Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00370 005170 20936311 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Zakład ubezpieczeń jako interwenient uboczny w procesie cywilnym - ebook/pdf
Zakład ubezpieczeń jako interwenient uboczny w procesie cywilnym - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 249
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-8198-219-1 Rok wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> cywilne
Porównaj ceny (książka, ebook (-15%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Monografia jako jedyna na rynku wydawniczym przedstawia w sposób uporządkowany instytucję interwencji ubocznej zakładu ubezpieczeń w procesie cywilnym, stanowiąc jej kompleksowe omówienie.

W publikacji dokonano analizy prawnej sytuacji procesowej interwenienta ubocznego, którym jest zakład ubezpieczeń, jego uprawnień, obowiązków, ograniczeń procesowych, by udzielić odpowiedzi na pytanie jaki charakter ma interwencja uboczna zakładu ubezpieczeń i czy wpisuje się w kodeksowy podział interwencji na interwencję uboczną samoistną i niesamoistną. Brak jednoznacznych regulacji oraz wypracowanego przez doktrynę stanowiska co do charakteru interwencji ubocznej zakładu ubezpieczeń, prowadzi do wątpliwości interpretacyjnych, czy do interwenienta ubocznego stosować przepisy dotyczące interwencji ubocznej samoistnej, czy niesamoistnej.

Omawiana problematyka ma więc znaczenie nie tylko teoretyczne, ale przede wszystkim praktyczne, gdyż od właściwego zakwalifikowania interwencji ubocznej zgłoszonej przez zakład ubezpieczeń zależy jego pozycja w procesie.

Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla prawników praktyków - adwokatów, radców prawnych i sędziów.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń gospodarczych § 1. Wprowadzenie Zakłady ubezpieczeń to przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospo- darczą w zakresie ubezpieczeń osobowych, majątkowych i reasekuracji. Prze- pisy prawa ubezpieczeniowego przewidują, że wyłącznie zakład ubezpieczeń jest uprawniony do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Działalność ubezpieczeniowa stanowi rodzaj działalności gospodarczej, szczegółowo ure- gulowanej w ustawie z 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reaseku- racyjnej1. § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący działalność ubezpieczeniową 1. Działalność ubezpieczeniowa oraz dokonywanie czynności ubezpieczeniowych przez zakład ubezpieczeń Zgodnie z art. 4 ust. 1 DziałUbezpU przez działalność ubezpieczeniową ro- zumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowa- niem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. Definicja działalności ubezpieczeniowej zbudowana jest z dwóch członów, wyraźnie wyodrębnionych, choć ze sobą związanych. W ust. 1 za- warta jest zasada ogólna, iż przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wy- 1 Zob. M. Szczepańska, Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, Warszawa 2011, s. 195–196. 1 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... konywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzie- laniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. Drugi człon definicji działalności ubezpieczeniowej, o którym mowa w art. 4 ust. 7 omawianego przepisu, enumeratywnie wylicza czynności ubezpiecze- niowe2. Ustawowa definicja działalności ubezpieczeniowej opiera się na tzw. kata- logu czynności ubezpieczeniowych. Jest to tzw. definicja o charakterze przed- miotowym. Kazuistyczne określenie czynności ubezpieczeniowych ma na celu wyeliminowanie przypadków prowadzenia przez zakłady ubezpieczeń działal- ności niezwiązanej z udzielaniem i świadczeniem ochrony ubezpieczeniowej, działalności, która wykazuje jedynie luźny bądź przypadkowy związek z taką ochroną. A zatem można stwierdzić, że przedmiotowa definicja działalności ubezpieczeniowej utrudnia bądź wręcz uniemożliwia tym zakładom obcho- dzenie zakresu posiadanego zezwolenia organu nadzoru oraz jego dowolną in- terpretację. Przedmiotowe określenie granic dozwolonej działalności ubezpie- czeniowej ma więc istotne znaczenie z punktu widzenia sprawowania nad nią efektywnego nadzoru, co ma zapewnić legalizm działalności zakładów ubez- pieczeń i zapobiegać angażowaniu się tych zakładów w działalność pozaubez- pieczeniową, mogącą narażać nie tylko zakład ubezpieczeń na różne ryzyka, ale przede wszystkim godzić w interes osób ubezpieczonych3. Czynności ubezpieczeniowe zostały wymienione w art. 4 ust. 7, 8 i 9 DziałUbezpU. Z uwagi na kryterium uprawnienia do wykonywania poszcze- gólnych czynności ubezpieczeniowych, można je podzielić na czynności sensu stricto i czynności sensu largo. Czynności ubezpieczeniowe sensu stricto to takie czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez zakłady ubezpieczeń lub na ich zlecenie, lecz w imieniu i na rachunek zakładu ubezpieczeń. Nato- miast czynności ubezpieczeniowe sensu largo to takie, które mogą być wyko- nywane nie tylko przez zakłady ubezpieczeń, lecz także przez inne podmioty nieposiadające statusu zakładu ubezpieczeń i dopiero ich wykonywanie przez zakłady ubezpieczeń nadaje im walor czynności ubezpieczeniowych4. 2 K. Przewalska, w: K. Przewalska, M. Orlicki, Nowe prawo ubezpieczeń gospodarczych. Pakiet ustaw ubezpieczeniowych. Kodeks cywilny po zmianach, Bydgoszcz–Warszawa 2004, s. 20–21. 3 E. Kowalewski, w: E. Kowalewski, T. Sangowski (red.), Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Komentarz, Warszawa 2004, s. 38. 4 K. Malinowska, w: Z. Brodecki, M. Glicz, M. Serwach (red.), Prawo ubezpieczeń gospodar- czych. Komentarz, t. I, Komentarz do przepisów prawnych o funkcjonowaniu rynku ubezpieczeń, wyd. 2, Warszawa 2010, s. 87–88; taż, w: Z. Brodecki, M. Serwach (red.), Prawo ubezpieczeń go- spodarczych. Komentarz, Kraków 2005, s. 32–34. Taki sam podział, choć inne zakwalifikowanie 2 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... Przyglądając się katalogowi czynności ubezpieczeniowych wymienionych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, dla usystema- tyzowania należałoby przyjąć, że pośród czynności ubezpieczeniowych sensu stricto można wyodrębnić te, które mogą być wykonywane wyłącznie przez zakład ubezpieczeń oraz takie, które mogą być zlecane innym podmiotom. Czynnościami ubezpieczeniowymi sensu stricto, które mogą być wykony- wane wyłącznie przez zakłady ubezpieczeń są: zawieranie umów ubezpiecze- nia, umów reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, ustanawianie w drodze czynności cywilno- prawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeżeli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów ubezpieczenia, ustalanie składek i prowizji na- leżnych z tytułu zawieranych umów ubezpieczenia, a nadto wykonywanie in- nych czynności określonych w przepisach innych ustaw. Czynnościami ubezpieczeniowymi sensu stricto, które mogą być wykony- wane nie tylko przez zakłady ubezpieczeń, ale także zlecane innym podmiotom są: ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i ubezpieczeniach majątko- wych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych, wypłacanie odszkodo- wań i innych świadczeń należnych z tytułu umów ubezpieczenia, przejmo- wanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, prowadzenie kontroli przestrzegania przez ubezpieczają- cych lub ubezpieczonych, zastrzeżonych w umowie lub w ogólnych warun- kach ubezpieczeń, obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową, prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych, lokowanie środ- ków zakładu ubezpieczeń oraz składanie oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania lub inne świadczenia należne z tytułu umów. Czynnościami ubezpieczeniowymi sensu largo są takie czynności jak usta- lanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych, ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnio- nym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych, ustala- poszczególnych czynności ubezpieczeniowych w ramach przyjętego kryterium podziału na czyn- ności ubezpieczeniowe sensu stricto i sensu largo prezentuje: P. Zawadzka, w: P. Wajda, M. Szcze- pańska (red.), Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Warszawa 2017, s. 97. 3 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... nie wartości przedmiotu ubezpieczenia, czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego, pod warunkiem, że będą wykonywane przez zakłady ubezpieczeń5. Z ust. 8 pkt 7 omawianego art. 4 DziałUbezpU wynika, że czynnością ubez- pieczeniową jest także wykonywanie innych czynności przewidzianych dla za- kładu ubezpieczeń w odrębnych ustawach, co wskazuje na to, że katalog czyn- ności ubezpieczeniowych nie jest katalogiem zamkniętym. W celu prawidłowego wykonywania działalności ubezpieczeniowej pod- mioty ją wykonujące są zobowiązane do zapewnienia efektywnego systemu kontroli wewnętrznej, który obejmuje w szczególności procedury administra- cyjne i księgowe, organizację kontroli wewnętrznej, odpowiednie ustalenia w zakresie sporządzania raportów na wszystkich szczeblach struktury organi- zacyjnej zakładu ubezpieczeń oraz funkcję zgodności z przepisami, która obej- muje doradzanie zarządowi i radzie nadzorczej zakładu w zakresie zgodności wykonywania działalności ubezpieczeniowej z przepisami prawa, ocenę moż- liwego wpływu wszelkich zmian stanu prawnego na operacje zakładu, określe- nie i ocenę ryzyka związanego z nieprzestrzeganiem przepisów prawa, regula- cji wewnętrznych oraz przyjętych przez zakład standardów postępowania6. 2. Pojęcie zakładu ubezpieczeń Nazwa „zakład ubezpieczeń” jest pojęciem ustawowym – taką terminolo- gią posługuje się ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, która stanowi podstawowy akt prawny określający ustrój zakładów ubezpie- czeń i która jest fundamentem dla wszystkich innych aktów prawnych regu- lujących organizację rynku ubezpieczeniowego oraz warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń gospodarczych w Polsce7. Przedmiotowa ustawa w art. 3 ust. 1 pkt 18 zawiera definicję legalną krajowego zakładu ubezpieczeń. Jest to przedsiębiorca, w rozumieniu ustawy z 6.3.2018 r. 5 Zob. M. Szczepańska, Ubezpieczenie na życie, s. 196–197. Zob. także P. Czublun, w: P. Czu- blun (red.), Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Warszawa 2016, s. 41–43. 6 Art. 64 DziałUbezpU. 7 W ustawodawstwie międzywojennym w ustawach regulujących prawo ubezpieczeniowe ustawodawca posługiwał się terminem „ubezpieczyciel” – Z. Fendler, Prywatne prawo ubezpie- czeniowe wraz z komentarzem i orzecznictwem sądów polskich, Kraków 1934, s. 14, 304. 4 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... – Prawo przedsiębiorców8, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Pol- skiej, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Taki przedsiębiorca, zobowiązujący się w umowie do świadczenia ochrony ubezpieczeniowej, bywa przez ustawo- dawcę dwojako nazywany w różnych aktach prawnych. Kodeks cywilny używa określenia „ubezpieczyciel”. Podobnie Kodeks morski9 posługuje się pojęciem „ubezpieczyciela”. Pozostałe akty prawne regulujące działalność ubezpiecze- niową oraz inne ustawy w zakresie odnoszącym się do materii ubezpieczenio- wej posługują się pojęciem „zakład ubezpieczeń”10. Nie są to jednak różne pod- mioty. Na mocy art. 6 ustawy z 13.4.2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która to nowelizacja spowodowała zastąpienie w przepisach Kodeksu cywilnego określenia „zakład ubezpieczeń” pojęciem „ubezpieczyciel”, zakładając, że ilekroć w przepisach jest mowa o za- kładzie ubezpieczeń, rozumie się przez to także ubezpieczyciela11. Niemniej jednak istniejąca rozbieżność terminologiczna pomiędzy aktami prawnymi o tematyce ubezpieczeniowej a Kodeksem cywilnym oraz Kodeksem morskim powinna zostać usunięta, gdyż zakłóca przejrzystość i klarowność oraz wpro- wadza niepotrzebne podwójne nazewnictwo dla jednego typu podmiotu, co może nasuwać wątpliwości, czy aby na pewno zakres znaczeniowy obu pojęć jest tożsamy. W doktrynie prawa ubezpieczeniowego pojawiają się różne opinie w przed- miotowej kwestii. Zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny symptoma- tyczne jest to, że tylko w nielicznych aktach ustawodawczych pojawia się słowo „ubezpieczyciel” dla wskazania partnera kontraktowego strony ubezpie- czającej. Zamiast tego ustawodawca używa określenia „zakład ubezpieczeń”, które manifestuje wolę ograniczenia kręgu podmiotów mogących świadczyć ochronę ubezpieczeniową wobec ubezpieczających12. Inni z kolei uważają, że pojęcie zakład ubezpieczeń jest niewłaściwe, gdyż o „zakładzie ubezpieczeń” możemy mówić jedynie wówczas, gdy chodzi o przedsiębiorcę ubezpieczenio- 8 Ustawa z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.). 9 Art. 292–338 KM. 10 Zob. np. art. 4 § 1 pkt 7 KSH; art. 44 ust. 2 pkt 2 ustawy z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 351 ze zm.); art. 104 ust. 2 ustawy z 29.11.2000 r. – Prawo atomowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1792 ze zm.). 11 Art. 6 ustawy z 13.4.2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 82, poz. 557); M. Orlicki, w: J. Panowicz-Lipska (red.), SPP. Prawo zobo- wiązań – część szczegółowa, t. 8, wyd. 2, Warszawa 2011, s. 827. 12 M. Orlicki, Umowa ubezpieczenia, Warszawa 2002, s. 102. 5 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... wego, a dokładniej przedsiębiorstwo prowadzące działalność ubezpieczeniową a nie o podmiot tych stosunków13. Bywa też tak, że dla określenia podmiotów wykonujących działalność ubezpieczeniową w doktrynie używa się obu wspo- mnianych terminów zamiennie, pozostawiając bez komentarza kwestię praw- niczej poprawności używanych pojęć14. W niniejszym opracowaniu konsekwentnie używany jest termin „zakład ubezpieczeń”, jako określenie podmiotu, którego dotyczy przygotowana roz- prawa. Ze słowem „zakład” język polski wiąże stosunkowo jednoznaczne konotacje wskazujące na zorganizowaną, zinstytucjonalizowaną działalność o charakterze usługowym lub produkcyjnym15. Zdaniem autorki posługiwa- nie się tym pojęciem jest zasadne i właściwe, jako że pojęcie „zakład ubezpie- czeń” jest pojęciem normatywnym, wynikającym z ustawy o działalności ubez- pieczeniowej i reasekuracyjnej, będącej podstawową regulacją ustrojową dla podmiotów prowadzących działalność ubezpieczeniową. Gdyby termin „ubez- pieczyciel” był właściwszy dla określenia podmiotu prowadzącego działalność ubezpieczeniową, z pewnością zostałby wprowadzony do ustawy o działalno- ści ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Zaletą tego określenia jest również to, że termin ten zwraca uwagę na profesjonalny charakter działalności jednej ze stron umowy ubezpieczenia16. Ponadto, nazwa „zakład ubezpieczeń” jest nazwą prawnie zastrzeżoną. Ustawodawca, w art. 7 ust. 3 DziałUbezpU, obli- guje podmioty wykonujące działalność ubezpieczeniową do używania w ich firmie przedmiotowej nazwy. Z jednej strony jest to obowiązek, ale z dru- giej wyłączne prawo używania zastrzeżonego oznaczenia. Konsekwencją uzna- 13 E. Kowalewski, Prawo ubezpieczeń gospodarczych, wyd. 3, Bydgoszcz–Toruń 2006, s. 191; E. Kowalewski, D. Fuchs, Założenia reformy kodeksu cywilnego w zakresie umowy ubezpieczenia, w: A. Nowak, D. Fuchs, S. Nowak (red.), Umowa ubezpieczenia, Dyskusja nad formą prawną i tre- ścią unormowań, Warszawa 2007, s. 27; M. Orlicki, Projektowane zmiany w regulacji material- noprawnej umowy ubezpieczenia, w: A. Koch (red.), Umowa ubezpieczenia. Aktualne problemy prawne, Bydgoszcz–Poznań 2005, s. 27. 14 Tak m.in. A. Tadla, Umowa ubezpieczenia na życie. Zawieranie umowy, dochodzenie rosz- czeń. wzory, Warszawa 2000, s. 3; J.M. Kondek, w: K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komen- tarz, t. II, Zobowiązania (art. 353–92116 KC), Warszawa 2013, s. 1641; G. Sikorski, w: J. Ciszew- ski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2014, s. 1308; J. Pokrzywniak, w: M. Gu- towski (red.), Kodeks cywilny, t. II, Komentarz do art. 450–1088, Warszawa 2016, s. 1050; W. Dubis, w: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 7, Warszawa 2016, s. 1484; H. Ciepła, w: J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. V, Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. 2, Warszawa 2017, s. 343–344. 15 S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 4, T–Ż, Warszawa 2006, s. 799; M. Drzewicki, Ubezpieczenia gospodarcze, Jaktorów 1998, s. 75–76. 16 B. Kucharski, Przeniesienie praw z umowy ubezpieczenia, Warszawa 2010, s. 28. 6 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... nia nazwy „zakład ubezpieczeń” za tytuł prawnie chroniony jest wprowadze- nie sankcji za nieuprawnione używanie nazwy zastrzeżonej, o których mowa w art. 437 ust. 1 DziałUbezpU17. Zatem także z tego powodu przyjęta w publi- kacji terminologia jest poprawna. 3. Formy organizacyjno-prawne podmiotów wykonujących działalność ubezpieczeniową W polskim systemie prawnym ustawodawca w swoim dążeniu do zapew- nienia szczególnej ochrony ubezpieczającym i ubezpieczonym oraz zagwa- rantowania stabilności rynku usług ubezpieczeniowych przewidział dla zakła- dów ubezpieczeń wyłączne formy prowadzenia przez nie działalności ubez- pieczeniowej. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 DziałUbezpU zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki ak- cyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych albo spółki europejskiej okre- ślonej w rozporządzeniu Rady nr 2157/2001 z 8.10.2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej18. Ustawa przewiduje ponadto podejmowanie i prowadze- nie działalności ubezpieczeniowej na terenie Polski przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń19. Wybór spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jako wio- dących form prawnych prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w Polsce ma swoje uzasadnienie. Takie obwarowanie pozwala na transparentne prowa- dzenie skomplikowanej działalności ubezpieczeniowej. Dzięki temu, że reguły dotyczące rejestrowania, zarządzania i rachunkowości spółek akcyjnych zo- stały bardzo szczegółowo uregulowane w KSH i ustawie o działalności ubez- pieczeniowej i reasekuracyjnej, te zaś które dotyczą towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych – w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, pozwala uniknąć niejasności i wątpliwości co do stanu prawnego, które poja- wiają się, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest w mniej szczegółowo przez ustawodawcę uregulowanych formach prawnych, jak chociażby spółki osobowe, czy nawet spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 17 P. Zawadzka, w: Ustawa o działalności, s. 107. 18 Rozporządzenie Rady (WE) Nr 2157/2001 z 8.10.2001 r. w sprawie statutu spółki europej- skiej (SE) (Dz.Urz. WE L 294 z 10.11.2001 r., s. 1 ze zm.). 19 Art. 175–202 DziałUbezpU. 7 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... Zdecydowana większość zakładów ubezpieczeń w Polsce zorganizowana jest w formie spółek akcyjnych20. Zgodnie z treścią art. 78 DziałUbezpU do krajowego zakładu ubezpieczeń wykonującego działalność w formie spółki akcyjnej stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych. Z racji na to, że ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej nie normuje pod- stawowych zasad funkcjonowania zakładu ubezpieczeń jako spółki akcyjnej, unormowania Kodeksu spółek handlowych do ubezpieczeniowej spółki akcyj- nej stosować należy wprost, a nie odpowiednio. Ustawa o działalności ubezpie- czeniowej i reasekuracyjnej ogranicza się do wskazania zaledwie kilku wyjąt- ków od regulacji Kodeksu spółek handlowych, traktowana więc musi być jako lex specialis21. Z istotnych wyjątków wskazać należy art. 81 ust. 1 DziałUbezpU, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność ubezpiecze- niową tylko w formie takiej spółki akcyjnej, której akcje mają charakter akcji imiennych, z wyłączeniem akcji zdematerializowanych zgodnie z przepisami ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi22. Taka regulacja ma na celu zapewnienie szczególnej stabilności akcjonariatu ubezpieczeniowej spółki akcyjnej. Z uwagi na interesy ubezpieczających oraz państwowe interesy gospodar- cze ustawodawca zapewnił organowi nadzoru dostęp do niektórych transak- cji akcjami, a co do innych wprowadził wymóg uzyskania zgody na dokona- nie transakcji. Zgodnie z art. 81 ust. 2 DziałUbezpU zbycie akcji imiennych wymaga, wydanej w drodze decyzji, zgody organu nadzoru, jeżeli następuje w okresie do 12 miesięcy od dnia dokonania wpisu krajowego zakładu ubez- pieczeń do Krajowego Rejestru Sądowego. Zbycie tych akcji bez zgody organu nadzoru jest nieważne. Według art. 82 ust. 1 zd. 1 DziałUbezpU podmiot, który zamierza, bezpośrednio lub pośrednio, nabyć lub objąć akcje lub prawa z akcji krajowego zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji w liczbie zapewniającej osiągnięcie albo przekroczenie odpowiednio jednej dziesiątej, jednej piątej, jednej trzeciej, jednej drugiej ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub udziału w kapitale zakładowym, zawiadamia organ nadzoru o zamiarze ich nabycia albo objęcia. 20 J. Łazowski, w: W. Mogilski (red.), Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, s. 160–162. 21 Zob. K. Kruczalak, Forma organizacyjno-prawna działalności ubezpieczeniowej, PA 1997, Nr 2, s. 8; zob. także M. Imbierski, Znowelizowana ustawa o działalności ubezpieczeniowej a prze- pisy kodeksu handlowego, PA 1996, Nr 2, s. 42. 22 Ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 89 ze zm.). 8 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... Wyjątkiem od przepisów KSH, dotyczących spółek akcyjnych, jest także wymóg pokrycia kapitału zakładowego zakładu ubezpieczeń wkładem pienięż- nym opłaconym w całości przed zarejestrowaniem w Krajowym Rejestrze Są- dowym23. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie spółki akcyjnej ma obowiązek i wyłączne prawo używania w firmie wyrazów „towarzystwo ubez- pieczeń”, „zakład ubezpieczeń”, „towarzystwo ubezpieczeń i reasekuracji” albo „zakład ubezpieczeń i reasekuracji”. Dopuszczalne jest także używanie w ob- rocie odpowiednio skrótów „TU”, „ZU”, „TUiR” albo „ZUiR” (art. 7 ust. 3 DziałUbezpU). Ubezpieczenia wzajemne to najstarsza forma ubezpieczeń. Idea wzajemno- ści sięga średniowiecza i na niej oparto pierwsze ubezpieczenia gospodarcze i społeczne na świecie i w Polsce. Przed II wojną światową na polskim rynku ubezpieczeń towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych miały dominującą pozy- cję – ich udział w liczbie zakładów ubezpieczeń ogółem wynosił ok. 66 24. Ta niegdyś popularna forma prowadzenia działalności gospodarczej ma obec- nie na ogół lokalny charakter i mniejszy przeciętny potencjał niż zakłady ubezpieczeń występujące w formie spółek akcyjnych. Obecnie, ze względu na formę prawną prowadzonej działalności, znacznie przeważają ubezpiecze- niowe spółki akcyjne – ok. 90 . Natomiast towarzystw ubezpieczeń wzajem- nych na polskim rynku działa jedynie sześć25. Istotą działalności towarzystw ubezpieczeń wzajemnych jest uwzajemnie- nie ryzyka, a celem głównym – ochrona ubezpieczeniowa członków, a nie zysk. Realizacja zasady wzajemności w praktyce jest możliwa, jeśli ubezpie- czonego traktuje się nie tylko jako klienta, lecz także jako członka – współ- właściciela towarzystwa ubezpieczeniowego26. Towarzystwo ubezpieczeń wza- 23 Art. 80 ust. 3 DziałUbezpU. 24 Zob. szerzej M. Janowicz-Lomott, Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych na wybranych rynkach ubezpieczeń, w: T. Michalski (red.), Ubezpieczenia gospodarcze wobec wyzwań globa- lizacji rynków finansowych, Warszawa 2007, s. 55–67; M. Cycoń, Pozycja towarzystw ubezpie- czeń wzajemnych na pięciu największych rynkach ubezpieczeniowych, w: W. Ronka-Chmielo- wiec (red.), Ubezpieczenia gospodarcze, Wrocław 2010, s. 57–62; M. Kamiński, Ubezpieczenia wzajemne a ubezpieczenia komercyjne, RU 2013, Nr 2, s. 99–100. 25 T. Sangowski, Polski rynek ubezpieczeń – stan i kierunki rozwoju, w: T. Sangowski (red.), Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej, Bydgoszcz–Poznań 2002, s. 195; W. Jaworski, Rozwój ryn- ków ubezpieczeniowych Europy Środkowowschodniej, w: T. Sangowski (red.), Studia Ubezpiecze- niowe, Poznań 1998, s. 43–56. 26 M. Płonka, w: W. Sułkowska (red.), Współczesne ubezpieczenia gospodarcze, Kraków 2013, s. 75. 9 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... jemnych jest osobą prawną. Osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego27. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zwane powszechnie „tuwami”, ubezpieczają swoich członków na zasadzie wza- jemności28. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych powstają najczęściej jako wynik inicjatyw grup społecznych – grup zawodowych, grup o wspólnych intere- sach gospodarczych, mieszkańców danego obszaru, dostosowując się przede wszystkim do zaspokajania potrzeb w zakresie ochrony ubezpieczeniowej wą- skich kręgów podmiotów o pewnych wspólnych cechach bądź też posiadają- cych określony wspólny interes gospodarczy, w sytuacji, gdy ich działalność obarczona jest ryzykiem, a komercyjne towarzystwa ubezpieczeniowe albo nie oferują odpowiedniej ochrony, bądź też jest ona zbyt kosztowna w ich specy- ficznym przypadku29. Zasada wzajemności – naczelna zasada dla ubezpieczeń zawieranych z towarzystwami ubezpieczeń wzajemnych zakłada zorganizowanie się pod- miotów zagrożonych podobnymi zdarzeniami losowymi i stworzenie sobie ochrony ubezpieczeniowej. Jeżeli statut towarzystwa nie stanowi inaczej, uzy- skanie członkostwa musi być związane z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jego utrata z wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia. Zawarcie przez towa- rzystwo ubezpieczeń wzajemnych umów ubezpieczenia z osobami, które nie są członkami towarzystwa, dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy taką możli- wość przewiduje statut30. To właśnie świadczenie ochrony ubezpieczeniowej dla członków towarzystwa, nie zaś osiąganie zysku, jest zasadniczym celem jego działalności31. W przeciwieństwie do zakładów ubezpieczeń wykonują- cych działalność ubezpieczeniową w formie spółki akcyjnej, materię dotyczącą funkcjonowania towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w znacznej większości reguluje ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej32. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie towarzystwa ubezpieczeń wza- jemnych ma obowiązek i wyłączne prawo używania w firmie wyrazów „towa- 27 Art. 105 DziałUbezpU. 28 Szerzej o istocie zasady wzajemności zob. E. Kowalewski, Ubezpieczeniowa zasada wzajem- ności – jej istota i konsekwencje prawne, PA 1998, Nr 1, s. 12–13. 29 Przykładowo TUW Rejent Life, którego oferta adresowana jest wyłącznie do notariuszy, ich małżonków oraz asesorów notarialnych, http://www.rejentlife.com.pl, dostęp: 14.10.2019 r. 30 Art. 111 ust. 2 DziałUbezpU. 31 M. Orlicki, Umowa, s. 110; W. Uruszczak, Umowy w zakresie ubezpieczeń, w: S. Wło- dyka (red.), Prawo umów w obrocie gospodarczym, t. 5, Warszawa 2001, s. 1043. 32 Art. 102–161 DziałUbezpU. 10 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... rzystwo ubezpieczeń wzajemnych”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie go- spodarczym skrótu „TUW”33. Zgodnie z art. 109 DziałUbezpU towarzystwo posiadające ograniczony za- kres działalności ze względu na małą liczbę członków oraz niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia lub niewielki terytorialny za- sięg działalności może być uznane przez organ nadzoru za małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych34. Decyzja administracyjna w tej kwestii jest obliga- toryjnie wpisywana do Krajowego Rejestru Sądowego35. Dokonanie przez or- gan nadzoru kwalifikacji towarzystwa jako małego towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych ułatwia jego funkcjonowanie – nie stosuje się wówczas niektó- rych przepisów bezwzględnie obowiązujących przy towarzystwach ubezpie- czeń wzajemnych36. Z drugiej strony są pewne ograniczenia możliwości pro- wadzenia działalności – małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych nie może prowadzić działalności w zakresie reasekuracji czynnej37. Zgodnie z art. 176 DziałUbezpU zagraniczny zakład ubezpieczeń z sie- dzibą w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej 33 Art. 7 ust. 4 DziałUbezpU. 34 Organ nadzoru może uznać towarzystwo za małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, po spełnieniu przez nie następujących warunków: 1) towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych posiada ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków oraz niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia lub niewielki terytorialny zasięg działalności; 2) towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych ubezpiecza jedynie swoich członków; 3) członkami towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest zdefiniowany w statucie krąg: a) osób fizycznych wykonujących określony zawód lub działalność, a także członkowie ich rodzin, b) osób prawnych, których cel działalności odnosi się do zawodu lub działalności, o których mowa w lit. a, z wyłączeniem spółek prawa handlowego; 4) roczna składka przypisana brutto w 3 ostatnich latach obrotowych, a w przypadku towa- rzystwa wykonującego działalność w krótszym okresie – od początku wykonywania działalności, nie przekracza równowartości w złotych 5 mln euro, ustalonej zgodnie z art. 272 ust. 6, oraz to- warzystwo ubezpieczeń wzajemnych przedstawi wiarygodną prognozę, że powyższa wartość nie zostanie przekroczona w ciągu kolejnych 5 lat obrotowych; 5) towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych nie wykonuje działalności w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia kredytu ani gwarancji ubezpieczeniowej, chyba że sta- nowią one ryzyka dodatkowe (art. 109 ust. 1 DziałUbezpU). 35 Art. 109 ust. 2 DziałUbezpU. 36 Do małego towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych nie stosuje się przepisów art. 113 ust. 1, art. 114 i art. 285 ust. 1 pkt 5 DziałUbezpU oraz przepisów ustawy dotyczących kapitałowego wymogu wypłacalności i minimalnego wymogu kapitałowego. 37 Art. 109 ust. 4 DziałUbezpU. 11 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... może podejmować i wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadzie wzajemności. Jedyną formą organiza- cyjną prowadzenia działalności przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń z sie- dzibą w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej jest główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń. Główny oddział zagra- nicznego zakładu ubezpieczeń nie posiada osobowości prawnej, ale może na- bywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywany38. Zasady dzia- łalności głównego oddziału określone są przez przepisy prawa polskiego oraz sporządzony w formie aktu notarialnego i zatwierdzony przez organ nadzoru – Komisję Nadzoru Finansowego statut39. Główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń może rozpocząć dzia- łalność z chwilą dokonania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Warun- kiem dokonania wpisu jest uprzednie uzyskanie przez główny oddział zezwo- lenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zezwolenie takie udzie- lane jest przez organ nadzoru40. Zagraniczny zakład ubezpieczeń rozpoczyna wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w terminie nieprzekraczającym 12 miesięcy od dnia wydania zezwolenia na wykonywanie działalności ubez- pieczeniowej przez główny oddział41. Zgodnie z art. 183 ust. 3 DziałUbezpU zezwolenie może być wydane tylko wówczas, jeżeli w państwie, w którym znaj- duje się siedziba zagranicznego zakładu ubezpieczeń, zakład ten posiada odpo- wiednie zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej we wnio- skowanym zakresie i wykonuje działalność w formie organizacyjno-prawnej odpowiadającej spółce akcyjnej albo towarzystwu ubezpieczeń wzajemnych. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w sposób szczegó- łowy reguluje zasady organizacji i funkcjonowania głównego oddziału zagra- nicznego zakładu ubezpieczeń. Spośród licznych przepisów go regulujących warto wymienić, że uzyskanie zezwolenia na prowadzenie lub rozszerzenie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń na tery- torium Polski uzależnione jest od złożenia kaucji w celu zabezpieczenia jego przyszłych zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia przez główny 38 Art. 179 ust. 1 DziałUbezpU. 39 Art. 178 DziałUbezpU. 40 Art. 178 ust. 5 DziałUbezpU. Szerzej P. Wajda, Uwagi na temat nadzoru nad oddziałami zakładów ubezpieczeń, w świetle projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyj- nej, WU 2015, Nr 2, s. 98–99. 41 Art. 185 ust.1 DziałUbezpU. 12 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... oddział zakładu42. W zakresie odpowiedzialności za zobowiązania głównego oddziału, zagraniczny zakład ubezpieczeń odpowiada za zobowiązania głów- nego oddziału całym swoim majątkiem43. Działalność ubezpieczeniowa może być także wykonywana przez spółkę europejską. Spółka europejska jest ponadnarodową formą spółki uregulo- waną w prawie wspólnotowym, stanowiącą europejską odmianę spółki akcyj- nej. Przepisy regulujące tę formę prowadzenia działalności ubezpieczeniowej pozostają poza regulacją ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reaseku- racyjnej, w której jedynie w ust. 3 art. 6 DziałUbezpU ustawodawca przewi- duje, że do zakładów ubezpieczeń wykonujących działalność ubezpieczeniową w formie spółki europejskiej przepisy ustawy dotyczące wykonywania takiej działalności w formie spółki akcyjnej stosuje się odpowiednio, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Regulacje prawne dotyczące spółki europejskiej znajdują się w rozporzą- dzeniu Rady z 8.10.2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej oraz dyrek- tywie Rady z 8.10.2001 r. uzupełniającej statut spółki europejskiej w odnie- sieniu do uczestnictwa pracowników44. Ponieważ spółka europejska została uregulowana za pomocą rozporządzenia, przepisy tego aktu prawnego wiążą w całości, powszechnie obowiązują, mają bezpośrednie zastosowanie oraz bez- pośrednią skuteczność we wszystkich państwach członkowskich Unii Euro- pejskiej. W polskim systemie prawnym w zakresie nieuregulowanym rozpo- rządzeniem w sprawie statutu spółki europejskiej, zastosowanie mają prze- pisy ustawy z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej45. Powstanie spółki europejskiej jest uregulowane przez prawo, które stosuje się do spółek akcyjnych w państwie, w którym spółka ma swoją statutową sie- dzibę46. Założycielami spółki europejskiej mogą być wyłącznie osoby prawne. Do osób prawnych, mogących być założycielami spółki europejskiej zaliczane są spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także inne osoby prawne prawa publicznego i prywatnego47. Warunkiem niezbędnym jest to, 42 Art. 187 DziałUbezpU. 43 Art. 201 DziałUbezpU. 44 Dyrektywa Rady 2001/86/WE z 8.10.2001 r. uzupełniająca statut spółki europejskiej w od- niesieniu do uczestnictwa pracowników (Dz.U. UE L z 2001 r. Nr 22, poz. 294). 45 Ustawa z 4.3.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce euro- pejskiej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2036 ze zm.). 46 Art. 15 ust. 1 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 47 Art. 2 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 13 Rozdział I. Podmioty prowadzące działalność w zakresie... aby podmiotom tym prawo krajowe przyznawało osobowość prawną. Spółka europejska posiada także osobowość prawną, którą nabywa z dniem jej zareje- strowania w rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę48. Rejestrację spółki europejskiej i jej wykreślenie z rejestru ogłasza się w celach informacyjnych w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.Ogłosze- nie to powinno zawierać firmę spółki europejskiej, numer, datę i miejsce re- jestracji, datę i miejsce opublikowania oraz tytuł publikacji, jak również sta- tutową siedzibę spółki i sektor jej działalności49. Spółka europejska uznawana jest za spółkę akcyjną i podlega prawu krajowemu państwa, w którym znajduje się jej siedziba50. Spółka europejska ma wyłączne uprawnienie i zarazem obowiązek posłu- giwania się w swojej nazwie skrótem „SE”, który powinien znajdować się przed lub po firmie spółki51. 4. Ograniczenia prawne wykonywania działalności ubezpieczeniowej Działalność ubezpieczeniowa zakładów ubezpieczeń podlega licznym ob- ostrzeniom prawnym, przewidzianymi w ustawie o działalności ubezpiecze- niowej i reasekuracyjnej. Pierwszym z nich jest możliwość wykonywania dzia- łalności ubezpieczeniowej wyłącznie w formie spółki akcyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zagranicznego zakładu ubezpieczeń oraz spółki europejskiej52. Kolejnym warunkiem koniecznym wykonywania działalności ubezpieczeniowej jest legitymowanie się przez te podmioty zezwoleniem or- ganu nadzoru53, którym jest Komisja Nadzoru Finansowego54. Brak stosownej decyzji administracyjnej – zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na pro- wadzenie działalności ubezpieczeniowej, powoduje, że wszelkie umowy, które dotyczą ponoszenia odpowiedzialności gwarancyjnej, są nieważne. Zawarcie takiej umowy, której celem jest przeniesienie na podmiot niebędący zakładem ubezpieczeń odpowiedzialności gwarancyjnej za skutki zdarzenia losowego, 48 Art. 12 ust 1 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 49 Art. 14 ust. 1 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 50 Art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 51 Art. 11 ust 1 i 2 rozporządzenia Rady Nr 2157/2001. 52 Art. 6 ust. 1 DziałUbezpU. 53 Art. 7 ust 1 DziałUbezpU. 54 Komisja Nadzoru Finansowego, o której mowa w ustawie z 21.7.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 180 ze zm.). 14 § 2. Zakład ubezpieczeń jako podmiot prowadzący... nawet jeżeli taka umowa zostałaby przez strony inaczej nazwana, jest czynno- ścią sprzeczną z ustawą, a więc nieważną (art. 15 ust. 1 DziałUbezpU w zw. z art. 7 DziałUbezpU)55. Wymogów, od których zależy udzielenie zezwolenia na prowadzenie dzia- łalności ubezpieczeniowej, jest wiele i są one wymienione enumeratywnie w art. 162 DziałUbezpU Wśród nich znajduje się m.in. wymóg przedłożenia planu działalności, obejmującego okres pierwszych 3 lat obrotowych działal- ności, jak również wymóg przedłożenia sprawozdań bankowych z przepływu środków pieniężnych na rachunkach bankowych obejmujących okres roku przed dniem złożenia wniosku, a także posiadania odpowiedniego kapitału oraz wiedzy fachowej, w celu wyeliminowania jednostek gospodarczych o nie- dostatecznym kapitale i tych, które nie dysponują kadrą o wysokich kwalifi- kacjach zawodowych, tak by zapewnić należytą ochronę interesów ubezpie- czonych, polegającą na możliwości wykonywania w przyszłości przez zakłady ubezpieczeń zobowiązań wynikających z zawartych umów ubezpieczenia56. Organ nadzoru odmawia wydania decyzji zawierającej zezwolenie w przy- padku niespełnienia przez wnioskodawcę wymogów przewidzianych w usta- wie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, zwłaszcza, gdy zacho- dzi co najmniej jedna z okoliczności zawartych w art. 170 ust. 1 DziałUbezpU. Również po wydaniu przez Komisję Nadzoru Finansowego zezwolenia zakład ubezpieczeń zobowiązany jest dokładać niezbędnych starań celem zachowania przymiotów koniecznych do prawidłowego prowadzenia działalności ubezpie- czeniowej i ochrony praw ubezpieczonych, zaś Komisja Nadzoru Finansowego mocą ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej jest upraw- niona do stosowania środków nadzoru następczego. Artykuł 172 DziałUbezpU statuuje takie środki nadzoru następczego jak cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności (art. 172 ust. 1–4 DziałUbezpU), zakaz swobodnego rozporządzania aktywami oraz zaciąga- nia zobowiązań (art. 172 ust. 5 i 6 DziałUbezpU), ograniczenie swobod- nego rozporządzania aktywami oraz zaciągania zobowiązań (art. 172 ust. 7–11 DziałUbezpU) oraz przekazanie zarządu majątkiem zakładu wyznaczonej oso- 55 Zob. B. Wojno, Wpływ braku zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na obowiązek świadczenia ubezpieczyciela, Acta UL Fol. Iur. 2013, Nr 72, s. 11–12. 56 Zob. D. Leśniak, Wymogi stawiane członkom zarządu i rady nadzorczej krajowego zakładu ubezpieczeń jako warunek uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej, RU 2012, Nr 1, s. 56–57; D. Leśniak, B. Wojno, Nadzór nad obrotem znaczącymi udziałami w in- stytucjach finansowych na przykładzie runku ubezpieczeniowego, RU 2014, Nr 1, s. 26; P. Wajda, Uwagi na temat nadzoru nad oddziałami zakładów ubezpieczeń, s. 98–99. 15
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Zakład ubezpieczeń jako interwenient uboczny w procesie cywilnym
Autor:
Sklep
Format
Cena
Ebookpoint.pl Ebookpoint.pl
ebook/pdf
135,15 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: