Krótka historia powstania i użycia znanego włoskiego samolotu FIAT G-91 przeznaczonego do wsparcia wojsk lądowych. Samolot powstał w rezultacie konkursu NATO na tani odpowiednik Miga 15 dle zastąpienia ciężkich i drogich konstrukcji amerykańskich. Choć mało znany w Polsce był używany w RFN, Włoszech, Portugalii itd. Portugalia używała ich w trakcie walki ze wspomaganą przez Sowietów partyzantką. Kolejny zeszyt z Serii Typy Broni i Uzbrojenia nr 333 wydany w formie elektronicznej.
Znajdź podobne książki
Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
WŁOSKI SAMOLOT MYŚLIWSKO
BOMBOWY AERITALIA FIAT G-91
Niedoceniany przez wielu lecz lubiany przez pilotów włoski samolot
Fiat G-91 o popularnej nazwie Gina nawiązującej do Giny
Lolobrygidy i jej noska był w służbie przez 35 lat i dobrze się zapisał
w pamięci. Pierwsza szeroko produkowana powojenna odrzutowa
konstrukcja włoska produkowana pomiędzy F-86 Sabre i F-104
Starfighter pozwoliła przemysłowi włoskiemu na okrzepnięcie i
nabranie doświadczeń. Wspierana przez NATO i USA miała inne losy
niż powstała w podobnym czasie polska Iskra odrzucona dla
„lepszego ideologicznie” L-29 i pozwoliła na dalszy rozwój przemysłu
którego tworem są używane obecnie w Polsce samoloty szkolno
treningowe M-346.
2
FIAT-a
Fiat G-91 Firma FIAT zajmowała się
na długo przed wojną produkcją
silników lotniczych oraz samolotów
ze swoimi silnikami w które
wyposażano Regia Aeronautica a po
wojnie sprzedano między innymi do
Egiptu. Pierwszy zakład produkcji
lotniczej FIATA powstał jeszcze w
1907 roku. Po kapitulacji Włoch w
1943 roku cały przemysł lotniczy w
tym kraju znajdował się w głębokim
kryzysie. Powoli zaczął jednak z
niego wychodzić głównie dlatego że
nie był traktowany przez swoich
sojuszników jako podległa kolonia
niezdolna do niczego,
której
inżynierów należało eksterminować w
ramach obłąkańczego uszczęśliwiania
ludzkości. Wręcz przeciwnie główny
konstruktor
Giuseppe
Gabrielli
natychmiast
po uruchomieniu
produkcji FIAT G-46 stanowiącej
przeróbkę samolotu z czasów wojny
zaprojektował samolot treningowy z
silnikiem odrzutowym FIAT G-80
produkowany jako G-802 od roku
1957.
Kolejnym etapem było
uruchomienie we Włoszech montażu
amerykańskich samolotów North
American F-86K Sabre, mających
wzmocnić
siły
powietrzne. Były one montowane z
amerykańskich podzespołów
i
przeznaczone dla europejskich państw
NATO.
1957
wyprodukowano 63 sztuki dla Włoch
62 dla Francji i 4 dla Norwegii 6 dla
Holandii i 88 dla RFN. Dzięki temu
Włochy stały się trzecim po Anglii i
Francji
producentem samolotów
europejskie
Do
roku
Rysunek 1: Giuseppe Gabrielli z
modelem Fiat G=91
chociaż praktycznie wyłącznie
licencyjnych. Równolegle w 1953
dowództwo NATO w Europie pod
wpływem generała Norsteada i jego
analizy doświadczeń z wojny
koreańskiej,opracowało w
latach
1950-53 wymagania
taktyczno-
techniczne dla pożądanego samolotu.
Był on oznaczony LWTSF (Light
Weight Tactical Strike Fighter) Miał
on być produkowany przez państwa
europejskie z ewentualnym udziałem
USA. 18 marca 1954
roku
wymagania rozesłano do firm
lotniczych w Europie i USA.
Następnie w drodze konkursu
planowano wybrać najlepszy projekt.
Wymagania określały że samolot ma
mieć możliwość wykorzystania w
walce z czołgami,artylerią i piechotą
w taktycznym obszarze działania oraz
dla ataków na lotniska i inne cele w
lekko umocnionych miejscach. Z
uwagi na charakter użycia miał mieć
najlepsze
na
wysokościach od 0 do 1500 m i nie
charakterystyki
3
i
maszynowymi
lecz miał
fotel
musiał być wyposażony w kabinę
ciśnieniową
mieć
wyrzucany
hamulce
aerodynamiczne. Radiolokator
i
dalmierz radiolokacyjny również
uważano za zbędny. Przewidziane
uzbrojenie
to cztery karabiny
maszynowe kalibru 12,7 mm z
zapasem 300 pocisków na lufę, albo 2
działka kaliber 20mm lub 30 mm z
zapasem 200 ub 120 nabojów. Nie
przewidywano też dużego uzbrojenia
podwieszanego. Przewidywano 12
rakiet niekierowanych do 75 mm lub
dwie bomby
po 225 kg lub 2
pojemniki z napalmem dodatkowymi
karabinami
lub
działkami. Wymagania określały też
lekkie opancerzenie dołu i tyłu kabiny
oraz szkło pancerne przodu kabiny.
Pozostałe wyposażenie również miało
być minimalne i zawierać wyłącznie
radiostację , system swój-obcy oraz
system nawigacyjny TACAN.
Dążenie do niskiej ceny wyraźnie się
w wymaganiach przewijało. Było to
odwrotne do armii
radzieckiej
zbrojącej się za wszelką cenę a przede
wszystkim za cenę poziomu życia
własnych obywateli. Zgodnie z
założeniami
firma wygrywająca
kontrakt miała otrzymać olbrzymi w
warunkach pokojowych kontrakt na
około 1000 samolotów. Pierwsza
partia 30 sztuk miała być dostarczona
w I kwartale 1957 roku,a cały
kontrakt jak przewidywano do 1961
roku. Że terminy prawdopodobnie nie
zostaną dotrzymane nie było ważne,
chodziło w wywarcie wrażenia na
szaleńczo zbrojących się Rosjanach i
podkreślenie jedności NATO. O
zwycięstwo w konkursie ubiegało się
kilka firm Były to:
angielskie
•
•
•
Folland Gnat
AVRO 727
amerykański
Northop N-156
francuskie
Mystere 2b(prototyp
Dassault
Etendard VI)
Sud Est SE 5000 Baruder
Breguet Br 1001 Taon
• włoskie
Aerofer Sagittario
FIAT G-91. Jeśli chodzi o N-156 to
Rysunek 2: Ambrosini aerofer
Saggitario
nie istniał (i nigdy nie powstał)jego
prototyp. Miał to być samolot dla
biedniejszych sił powietrznych który
ostatecznie zmaterializował się jako
F-5 Freedom Fighter i T-38 Talon
odnosząc światowy sukces po 1959
roku.
on
wyposażony w 2 silniki General
Electric J85 i osiągać prędkość
naddźwiękową 1,25 Macha. Z braku
prototypu konkurs
się
W założeniach był
miał
4
pozwalającą
między
Projekt
firmami
rozstrzygnąć
europejskimi.
Mystere
rozwinął się w znany później
Etendard VI. Wyposażono go w silnik
SNECMA Atar10E i jako pokładowy
po modernizacji był wykorzystywany
jeszcze w latach dwutysięcznych.
Poddźwiękowy SE 5000 Baridor
skonstruowany przez przedwojennego
konstruktora PZL Wsiewołoda
Jakimiuka wyróżniał się oryginalną
na
konstrukcją
zupełnie
wykorzystanie
nieprzygotowanych
z
lotnisk
minimalnym
wyposażeniem
technicznym. Prototyp wystartował w
1953 roku i miał dobre właściwości.
Drugi francuski projekt wystartował
w 1957 roku jako Breguet Br 1001
Taon. Był to niewielki samolot oparty
na
Royce
Orpheus .Stanowił niewielki dolnopłat
o
i
poddźwiękowej prędkości – 0,98
Macha.Włoski konkurent Sagittario II
miał
najbardziej
przestarzały układ ze wszystkich
projektów. Kadłub redanowy jak w
przestarzałych już Jakach 15 i 23.. Był
on wyposażony w angielski silnik
Rolls Royce Derwent. Pierwszy lot
odbył w 1956 roku . Był on najlżejszy
w konkursie z wagą 3200 kg lecz
jednocześnie
wiele
przestarzałych rozwiązań, nie tylko
kształt kadłuba.Opracowanie FIATA
G-91 oficjalnie rozpoczęto 18 marca
1953 roku pod kierunkiem Giuseppe
Gabrielli ponieważ był on głównym
konstruktorem firmy ,twórcą modeli
skrzydłach
skośnych
najbardziej
miał
Rolls
silniku
dla
G-50 Freccia i G-55 Centauro.
Gabrielli nie próbował zadziwić
świata i stworzył samolot o układzie
wzorowanym na North American
„Sabre” Prosty,
lekki dolnopłat
wyposażony w znany silnik i typowe
układy w celu zminimalizowania
ryzyka. Ponieważ wymagania lotne
nie były wyśrubowane możliwe też
było też jego przystosowanie do
lotnisk trawiastych,ponieważ było
jasne że betonowe pasy będą celem
Układu Warszawskiego. W tej sytuacji
przygotowane zawczasu we Włoszech
lotniska polowe mogłyby być znowu
wykorzystane
lotnictwa
taktycznego NATO. Gabrielli nie
starał się wyważać otwartych drzwi
lecz wybrał jako podstawę znajomego
F-86 Sabre. Jego konstruktorski talent
pozwolił na skonstruowanie lżejszej
wersji
spełniającej
Początkiem
europejskie warunki.
sformułowanie
procesu
szczegółowych
wymagań
dotyczących startu i lądowania z
lotnisk trawiastych lub odcinków
dróg. Odległość do startu nad 15 m
przeszkodą
miała wynosić 1100
metrów. A szybkość maksymalna
powinna być na poziomie MIGa-15
czyli około 0,95Macha. Promień
działania z 10 minutowym pobytem
nad celem ustalono na 280
kilometrów. Ciężar własny miał
wynosić około 2200 kg a startowy
4700 kg. Uzbrojenie było zgodne z
warunkami konkursu
4 karabiny
maszynowe 12,7 mm lub 2 działka 20
30 mm. Napęd stanowił silnika Bristol
doskonale
było
5
Prototyp G-91
Siddeley Orpheus o niewielkiej masie
379 kg i wymiarach 1961 mm na 823
mm. Była to stosunkowo nowa
jednostka z1952 roku o ciągu 2279
kG zastosowana w wielu samolotach
między innymi w konkurencyjnym
Folland Gnat. Był on stosowany ze
względu na swoją jakość w wielu
samolotach spoza Wielkiej Brytanii w
tym w japońskim Fuji i indyjskim
HAL Marut. W okresie późniejszym
sinik był produkowany we Włoszech
jako FIAT 4023 Prace nad nowym
myśliwcem trwały 19 miesięcy do
czerwca 1955 roku. Konstrukcja
samolotu była klasyczna dla tego
okresu i silnie oparta na F86. Był to
dolnopłat o skośnych skrzydłach z
sinikiem w tyle kadłuba i długim
kanale dolotowym z otworu z przodu
kadłuba. Brano tez pod uwagę boczne
chwyty ale opracowywane wersje z
takim umieszczeniem okazały się
gorsze. Chwyt powietrza znajdował
się w dolnej części górną zaś
wyposażono w opływową owiewkę
pozwalającą na zamontowanie
urządzeń specjalistycznych
lub
radarowych. Mimo iż nie było to
wymagane kabina była ciśnieniowa.
Cały samolot był wykonany ze
stopów aluminium i stali z lekkim
opancerzeniem kabiny pilota.
Niskociśnieniowe opony pozwalały na
wykorzystanie lotnisk gruntowych.
Pilota wyposażono w fotel wyrzucany
Martin Baker.
Uzbrojenie samolotu poza strzeleckim
mogły stanowić rakiety niekierowane
25 kalibru 50 mm lub 15 kalibru
70mm. Ogólnie ponieważ samolot
spełniał
wszystkie wymagania
konkursowe Włosi podjęli decyzję
aby go wyprodukować na własne
potrzeby niezależnie od wyników
konkursu. 3 czerwca 1955 roku rząd
włoski podpisał kontrakt na budowę 3
egzemplarzy próbnych i 27 sztuk serii
przed produkcyjnej . Jak się okazało
miało to potem wpływ na decyzje
podjęte przez komisję konkursowa.
Pierwszy egzemplarz doświadczalny
otrzymał numer MM 6255 i był
wyposażony w silnik Orpheus o mocy
zaledwie 1840kG. Oblatano go na
lotnisku Caselle pod Turynem.
Oblatywaczem był szef pilotów firmy
Riccardo Bignamini.
Wprawdzie
samolot był o 1/5 cięższy niż
wymagania, ale Włosi nie przejęli się
tym nadmiernie gdyż silnik już miał
większą moc i przewidywano jej
dalsze zwiększenie. Masa nie powinna
się więc zbytnio odbić na osiągach.
Założenie okazało się słuszne .Po
pierwszym półgodzinnym locie, kiedy
okazało się że samolot okazał się
łatwy w pilotażu i charakteryzował się
dokonano
krótkim rozbiegiem,
następnych w
trakcie których
stwierdzono że samolot spełnia lub
przekracza wymagania konkursu to
jest ma właściwą szybkość, pułap i
szybkość wznoszenia. Jednak 27
6
lutego 1957 kolejny lot z dużą
prędkością zakończył się katastrofą na
wysokości 900 m. Przyczyną okazał
się flatter usterzenia. Pilot na
szczęście zdążył się katapultować i
skończyło się to dla niego drobnymi
ranami odniesionymi przy lądowaniu.
Ponieważ rejestratory parametrów też
ocalały możliwa była szybka analiza
Komisja z udziałem
przyczyn.
francuskich
amerykańskich
specjalistów przeprowadziła badania
opływu powietrza w
tunelu
aerodynamicznym
usuwając
przyczyny katastrofy. Drugi prototyp
oznaczonyMM6236 w którym zmiany
zostały wprowadzone wystartował 26
lipca 1957 roku. Był on już
wyposażony w silnik Orpheus o ciągu
Dla poprawienia
2200 kG.
widoczności
wyrzucany
podniesiono o 6 cm i dodano pod
Maszyna
usterzeniem płetwę
otrzymała
możliwość
podwieszania uzbrojenia rakietowego,
bombowego lub innego wyposażenia,
fotel
też
.
i
Trzeci egzemplarz doświadczalny
powstały wkrótce wysłano do Francji
gdzie odbywały się badania i loty
konkursowe pod kierownictwem
AGARD. Ostatecznie w konkursie
brały udział samoloty FIAT G-91,
Etendard IV i Breguet Br 1001 Taon,
wybrane jako najlepiej spełniające
kryteria
Konkurs
konkursu.
francuskiego
Wersja Fiat G-91 R1
przeprowadzono od 16 czerwca do 5
października 1957 roku w Bretigny-
sur Orge i ku zaskoczeniu Francuzów
zwycięzcą został traktowany przez
nch niezbyt poważnie
FIAT. W
porównaniu z Etendardem był
niewątpliwie mniej rozwojowy. Tym
niemniej miał podstawową zaletę,
którą był silnik. W odróżnieniu od
samolotu
który
wykorzystywał silnik Snecma Atar
101, Włosi wykorzystywali silnik
angielski szeroko znany i sprawdzony.
Poza tym bardziej on odpowiadał
międzynarodowemu duchowi NATO.
Silnik francuski
niedawno
wprowadzony i jeszcze niepewny.
Poza tym prototyp włoski był prostszy
i tańszy co nie było bez znaczenia W
rezultacie gdy ogłoszono wyniki
konkursu i okazało się że wygrał
FIAT G-91 Francuzi nie kryli
zaskoczenia zwycięstwem jak go
określali „baby Sabre” Odwieczna
włosko -franicuska rywalizacja i
przekonanie Francuzów o własnej
wyższości zostało boleśnie ugodzone,
co miało wpływ na przyszłość. Należy
jednak podkreślić że choć wyrób
francuski był bardziej nowoczesny to
jednak w konkursie nie chodziło
bynajmniej o to lecz o tani samolot
spełniający określone wymagania i
był
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :