienkiewicz Kup książkę Poleć książkę Niezbędnik turysty zawsze pod ręką Polskie placówki dyplomatyczne Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej we Włoszech, Rzym, Via P.P. Rubens 20 (Monti Parioli), ( +39 06 36204200 (centrala); @ ambaroma@msz.gov.pl, www.rzym.msz.gov.pl. Ważne telefony Policja: 113 Karabinierzy: 112 Straż pożarna: 115 Pogotowie: 118 Pomoc drogowa: 116 Numery kierunkowe Do Polski: +48 Do Włoch: +39 Elektryczność Strefa czasowa W włoskiej sieci elektrycznej Włochy leżą w tej samej płynie prąd o napięciu 230 V i częstotliwości 50 Hz. strefie czasowej co Polska – obowiązuje czas letni: UTC+2 Najczęściej spotkamy gniazdka oraz czas zimowy: UTC+1. takie jak w Polsce (typ C i F), zdarzają się też gniazdka typu L (można kupić przejściówki). Wjeżdżając na teren Włoch, nie musimy przestawiać zegarków. Turystyczny savoir-vivre Ô Włosi są bardziej swobodni i bezpośredni w kontaktach niż wiele innych nacji. Mają też inną barierę dotykową. Ô Do kościołów należy wcho- dzić z zakrytymi ramiona- mi, w spodniach lub spód- nicach za kolana. Trzeba też wyłączyć telefony komór- kowe. Ô Nie należy fotografować ludzi bez ich zgody. Czę- sto w muzeach i kościołach zabronione jest robienie zdjęć (lub zdjęć z fleszem – jasne światło może uszka- dzać malowidła). Ô Nie ma zwyczaju zostawia- nia napiwków. Do rachunku w restauracji zawsze doli- czane jest tzw. coperto. Ô We włoskich restauracjach, barach i kawiarniach, a tak- że w pociągach jest suro- wo przestrzegany całkowity zakaz palenia. Kup książkę Poleć książkę Przepisy drogowe Zagrożenia Ô W samochodzie musimy mieć trójkąt bez- Ô W dużych miastach: drobna przestępczość, pieczeństwa i kamizelkę odblaskową (apteczka nie jest wymagana). kradzieże torebek, smartfonów itp. Ô Na plaży: przegrzanie, odwodnienie; do Ô Poza miastem należy mieć zawsze włączo- ne światła. Ô Ograniczenia prędkości: teren zabudo- wany 50 km/godz., droga krajowa 70 km/ godz., droga szybkiego ruchu 90 km/ godz., autostrada 130 km/godz. Ô Dopuszczalny poziom alkoholu we krwi: 0,5 promila. Więcej – zob. s. 53. morza najlepiej wchodzić w butach plażo- wych – w wielu miejscach przy brzegu żyją jeżowce – nadepnięcie na nie kończy się bolesną i trudno gojącą się raną. Ô Samotnym kobietom odradza się podró- żowanie autostopem – Południowcy czę- sto traktują próbę zatrzymania samocho- du przez dziewczynę jako jednoznaczną propozycję. 0 zero 1 uno 2 due 3 tre 4 quattro Przydatne zwroty 5 cinque sei 6 7 sette 8 otto 9 nove 10 dieci 100 cento 200 duecento 1000 mille Dzień dobry (do obiadu) .......................................................................................................................................... Buon giorno Dzień dobry (po sjeście) ...............................................................................................................................................buona sera Dobry wieczór ....................................................................................................................................................................Buona sera Do widzenia ..........................................................................................................................................................................Arrivederci Dobranoc ............................................................................................................................................................................Buona notte Dziękuję..............................................................................................................................................................................................Grazie Nie rozumiem ...................................................................................................................................................................Non capisco Gdzie jest… ? ...........................................................................................................................................................Dove si trova…? Ile to kosztuje?............................................................................................................................................................. Quanto costa? Pomocy! ..............................................................................................................................................................................................Aiuto! Czy może mi Pan / Pani pomóc? ......................................................................................................................Può aiutarmi? Kup książkę Poleć książkę Zobacz koniecznie 1 Rzym Stolica Włoch, Wieczne Miasto, do którego „prowadzą wszystkie drogi”, to jedno z najciekawszych i najpiękniejszych miast Europy. We Włoszech, słynących z historycz- nych ośrodków i niezliczonych zabytków, stanowi klasę samo dla siebie. Na jego choć- by pobieżne poznanie trzeba zarezerwować kilka dni, na bardziej dogłębne – tygodnie bądź miesiące... Przygodę z Rzymem wypada zacząć od zwiedzenia jego najważniej- szych zabytków: Bazyliki św. Piotra (i innych bazylik patriarchalnych), Forum Roma- num, Koloseum i Panteonu. Nie można też pominąć fontanny di Trevi, Term Diokle- cjana, Kaplicy Sykstyńskiej, wspaniałych Muzeów Watykańskich i Muzeów Kapi- tolińskich oraz atrakcji Villi Borghese. Na tych, którzy chcą wyjść poza turystyczny kanon czekają setki innych znakomitych zabytków wszystkich epok, dziesiątki renomo- wanych muzeów i galerii, wspaniałe parki i klimatyczne zaułki starych dzielnic. Rzym może przytłaczać swoją wielkością, onieśmielać dostojeństwem starych murów i maje- statem Watykanu; jednocześnie zachwyca i uzależnia każdego, kto choć raz tu przyje- dzie. Więcej zob. s. 113–169. Panorama Rzymu Kup książkę Poleć książkę m o c a . i l o t o F | l o _ a n i r a k © . m o c s o t o h p t i s o p e D | s o t o h p r a s a u Q © Katedra św. Andrzeja 2 Amalfi – katedra św. Andrzeja Najcenniejszym zabytkiem miasteczka jest wspaniała katedra św. Andrzeja. Jej historia sięga 1200 lat wstecz, a architektura zdradza wyraźne wpływy normańskie i arabskie. Fasa- da główna, najwyższa kondygnacja dzwonnicy i XIII-wieczne krużganki należą do arcydzieł sztuki budowlanej i zdobniczej. Amalfi, razem z kilkoma innymi nadmorskimi miejscowo- ściami pięknego i dzikiego Wybrzeża Amalfitańskiego, zostało docenione wpisem na Listę UNESCO. Więcej zob. s. 198. © zoomarket | Depositphotos.com 3 Caserta – Pałac Królewski Spośród licznych zabytków Caser- ty wyróżnia się monumentalny (1200 pokoi!) Pałac Królewski (La Reggia) oto- czony ogromnym parkiem, słynącym z licznych zabytkowych fontann. Jego część urządzono w stylu romantycz- nego ogrodu angielskiego. Park jest tak rozległy, że najlepiej zwiedzać go... na rowerze. Po wizycie w La Reggia warto odwiedzić kompleks San Leu- cio – XVIII-wieczną realizację utopijnego robotniczego „miasta idealnego”. Oba zabytki, wraz z imponującym akwe- duktem Vanvitellego, zostały wpisa- ne na Listę UNESCO. Więcej zob. s. 207. Kup książkę Poleć książkę m o c a . i l o t o F | y h p a r g o t o h P L F J © 4 Neapol Największa metropolia Włoch południowych, miasto kontrastów – dla jednych odpy- chające, dla innych wręcz kultowe: przyciągające witalnością i kolorytem, nieco anarchi- styczne i nieprzewidywalne. Słynie z... wszechobecnych śmieci, mafii i przestępczości ulicznej, ale także z „jedynej prawdziwej” pizzy i ciekawych przedsięwzięć kulturalnych. Nie brakuje tu także cennych zabytków i znakomitych muzeów. To miasto trudno sobie wyobrazić – trzeba zobaczyć je na własne oczy! Więcej zob. s. 217–230. 5 Wezuwiusz i Campi Flegrei Jedną z największych atrakcji przyrodniczych Kampanii jest imponujący masyw Wezuwiusza oraz położone w pobliżu Pola Flegrejskie. W niewielu miejscach w Europie można podziwiać w tej skali i nagromadzeniu rozmaite for- macje i zjawiska wulkanicz- ne – przede wszystkim ładnie wykształcone kratery (w nie- których znajdują się jeziora), czynne fumarole (w obrę- bie Solfatary), gorące źródła i wody mineralne. Region sły- nie też z cennych stanowisk archeologicznych, by wymie- nić tylko starożytne Pompeje, Herkulanum i Cumae. Więcej zob. s. 209–214, 230–234. m o c a o t o F | i l i l . i l o a v a r a e g n A © Kup książkę Poleć książkę . m o c s o t o h p t i s o p e D | r e g © milosk50 | Depositphotos.com Mozaika z Herkulanum © milla74 | Depositphotos.com i l a c s © Pompeje 6 Pompeje i Herkulanum Świetnie zachowane starożytne miasta, obec- nie jedne z najsłynniejszych na świecie stanowisk archeologicznych. To, że możemy dziś je oglądać, zawdzięczamy... katastrofalnej erupcji Wezuwiu- sza, która w 79 r. n.e. zakonserwowała je w bło- tach i popiołach. Więcej zob. s. 212–213, 230–235. 7 Lecce Jedno z najciekawszych miast Apulii, słynące przede wszystkim z pięknych barokowych kościo- łów, arcydzieł nurtu zwanego przez historyków sztuki „barokiem z Lecce”. Spacer po mieście to niezapomniana lekcja architektury. Zobaczymy tu także m.in. świetnie zachowany rzymski amfi- teatr, renesansowe pałace (jak Palazzo del Seg- gi i kuria biskupia) oraz okazały zamek Karola V. Więcej zob. s. 257–262. m o c a . i l o t o F | i e d o n a k r a © Kup książkę Poleć książkę Kup książkę Poleć książkę k e r o w T . A . c a r p o San GiovanniTeatinoAlba AdriaticaAlatriAnagniArtenaAscoli PicenoAtessaAtriAvezzanoCampomarinoCapistrelloCarsoliCasalbordinoCasoliCastel di SangroCastellaltoCastelMadamaCaveCelanoCepagattiCittaducaleCitta Sant AngeloCivitelladel TrontoFara in SabinaFiuggiFrancavilla al MareGenazzanoGiulianovaGuglionesiLarianoLarinoLoreto AprutinoLucodei MarsiManoppelloMartinsicuroMontenerodi BisacciaMontesilvanoMontorioal VomanoNotarescoOrtonaPennePinetoPoggio MirtetoPopoliPratola PelignaRietiRoseto degliAbruzziSan SalvoSant OmeroSilvi PaeseTagliacozzoTivoliTrasaccoTreviTriventoValmontoneZagaroloSoraSpoletoTeramoTermoliVastoSanto Stefanodi SessanioAlba FucensStiffePESCARAK lasztor San Giovanniin VenereLancianoGuardiagreleKlasztor SanClementea CasauriaGroty StiffeSulmonaChietiScannoVillalagoCoculloFossaAkwilejas. 174–175Lago diCanternoLago diCampotostoLagodel SaltoLago diRipa-SottileLago LungoL’AquilaLagodi PenneLago diBombaLagodel TuranoAbruzja020 kmPLANY MIASTWarto zobaczyćs. 414s. 112s. 188s. 244s. 272s. 196s. 284s. 304MORZE ADRIATYCKIE Abruzja Abruzzo Abruzja to wyjątkowa kraina, jedna z nielicz- nych w Europie zachowanych w tak niena- ruszonym stanie. Jej obszar jest miejscem występowania wielu bardzo zróżnicowa- nych gatunków roślin i zwierząt, często rzadkich okazów. Jedna trzecia powierzch- ni Abruzji znajduje się pod ochroną praw- ną – mieszczą się tu trzy parki narodowe, jeden park regionalny i trzydzieści rezerwa- tów. Z powodu charakterystycznego poło- żenia geograficznego Abruzja zawsze znaj- dowała się w pewnej izolacji, z drugiej stro- ny to właśnie odosobnienie nie pozwoliło jej utracić niepowtarzalnego charakteru. Dominującymi przykładami architektury są rozproszone na wzgórzach zamki i klaszto- ry, gdzieniegdzie średniowieczne miastecz- ka. Region ten, mimo północnego położe- nia, zawsze należał do południa, zarówno historycznie (od XII w. do Królestwa Sycylii, a od wieku XVIII w. do Królestwa Neapolu), jak i kulturalnie. Wszechobecność natury sprawia, że Abru- zja jest producentem wyjątkowej jakości win, serów, wędlin, kasztanów i trufli, a tak- że od wieków ważnym dostawcą szafranu. Jest to również teren idealny dla miłośni- ków sportów uprawianych na łonie natu- ry: nart (zjazdowych i biegowych), trekkin- gu, alpinizmu, rowerów górskich, kajaków. Wzdłuż wybrzeża Adriatyku ciągnie się sieć nadmorskich kurortów. ™ Akwileja (s. 172) – Piazza del Duomo, jeden ze wspanialszych średniowiecznych placów włoskiego Południa; w okolicy udostępnione do zwiedzania malownicze groty Stiffe ™ Alba Fucens (s. 178) – Castello degli Orsini, ruiny średniowiecznej części miasta ™ Atri (s. 178) – przepiękna katedra Santa Maria Assunta ™ Chieti (s. 180) – ruiny kompleksu świątynnego Tempietti Romani ™ Civitella del Tronto (s. 179) – wspaniała Fortezza, jedna z największych we Włoszech budowli obronnych ™ Pescara (s. 182) – nadmorska metropolia z kilkoma ciekawymi zabytkami i muzeami; rezerwat sosen nadmorskich; bogate życie nocne, liczne bary i dyskoteki ™ Sulmona (s. 184) – katedra San Panfilo i kompleks świątynny Santissima Annunziata Kup książkę Poleć książkę 172 a j z u r b A j a e l i w k A Akwileja L’Aquila . 71 tys. Stolica Abruzji, siedziba uniwersytetu, ważne centrum administracyjne i handlo- we. Zabytkowa starówka miasta poważ- nie ucierpiała w wyniku trzęsienia ziemi, do jakiego doszło w 2009 r. (zob. ramka s. 178). Do dziś trwa rekonstrukcja znisz- czonych obiektów, obecnie już niemal nie widać śladów tragedii, do jakiej doszło kilka lat temu. Akwileja powstała jako jeden z wielu obronnych zamków na pobliskich wzgó- rzach i dość wcześnie musiała wyróżniać się spośród innych osad, skoro w 969 r. gościła papieża Jana XIII i cesarza Ottona I. Kiedy rozproszeni po okolicznych grodach i zameczkach mieszkańcy postanowili się zjednoczyć, została wybrana główną sie- dzibą i w połowie XIII w. uzyskała z rąk cesarza Fryderyka II Hohenstaufa prawa miejskie. Legenda głosi, że zamków było 100, a każdy miał tworzyć odrębną dziel- nicę z własnym kościołem, placem i fon- tanną. Jeden się wycofał i w ten spo- sób 99 castelli utworzyło miasto Akwile- ja z 99 placami, fontannami i kościołami. W rzeczywistości owych grodów było nie- co mniej, a niektóre były po prostu zwy- kłymi wioskami (choć faktycznie doliczo- no się ok. 60 kościołów, a na XVII-wiecz- nej mapie widnieje ich aż 80). Osada była znaczącym ośrodkiem han- dlu, zwłaszcza wełną i szafranem. Mimo że znajdowała się pod władzą Królestwa Sycylii, a potem Królestwa Neapolu, Akwi- leja posiadała znaczną niezależność. Paro- krotnie niszczona była przez trzęsienia ziemi, z których najpoważniejsze były w 1703 i 1915 i 6 kwietnia 2009 r. Ostatni kataklizm o sile 6,3 stopnia w sali Richtera pochłonął życie 308 osób (w samej Akwilei 229 mieszkańców) Kup książkę i pozbawił dachu nad głową około 40 tys. ludzi. Wiele budynków historycznego cen- trum legło w gruzach, a niemal wszystkie zostały poważnie uszkodzone. Na starów- ce większość budynków jest wysiedlona, a ich konstrukcja wzmocniona systemami klamer i rusztowań. Niektóre ulice i kwarta- ły są objęte zakazem wstępu. Obecnie dzię- ki wysiłkom i pomocy całego narodu Akwi- leja ponownie podnosi się z gruzów, a jego panoramę zdominowały sylwetki dziesiątek budowlanych żurawi. Warto zobaczyć Piazza del Duomo Koniecznie trzeba odwiedzić Piazza del Duomo – jeden z większych średniowiecz- nych placów włoskiego Południa – piękny i żywy punkt miasta, przy którego bokach stoją bliźniacze fontanny. Wznosi się tu katedra św.św. Maksy- miliana i Jerzego (Cattedrale dei Santi Akwileja ezoteryczna i symboliczna Według niektórych zakładana przez Fryde- ryka II Akwileja miała być nowym Jeruzalem i podobno zbudowano ją na takim samym planie jak najświętsze z miast. Inni widzą w liniach łączących najważniejsze budyn- ki miasta gwiezdną konstelację Orła (Skor- piona). Wszak astrologia nie była raczej ob- ca Fryderykowi II, miłośnikowi nauki, z którą ściśle się w tamtej epoce splatała. Wiele tajemnic kryje także kościół San- ta Maria di Collemaggio, rzekome „cen- trum energetyczne”, z bogatą ponoć sym- boliką alchemiczną i mistyczną, odwołania- mi do świętej geometrii i numerologii. Nie- którzy sądzą, że do jego budowy przyczy- nili się Templariusze. Poleć książkę 173 a j z u r b A j a e l i w k A Massimo e Giorgio). Zbudowana pod koniec XIII w. była parokrotnie niszczona (trzęsie- nia ziemi) i odbudowywana. Obecny neo- klasyczny kształt fasady zawdzięcza Gio- vaniemu Battiście Benedettiemu, a maje- statyczne wnętrze na planie krzyża rzym- skiego inspirowane jest późnym barokiem rzymskim. Obok znajduje się kościół Santa Maria del Suffragio, a za nim Via Ramieri, wzdłuż której ciągną się tzw. cancelle, charaktery- styczne XIV-wieczne domy i warsztaty. Od Piazza del Duomo odchodzi Corso Vittorio Emanuele, ulica pełna sklepów i lokali. Inne ciekawe miejsca W mieście, co związane jest z jego genezą (99 zamków), znajduje się ogromna licz- ba kościołów. Godne zobaczenia są szcze- gólnie romańskie świątynie wyznaczają- ce granice historycznych dzielnic. Pierw- sza z nich, pochodząca z 2. poł. XIII w. San- ta Maria di Paganica zachowała ciekawy portal z ornamentami dzikich zwierząt na najbardziej zewnętrznym łuku. Stoi przy pla- cu o tej samej nazwie, od którego odcho- dzi Via Garibaldi. Na jej końcu znajdziemy kolejny ciekawy kościół – San Silvestro. Ma on imponującą fasadę zdobioną bogatą rozetą z kolumienkami oraz piękny portal. Wewnątrz XIV- i XV-wieczne freski. Znajdo- wało się tu Nawiedzenie Maryi Rafaela zre- alizowane w 1520 r. na zlecenie Marno Bra- coniego. Obraz obecnie można oglądać w muzeum Prado w Madrycie. W pobliżu znajduje się kościół San Pietro a Coppito, wzniesiony w poł. XIII w. i podob- nie jak większość budynków w mieście wie- lokrotnie uszkadzany podczas trzęsień zie- mi i odbudowywany. Ze średniowiecznej świątyni zachowały się dwie ciekawe figurki lwów przy schodach i architraw portalu. Kolejny kościół, San Domenico, znaj- dujący się przy placu o tej samej nazwie, Kup książkę Czerwone złoto Abruzji Tereny prowincji Akwileja do dziś słyną z upraw szafranu (Crocus sativus), drogo- cennej rośliny używanej jako przyprawa, lekarstwo, afrodyzjak i naturalny barwnik (zarówno spożywczy, jak i do tkanin). Na zbocza Gran Sasso szafran został prawdo- podobnie sprowadzony w średniowieczu, przez mnicha powracającego z Hiszpanii, gdzie spopularyzowali go Arabowie. Wy- korzystywaną częścią rośliny jest czerwo- ny słupek, który po usunięciu fioletowych płatków jest ręcznie oddzielany od resz- ty rośliny i suszony nad ogniem. Kwiaty zbiera się wczesną jesienią, a ich uprawa wymaga wiele cierpliwości i ręcznej pra- cy. Gram szafranu ma wartość drogocen- nego metalu. został zbudowany w 1309 r. na polecenie Karola II. Odrestaurowany po trzęsieniu zie- mi z 1703 r. zyskał wnętrza w stylu baroko- wym. Oryginalna pozostała romańska fasa- da z białego i czerwonego kamienia z pięk- nym portalem. Po jej lewej stronie w dawnym klasz- torze dominikanów znajduje się miej- skie więzienie, a obok pałac Andegawe- nów. W okolicach kościoła ciągnie się jed- na z najlepiej zachowanych średniowiecz- nych dzielnic miasta. Położona nieco dalej XIV-wieczna Santa Giusta ma duży romań- ski portal i gotycką rozetę z 12 karykatural- nymi figurkami. Pochodząca z XV w. bazylika San Ber- nardino, w której pochowany został świę- ty zmarły w Akwilei w 1444 r., ma fasa- dę z trzema rodzajami kolumn: doryckim, jońskim i korynckim. W bogatym trzyna- wowym, barokowym wnętrzu znajduje się kaplica św. Bernardino z poświęconym mu mauzoleum. Poleć książkę 174 a j z u r b A j a e l i w k A a g a m a C l e t o H l e t s o H a r e v R a t r o P i i , l j y w o e o k c e z r o w D Via M onte Terminillo VIA DELLA CROCE ROSSA i i t s a o V S n a S Via Colle Pretara Via Ed m on do Vicentini V i a A r c o Via Roma Santa Croce Via Castiglione i V i a V i a P F r e e l i n t a g n i n zoli Via Arco Piz Via Pretatti Via Roma V. Emidio Leopardi Via Vestini V i a G V u I e A l fi X X S E T T E i n i c u r r a M i e d a i V Via Fonte Preturo M B R E Via P a p a G i o v a n ni X aria nta M a S o i g g o p a i V Via Santo Spirito 99 Cannelle Via Borgo Rivera La Fontana delle 99 Cannelle PIAZZA SAN VITO V i a M a d o n n a d e l P o n t e V i a M a u s o n i a A A t t e e r r n n o o Akwileja 0 200 m Kup książkę PIAZZA REGINA MARGHERITA a Via Burri assieri Via Sallustio Via Cavo ard relli Via Sc Via M glio PIAZZA SAN BAGIO r a ffi Viale Nizza ur ro t s e ze n e PIAZZA PALAZZO ele u n a m PIAZZA S. M. PAGANICA PIAZZA S. MARGHERITA Santa Maria di Paganica Via San Basilio Viale Duca degli Abruzzi Via Branconi Via San Silv Via del Guasto Via Sant Amico Via Collebrincioni Via delle Tre Spighe Via Cignano Via Genca Via Antinori Via Garibaldi Via Camarda Via Filetto Via Garibaldi Via Pavesi Via Cascina V. Arco Veneziani Via San Martino Via San Benedetto Via Paganica Via Mazzini Via Accursio Via A. Bafile Via Bominaco Via P. Pic Via Camponeschi Via Navelli Corso Umberto I Via G. Verdi orso Vittorio E Via San Crisante Via delle Grazie V. Cannella Via San Flaviano Via Crispo Via Indipendenza Via Cimino Costa V. Bragonetti V. Casella elfaglio Via S. Giusta orso Federico II Via Sant Agostino osso G Via R Via dei Giardini ucci Via L. Rendina ele Jaco Via Mich atini Via P Via Sallustio Via Tre Marie civescov Via A Via Neri i P a o la Santa Giusta o orian Via G Vico di Picenze Santa Maria del Suffraggio Teatro San Filippo Via Grifo PIAZZA DUOMO onti o d a ia F e n C C b u m r r i M o a a t n d V a o r t e b r a c c i o V. ed Arco Ricci Costa Due Stel le rtebraccio o F Via Silvestro Via Guelfi h t e t i n e a X III V. A San N a i V PIAZZA Via d Via B Via G gioin SAN PIETRO . Persic Via Agnifili PIAZZA FONTESECCO Via Barete PIAZZA SANTA MARIA DI ROIO Via S. Chiara San Domenico Via Porcinari Via Rustici San Pietro di Coppito Via ed Arco del Capro Via del Forcella Via Saturnino Via A ntonelli Via Annunziata el Falco Via San A. Pinto Via Sassa Via Ortolani Via Cesura Via dei Roiani Via Ortolani Via di Roio ario min V. S Viale Duca degli Abruzzi Via Coppito Via Pretatti Via San Giovanni Bosco Via Rocca delle Vene Via Papa Giovanni XXIII Via Roma Via Barete Via San Domenico Via Addolorata uccio di Ranallo Via Fontesecco Via Colle Roio Via Cardinale V i a d ei D ra p V ia R o cca di C o r n VIA XX SETTEMBRE Via Sant Andrea Via Vincenzo De Bartolo Via Rossi Coniugi Via A. Diaz Via F. Corrid Via L. Cadorna PI olagran RIS O C V. A. C C CES N A VIALE FR V i a A l e m a n a r a Vi a S Via San Marciano pieri o Via Vetusti l e Via Gabriele D A l e B u o n e N o v e l g u L n o D a Vi o n lia g i V V. Lo Studio Katedra n i s c n e c o z r u t S i V i a d e l a l o n g ci PASQUALE PIAZZA V. Pis mae ni o PAOLI de o d n F i s i Cristo Re nzio Via Piave u n n VIALE COLLEMAGGIO Via Gualtieri D Ocre V i a l e G r Parco del Castello r e T Via dei Sali Via Castello ziarie Via S. Elisabetta elle Via d Via V. Veneto Via Sinizzo Via San Bernardino San Bernardino Via della Maiella a n orfo Via Invalidi Di Guerra Via Santa Maria A F V. Forfona Via Strin ella A N R O D A A C I V Viale Bellisari PIAZZALE COLLEMAGGIO l i e k r a w z C Parco di Collemaggio Via Pia n o Di Pezza Vi a Asmara V a i M o n t e C Via M o n te S. Rocco a m icia PIAZZA GIULIO NATALI V i R a Gramsci VIA DE L L A C Viale O vid i o V i l a e O v i d o i . K . c a r p o Poleć książkę Restauracja La Rupe SA S O E R C O R V i a Gramsci VIA DE L L A C Viale O vid i o V i o z z a arin Via M Viale De Gasperi l a e O v i d o i o s s a a n S V i a l e G r Zamek Via P arro zz VI a A PA ni NELLA n te S. Rocco PIAZZA GIULIO NATALI Viale Nizza Viale Duca degli Abruzzi Via Sant Amico Via delle Tre Spighe Via Genca Via Camarda Via Filetto V i a S t r i n e l l a e n n e ia P V Museo Nazionale d’Abruzzo Via Benedetto Croce Via Tagliacozzo Via Tagliacozzo V i ale Pesc ara Via Pio Iorio ale re e t n o Via M Via Atri V i a C h i e t i ella Via Strin o m a r e T a i V o n a z z e v Via A Parco del Castello r e T Via dei Sali Via Castello ziarie Via S. Elisabetta elle ara Via d Via Z Via V. Veneto Via Sinizzo Via C San Via San Bernardino Bernardino si r o Via della Maiella a n a i z i r a i orfo Via Carlo Ch Via Invalidi Di Guerra Via Santa Maria A F V. Forfona PIAZZA REGINA MARGHERITA Santa Maria di Paganica ze n e Via Mazzini Via P. Pic Via G. Verdi ele V ia F o r t e b r a c c i o V. ed Arco Ricci Costa Due Stel le Via San Crisante Via delle Grazie Via San Flaviano Via Crispo Via Cimino Costa V. Casella onti m M a n d a t a r i o Santa Giusta rtebraccio o F Via Via Strin ella A N R O D A A C I V Viale Bellisari PIAZZALE COLLEMAGGIO Via San Josema r i a Escriva Parco di Collemaggio Santa Maria di Collemaggio O M A OLA Z CEN VIALE GIR A VIN D Santo Stefano di Sessanio Fossa, Stiffe Kup książkę 175 a j z u r b A j a e l i w k A Niedaleko, otoczony dużym parkiem, z którego roztacza się piękny widok na Gran Sasso, wznosi się zamek, siedziba Museo Nazionale d’Abruzzo z bogatymi zbiorami – od archeologicznych po sztukę współczesną (zbiory uratowane po trzęsie- niu ziemi przechowywane są tymczasowo w Castello Piccolomini w Celano). Najpiękniejszym kościołem w mieście jest romański Santa Maria di Collemag- gio położony w pewnej izolacji, w okoli- cach Porta Bazzano. Zbudowany został pod koniec XIII w. na polecenie przyszłego papieża Celestyna V, który jest tu pochowa- ny. Fasada ze wzorami z białego i czerwo- nego kamienia zdobiona jest wspaniałym portalem i wielką romańską rozetą. Kościo- łowi przypisuje się alchemiczną i ezote- ryczną symbolikę oraz związek z Templa- riuszami. W 2009 r. kościół został poważnie uszkodzony przez trzęsienie ziemi – zapadł się dach nad fragmentem nawy i absydą, niszcząc m.in. ołtarz główny. Prace rekon- strukcyjne trwają do dziś, część sklepienia zastąpiono brzydkim metalowo-szklanym dachem. Corocznie w ostatni tydzień sierp- nia odbywa się tu Perdonanza Celestinia- na, czyli odpust, któremu towarzyszy wie- le inicjatyw kulturalnych. Na drugim końcu odchodzącej od kościo- ła Via di Collemaggio warto zwrócić uwagę na zbudowany w latach 30. XX w. ciekawy kościół Cristo Re ze specyficznym wzor- nictwem i wielką figurą Chrystusa o dość groźnym obliczu. Symbolem miasta jest ciekawa La Fonta- na delle 99 Cannelle z 99 głowami wyplu- wającymi wodę. Pochodzi z 1272 r. Początko- wo były tam tylko 63 krany. Kolejne doda- wano z biegiem lat. Spacerując po mieście, warto także odwiedzić place: San Biagio, na którym spotykają się studenci, i San Filip- po, przy którym znajduje się zdekonsekro- wany kościół (obecnie siedziba teatru). Poleć książkę 176 a j z u r b A j a e l i w k A Trzęsienie ziemi W kwietniu 2009 r. Włochy środkowe nawiedziło trzęsienie ziemi. W wyniku wstrząsu główne- go i kilkuset wstrząsów wtórnych ucierpiało wiele miejscowości, w tym średniowieczne mia- steczko Akwileja. Zniszczeń doznały m.in.: Ô bazylika Santa Maria di Collemaggio – zachowała się mniej więcej nienaruszona fasa- da, zawaliła się jednak część absydy; wnętrze zostało niemal całkowicie zniszczone, runął ołtarz główny i boczne. Zachowało się mauzoleum św. Celestyna z jego relikwią (kolejny raz, podobnie jak w silnym trzęsieniu ziemi w 1703 r., w czym niektórzy doszukują się cudu). Ô bazylika San Bernardino – runęła dzwonnica i absyda; Ô plac katedralny – kościół delle Anime Sante stracił kopułę, w wyniku wstrząsów wtórnych zawaliła się katedra, której udało się przetrwać wstrząs główny; Ô kościół San Silvestro – uległ niemal całkowitemu zniszczeniu; Ô kościół Santa Maria Paganica – uległ niemal całkowitemu zniszczeniu; Ô mury miejskie – uległy bardzo poważnym zniszczeniom, zawaliła się brama Porta Napoli; Ô Museo Nazionale d’Abruzzo – uległo niemal całkowitemu zniszczeniu; Ô kościół Santa Maria del Suffragio – uległ niemal całkowitemu zniszczeniu; Ô kościół Sant’Agostino – runęła kopuła. Niektóre ze wspomnianych obiektów zostały w ostatnich latach zrekonstruowane lub wyremon- towane, jednak niestety trzeba pogodzić się z faktem, że część dziedzictwa kulturowego Włoch została utracona bezpowrotnie. Nieporównywalne z materialnymi są straty ludzkie – w wyni- ku trzęsienia zginęli ludzie, tysiące osób zostało rannych i pozbawionych dachu nad głową. !Informacja turystyczna Ô Działalność informacji turystycznej w mieście została zawieszona do odwołania. Aktualną listę dostępnych ścieżek turystycznych i obiektów możliwych do odwiedzenia można znaleźć na stronie: @ www.comune.laquila.gov.it. Dojazd Ô Pociągiem: ze wszystkich większych miast. Ô Samochodem: autostradą A24, a także dro- gą krajową SS17. $Noclegi Ô Camaga, Strada Statale 80, zaraz przy zjeź- dzie z autostrady (Ovest), a niedaleko centrum, ( +39 346 8338763, @ www.camagaaq.com. Czysty i schludny, w stylu „studenckim”; jedynka 30 EUR, dwójka 60 EUR. Ô Hotel 99 Cannelle***, Via Borgo Rivera 21/23, ( +39 0862 401979, @ http://hotel99cannelle.it. Kup książkę Położony w centrum, ładnie urządzony, z nowo- czesnymi meblami i parkietami. Restauracja, bar, internet. Oferuje weekendowe promocje; dwój- ka jako jedynka 60–70 EUR, dwójka 75–90 EUR. Ô Lo Studio, Via Filippo corridoni 11, ( +39 324 0840382, @ www.bblostudio.it. Niewielki (3 poko- je) i niedrogi B B. Zlokalizowany w obrębie daw- nych murów miejskich; jedynka 35–40 EUR, dwój- ka 60 EUR. Ô Porta Riviera Hostel, Piazzale Caduti 8 Dicem- bre 1943 27, ( +39 0862316120, @ http://por- tariverahostel.it. Znajduje się niedaleko stacji i 300 m od fontanny 99 Canelle. Bardzo ładne pokoje w pastelowych kolorach, z łazienką i TV; jedynka 35 EUR, dwójka 50 EUR. Wyżywienie Ô La Rupe, Via San Giacomo 7. Rustykalny wystrój i tradycyjna kuchnia, miejsce słynie z dobrych dese- rów i mięs, specjalność fregnacce all’amatriciana. Poleć książkę 177 a j z u r b A j a e l i w k A Park Narodowy Gran Sasso e Monti della Laga Okolice Jadąc na południe od Akwilei drogą krajo- wą SS17, warto odbić w drogę prowadzą- cą w kierunku wioski FOSSA. Skręcając na skrzyżowaniu w prawo, a na czwartym kilo- metrze w lewo, mija się mały gotycki kośció- łek Santa Maria delle Grotte z pięknymi średniowiecznymi freskami (niedostępny ze względu na poważne uszkodzenia po trzęsieniu ziemi). Rozciągający się na przestrzeni 148 935 ha park powstał w 1995 r. Dominuje tu ma- syw Gran Sasso z najwyższym szczytem Corno Grande (2912 m n.p.m.), prze- strzeń parku obejmuje też masyw Mon- ti della Laga. Znajduje się tu ponadto wy- sunięty najdalej na północ w Europie i je- dyny w Apeninach Lodowiec Calderona (Ghiacciaio del Calderone). Od strony po- łudniowej przylega do niego Campo Im- peratore – przepiękny rozległy płaskowyż na wysokości 1600–2000 m n.p.m. (można tu dojechać samochodem). Żyją tu: wilk, kozica, dzik, dziki kot, niedźwiedź, orzeł królewski, sokół wędrowny, puchacz i ku- ropatwa skalna, a nad jeziorem Campo- tosto czapla i perkoz. Imponująca natura nie jest jedynym skarbem parku. Znajdu- ją się tu rozproszone na stokach i w doli- nach eremy, średniowieczne miasteczka i zamki, jak Castelli ze sławnymi manufak- turami ceramiki i oratorium San Donato, zw. Kaplicą Sykstyńską majoliki (@ www. gransassolagapark.it). Jadąc dalej, mija się XII-wieczne klaszto- ry San Angelo d’Ocre i San Spirito d’O- cre (oba niedostępne). Dalej po przejecha- niu 18,3 km w kierunku południowym war- to odbić w prawo (na południowy zachód) do wioski Stiffe (można tu także dotrzeć, zjeżdżając przy miejscowości San Grego- rio w stronę San Demetrio, trzeba zwra- cać uwagę na brązowe drogowskazy). Stamtąd odbija prowadząca w górę ścież- ka (ok. 15–20 min.) wiodąca do grot Stiffe, wykorzystywanych przez człowieka już w czasach brązu. Ze względu na przepły- wający wewnątrz strumień, groty stano- wią niezwykłe widowisko – wewnątrz kra- sowych jaskiń z hukiem opadają kaskady wody. Temperatura jaskiń w środku nie- zmiennie wynosi 10°C () poł. III–poł. X codz. 10.00–13.00, 15.00–18.00, zimą godzinę krócej; wizyta z przewodnikiem trwa 50 min; 10 EUR, 8,50 EUR ulgowy, w cenie wizyta w muzeum speleologii; warto wcześniej zarezerwować bilety, szczególnie w okresie XI–IV, kiedy to warunki meteorologiczne mogą uniemoż- liwić zwiedzanie). Jaja muła W Campotosto, leżącym na północy Gran Sasso, produkowana jest jedna z lepszych wędlin regionu – sławna mortadellina di Campotosto. Wytwarza się ją z urabianej ręcznie i drobno mielonej wieprzowiny, a w środek wkłada charakterystyczny pa- sek słoniny (lardetto). Ze względu na owal- ną formę i fakt, że przeważnie sprzedaje się ją po dwie sztuki, popularnie znana jest ja- ko „jaja muła”. Kup książkę Jadąc natomiast na północny wschód, dociera się do położonego u stóp Gran Sas- so SANTO STEFANO DI SESSANIO. Warto odwiedzić to małe, pięknie zachowane śre- dniowieczne miasteczko z białego kamie- nia, należące niegdyś do rodu Medyceuszy. Sławne jest ono również z produkcji dosko- nałej soczewicy (lenticchie), na bazie której powstają lokalne potrawy. Poleć książkę 178 a j z u r b A s n e c u F a b A l Alba Fucens W pobliżu niewielkiej osady ALBA, odbu- dowanej po trzęsieniu ziemi w 1915 r., mie- ści się ważne stanowisko archeologicz- ne, w którym odkryto pozostałości znajdu- jącej się tu kiedyś starożytnej Alby Fucens. Położona u stóp Monte Velino na wysoko- ści 1000 m n.p.m., została założona w 304 r. p.n.e. jako kolonia rzymska i była jednym z najwyżej usytuowanych rzymskich miast. Odegrała rolę podczas konfliktu Cezara i Pompejusza. W IX–X w. została zniszczo- na przez Saracenów. Zwiedzając wykopaliska, warto zwró- cić uwagę na miejskie mury (podwój- ne w części północno-zachodniej) i Bra- mę San Massimo, przez którą wchodziła do miasta od zachodu prowadząca z Rzy- mu Via Valeria. Zakręcała ona koło forum (Foro), po którego północnej stronie rozpo- czynała się Via dei Pilastri i ciągnęła wzdłuż bazyliki San Pietro. W pobliżu usytuowa- ny jest również rynek (Macellum), a po jego prawej stronie – częściowo odkryte termy z III w. n.e. Na wzgórzu Pettorino był nie- gdyś teatr, z którego zachowało się niewie- le (m.in. fundamenty sceny). Na stoku San Pietro można natomiast oglądać amfite- atr (w dość dobrym stanie), który powstał prawdopodobnie za czasów Tyberiusza. Transumanza Transumanza (transhumancja) to od wie- ków praktykowana w tym regionie sezo- nowa migracja owiec, które w okresie cie- płym pasą się na wysoko położonych pa- stwiskach w górach Abruzji, a gdy zbliżają się chłody, wraz z pasterzami przemierza- ją setki kilometrów na południe do Apulii. Zwyczaj ten wyznaczał naturalny rytm ży- cia miejscowej ludności. Kup książkę Nieopodal znajdują się pozostałości śre- dniowiecznej części miasta, zwanej dziś Alba Vecchia. Została ona niemal całkowicie znisz- czona podczas trzęsienia ziemi w 1915 r., z któ- rego ocalały tylko ruiny Castello degli Orsini. Atri . 11 tys. Leżące na wzgórzach Atri to jedno z naj- starszych miast Abruzji, a jego legendar- ny początek związany jest prawdopodob- nie z migracją ludności z rejonów Dalmacji w X w. p.n.e. W 289 r. Hatria staje się kolo- nią rzymską z prawem bicia monety. Było to ojczyste miasto cesarza Adriana, a wedle niektórych dało początek nazwie Adriatyk (powszechniejsze są jednak opinie wywo- dzące ją od Adrii weneckiej). Po upadku cesarstwa przeszło pod panowanie Księstwa Spoleto i innych dominiów regionu, a osta- tecznie w ręce rodu Aquaviva. Następnie, aż do czasów zjednoczenia Włoch, Atri stano- wiło część Królestwa Neapolu. Warto zobaczyć Przy Via Roma znajduje się katedra San- ta Maria Assunta zbudowana w 1223 r. na ruinach wcześniejszej świątyni z IX w. Ma ona oryginalną fasadę z piękną romańską rozetą i portalem. Wewnątrz zobaczyć moż- na renesansowe freski Andrei de Litio. Do katedry przylega dzwonnica z majoli- kami, z której roztacza się wspaniała panora- ma okolicy. W wirydarzu ma siedzibę Museo Capitolare () VI–IX 10.00–12.00, 15.30–19.00, III–V, IX czw.–wt. 10.00–12.00, 15.00–17.00; pt.–nd. XI–II 10.00–12.00, 15.00–17.00; 5 EUR, 2 EUR ulgowy), znajduje się tu też cyster- na rzymska. Naprzeciwko katedry stoi XIX-wieczny teatr miejski, gdzie w jednej z sal otwarto Poleć książkę 179 a j z u r b A o t n o r T l e d a l l e t i v C i Rezerwat Calanchi di Atri Rezerwat Calanchi powstał w 1995 r., a w 1999 r. uzyskał status oazy WWF. Obejmuje przestrzeń 380 ha, na której występują jedne z ciekawszych form geologicznych adriatyckiego krajobra- zu – chalanchi, czyli bruzdy erozyjne. Ten niesamowity krajobraz ma charakter iście księżycowy. Charakterystyczne formy tworzą się na pochyłym terenie gliniastym, obfitującym w piasek oraz narażonym naprzemiennie na burze i okresy suszy. Podczas opadów woda odrywa małe kawał- ki ziemi (wcześniej popękane i pyliste), które spływając szybko, tworzą coraz głębsze i szersze strumyki, gęsto przecinające stoki. W tym miejscu kształtują się dolinki o urwistych, poszarpa- nych zboczach, na których z powodu trudnych warunków (m.in. wysokie stężenie sodu) wystę- pują tylko specyficzne, odporne na suszę gatunki roślin: kapary cierniste i tamaryszek. Mieszka tu wiele rzadkich gatunków ptaków, np. zaganiacz szczebiotliwy, płomykówka, myszołów zwy- czajny, pustułka, a ze ssaków, m.in. jeżozwierz – wybrany symbolem parku. Ze względu na specyficzną wegetację Calanchi najlepiej zwiedzać wiosną lub jesienią. Infor- macje można uzyskać w Ufficio Riserva znajdującym się w Palazzo Ducale w Atri (( +39 085 8780088, @ www.riservacalanchidiatri.it). Muzeum Antonia Di Jorio poświęcone temu związanemu z regionem kompozytoro- wi () w przerwach między spektaklami). Warto zwiedzić również pobliski kościół San Agostino z XIV w. z bardzo ciekawym portalem oraz położony nieco dalej kościół San Domenico. Pomiędzy nimi, przy Piazza Marconi, wznosi się pałac książąt Aquaviva z późnorenesansową fasadą, w którym mie- ści się Muzeum Instrumentów Muzycz- nych Średniowiecza i Renesansu. Inne interesujące muzea to Muzeum Archeologiczne przy Via dei Musei oraz Miejskie Muzeum Etnograficzne przy Piazza San Pietro. !Informacja turystyczna Ô Corso Adriano Elio 1, ( +39 800 630955, ) wt.–sb. 10.00–12.30. Dojazd Ô Pociągiem: bezpośrednia linia kolejowa łączy Atri z Pineto. Ô Samochodem: autostradą A14 (wyjście zjazd Atri–Pineto), A24 (zjazd Villa Vomano) oraz drogą krajową SS16 Adriatica. Kup książkę $Noclegi Ô B B La Casetta, Vico Prepositi 12/14, ( +39 388 9852585, @ www.lacasettadiatri.it. Położone w sercu starówki przytulne mieszka- nie z trzema pokojami i wspólną kuchnią. Atu- tem jest możliwość porozumienia się w języku polskim; jedynka 35 EUR, dwójka 70 EUR. Ô Hotel Du Parc***, Viale Umberto I 6, ( +39 085 870260, @ www.hotelduparc.it. Pokoje wypo- sażone w telefon i telewizor, w hotelu bar, restau- racja i basen; od 38 EUR/os. Civitella del Tronto . 5 tys. Strategicznie położona na zboczu przy granicy z regionem Marche została zało- żona w późnym średniowieczu jako mia- sto o obronnym charakterze. Godna uwagi jest tu właśnie Fortezza, jedyna tego rodzaju budowla w Abruzji i jed- na z większych we Włoszech. Roztacza się z niej piękny widok na morze, górę Ascen- sione i pasma Montagne dei Fiori i di Cam- pili. Otoczone murami miasto wyróżnia się Poleć książkę
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Włochy południowe. Śródziemnomorskie dolce vita. Wydanie 2
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena
Helion.pl Helion.pl
ebook/pdf
39,92 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: