Od 1 stycznia 2018 r. obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1911). To ważny akt prawny dla księgowych. Dlatego w 2018 r. ukaże się seria Poradników , w których zostaną omówione aktualne zasady prowadzenia ewidencji księgowej w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych.
Poradniki będą napisane w formie komentarza do poszczególnych zespołów kont – od zespołu 0 aż po zespół 8 .
Trzeci z serii Poradników dotyczy ewidencji na kontach zespołu 2 – „Rozrachunki i rozliczenia”. Z tego Poradnika można dowiedzieć się m.in.:
· co to są należności i zobowiązania jednostek,
· jakie obowiązują zasady wyceny tych aktywów i pasywów na potrzeby ujęcia w księgach rachunkowych oraz sporządzenia sprawozdania finansowego,
· na podstawie jakich dowodów księgowych ujmuje się operacje na kontach zespołu 2 (przedstawiono wzory tych dowodów i zasady ich wypełniania),
· jak tworzyć zakładowy plan kont dla zespołu 2,
· jak prawidłowo ujmować zdarzenia na poszczególnych kontach syntetycznych zespołu 2 z uwzględnieniem zasady dwusaldowości tych kont (podano wzory typowych księgowań na stronie Wn i Ma, wskazano jednocześnie konta przeciwstawne),
· jak prowadzić ewidencję pomocniczą (analityczną i szczegółową) dla poszczególnych kont zespołu 2 (podano opis urządzeń księgowych i zasady dokonywania w nich zapisów).
Poradnik z założenia ma służyć bieżącą pomocą służbom księgowym jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w tworzeniu zakładowych planów kont, ustalaniu prawidłowego przebiegu ewidencji różnych operacji gospodarczych, typowych dla tych jednostek organizacyjnych, a także w zakładaniu i prowadzeniu ewidencji pomocniczej dla kont zespołu 1.
Darmowy fragment publikacji:
poleca
e-book
ZESPÓŁ 2
– „ROZRACHUNKI
I ROZLICZENIA”
PO ZmIANACH
stan prawny kwiecień 2018 r.
IZABELA MOTOWILCZUK
JAN CHARYTONIUK
-
-
0
4
2
0
7
3
1
8
3
8
8
7
9
-
-
Spis treści
Zespół 2 – „Rozrachunki i rozliczenia” po zmianach ....................................................... . 3
1..Konta.zespołu.2.–.„Rozrachunki.i.rozliczenia”..................................................................... . 5
2..Powstanie.i.wygaśnięcie.należności.i.zobowiązań.................................................................. . 7
3..Wycena.należności.i.zobowiązań............................................................................................. .11
3.1. Kwota wymaganej zapłaty ................................................................................................................. 12
3.1.1. Nota księgowa odsetkowa (obciążeniowa) ............................................................................... 14
3.2. Kwota wymaganej zapłaty należności z uwzględnieniem zasady ostrożnej wyceny ........................ 16
4..Ewidencja.należności.i.zobowiązań......................................................................................... .21
5..VAT.w.jednostkach.państwowych.i.samorządowych............................................................. .23
5.1. Rozliczenia VAT w państwowych jednostkach budżetowych ........................................................... 24
5.2. Rozliczenia VAT w jednostkach samorządu terytorialnego ............................................................. 25
5.2.1. Rozliczenia VAT w samorządowych jednostkach budżetowych objętych centralizacją ......... 26
5.2.2. Rozliczenia VAT w samorządowych zakładach budżetowych objętych centralizacją ............ 27
5.2.3. Szczególne zasady ewidencji rozliczeń VAT w jednostkach objętych centralizacją .............. 28
6..Zasady.tworzenia.zakładowego.planu.kont.w.odniesieniu.do.kont.zespołu.2..................... .28
7..Konto.201.–.„Rozrachunki.z.odbiorcami.i.dostawcami”...................................................... .32
8..Konto.221.–.„Należności.z.tytułu.dochodów.budżetowych”................................................. .35
9..Konto.222.–.„Rozliczenie.dochodów.budżetowych”.............................................................. .42
10..Konto.223.–.„Rozliczenie.wydatków.budżetowych”.............................................................. .43
11...Konto.224.–.„Rozliczenie.dotacji.budżetowych.oraz.płatności.z.budżetu.środków.
europejskich”............................................................................................................................ .46
12..Konto.225.–.„Rozrachunki.z.budżetami”.............................................................................. .48
13..Konto.226.–.„Długoterminowe.należności.budżetowe”........................................................ .53
14..Konto.227.–.„Rozliczenie.wydatków.z.budżetu.środków.europejskich”............................. .55
15...Konto.228.–.„Rozliczenie.środków.pochodzących.ze.źródeł.zagranicznych.
niepodlegających.zwrotowi”.................................................................................................... .56
16..Konto.229.–.„Pozostałe.rozrachunki.publicznoprawne”...................................................... .57
17..Konto.230.–.„Rozliczenia.z.budżetem.środków.europejskich”............................................ .58
18..Konto.231.–.„Rozrachunki.z.tytułu.wynagrodzeń”.............................................................. .59
19..Konto.234.–.„Pozostałe.rozrachunki.z.pracownikami”........................................................ .61
20..Konto.235.–.„Rozliczenia.dochodów.budżetowych.z.tytułu.podatków”.............................. .63
21..Konto.240.–.„Pozostałe.rozrachunki”.................................................................................... .64
22..Konto.245.–.„Wpływy.do.wyjaśnienia”.................................................................................. .67
23..Konto.290.–.„Odpisy.aktualizujące.należności”................................................................... .68
2
kwiecień2018r.
Izabela.Motowilczuk
magister administracji, były wieloletni inspektor kontroli gospodarki finansowej w regionalnej izbie
obrachunkowej, autor licznych publikacji z zakresu finansów i rachunkowości jednostek sektora publicznego,
ze szczególnym uwzględnieniem samorządowych jednostek organizacyjnych
Jan.Charytoniuk
autor kilkudziesięciu publikacji z zakresu rachunkowości budżetowej, w tym ok. 20 opracowań
do „PORADNIKA Rachunkowości Budżetowej”, opartych na praktycznych doświadczeniach
wyniesionych z pracy w instytucjach kontrolnych (aktualnie w RIO) i na stanowisku głównego księgowego
Zespół 2 – „Rozrachunki i rozliczenia”
po zmianach
Wstęp
Od. 1. stycznia. 2018. r.. obowiązuje. nowe. rozporządzenie Ministra Rozwoju
i Finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont
dla bud żetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek
budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy
celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza
granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1911). To ważny akt
prawny dla księgowych. Dlatego w 2018 r. ukaże się seria.e-booków, w których
zostaną omówione aktualne.zasady.prowadzenia.ewidencji.księgowej w jed-
nostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych. Eksperci po-
dadzą zastosowanie.w.praktyce.zmienionych.przepisów tego rozporządzenia
oraz zmian wynikających z innych aktów prawnych, regulujących prowadzenie
gospodarki finansowej ww. jednostek organizacyjnych. E-booki będą napisane
w formie komentarza.do.poszczególnych.zespołów.kont wymienionych w za-
łączniku nr 3 do ww. rozporządzenia – od.zespołu.0.aż.po.zespół.8. Cykl za-
kończy się dwoma dodatkowymi e-bookami, w których zostaną przedstawione
zasady:
●● prowadzenia ewidencji pozabilansowej jednostek budżetowych i samorządo-
wych zakładów budżetowych,
sporządzania sprawozdań finansowych.
●●
kwiecień2018r.
3
Zespół2–„Rozrachunkiirozliczenia”pozmianach
Trzeci.z.serii.e-booków.dotyczy.ewidencji.na.kontach.zespołu.2.–.„Roz-
rachunki.i.rozliczenia”. Zespół ten służy do ewidencji krajowych i zagranicz-
nych rozrachunków z tytułu należności i zobowiązań oraz rozliczeń środków
budżetowych, środków europejskich i innych środków pochodzących ze źródeł
zagranicznych, niepodlegających zwrotowi, wynagrodzeń, rozliczeń niedoborów,
szkód i nadwyżek oraz wszelkich innych rozliczeń związanych z rozrachunkami
i roszczeniami spornymi. W publikacji przedstawiono zasady dokumentowania
i ewidencjonowania operacji gospodarczych dotyczących powstawania i wygasa-
nia należności oraz zobowiązań (w tym podatkowych), a także zasady ewidencjo-
nowania rozliczeń. Z.tego.opracowania.można.dowiedzieć.się.m.in.:
co to są należności i zobowiązania jednostek,
jakie obowiązują zasady wyceny tych aktywów i pasywów na potrzeby ujęcia
w księgach rachunkowych oraz sporządzenia sprawozdania finansowego,
●●
●●
●●
●●
●● na podstawie jakich dowodów księgowych ujmuje się operacje na kontach ze-
społu 2 (przedstawiono wzory tych dowodów i zasady ich wypełniania),
jak tworzyć zakładowy plan kont dla zespołu 2,
jak prawidłowo ujmować zdarzenia na poszczególnych kontach syntetycznych
zespołu 2 z uwzględnieniem zasady dwusaldowości tych kont (podano wzory
typowych księgowań na stronie Wn i Ma, wskazano jednocześnie konta prze-
ciwstawne),
jak prowadzić ewidencję pomocniczą (analityczną i szczegółową) dla poszcze-
gólnych kont zespołu 2 (podano opis urządzeń księgowych i zasady dokony-
wania w nich zapisów).
Publikacja z założenia ma służyć bieżącą pomocą służbom księgowym jedno-
stek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych w tworzeniu zakłado-
wych planów kont, ustalaniu prawidłowego przebiegu ewidencji różnych operacji
gospodarczych, typowych dla tych jednostek organizacyjnych, a także w zakłada-
niu i prowadzeniu ewidencji pomocniczej dla kont zespołu 2.
●●
4
kwiecień2018r.
Kontazespołu2–„Rozrachunkiirozliczenia”
1. Konta zespołu 2 – „Rozrachunki i rozliczenia”
W jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych konta zespołu 2 – „Roz-
rachunki i rozliczenia” służą do ewidencji krajowych i zagranicznych rozrachunków oraz roz-
liczeń. Konta te służą także do ewidencji i rozliczeń środków budżetowych, środków europej-
skich i innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi,
wynagrodzeń, rozliczeń niedoborów, szkód i nadwyżek oraz wszelkich innych rozliczeń zwią-
zanych z rozrachunkami i roszczeniami spornymi.
Rozrachunki,.roszczenia.i.rozliczenia podlegają ewidencji księgowej ze względu na ko-
nieczność usystematyzowanego ujęcia różnorodnych rozliczeń dokonywanych przez jednost-
ki sektora finansów publicznych z różnymi grupami podmiotów, w zakresie powstających na
skutek ich działalności należności i zobowiązań, których powstanie i likwidacja są rozłożone
w czasie (może obejmować od jednego do kilku, kilkunastu, a nawet – jak w przypadku należ-
ności i zobowiązań długoterminowych – kilkudziesięciu okresów sprawozdawczych). Definicje
rozrachunków, roszczeń i rozliczeń przedstawia tabela.1.
Tabela 1. Definicje rozrachunków, roszczeń i rozliczeń podlegających ewidencji na kontach
zespołu 2
Nazwa
Rozrachunki
Roszczenia
Definicja przyjęta na potrzeby ewidencji księgowej
Rozrachunkiobejmująnależnościizobowiązaniajednostki,codoistnieniaktórychzarównodłuż-
nik(podmiotzobowiązanydospełnieniaświadczenia),jakiwierzyciel(podmiotuprawnionydo
żądaniaspełnieniaświadczeniaprzezdłużnika)sązgodni.
Rozrachunkidokonywaneprzezjednostkisektorafinansówpublicznychobejmująnależności(zo-
bowiązania)tychjednostekod(wobec):
●● budżetupaństwaibudżetówjednosteksamorząduterytorialnegoztytułupodatkówiinnych
należnościocharakterzepublicznoprawnym,
●● kontrahentów(dostawcówiodbiorców)ztytułunależnościizobowiązańcywilnoprawnych,
powstającychwzwiązkuzeświadczeniemusług,dostawirobótbudowlanych,
●● pracownikówjednostekorganizacyjnychsektorafinansówpublicznychztytułunależnościze
stosunkupracy,udzielonychzaliczekipożyczek,zawinionychniedoborówiszkódwmieniu
jednostekitp.
Roszczeniaobejmująnależnościizobowiązaniajednostki,którychistnienie,zakres(np.wyso-
kość)lubterminspełnieniasąkwestionowaneprzezdłużnikalubwierzyciela.Ustalenieistnienia,
faktycznejwysokościi/lubterminuwymagalnościroszczeniawymagaprzeprowadzeniapostępo-
waniaprzedodpowiednimorganem(np.sądemcywilnym,sądempracy,komisjąarbitrażową).
Roszczenia sporne
Sątoroszczeniaodchwiliwszczęciapostępowaniaoustalenieostatecznejwielkościnależności
(zobowiązania)ażdojegozakończeniaprawomocnądecyzjąodpowiedniegoorganu.
Rozliczenia
Dotejkategoriizaliczasięm.in.rozliczenia:
●● jednostekbudżetowychzbudżetemwzakresierealizacjiiodprowadzaniadobudżetudocho-
dówbudżetowychorazwzakresieśrodkówotrzymanychzbudżetunawydatki,
●● ztytułustwierdzonychwwynikuinwentaryzacjimieniajednostkiniedoborów,szkódinadwy-
żek.
kwiecień2018r.
5
Kontazespołu2–„Rozrachunkiirozliczenia”
Zespół 2 obejmuje następujące konta:
●● 201 – „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”,
●● 221 – „Należności z tytułu dochodów budżetowych”,
●● 222 – „Rozliczenie dochodów budżetowych”,
●● 223 – „Rozliczenie wydatków budżetowych”,
●● 224 – „Rozliczenie dotacji budżetowych oraz płatności z budżetu środków europejskich”,
●● 225 – „Rozrachunki z budżetami”,
●● 226 – „Długoterminowe należności budżetowe”,
●● 227 – „Rozliczenie wydatków z budżetu środków europejskich”,
●● 228 – „Rozliczenie środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwro-
towi”,
●● 229 – „Pozostałe rozrachunki publicznoprawne”,
●● 230 – „Rozliczenia z budżetem środków europejskich”,
●● 231 – „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”,
●● 234 – „Pozostałe rozrachunki z pracownikami”,
●● 235 – „Rozliczenia dochodów budżetowych z tytułu podatków”,
●● 240 – „Pozostałe rozrachunki”,
●● 245 – „Wpływy do wyjaśnienia”,
●● 290 – „Odpisy aktualizujące należności”.
Wykaz tych kont i obowiązujące na nich zasady ewidencjonowania zdarzeń oraz zasady pro-
wadzenia ewidencji pomocniczej do kont syntetycznych tego zespołu zostały w sposób ogólnie
obowiązujący określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów
z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budże-
tów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów
budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych
mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: rozporządzenie w sprawie
rachunkowości oraz planów kont). Zasady te dotyczą państwowych i samorządowych jednostek
budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych, a także ewidencji w państwowych
jednostkach budżetowych operacji dotyczących państwowych funduszy celowych.
Konta.zespołu.2.dzielą.się.na:
●● dwusaldowe.konta.rozrachunkowe.o.symbolach: 201, 221, 225, 229, 231, 234, 240,
●● konta.jednosaldowe.o.symbolach: 222, 223, 224, 226, 227, 228, 230, 235, 245,
●● konto.korygujące służące do aktualizacji wartości należności o symbolu 290.
Dla zespołu 2 charakterystyczne są tzw. konta dwusaldowe, aktywno-pasywne.
W odróżnieniu od kont jednosaldowych:
●● aktywnych – służących do rejestracji aktywów jednostki,
●● pasywnych – służących do ewidencji pasywów,
dwusaldowe konta rozrachunkowe służą rejestracji zarówno należności (aktywów), jak i zobo-
wiązań (pasywów) i mogą wykazywać dwa salda, ukazujące na koniec okresu sprawozdawcze-
go stan należności i roszczeń oraz stan zobowiązań jednostki.
Ogólne zasady funkcjonowania kont rozrachunkowych zostały przedstawione w tabeli.2.
6
kwiecień2018r.
Powstanieiwygaśnięcienależnościizobowiązań
Tabela 2. Ogólne zasady funkcjonowania kont rozrachunkowych
Na stronie Wn konta ujmuje się:
Na stronie Ma konta ujmuje się:
Konto rozrachunkowe
Powstanie(zwiększenie)należnościiroszczeń,wtym
naliczenie:
●● kwotnależnościgłównychprzypadającychjednostce
Likwidację(zmniejszenie)należnościiroszczeń,wtym:
●● wpłatęnależnościprzezpodatników(kontrahentów),
●● odpisanieprzedawnionychnależnościpublicznoprawnych
odpodatników(kontrahentów),
●● podatnikom(kontrahentom)przezjednostkęodsetek
zazwłokęwregulowaniunależnościiinnychnależ-
nościubocznych,
●● kontrahentom przez jednostkę kar umownych i od-
szkodowańzanienależytewykonanieumów.
Likwidację(zmniejszenie)zobowiązań,wtym:
●● spłatęprzezjednostkęzobowiązańwobecbudżetów
(kontrahentów,pracowników),
●● zmniejszeniezobowiązańwzwiązkuzotrzymaniem
odkontrahentówfakturkorygujących,
●● odpisaniezobowiązańprzedawnionych,
●● odpisanie zobowiązań umorzonych jednostce przez
innejednostkisektorafinansówpublicznychlubkon-
trahentów.
(cywilnoprawnych),
●● odpisanieumorzonychprzezjednostkęnależnościpublicz-
noprawnych(cywilnoprawnych).
Powstanie(zwiększenie)zobowiązań,wtym:
●● ujęciewksięgachzobowiązańnapodstawieotrzymanych
odinnychjednosteksektorapublicznegolubkontrahentów
dokumentów(decyzjipodatkowych,decyzjiadministracyj-
nych,faktur,rachunków,fakturkorygującychiinnych),
●● naliczeniejednostceprzezinnejednostkisektorapublicz-
negolubkontrahentówodsetekzazwłokęwregulowaniu
zobowiązańiinnychkwotubocznych,
●● naliczenie jednostce przez kontrahentów kar umownych
iodszkodowańzanienależytewykonanieumów.
Salda kont rozrachunkowych na koniec okresów sprawozdawczych specyfikuje się na pod-
stawie ewidencji pomocniczej. Oddzielnie sumuje się salda należności i oddzielnie salda zobo-
wiązań figurujące na kontach analitycznych lub szczegółowych rozrachunków z poszczególny-
mi budżetami, kontrahentami lub pracownikami jednostki.
Niedopuszczalne.jest.ustalanie.na.kontach.rozrachunkowych.na.bieżąco.oraz.na.koniec.
okresów.sprawozdawczych.tzw..persald (czyli inaczej: zredukowanych sald). W konsekwencji
redukcji sald poszczególne konta rozrachunkowe zamiast sald należności i zobowiązań wykazu-
ją saldo wyłącznie po jednej stronie – należności lub zobowiązań, w zależności od tego, który
z tych składników jest w danym okresie rozliczeniowym wyższy. Postępowanie takie narusza.
zasadę.zakazu.kompensat z art. 7 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (da-
lej: uor). Zgodnie z tą zasadą wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów ustala
się oddzielnie i niedopuszczalne jest kompensowanie ze sobą wartości różnych co do rodzaju
aktywów i pasywów. Naruszenie tej zasady prowadzi do zniekształcenia informacji na temat
rzeczywistej wielkości należności i zobowiązań jednostki ujętych w księgach rachunkowych
oraz w sporządzanych na ich podstawie sprawozdaniach.
2. Powstanie i wygaśnięcie należności i zobowiązań
Rozrachunki obejmują:
●● należności – czyli uprawnienia jednostki, powstałe w wyniku przeszłych działań, do otrzy-
mania od innych podmiotów określonych świadczeń o wiarygodnie określonej wartości
(art. 3 ust. 1 pkt 12 uor),
kwiecień2018r.
7
Pobierz darmowy fragment (pdf)