Darmowy fragment publikacji:
poleca
e-book
ZUS 2018
– JAK ZMNIEJSZYĆ KOSZTY SKŁADEK
stan prawny 20 lutego 2018 r.
Praca zbiorowa
-
-
6
9
7
7
4
9
5
6
3
8
8
7
9
-
-
SpiS treści
WSTĘP ...................................................................................................................................... 4
I. TyTuły ubezPIeczeń obnIżające koSzTy Składek zuS .................... 5
1. Umowa o dzieło ............................................................................................................... 5
1.1. Umowa o dzieło – informacje ogólne ....................................................................... 5
1.2. Umowa o dzieło a składki ZUS ............................................................................... 6
1.3. Kiedy umowa o dzieło może zostać uznana za umowę zlecenia ............................. 8
2. Umowa zlecenia .............................................................................................................. 10
2.1. Umowa zlecenia – informacje ogólne ...................................................................... 10
2.2. Obowiązki stron umowy zlecenia ............................................................................ 11
2.3. Różnice między umową o pracę a umową zlecenia ................................................ 11
2.4. Ogólne zasady podlegania ubezpieczeniom ZUS ................................................... 13
II. zbIegI TyTułóW do ubezPIeczeń obnIżające koSzTy
Składek zuS ................................................................................................................. 18
1. Umowa zlecenia z pracownikiem innej firmy ................................................................. 18
2. Umowa zlecenia z pracownikiem innej firmy będącym emerytem lub rencistą ............ 19
3. Pracodawca nie zaoszczędzi na umowie cywilnoprawnej z własnym pracownikiem .... 19
4. Umowa zlecenia i pozarolnicza działalność ................................................................... 20
5. Kilka umów zlecenia – pracodawca może zaoszczędzić na składkach ZUS .................. 23
III. Przychody Wyłączone z PodSTaWy WymIaru Składek ................... 25
1. Podstawa wymiaru składek ............................................................................................. 26
2. Wynagrodzenie chorobowe i zasiłki ............................................................................... 26
3. Przychody z innych źródeł .............................................................................................. 27
4. Inny tytuł do ubezpieczeń ............................................................................................... 28
5. Najczęściej występujące wyłączenia z podstawy wymiaru składek ............................... 29
5.1. Nagrody jubileuszowe (gratyfikacje za staż pracy) .......................................... 29
5.2. Odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę
lub rentę ......................................................................................................... 31
5.3. Odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom
w związku z rozwiązaniem stosunku pracy ..................................................... 32
5.4. Odszkodowania wypłacone byłym pracownikom
na podstawie umowy o zakazie konkurencji ................................................... 33
5.5. Wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów bhp
i ekwiwalenty za te świadczenia ..................................................................... 34
5.6. Ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia,
materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika ...................................... 38
5.7. Wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy
do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór ............. 39
5.8. Wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków
(bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu) do 190 zł miesięcznie ................... 40
5.9. Zwrot kosztów używania przez pracowników do celów służbowych
pojazdów niebędących własnością pracodawcy ............................................... 41
5.10. Zwrot kosztów przeniesienia służbowego oraz zasiłki
na zagospodarowanie i osiedlenie ....................................................................... 44
5.11. Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika ........................... 45
2
20 lutego 2018 r.
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
5.12. Część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy
niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie, zatrudnionych za granicą
u polskich pracodawców ..................................................................................... 51
5.13. Świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne
w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ...................................... 52
5.14. Świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele
socjalno-bytowe u pracodawców, którzy nie tworzą zfśs ..................................... 54
5.15. Świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie ustawy o zfśs ............................ 55
5.16. Zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń
losowych lub długotrwałej choroby ...................................................................... 56
5.17. Składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie
pobierania świadczeń chorobowych ....................................................................... 57
5.18. Dodatki wypłacane przez pracodawców w celu uzupełnienia 70
lub 80 zasiłku chorobowego do 100 przychodu pracownika ........................... 58
5.19. Korzyści materialne z tytułu prawa do zakupu po cenach
niższych niż detaliczne artykułów, usług i korzystania m.in. z bezpłatnych
przejazdów środkami lokomocji ............................................................................. 58
IV. ulgI W oPłacanIu Składek na FP I FgŚP ...................................................... 61
1. Jak prawidłowo ustalić okres zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP ............... 62
2. Osoby, które ukończyły 55 lub 60 lat ............................................................................ 62
3. Powrót z urlopów rodzicielskich .................................................................................... 63
4. Zawarcie z pracownikiem dodatkowo umowy cywilnoprawnej .................................... 63
5. Urlop wychowawczy po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim .................................. 64
6. Urodzenie kolejnego dziecka ......................................................................................... 64
7. Łączenie wykonywania pracy z przebywaniem na urlopie rodzicielskim ..................... 65
8. Zakończenie urlopów w ostatnim dniu miesiąca ........................................................... 65
9. Podział urlopów na części .............................................................................................. 66
10. Ponowne zatrudnienie pracownika ................................................................................ 66
11. Osoby bezrobotne, które ukończyły 50 lat ..................................................................... 67
12. Zawarcie umowy o pracę na okres krótszy niż 12 miesięcy i kontynuacja
zatrudnienia .................................................................................................................... 67
13. Zawarcie umowy o pracę na okres krótszy niż 12 miesięcy i brak kontynuacji
zatrudnienia .................................................................................................................... 68
14. Osoby bezrobotne, które nie ukończyły 30. roku życia ................................................. 69
15. Przejęcie pracowników w trybie art. 231 k.p. ................................................................ 69
V. zaTrudnIanIe bezroboTnych – korzySTne Programy WSParcIa
dla PracodaWcóW ................................................................................................... 70
1. Prace interwencyjne .......................................................................................................... 71
2. Roboty publiczne ............................................................................................................. 73
2.1. Wnioski o prace interwencyjne i roboty publiczne ................................................... 74
3. Staż z urzędu pracy .......................................................................................................... 74
4. Jednorazowa refundacja składek ZUS ............................................................................. 76
5. Refundacja składek za bezrobotnego do 30. roku życia .................................................. 76
20 lutego 2018 r.
3
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
ZUS 2018
– jak ZmniejSZyć koSZty Składek
WStĘp
Wykonywanie pracy zarobkowej jest związane z ubezpieczeniami społecznymi, które są
co do zasady obowiązkowe dla większości grup świadczących pracę. Obciążenia z tytułu
składek na poszczególne ubezpieczenia są bardzo wysokie. Przedsiębiorcy mogą jednak wy-
korzystywać możliwości zmniejszenia tych zobowiązań, stosując obowiązujące przepisy.
Efekt obniżenia kosztów składek ZUS można osiągnąć nie tylko poprzez zawieranie z wy-
konawcami umów innych niż umowa o pracę. Istnieje też wiele okoliczności, które mogą
powodować zmniejszenie kosztów, np. prawidłowe ustalenie podstawy wymiaru składek
ZUS czy korzystanie z różnego rodzaju ulg i refundacji dla poszczególnych grup ubezpieczo-
nych, a także obowiązek oskładkowania tytułów ubezpieczeniowych w przypadku, gdy ubez-
pieczony posiada ich co najmniej dwa, tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń. Znajomość prze-
pisów jest w tym przypadku niezbędna. Istnieje bowiem ryzyko, że Zakład Ubezpieczeń
Społecznych zakwestionuje działania płatnika, a wówczas konsekwencje takiej decyzji mogą
być dotkliwe. Przedsiębiorca nie tylko będzie musiał skorygować błędy w dokumentacji
zgłoszeniowej i rozliczeniowej, ale także zapłacić należne składki wraz z odsetkami. Możli-
we jest także wymierzenie przez ZUS opłaty dodatkowej za nieopłacanie składek lub opłace-
nie ich w zaniżonej wysokości, w kwocie do 100 wartości nieopłaconych składek.
W niniejszym poradniku wskazujemy sytuacje pozwalające na obniżenie kosztów składek
na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, a także FP i FGŚP. Ponadto prze-
strzegamy przed błędami w zawieraniu umów cywilnoprawnych, których nadużywanie może
okazać się dla przedsiębiorców kosztowne. Pracodawcy mogą także korzystać z programów
uruchomionych przez urzędy pracy. Zatrudnianie osób bezrobotnych może okazać się dla
przedsiębiorcy bardzo korzystne.
4
20 lutego 2018 r.
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
i. tytUły UbeZpiecZeń obniżające koSZty Składek ZUS
Tytuły do ubezpieczeń zostały określone w art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2017 r., poz. 1778 ze zm.; dalej: ustawa systemowa).
Jeśli dany tytuł nie został wskazany w ustawie, wówczas taki przychód jest zwolniony od
obowiązku objęcia go ubezpieczeniami społecznymi. W pewnych okolicznościach tytuły
ubezpieczeniowe skutkują obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, w innych – tylko obo-
wiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.
1. Umowa o dzieło
Prawidłowo zawarta umowa o dzieło co do zasady nie jest tytułem do ubezpieczeń i nie pod-
lega oskładkowaniu. Musi jednak być zawarta zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Jeżeli spełnia przesłanki właściwe np. dla umowy zlecenia bądź stosunku pracy, wówczas
zostanie zakwestionowana przez ZUS. Praktyka wskazuje, że ZUS bardzo często kwestionu-
je zasadność zawarcia umowy o dzieło.
1.1. Umowa o dzieło – informacje ogólne
Umowa o dzieło, podobnie jak zlecenia, jest umową uregulowaną w Kodeksie cywilnym
(art. 627–646 Kodeksu cywilnego; dalej: k.c.). Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówie-
nie (zwany dalej także wykonawcą) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a za-
mawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową rezultatu i wymaga, by
działanie przyjmującego określone zamówienie doprowadziło do konkretnego, indywidual-
nie oznaczonego efektu (dzieła).
Umowa o dzieło odznacza się m.in. tym, że wykonawca ma daleko posuniętą swobodę co
do sposobu, w jaki będzie postępował w celu uzyskania ustalonego w umowie końcowego
efektu.
Przedmiotem umowy o dzieło powinno być konkretne dzieło, uzgodnione przez strony,
przy czym może być ono rozumiane szeroko: jako obejmujące zarówno przedmioty w po-
staci materialnej (np. zbudowanie budynku, wykonanie szafki kuchennej, wyrzeźbienie
figurki), jak i w postaci niematerialnej (np. napisanie piosenki, zorganizowanie koncertu
lub konferencji).
Może się również zdarzyć, że o ile pojedyncza czynność mogłaby zostać zakwalifikowa-
na jako umowa o dzieło, o tyle znaczna liczba powtarzalnych czynności nie spełnia już takich
warunków. W wyroku z 6 kwietnia 2011 r. (II UK 315/10, OSNP 2012/9–10/127) Sąd Naj-
wyższy stwierdził, że okoliczność wykonywania umowy o współpracy mającej za przedmiot
powtarzalne i takie same usługi, świadczone systematycznie, za stałym wynagrodzeniem, nie
pozwala jednocześnie uznać, że są wykonywane odrębne (indywidualne) umowy o dzieło.
Tłumaczenie dokumentów z języka angielskiego na polski i odwrotnie, nawet ograniczone do
danej branży, nie może być w takiej sytuacji kwalifikowane jako wykonywanie oznaczonego
dzieła w rozumieniu art. 627 k.c. Nie jest to czynność właściwa dla umowy o dzieło w sytu-
acji, gdy tłumacz pozostaje w gotowości do pracy, która polega na powtarzalnym tłumaczeniu
dokumentów związanych z branżową działalnością firmy i za którą otrzymuje stałe (miesięcz-
ne) wynagrodzenie, a przy tym umowa trwa kilka lat.
20 lutego 2018 r.
5
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
Umowa o dzieło może być zawierana między osobami fizycznymi, prawnymi oraz jed-
nostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej.
W przypadku umowy o dzieło przyjmujący zamówienie wybierany jest z uwagi na jego
cechy podmiotowe, tj. odpowiedni zawód, specyficzne umiejętności czy predyspozycje.
Kwalifikacje przyjmującego zamówienie na wykonanie dzieła mają zatem zwykle istotne
znaczenie dla zamawiającego dzieło. Zasada ta działa również w drugą stronę, ponieważ
przed przyjęciem oferty zamawiającego lub w procesie rokowań przyjmujący zamówienie
powinien dokonać oceny swoich możliwości wykonania dzieła, zwłaszcza że wskutek zawar-
cia umowy bierze na siebie ryzyko założonego wyniku zamawianego dzieła.
1.2. Umowa o dzieło a składki ZUS
Osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło, nie podlega ubezpie-
czeniom społecznym. Samoistna umowa o dzieło nie jest bowiem tytułem do ubezpieczeń.
Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o dzieło istnieje natomiast wtedy,
gdy taka umowa została zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz wła-
snego pracodawcy. W takich przypadkach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń spo-
łecznych traktowana jak umowa o pracę.
W myśl bowiem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika uważa się również:
■■ osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli taką umowę zawarła z pra-
codawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub
■■ osobę wykonującą w ramach takiej umowy pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozosta-
je w stosunku pracy.
Jeżeli zatem pracownik wykonuje dodatkowo umowę o dzieło zawartą z własnym praco-
dawcą lub na podstawie tej umowy wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy, to podle-
ga obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu
zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i z umowy o dzieło.
W sytuacji gdy osoba, która wykonuje równocześnie pracę na podstawie umowy o pracę
i zawartej z własnym pracodawcą umowy o dzieło, dodatkowo prowadzi pozarolniczą działal-
ność, obowiązkowe są dla niej ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę oraz umowy
o dzieło.
Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności jest
natomiast uzależniony od wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia ze stosun-
ku pracy oraz umowy o dzieło. Jeśli podstawa ta, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niż-
sza od minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej poza-
rolniczej działalności są obowiązkowe. Jeżeli natomiast podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne ze stosunku pracy i umowy o dzieło w przeliczeniu na okres miesią-
ca wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie, z tytułu prowadzenia pozarolni-
czej działalności osoba ta podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Emeryt lub rencista wykonujący umowę o dzieło zawartą z pracodawcą, z którym pozo-
staje równocześnie w stosunku pracy, albo wykonujący w ramach umowy o dzieło pracę na
rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, podlega z tytułu tej umowy obo-
wiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Obowiązkowe dla tej osoby są również ubezpiecze-
nia z tytułu umowy o pracę. Należy pamiętać, że w sytuacji gdy pracodawca zatrudnia na
6
20 lutego 2018 r.
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
podstawie umowy o dzieło swojego pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim,
wychowawczym czy bezpłatnym, z tytułu wykonywania umowy o dzieło nie podlega on
ubezpieczeniom społecznym. Statusu własnego pracownika nie mają bowiem osoby przeby-
wające na urlopie macierzyńskim, urlopie wychowawczym lub urlopie bezpłatnym, a tym
samym w odniesieniu do tych osób nie ma zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.
Przykład
Magdalena G. zawarła z własnym pracodawcą umowę o dzieło na okres od 1 do 31 marca
2018 r. Osoba ta pozostaje w stosunku pracy od 1 stycznia 2015 r. Zarówno z tytułu umowy o pra
cę, jak i umowy o dzieło Magdalena G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym
i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Pracodawca, jako płatnik składek, był zobowiązany zgłosić ją od
1 stycznia 2015 r. do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego,
chorobowego oraz zdrowotnego z tytułu zawartej umowy o pracę. Nie powinien natomiast zgła
szać tej osoby do ubezpieczeń z tytułu umowy o dzieło. Powinien jedynie dodać przychód uzy
skany w danym miesiącu z umowy o dzieło do przychodu z umowy o pracę i otrzymaną sumę
wykazać w imiennym raporcie miesięcznym, składanym za miesiąc, w którym dokonano wypła
ty z tytułu umowy cywilnoprawnej. Raport należy oznaczyć kodem tytułu ubezpieczenia właści
wym dla pracownika (01 10 xx).
Przykład
Henryk I. na podstawie wpisu do ewidencji prowadzi działalność gospodarczą. Od 1 lutego
2015 r. pracuje również na podstawie umowy o pracę, na 1/2 etatu, z miesięcznym wynagro
dzeniem w wysokości 1600 zł. W okresie od 1 do 31 marca 2018 r. wykonuje także umowę o dzie
ło, którą zawarł z własnym pracodawcą. Z tytułu tej umowy w marcu 2018 r. wypłacono mu
wynagrodzenie w kwocie 800 zł. W okresie od 1 do 31 marca 2018 r. osoba ta podlega obo
wiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy. Jednakże w podstawie wymia
ru składek ze stosunku pracy Henryka I. jego pracodawca ma obowiązek uwzględnić także
przychód z tytułu umowy o dzieło. Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ubezpie
czenia emerytalne i rentowe są dla niego dobrowolne, gdyż łączna podstawa wymiaru składek
ze stosunku pracy i umowy o dzieło w marcu 2018 r. jest wyższa od minimalnego wynagro
dzenia za pracę (w 2018 r. – 2100 zł).
Przykład
Marianna S. przebywa na urlopie wychowawczym i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom eme
rytalnemu i rentowym. Od 17 stycznia do 31 marca 2018 r. wykonuje umowę o dzieło dla praco
dawcy, który udzielił jej urlopu wychowawczego. W okresie wykonywania umowy o dzieło osoba
ta w dalszym ciągu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu urlopu wycho
wawczego. Z tytułu umowy o dzieło natomiast nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i ren
towym, a tym samym nie powinny być z tego tytułu opłacane żadne składki.
20 lutego 2018 r.
7
ZUS 2018 – jak zmniejszyć koszty składek
1.3. Kiedy umowa o dzieło może zostać uznana
za umowę zlecenia
W umowie o dzieło strony umawiają się na osiągnięcie konkretnego rezultatu, ściśle uzgod-
nionego w umowie (art. 627 k.c.). Przedmiotem umowy o dzieło są rezultaty (dzieło) mate-
rialne (np. sporządzenie bilansu, pomalowanie pokoju) lub niematerialne, znajdujące jednak
odzwierciedlenie w rzeczy (np. utwór muzyczny). Dzieło powinno stanowić postrzegalny
rezultat. Dlatego niedopuszczalne jest objęcie umową o dzieło rezultatów niematerialnych,
które nie znajdują urzeczywistnienia w rzeczy, np. zobowiązanie do poprawy renomy firmy
czy utrwalenia pozytywnego wizerunku firmy.
Natomiast umowa zlecenia i umowa o świadczenie usług to umowy, w przypadku których
liczy się staranność w działaniu ze strony wykonawcy umowy (chociaż nie jest wykluczone
wskazanie efektu). Umowa zlecenia dotyczy czynności prawnych, a umowa o świadczenie
usług czynności faktycznych. Poza tym konstrukcja prawna tych umów jest identyczna, dla-
tego często stosuje się nazwę „umowa zlecenia” do obydwu rodzajów umów.
Uznanie przez ZUS umowy o dzieło za umowę zlecenia powoduje
poważne konsekwencje finansowe dla płatnika w postaci zapłaty
należnych składek ZUS wraz z odsetkami naliczonymi do dnia
opłacenia należności składkowej.
Warto zatem wskazać kilka istotnych wskazówek praktycznych dla firm stosujących umo-
wy o dzieło:
➧■Wskazówka 1. Skonkretyzuj w umowie o dzieło przedmiot umowy
Kluczową kwestią jest wskazanie w umowie (skonkretyzowanie) dzieła, rozumianego
jako efekt, którego realizację da się ściśle zweryfikować za pomocą obiektywnych para-
metrów.
Warto ten rezultat jak najszerzej opisać – nie poprzestając na ustaleniach ustnych.
Optymalnie, jeśli załącznikiem do umowy o dzieło jest specyfikacja techniczna, projekt
lub inny dokument szczegółowo charakteryzujący dzieło.
➧■Wskazówka 2. Rezultat umowy o dzieło musi być samoistny
Rezultat dzieła powinien mieć charakter samoistny – czyli po wykonaniu dzieło powinno
móc istnieć bez osoby twórcy (np. może to być mebel wykonany na indywidualne zamó-
wienie lub projekt instalacji).
➧■Wskazówka 3. Zbyt łatwe prace nie nadają się na dzieło
Dziełem nie są proste, powtarzalne prace, które może wykonać prawie każda osoba bez
szczególnych kwalifikacji. Dobrze, jeśli w pracach wykonywanych na podstawie umowy
o dzieło przejawia się element twórczy, innowacyjny. Warto zachować dokumentację po-
twierdzającą wybór wykonawcy na podstawie jego kwalifikacji.
8
20 lutego 2018 r.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
